وقتی تپه اشرف می‌ماند و تفاهم‌نامه‌اش!

دوم اسفندماه بود که فریدون اللهیاری، مدیرکل میراث فرهنگی اصفهان خبر داد: در جلسه‌ای مشترک با شهردار اصفهان و جمعی از مسئولان شهری، مواردی از قبیل ادامه عملیات کاوش، ایجاد سایت موزه، محوطه‌سازی و ساماندهی تپه اشرف اصفهان بررسی شد و با توجه به بررسی‌های انجام‌شده، تفاهم‌نامه‌ای به امضای دو طرف رسید که طبق آن، شهرداری اصفهان با نظارت مستقیم کارشناسان اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان، عملیات ساماندهی و محوطه‌سازی ضلع شمالی تپه اشرف اصفهان را آغاز خواهد کرد.

اما تا به امروز، از عملیاتی شدن وعده ساماندهی که چراغ امید را برای نجات این تپه باستانی در دل دوستداران میراث شهر روشن کرده بود، هیچ خبری نشده است؛ چنان که از نصب حائلی جلوی سقاخانه مرمت‌شده چهارراه نقاشی، برای جلوگیری از سرقت مجدد کاشی‌های آن هم خبری نیست…

علیرضا جعفری‌زند، سرپرست هیات کاوش در تپه اشرف درباره وضعیت این تپه باستانی پس از انعقاد تفاهم‌نامه ساماندهی و نجات‌بخشی، می‌گوید: وقتی فصل هفتم کاوش تپه اشرف را کف خیابان مشتاق انجام دادیم، شهردار اصفهان از پروژه بازدید و اظهار علاقه کردند که کاوش تپه با همکاری شهرداری انجام شود و بعد، تصریح کردند که ساماندهی نمای ضلع شمالی این محوطه باستانی که رو به خیابان است، اولویت دارد.

او ادامه می‌دهد: ما پذیرفتیم و گفتیم مسائل مربوط به بخشی که در آن استخوان اسب، اسکلت انسان و کارگاه ذوب فلز و … کشف‌شده را با میراث فرهنگی حل می‌کنیم و برای سایر مسائل هم با شهرداری به تفاهم می‌رسیم و همین هم شد که اسفندماه تفاهم‌نامه‌ای منعقد شد. حتی به مرحله امضای قرارداد کاوش هم رسید، اما یکی از شهرداران میانی با کارشکنی جلوی پیش روی کار را گرفت چون معتقد است که هزینه کاوش را میراث فرهنگی باید تقبل کند.

این باستان‌شناس، خاطرنشان می‌کند: متاسفانه بهره‌برداری‌های تبلیغاتی علی‌حده‌ای از وعده وعیدها می‌شود، اما در همان حد می‌ماند و کار به مرحله عمل نمی‌رسد.

یکی از گلایه‌های جعفری‌زند این است که شهرداری با خالی کردن دو نیوجرسی روی تپه اشرف، پایان جولان موتورسیکلت‌ها را روی آن اعلام کرده، اما هنوز هم این ترددها وجود دارد، چون تعداد موانع کافی نیست و اگرچه بارها این مساله را به شهرداری منطقه چهار گوشزد کرده، پاسخ شنیده که: «نداریم و نمی‌توانیم.» این در حالی است که شهرداری در فاصله‌ای اندک با تپه، در نزدیکی محل سابق نمایشگاه بین‌المللی اصفهان به‌تازگی تعداد زیادی از این نیوجرسی‌ها را برای جلوگیری از ورود ماشین‌ها تخلیه کرده است.

این بی‌توجهی‌ها و بی‌پاسخ گذاشتن تماس‌های سرپرست هیات کاوش در تپه اشرف که نماینده تام‌الاختیار میراث در این محوطه برای پیگیری امر ساماندهی و نظارت بر کار شهرداری هم هست، باعث شده او پس از مدت‌ها دوندگی، به این نتیجه برسد که خیلی از مدیران تنها در ظاهر خودشان را به میراث فرهنگی علاقه‌مند نشان می‌دهند، اما در باطن کوچک‌ترین شناختی از اهمیت این امر نداشته و لاجرم همکاری لازم را برای بهبود وضعیت تپه اشرف ندارند.

جعفری‌زند خاطرنشان می‌کند: شهرداری اصفهان آن‌قدر توانایی دارد که بتواند ظرف مدت کوتاهی مسئله تپه اشرف را حل کند، اما متأسفانه برخی دیدگاهشان این است که دربست این محوطه باستانی را از میراث تحویل بگیرند و آن را به فضای سبز تبدیل کنند!

مؤلف کتاب «اصفهان پیش از اسلام» می‌افزاید: اگر قرار بود که شهرداری در بحث تأمین هزینه کاوش همراهی لازم را با میراث فرهنگی نداشته باشد دیگر چه نیازی به آن ‌همه گفتگو و جلسه و عقد تفاهم‌نامه بود؟

شهردار اصفهان نسبت به ادامه کاوش با همکاری شهرداری اظهار علاقه کردند اما اطرافیانشان که از این عرق و علاقه عاری‌اند، آن‌قدر دستورات را پشت گوش می‌اندازند تا درد، نه درمان بلکه فراموش شود.

رضا اخوان، شهردار منطقه چهار اصفهان اما سؤالی مبنی بر چرایی اجرایی نشدن تفاهم‌نامه تپه اشرف را این‌گونه پاسخ می‌دهد: نجات بخشی تپه اشرف در راستا وظایف ذاتی مدیریت شهری است و با توجه به وضعیت نابسامان و نامطلوب کالبدی این محدوده، برای ساماندهی و نجات بخشی آن ورود و جلسات مختلفی را با مشارکت و همکاری اداره میراث فرهنگی برگزار کردیم تا بتوانیم این قسمت از شهر که یکی از نقاط برخوردار و قابل‌توجه آن است، از شرایط فعلی خارج کنیم.

او می‌افزاید: طی این مدت جلسات متعددی با کارشناسان، مسئولان بلندمرتبه مدیریت شهری، شورای شهر، اداره کل میراث و گروه کاوش داشتیم که بر همین اساس تفاهم‌نامه‌ای کلی میان ما تنظیم شد.

اخوان تصریح می‌کند: قرار بود که کار ساماندهی از بدنه شمالی تپه اشرف و جداره خیابان مشتاق شروع شود، منتها به ریز قراردادهایی نیاز بود و باید تنظیم می‌شد. اولین قرارداد مربوط به گروه باستان‌شناس بود، اما هزینه‌ای که اعلام کرده بودند بالا بود و در صورت تأمین هم مشکل اصلی ساماندهی، نجات بخشی و اصلاح سیما و منظر حل که مدنظر مدیریت شهری است، حل نمی‌شد.

شهردار منطقه چهار اصفهان ادامه می‌دهد: به این نتیجه رسیدیم که با مبلغ پیش‌بینی‌شده خروجی از این بخش نخواهیم گرفت و بنا شد باز هم جلسات مشترک با حضور کارشناسان شهرداری، میراث فرهنگی و گروه باستان‌شناس داشته باشیم تا راهی را پیدا کنیم که به لحاظ سیما و منظر شهری و نجات بخشی و ساماندهی بیشترین خروجی را داشته باشد.

او می‌گوید: با توجه به وسعت هفت هکتاری مجموعه تپه اشرف، کاوش در آن بسیار هزینه‌بر است و قرار بر این شده که ابتدا محوطه فازبندی و کارشناسی شود، سپس بر اساس اولویت‌بندی و با مشارکت دوستان کار را شروع کنیم.

اخوان تعطیلات عید و شیوع کرونا را دلیل تعویق این امر می‌داند و اعلام می‌کند: به دنبال آنیم تا در اولین فرصت جلسه‌ای داشته باشیم و به تفاهم‌نامه‌ای مجدد برای شروع کار در این محدوده برسیم.

شهردار منطقه چهار اصفهان یادآور می‌شود که تفاهم‌نامه بین شهرداری و میراث، یک توافق کلی برای همکاری مدیریت شهری و میراث فرهنگی به‌منظور ساماندهی و نجات بخشی تپه اشرف به لحاظ اصلاح و احیای کالبد نامطلوب شهر در این منطقه است و عملیاتی شدن تفاهم‌نامه را منوط به کار کارشناسی بیشتر می‌داند، چرا که این اولین تجربه همکاری شهرداری و میراث در این زمینه است و به‌محض جمع‌بندی، منجر به عقد قرارداد و اجرا خواهد شد.

ایسنا نوشت، امید است که شهرداری منطقه چهار اصفهان، همانطور که اعلام کرده، در اولین فرصت گفت‌وگو و همکاری لازم را با میراث فرهنگی داشته باشد تا پس از گذشت روزها و ماه‌های دیگر، ناچار نباشیم برای گزارش بعدی اعلام وضعیت تپه اشرف از این تیتر استفاده کنیم: « وقتی تپه اشرف می‌ماند و تفاهم نامه‌هایش».