هویت شهری اهواز مغفول مانده

 بالاخره تلاش‌های دوستداران میراث فرهنگی مؤثر شد و برای اولین بار از سوی شهرداری اهواز و با مشارکت اداره کل میراث فرهنگی، ساماندهی بافت تاریخی اهواز قدیم در منطقه عامری شروع شد. در آستانه ۲۹ فروردین، روز جهانی بناها و محوطه‌های تاریخی بود که بازدید مشترک شهردار، اعضای شورای شهر و مدیرکل میراث فرهنگی گردشگری و صنایع‌دستی استان و تعدادی از دوستداران میراث فرهنگی اهواز از ابنیه و بافت تاریخی اهواز صورت گرفت که شروعی برای ورود شهرداری به مسئله احیای بافت تاریخی اهواز شد.

کلان‌شهر اهواز ظرفیت‌های گردشگری بالقوه‌ای دارد که به باور فعالان میراث فرهنگی تاکنون این ظرفیت‌ها بالفعل نشده است؛ همچنین دوستداران میراث فرهنگی در اهواز سال‌ها در تلاش بوده‌اند تا نگاه شهرداری اهواز و شورای شهر را به این ظرفیت‌ها معطوف کنند که پس از سال‌ها اولین گام برداشته شد.

با این‌که گام اول برای احیا بافت تاریخی با مشارکت شهرداری برداشته شده اما بعضی دوستداران میراث فرهنگی این رویه را بسیار ناچیز دانسته و معتقدند ۵۰۰ متر سنگ‌فرش باید جز وظایف عادی شهرداری می‌بود نه این‌که برای این مقدار توجه به بافت تاریخی این همه کبکبه و دبدبه راه انداخت.

ابراهیم نوشادی، شهردار کلان‌شهر اهواز دراین‌باره  توضیح داد: در حوزه مدیریت شهری اهواز به ابعاد مختلف شهر اهواز نپرداختیم و شاید مدیریت شهر را فقط در پارک‌ها و معابر دیدیم و از یکسری موضوعات در مدیریت شهری اهواز غافل ماندیم به طور مثال راه‌اندازی موزه که به جد پیگیر آن نیز هستیم؛ البته مساله هویت شهری را نیز پیگیر هستیم.

نوشادی افزود: در چند دهه گذشته در چنین حوزه‌هایی ورود نکرده بودیم که هویت شهری و زیرمجموعه آن را مثل نقاط تاریخی و نقاطی که قابلیت گردشگر پذیری دارند باید جدی‌تر بگیریم؛ بنابراین در اولین اقدام برای تغییر رویکرد و آموزش مدیران ما با هماهنگی اداره کل میراث فرهنگی در این چند ماه به عنوان الگو حرکتی را آغاز کردیم.

وی یادآور شد: گذرِ شیخ نبهان را برای احیای آن شروع به کار کردیم و احیای دیوار و کف‌پوش و همچنین در گذر «معین التجار» را که اجرای آن با شهرداری و طراحی و نظارت با حوزه میراث انجام می‌شود؛ البته برای اهواز قدیم حدود یک میلیارد تومان پیش‌بینی اعتبار شده و ممکن است در اجرا، این رقم تغییر کند و بیشتر شود.

شهردار کلان‌شهر اهواز گفت: گذر معین التجار نیز در هفته آینده کار اجرایی آن شروع می‌شود و پیمانکارش نیز تعیین شده و پیش‌بینی ۵۰۰ میلیون تومان اعتبار برای آنجا شده و قرار است که اگر مشکل خاصی پیش نیاید در مدت یک ماه این پروژه به اتمام برسد.

نوشادی افزود: احیا بناهای قدیمی اهواز را نیز در دستور کار قرار دادیم و مذاکره با سرمایه‌گذارها را با ایجاد جذابیت برای آن‌ها تعریف کردیم که این کار ما رویکرد جدیدی در حوزه مدیریت شهری اهواز است.

وی در خصوص راه‌اندازی موزه در اهواز گفت: میراث فرهنگی نیز در پارک جزیره در حال ساختن موزه منطقه‌ای است که اکنون شرایط خوبی دارد؛ همچنین اطلاع دارم که محیط زیست نیز در حال راه‌اندازی موزه است و موزه دفاع مقدس نیز در حال تکمیل است و مقرر شده که شهرداری اهواز کمک خوبی برای راه‌اندازی موزه دفاع مقدس انجام دهد.

پرداختن به احیای بافت تاریخی توسط بسیاری از دوستداران میراث فرهنگی پیگیری می‌شد که در این بین نقش یکی از اعضای شورای شهر چشمگیر بود.

رحیم کعب عمیر، عضو شورای شهر اهواز که از دوستداران میراث فرهنگی است، درباره شروع همکاری شهرداری با میراث فرهنگی برای احیا بافت تاریخی اهواز قدیم گفت: خوشحالم که کلنگ زنی بافت تاریخی مذهبی اهواز قدیم که جز آرزوهای ما است، شروع شد؛ اهواز دقیقاً همین موقعیتِ اهواز قدیم است که مقام معظم رهبر اعلام کرد که ایران مدیون دو جریان شیعی جبل عامل و اهواز است که دلیلش این است که در سال ۲۰۰ هجری قمری، امام رضا (ع) برای رفتن به طوس از اهواز گذر کرد و طبق روایات یک ماه مهمان مردم اهواز می‌شود که در آن زمان علی بن مهزیار اهوازی نیز وجود داشته است.

کعب عمیر توضیح داد: از زمان ورود به شورای پنجم دنبال این موضوع بودیم که نقاط مذهبی و میراثی را مد نظر داشته باشیم و تأکید به در نظر گرفتن موقعیت قدمگاه امام رضا (ع) در برنامه بود؛ مسجد شیخ نبهان در سال ۱۱ هجری قمری ساخته و تقریباً ۳۵۰ سال قدمت دارد و هیچ مسجدی با این قدمت در اهواز نداریم.

وی افزود: در شورای پنجم در سال گذشته، ۲۰۰ میلیون تومان برای مطالعات قدمگاه امام رضا و ۵۰۰ میلیون تومان برای بازسازی مسجد شیخ نبهان در نظر گرفته شد اما معاونت فرهنگی شهرداری با وجود اعتبارات نتوانست مبلغ را جذب کند؛ بنابراین در سال ۱۴۰۰ نیز همین اعتبارات را پایدار کردیم و مطالعات توسط میراث فرهنگی انجام می‌شود که در کلنگ زنی مسئله کوچه‌های تاریخی عامری، میراث فرهنگی طراح و ناظر است و بودجه از طرف شهرداری تخصیص داده می‌شود.

عضو شورای شهر اهواز یادآور شد: برای کار اولیه یک میلیارد تومان اعتبار در نظر گرفته شده و معاونت بازآفرینی نیز ۴۰۰ میلیون تومان در نظر گرفته که تا یک میلیارد تومان قابل افزایش است؛ در حال حاضر این اقدام اولیه است و امید می‌رود که مسئولان ذی‌ربط بتوانند این مسیر را ادامه دهند و اعتباری را که برای مسجد شیخ نبهان و قدمگاه امام رضا (ع) در نظر گرفته شده است از دست ندهند تا بافت تاریخی مذهبی منطقه عامری را احیا کرد.

تبار قریب، رئیس میراث فرهنگی اهواز نیز دراین‌باره گفت: بافت‌های تاریخی یکی از مهم‌ترین ظرفیت‌های هویت بخشی و دستیابی به توسعه پایدار گردشگری در شهرها هستند و ازاین‌رو حفاظت، مرمت و ساماندهی دارای ارزش و اهمیت است.

قریب با بیان این‌که شهرستان اهواز نیز دارای بافت تاریخی ارزشمندی است، افزود: محدوده بافت تاریخی اهواز و مصوبه آن توسط شورای عالی شهرسازی و معماری کشور به ادارات و دستگاه‌های استان اعلام شده است؛ حفاظت و احیای بافت‌های تاریخی علاوه بر میراث بر عهده دستگاه‌ها و ادارات مختلف از جمله شهرداری و نهادهای مرتبط بوده و لازم است که مدیریت مشترکی در این حوزه صورت گیرد.

وی با اشاره به شروع مرمت بافت تاریخی اهواز قدیم در عامری گفت: پروژه مرمت و ساماندهی بافت تاریخی اهواز در محدوده عامری توسط شهرداری و همراهی میراث فرهنگی استان و اداره میراث اهواز شروع شد که ماه‌ها مورد بررسی قرار گرفت و در گام‌های اول برآوردها و طرح اجرایی و آسیب‌شناسی منطقه تهیه شد و در اختیار شهرداری قرار گرفت.

رئیس میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری اهواز افزود: شهرداری وارد همکاری شد و در این پروژه بخش‌هایی از معابر بافت تاریخی عامری را که شامل اصلاح شیب بندی، جمع‌آوری کف‌سازی‌های غیرمتعارف و کف سازی مناسب با بافت، معابر بافت تاریخی ساماندهی می‌شود، مرمت جداره‌ها انجام می‌شود و امید می‌رود که این پروژه‌ها ادامه یابند و شاهد پویایی و شکوفایی ظرفیت‌های بافت تاریخی اهواز در این زمینه باشیم.

قریب گفت: برنامه مشترک با اداره کل راه و شهرسازی استان و معاونت بازآفرینی وجود دارد و قرار است که اقدامات مشابهی در بخش‌های دیگری از معابر بافت تاریخی با همکاری اداره کل میراث استان انجام شود.

اهواز قدیم یا منطقه عامری دارای ظرفیت‌های بالقوه از جمله قدیمی‌ترین مسجد تاریخی اهواز، قدیمی‌ترین کوچه تاریخی، مرقد علی بن مهزیار اهوازی، بازار سنتی عامری، بازار سوگ العریان قدیمی که اکنون محل کافه و قهوه‌فروشی شده است، پل سیاه و ساحل شرقی رود کارون اینکه در کنار یکدیگر مجموعه‌ای از جاذبه‌ها را تشکیل داده‌اند.

مهر نوشت، اکنون گام اول برای احیای بافت تاریخی اهواز برداشته شده و دوستداران میراث فرهنگی اهواز امیدوارند که این همراهی میان شهرداری و اداره میراث فرهنگی و حتی مشارکت دیگر ادارات ادامه داشته باشد.