آسمان کویر یزد میراث مغفول مانده تاریک جهان

به گزارش خبرگزاری تسنیم از یزد, نجوم یکی از شاخه‌های علمی جذاب است که طرفداران بسیاری را در اقسا نقاط جهان دارد.

بیش از یک دهه اخیر بحث گردشگری نجوم شاخه جدیدی بوده که وارد گردشگری شده و با توجه به اینکه ایران کشور چهار فصل است ظرفیت این نوع گردشگری در مناطق مختلف ایران برپا شده و مورد استقبال زیادی از سوی گردشگران داخلی و خارجی قرار گرفته است.

همان طور که زمینِ کویری شهری مانند یزد مناطق بِکر و دیدنی را برای گردشگران محیا کرده تا با قدم بر داشتن در آن لذت بصری و حال خوشی را از این نعمت الهی ببرند; آسمان کویر هم بستری زیبا برای علاقه‌مندان به حوزه نجوم است تا از سکوت و آرامش شب‌های کویر برای رصد ستارگان و آسمان این منطقه ویژه بهره ببرند.

احمد سراستاد در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم در یزد اظهار داشت: آسمان شهر کویری یزد همانند زمین آن دارای ظرفیت بسیار خوبی در حوزه گردشگری نجوم است ولی مورد غفلت واقع شده است.

وی با اشاره به اینکه اولین بار برنامه رصد آسمان یزد در هتل زین‌الدین واقع در جاده مهریز در سال 88 برگزار شد, بیان کرد: این عمل همزمان با معرفی گردشگری شهر یزد بود و چندین سال با برگزاری برنامه‌های رصد آسمان در پارک‌ها، کمپ‌های کویرنوردی، تورهای گردشگری در پایگاه‌های بسیج و آموزش مسائل جهت‌یابی و نجوم در قرآن, گردشگری نجوم بازخورد بسیار خوبی در بین مردم داشت ولی از سال 96 که وضعیت اقتصادی مردم ضعیف شد استقبال از گردشگری نجوم هم کمتر شد.

رئیس انجمن مردم نهاد نجوم یزد گفت: می‌توان یزد را به عنوان یکی از مقاصد گردشگری نجومی معرفی کرد چرا که هم آسمان پاک و تاریکِ گسترده دارد و هم تیم‌های علمی اجرای تورهای رصد را برعهده دارند.

وی با اشاره به اینکه شیوع کرونا به طور کلی تمام برنامه‌های رصد و گردشگری نجوم را قطع کرده ولی فرصت مناسبی برای حل مشکلات این حوزه ایجاد  شده که باید غنیمت شمرد, بیان کرد: یکی از مشکلات گردشگری نجومی قیمت بالای تجهیزات نجومی است که روز به روز گرانتر می‌شوند و دسترسی ما به تجهیزات بهتر و مناسب‌تر که بتوانیم طیف وسیعی از مردم را آموزش داده و با این علم جذاب آشنا کنیم, سخت‌تر شده است.

سراستاد یکی دیگر از مشکلات مهم گردشگری نجومی را آلودگی‌ِ نوریِ کمپ‌های کویری برشمرد و تصریح کرد: کمپ‌های کویری با نورپردازی‌ها و برج‌های نوری که دارند آلودگی نوری را ایجاد کرده و به خاطر رشد این آلودگی و عدم توجه و آگاهی دست‌اندرکاران صنعت برق, شهرداری همچنین میراث فرهنگی به آن, آلودگی نوری به تهدیدی برای گردشگری نجوم تبدیل شده است.

وی از روستای خرانق و سریزد به عنوان دو پایگاه نجومی شناخته شده در کشور یاد کرد و گفت: شدت خطر آلودگی نوری تا این حد است که امروزه متأسفانه به دلیل برجِ نور نامناسب, بزرگتر شدن روستاها و چراغ‌های غیر استاندارد به کار رفته موجب شده که امکان رصدِ آسمان از این دو روستا از بین رفته و این درحالی است که روستایی مانند خرانق به قدری ظرفیت بالای گردشگری نجوم دارد که پیش از این برخی مسابقات نجوم ایران در آن برگزار شده بود.

رئیس هیئت مدیره مؤسسه نجوم آسمان شب کویر یزد تشریح کرد: آلودگی نوری معظلی برای منجم‌ها و سلامت مردم است و این آلودگی در شهرها هم وجود دارد بگونه که 30 درصد انرژی که صرف روشنایی  شهرها می‌شود به آسمان رفته و هدر می‌رود.

وی بیان کرد: نقشه‌های آلودگی نوری ایران و جهان این آلودگی‌ها را به خوبی نشان می‌دهد یعنی دولت برای رساندن سوخت به نیروگاه‌ها هزینه می‌کند, نیروگاه‌ها با بازدهی بسیار پایین برق را تولید کرده و دوباره با بازدهی کم برق را به شهر می‌رساند و تبدیل به نور لامپ‌ها می‌شود که 30 درصد این نور هم در آسمان اتلاف می‌شود و این مقدار آمار وحشتناکی است.

وی ادامه داد: هنگام رصد ستارگان برج‌های نور خاموش می‌شوند ولی باید با استانداردسازی این آلودگی‌ها را کم کرد اصلاح زاویه نور لامپ‌ها و هوشمندسازی آنها و استفاده از لامپ‌های کم مصرف تا حد زیادی از آلودگی نوری جلوگیری می‌کند.

سراستاد مشکل دیگر گردشگری نجوم را اهمیت ندادن به این نوع گردشگری دانست و بیان کرد: گردشگری نجوم یک نوع گردشگری آگاهانه و علمی است که در یزد و یا به طور کلی کشورهای جهان سوم ضعیف‌تر عمل شده چرا که در بحث گردشگری مردم به هیجان بیشتر بها می‌دهند تا اینکه به دنبال علم و آگاهی یافتن و یادگیری باشند.

وی در مورد ظرفیت‌های گردشگری استان کویری یزد گفت: شیرکوه یزد در ارتفاع بلندی از سطح زمین قرار دارد و وضعیت خوبی برای ساخت رصدخانه دارد و مناطق تاریک کویری مناسبی مثل بهاباد و جنوب مهریز داریم که به عنوان میراث‌های تاریک زمین می‌توان آنها را به ثبت جهانی رساند.

نماینده انجمن‌های علمی در استانداری یزد هدف انجمن مردم نهاد نجوم یزد را معرفی مناطق کویری ایران به جهانیان دانست و تصریح کرد: اروپا و آمریکا آسمان تنگ و تاریک مثل ما ندارند خود اروپایی‌ها به دلیل آسمان تاریکی که ندارند تلسکوپ‌های خود را برای مطالعه آسمان به کشور شیلی می‌برند.

سراستاد عنوان کرد: استان یزد به دلیل مشارکتی که با خراسان جنوبی, کرمان و در ادامه آن کویرلوت و سیستان و بلوچستان دارد می‌تواند به عنوان میراث تاریک جهان به جهانیان معرفی شود تا مردم بتوانند این آسمان تاریک را ببینند, لذت ببرند, از زیبائی آن آرامش و انرژی بگیرند و در کنار آن یکسری فرهنگ‌سازی‌ها و آموزش‌هایی هم بدهیم تا مردم ببینند که با علم هم می‌توان گردش و تفریح کرد.

وی با اشاره به اینکه مسئولین می‌توانند به سازمان‌های مردم نهاد به ویژه سازمان‌های مردم نهاد علمی بها بدهند, بیان کرد: مسئولین باید دغدغه‌شان علم باشد و نجوم یک علم پیشگام است; کشورهای غربی وقتی می‌خواهند مردمشان را از نظر علمی و آگاهی ارتقاء بدهند برای علم هزینه می‌کنند; اگر دولت مردان به دنبال افق‌های علمی و بزرگ باشند در آینده این افق‌ها را در زمینه‌های مختلف گردشگری, محیط زیست و تولید می‌توانند ببینند.

رئیس هیئت مدیره مؤسسه نجوم آسمان شب کویر یزد گفت: باید این مناطق تاریکی که وجود دارد با تابلو زدن به عنوان محدوده میراث تاریک زمین معرفی شوند و برای ثبت جهانی شدن آن تلاش کنیم, همان طور که خود شهر یزد و بسیاری دیگر از آثار تاریخی یزد ثبت جهانی شدند.

وی افزود: چه قدر خوب است که آسمان کویر یزد هم جهانی شود تا مردم کل دنیا از آن استفاده کنند و این اتفاق همت مسئولین را می‌طلبد که با وضع یک سری قوانین در جهت کاهش آلودگی نوری و جذب حمایت‌های جهانی حداقل از مهاجرت دانشمندان و نخبگان این حوزه برای کار و تحقیق به کشورهای اروپائی جلوگیری شود.

وی با یادآوری صنعت گردشگری به عنوان یک صنعت درآمدزا بیان کرد: حمایت مسئولین برای ساخت یک رصدگاه یا رصدخانه به عنوان پایگاه ثابتی برای رصد ستاره‌ها, انجام تحقیقات علمی و مکانی ثابت برای ارتباط با کل دنیا در زمینه معرفی منطقه گردشگری نجومی به جهان اقداماتی است که می‌توان انجام داد.

سر استاد در پایان گفت: نباید از لذت یک ساعت نگاه کردن به آسمان تاریک و ستاره‌ها غافل شد آنجا خدا را بهتر می‌بینیم و به آرامش می‌رسیم.
گردشگری نجوم با منابع رایگانی مانند بیابان و آسمان می‌تواند پویا شود; اگر کمی همت در سایه حمایت و برنامه‌ریزی اصولی مسئولین در کار باشد.

شاید باور کردنی نباشد با کمی بی‌توجهی و اغفال می‌توانیم منابعی مانند کویر و آسمان که نعمت‌های الهی این سرزمین هستند را از دست بدهیم تا جایی که دیگر مانند این روزها حتی لذت‌های کوچک گذشته مانند روی پشت بام خوابیدن و دیدن آسمان پر ستاره را نداشته باشیم.

منبع:تسنیم