چه آثاری در موزه‌های خراسان رضوی نگهداری می‌شود؟
رئیس گروه موزه‌های اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی با بیان این که موزه‌های ایران کمتر به معرفی آثار و اشیاء خود می‌پردازند؛ آثار نگهداری شده در موزه‌های خراسان رضوی را تشریح کرد.
محمدرضا پهلوان در گفت‌وگو با ایسنا درخصوص انواع موزه و آثار نگهداری شده در موزه‌های خراسان رضوی، اظهار کرد: موزه‌ها تقسیم‌بندی‌های مختلفی دارند، به عنوان مثال موزه‌های باستان‌شناسی یا تاریخی، اشیاء خاص مربوط به خود را نگهداری کرده و به نمایش می‌گذارند، درخصوص موزه‌های مردم‌شناسی نیز اشیاء نگهداری شده متفاوت خواهد بود و موضوع فرهنگ عامه در نظر گرفته می‌شود.
وی افزود: از دیگر موضوعات به روزتر موزه‌ها می‌توان موزه‌های مشاغل و پیشه‌های سنتی و صنایع‌دستی را نام برد. همچنین موزه‌های محلی و منطقه‌ای نیز از دیگر موضوعات موزه‌ها محسوب می‌شود. در همین راستا نیز موزه بزرگ خراسان جزء موزه‌های باستان‌شناسی و تاریخی به حساب می‌آید.
رئیس گروه موزه‌های اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی ادامه داد: به دلیل آن که محور نمایش آثار در این موزه‌ها، اشیاء هستند؛ به این ترتیب اشیاء در ویترین قرار می‌گیرند تا ببیننده آن‌ها را تماشا کند. این آثار نیز به دوبخش تقسیم‌بندی می‌شود، بخشی از اشیاء، آثار موزه‌ای تلقی می‌شوند، به طوری که ممکن است در ابتدا آثار صنایع‌دستی مانند انواع ظروف، سکه و … بوده و سپس به مرور زمان تبدیل به آثار موزه‌ای شده‌اند. بخش دیگری از آثار مربوط به آثار معماری است، به این معنی که قطعات و یا بخش‌هایی از معماری به جا مانده از مناطقی که امکان نگهداری این آثار در این مکان امکان‌پذیر نبوده است را در موزه‌ها به نمایش می‌گذارند.
پهلوان بیان کرد: برای مثال در سایت موزه بندیان درگز که مربوط به دوره ساسانی بوده، تعدادی از قطعات معماری موجود منطقه به نمایش گذاشته شده؛ علاوه بر این برخی از گچ‌کاری‌ها و نقاشی‌های دیواری نیز در این سایت موزه قرار گرفته است.
وی خاطرنشان کرد: موزه توس اما تمام اشیاء باستانی و تاریخی را در معرض نمایش نمی‌گذارد، بلکه اشیاء تاریخی مربوط به منطقه جغرافیایی شهر توس را نگهداری و نمایش می‌دهد که این اشیاء نیز ممکن است به دوره‌های زمانی مختلفی مانند پیش از اسلام و پس از اسلام مربوط باشند.
رئیس گروه موزه‌های اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی افزود: توس در اوایل اسلام، ولایت بزرگی (محدوده خراسان رضوی کنونی) بوده و چهار شهر بزرگ در این ولایت قرار داشته است. منطقه‌ای که اکنون به عنوان توس شناخته می‌شود، در واقع شهر تابران توس و مهمترین شهر فرهنگی بوده است و سه شهر طراق‌بر (طرقبه کنونی)، رادکان و نوغان دیگر شهرهای ولایت توس بوده‌اند.
پهلوان عنوان کرد: «تابران توس» شهر فرهنگی ولایت توس بوده و اغلب مشاهیر توس مانند فردوسی، امام محمد غزالی، خواجه نصیرالدین توسی، شیخ توسی و … در این شهر متولد شده‌اند. از این رو موزه توس در مرحله اول، کاوش‌های باستان‌شناسی که در محدوده توس صورت گرفته را به نمایش گذاشته است. موزه توس در برخی از بخش‌ها به معرفی توس می‌پردازد و بینندگان را با پیشینه تاریخی توس آشنا می‌کند و آثار کشف شده را نشان می‌دهد.
اشیاء تاریخی توس روح حماسی و پهلوانی شاهنامه فردوسی را به نمایش می‌گذارند
وی تصریح کرد: بخش دیگر این موزه درارتباط با اشیائی است که تجلی‌گر روح حماسی و پهلوانی در شاهنامه است که از جمله آن‌ها می‌توان به سپر، گرز، تیر و کمان، انوان زین اسب، رکاب، ابزاری که در سوارکاری مورد استفاده قرار می‌گیرند و … اشاره کرد. این اشیاء در واقع از تاریخ توس خارج شده و روح حماسی، دلاوری و پهلوانی در شاهنامه فردوسی را به نمایش می‌گذارند.
رئیس گروه موزه‌های اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی تشریح کرد: بنابراین این دو بخش شاکله اصلی اشیاء موزه «توس» را تشکیل می‌دهند. گفتنی است که بخش‌های دیگری از این موزه مربوط به دوران معاصر می‌شود، به طوری که در این بخش تابلوهای نقاشی معاصری که درخصوص شاهنامه و فردوسی کار شده‌اند نیز به نمایش گذاشته شده‌اند.
پهلوان گفت: به عقیده من بزرگترین شاهنامه‌ای که در دنیا دست‌نویسی شده، شاهنامه‌ای است که ۷۳ کیلوگرم وزن دارد و در موزه توس نگهداری می‌شود. انتشارات «امیرکبیر» سرمایه‌گذاری این شاهنامه را بر عهده داشته است. خوشنویسی این شاهنامه توسط چند تن از اساتید خوشنویسی صورت گرفته و تذهیب و نقاشی‌های این اثر را نیز بهترین اساتید نقاشی ایران کشیده‌اند. به این ترتیب انتشارات «امیرکبیر» نسخه اصلی این شاهنامه را به موزه توس اهدا کرده است.
وی اضافه کرد: از دیگر اشیاء اهدایی این موزه می‌توان به فرش بافته شده توسط دانش‌آموزان و اشیائی که مقامات خارجی هنگام بازدید از توس اهدا کرده‌اند، اشاره کرد؛ تمام آثار گفته شده مربوط به بخش معاصر موزه توس می‌شود و در همین بخش نیز به نمایش گذاشته شده است.
رئیس گروه موزه‌های اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی بیان کرد: اخیرا نیز با توجه به این که استاد شجریان در توس دفن شده‌اند، بسیاری از هنرمندان تصمیم داشتند برخی آثار مرتبط با استاد شجریان را اهدا کنند تا در موزه توس به نمایش گذاشته شود. اما باید به این نکته توجه داشته باشیم که موزه «توس» موزه‌ای است که به صورت اختصاصی به موضوعات توس، شاهنامه و فردوسی می‌پردازد. همانند موزه «نادرشاه» که صرفا به تاریخ دوره افشاریه و نادرشاه و موزه «خیام» که به خیام می‌پردازد.
معرفی درست اشیاء تاریخی یکی از موضوعاتی است که در موزه‌های ایران به آن کمتر توجه می‌شود
پهلوان ادامه داد: یکی از موضوعاتی که در موزه‌های ایران کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد این است که اشیاء همانند بناهای تاریخی کشور به خوبی معرفی نمی‌شوند. به عنوان مثال شمشیر نادرشاه در موزه «نادرشاه» به نمایش گذاشته شده و این اثر بی‌نظیر و فوق‌العاده است؛ سایر آثار موجود در این موزه نیز تکمیل کننده هستند و شامل انواع سپر، گرز، کمان، تفنگ‌های مربوط به دوره افشاریه و … می‌شود.
وی اظهار کرد: موزه «خیام» نیز به موضوع اسطرلاب، نجوم، ستارگان و تاریخ خیام می‌پردازد. همچنین در موزه گناباد، به آثار تاریخی مربوط به گناباد و در موزه تاریخ نیشابور نیز به آثار نیشابور پرداخته می‌شود. نیشابور در قرون دو و سه هجری اوج هنر سفالگری ایران را داشته است؛ به طوری که در این قرون آثار و ظروف سفالی بسیار ارزشمندی تولید شده که در اکثر موزه‌های دنیا به نمایش گذاشته می‌شوند.
رئیس گروه موزه‌های اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی عنوان کرد: همکاران و کارشناسان ما در موزه بزرگ خراسان درخصوص مخازن مطالعاتی داشته و متوجه شدند سکه‌ای در موزه بزرگ خراسان نگهداری می‌شود که مربوط به ضرب توس بوده و در نوع خود بی‌نظیر است. این سکه در روز جهانی موزه‌ها (۱۸ می) به صورت مجازی نمایش داده شد.
پهلوان افزود: بنابراین سعی می‌کنیم آنچه در مخازن موزها نگهداری می‌شود با توجه به موضوع موزه، شهرستان و محله مربوط به موزه به نمایش گذاشته شود. در تمام مخازن موزه‌های ایران آثار زیادی نگهداری می‌شود که تمام آن‌ها را نمی‌توان همزمان به نمایش گذاشت. این آثار فصلی، ۶ ماهه، سالانه و یا به مناسبت‌های گوناگون به نمایش درمی‌آیند.
وی خاطرنشان کرد: شیوع ویروس کرونا فرصتی را ایجاد کرد تا به مطالعه آثاری که در اختیار داریم، بپردازیم. به اعتقاد من همواره دو کشف درخصوص آثار تاریخی صورت می‌گیرد؛ کشف اول مربوط به کاوش باستان‌شناسی و به صورت علمی بوده، اما کشف دوم که به نظر من کشف اصلی نیز محسوب می‌شود، مطالعه و فهم پیشینه و چیستی آثار است؛ در واقع این دو کشف مکمل یکدیگرند.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.