نقش صنایع‌دستی در توسعه گردشگری استان خراسان شمالی
هنرمندان و صنعتگران خراسان شمالی در ۶۱ رشته صنایع‌دستی فعالیت دارند که از این تعداد چهار رشته شامل سفره کردی، پادری، چاروق و حکاکی روی سنگ موفق به کسب مهر اصالت بین‌المللی یونسکو و ۶۲ اثر صنایع‌دستی از استان نیز به کسب نشان ملی و مرغوبیت کالا شده‌اند. بجنورد مرکز خراسان شمالی به‌عنوان شهر ملی گلیم ایران مزین شده که می‌توان از این ظرفیت برای جذب گردشگران تلاش کرد.
نخستین خانه صنایع‌دستی استان در محل خانه جاجرمی بجنورد و نخستین خانه نساجی سنتی کشور در دهکده گردشگری روئین اسفراین همه‌ساله میزبان گردشگران و مسافران فراوانی است و مسافران و گردشگران می‌توانند از نزدیک فعالیت هنرمندان این منطقه و مراحل تولید صنایع‌دستی سنتی را مشاهده کرده و تولیدات هنرمندان را در محل تولید خریداری کنند.
مردم استان خراسان شمالی از اقوام فارس، کرمانج، ترک، تات، ترکمن و اقلیت‌های گوناگون دیگر مانند بلوچ، عرب، لر تشکیل شده است. حضور قومیت‌های مختلف با فرهنگ‌های متنوع، هم‌نشینی جذاب و درخور تحسینی را برای تولیدات صنایع‌دستی فراهم آورده و بسیاری از نقوش و تکنیک‌های هنرهای مردم این سرزمین از قومی به قوم دیگر راه یافته است و تولیدات صنایع‌دستی از سوی اقوام گوناگون ساکن در خراسان شمالی روایتگر هویت تاریخی و فرهنگی این خطه است.
نقوش و نگاره‌های به کار گرفته شده در صنایع‌دستی استان خراسان شمالی ریشه در اعتقادات و باورهای هنرمندان این خطه از کشورمان دارد و هنرمندان خراسان شمالی، صنایع‌دستی را با نگاره‌های متنوع با رنگ‌های الهام گرفته از طبیعت خلق می‌کنند. اسناد و مدارک برجای‌مانده از ادوار گذشته در خراسان شمالی بیانگر آن است که تولید صنایع‌دستی در این منطقه از ایران سابقه‌ای دیرینه برخوردار است. نوآوران و استادان صنایع‌دستی در این حوزه جغرافیایی همواره به‌موازات آفرینش‌های ذوقی صنعتگران و هنرمندان دیگر مناطق کشور، در خلق آثاری زیبا و خلاقانه دستی داشته‌اند که برخی از این رشته‌های هنری اکنون برجاست و چون سفیری صادق، گوشه‌ای از هویت تاریخی و فرهنگی این خطه را روایت می‌کند.
«سفره کردی» یک هنر خاص از بافته‌های داری منحصربه‌فرد زنان عشایر خراسان شمالی است و به‌عنوان هنری وصف‌ناپذیر مطرح است که نمادهای اشتیاقی و ذوق و احساس آنان نسبت به طبیعت و تاریخ قومی و فرهنگی را در خود جای داده است و نقش‌های بافته‌شده نشان از عظمت فرهنگ، هنر، باورها، آداب‌ورسوم، و تاریخ پر فراز و نشیب این دیار را با خود به یدک می‌کشد؛ نمادها در سفره کردی همگی بیانگر کرامت قومی و احترام به طبیعت است. انواع گلیم و سفره کردی، جاجیم، پارچه‌بافی، چادرشب بافی و حوله بافی، کلاه کرکی، دوخت لباس‌های سنتی، زیورآلات محلی، چاروق، انواع سفال و… از مهم‌ترین هنرهای دستی استان خراسان شمالی محسوب می‌شوند که همگی از شهرت و منزلت جهانی برخوردارند و تولید آن در استان در زمره پرطرفدارترین مشاغل قلمداد می‌شود.
استان خراسان شمالی در موسیقی مقامی نیز شهرتی فراگیر دارد که وجود هنرمندان موسیقی هنر ساخت سازهای سنتی را نیز به یکی از اصیل‌ترین و قدیمی‌ترین هنرهای استان تبدیل کرده که به دلیل وجود اقوام ترک، ترکمن و کرمانج در منطقه موسیقی فولکلوریک رواج دارد. افزون بر ۱۵ هزار صنعتگر و هنرمند در ۶۱ رشته درزمینه‌ی تولید انواع صنایع‌دستی فعالیت می‌کنند که برخی از تولیدات صنایع‌دستی استان ازجمله سفال و سرامیک، دست‌بافته‌های داری و انواع زیورآلات به کشورهایی چون لهستان، چین، ترکیه، ایتالیا، لبنان، قطر، کانادا و سوئد صادر می‌شود.
صنایع‌دستی استان به دلیل اشتغال‌زایی، توجیه اقتصادی دارد و یکی از راهکارهای مبارزه با بیکاری در مناطق مختلف استان است که ارزش افزوده بالا، حفظ فرهنگ و اصالت سنتی، انتقال هنر بومی و محلی و پیوند نسل‌ها از دیگر خصوصیات هنرهای دستی است و به دلیل مشارکت دادن زنان در تولید و متنوع کردن منابع درآمد خانوار، می‌تواند تأثیرات بلندمدت بر توسعه اقتصادی و اجتماعی استان داشته باشد.
گردشگری یکی از فعالیت‌های مهمی است که در دهه‌های اخیر از جایگاه ویژه‌ای در توسعه اقتصادی برخی کشورها برخوردار بوده است و در بسیاری از مقاصد گردشگری، تاکنون ارتباط تعریف‌شده و معینی میان صنایع‌دستی و صنعت گردشگری به وجود نیامده است.
استان خراسان شمالی با داشتن تنوع محیط جغرافیایی طبیعت زیبا و ظرفیت‌های بالقوه طبیعی، فرهنگی و تاریخی و جایگاه ویژه آن به‌عنوان یکی از گذرگاه‌های اصلی گردشگری کشور بین دو قطب سیاحتی شمال و زیارتی مشهد مقدس به‌عنوان یکی از قطب‌های مهم گردشگری کشور به شمار می‌رود که توسعه توریسم می‌تواند در بهبود وضعیت معیشتی و اقتصادی مردم آن نقش پررنگی ایفا کند. توسعه‌ای که به فرموده مقام معظم رهبری در سفر به استان به‌عنوان دومین عامل توسعه استان از آن نام برده شد. صنایع‌دستی این استان نیز به جهت هم‌جواری و هم‌نشینی فرهنگ‌های غنی اقوام مختلف کرد و ترک و ترکمن و تات و… از تنوع و جذابیت‌های کم‌نظیری برخوردار است که چشم را به میهمانی رنگ و طرح و نقش فرامی‌خواند.
بی‌شک توجه و اهتمام جدی به مقوله صنایع‌دستی با توجه به پتانسیل‌های بالقوه این هنر–صنعت و دارا بودن شرایط ویژه‌ای نظیر پراکندگی گسترده در سطح استان، آموزش با هزینه پائین، نیاز به سرمایه‌گذاری اندک، خانگی بودن اکثریت رشته‌های فعال و… می‌تواند با کمک به توسعه گردشگری به‌عنوان یک صنعت، پاسخگوی بسیاری از نیازهای امروز جامعه در ایجاد اشتغال، پاسداشت فرهنگ و سنن، حمایت از تولید داخلی، افزایش درآمد خانوار و ارتقاء سطح معیشت و رفاه خانوار و… بوده و تأثیر شگرف و به سزایی در جامعه به‌جا بگذارد فعالیت بیش از ۱۵ هزار نفر در ۶۱ رشته صنایع‌دستی در استان، برپایی ۹ نمایشگاه ملی و بین‌المللی، حضور در بیش از ۴۱۰ نمایشگاه خارجی و داخلی، کسب ۴ نشان مهر اصالت یونسکو و ۶۲ مهر مرغوبیت ملی و… توسط صنعتگران صنایع‌دستی استان و گردش مالی سالانه بیش از ۵۰ میلیارد ریال این هنر- صنعت در بخش فروش مربوط به نمایشگاه و بازارچه‌های مربوطه نشان از ظرفیت ویژه صنایع‌دستی استان دارد.
ازآنجاکه صنایع‌دستی و صنعت توریسم بر یکدیگر اثر متقابل دارند و می‌توانند موجبات رشد و توسعه یکدیگر را فراهم سازند توجه و اهمیت دادن به صنایع‌دستی به‌عنوان رهاورد ملموس و سوغات سفر به توسعه صنعت گردشگری در استان خراسان شمالی به‌عنوان یک گذرگاه عبوری و نه یک مقصد گردشگری کمک شایان توجهی می‌کند، اقداماتی که باهدف ایجاد جاذبه در بخش صنایع‌دستی نظیر ایجاد و راه‌اندازی بازارچه‌های صنایع‌دستی، برگزاری جشنواره‌های فرهنگی و هنری، معرفی روستاهای هدف صنایع‌دستی و… در راستای جذب و افزایش میزان ماندگاری مسافر و گردشگر ازاین‌دست است که همت، همدلی و هم‌زبانی مسئولان و مردم را می‌طلبد.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.