باغ دولت آباد یزد

معرفی

باغ دولت آباد یزد یکی از 9 باغ ایرانی است که در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است و همچون واحه ای سرسبز و با طراوت در میان شهر بادگیرها پذیرای گردشگران از اقصی نقاط جهان می باشد. این باغ در زمینی به مساحت 70 هزار متر مربع به دستور حاکم یزد در اواخر حکومت افشاریان ساخته شد و به عنوان محل حکومت و زندگی حاکم و خانواده اش مورد استفاده قرار می گرفت. این باغ از بخش های مختلفی تشکیل شده است، اما مهمترین جاذبه ی آن بادگیر خشتی به ارتفاع 8/33 متر است که عنوان بلندترین بادگیر خشتی در دنیا را به خود اختصاص داده است و بر فراز عمارت اصلی این باغ  خود نمایی می کند.

باغ دولت آباد در اسفندماه سال 1346 به شماره ی 774 در فهرست آثار ملی ایران جای گرفت.

 

تاریخچه ی باغ دولت آباد

 در اواخر حکومت افشاریان فردی به نام محمد تقی خان بافقی ملقب به خان بزرگ به حکم شاهرخ شاه، آخرین شاه افشاریان، به عنوان حاکم و والی شهر یزد انتخاب شد. محمد تقی خان سر سلسله ی خاندان خوانین یزد بود و دستور داد تا باغی به عنوان سکونتگاه و مرکز حکومتِ وی احداث گردد. اما از آنجا که یزد شهری کویری و کم آب بود، نخست لازم بود تا منبعی دائمی برای آبیاری باغ فراهم شود؛ از این رو ابتدا قناتی به طول تقریبی 65 کیلومتر از مهریز به سمت شهر یزد و محل باغ دولت آباد حفاری شد. قنات دولت آباد از ارتفاعات مهریز سرچشمه می‌گرفت و پس از سیراب کردن بخشی از زمین های مهریز و به کار انداختن چند آسیاب آبی به  شهر یزد و به باغ دولت آباد می رسید و آن را سیراب می کرد. سرانجام پس از تامین آب مورد نیاز، باغ دولت آباد در سال 1125 شمسی (1160 قمری) به دستور محمد تقی خان احداث گردید. باغ دولت آباد از زمان احداث تا دوران قاجاریان بیرون از دروازه های شهر یزد قرار داشت، اما با گذشت زمان و افزایش جمعیت، بافت شهری پیرامون باغ شکل گرفت و این باغ در نهایت با روی کار آمدن حکومت پهلوی و تسریع ساخت و سازها در مرکز شهر یزد جای گرفت.

باغ دولت آباد در دوران حکومت زندیان و قاجاریان همچنان شکوه و عظمت پیشین خود را حفظ کرده بود، اما پس از قاجاریان مدتی بدون استفاده باقی ماند. پس از آن طی دو دوره باغ و عمارت های درون آن تحت بازسازی و مرمت قرار گرفتند و نهایتا باغ دولت آباد در اسفندماه سال 1346 در فهرست آثار ملی ایران جای گرفت.

قسمت های مختلف باغ دولت آباد

باغ دولت آباد یزد یکی از نمونه های برجسته ی باغ ایرانی است که در زمره ی باغ های سکونتگاهی-حکومتی قرار می گیرد. این باغ از دو قسمت اندرونی و بیرونی تشکیل شده است:

 بخش اندرونی باغ دولت آباد

بخش اندرونی باغ در گذشته محل زندگی حاکم و خانواده اش بوده است. در میان بخش اندرونیِ باغ گذرگاهی قرار دارد که یک سر آن به عمارت سردر یا بهشت آیین و سرِ دیگر به عمارت هشتی یا عمارت بادگیر می رسد؛ به عبارت بهتر می توان گفت دو عمارت اصلی باغ در ابتدا و انتهای این گذرگاه واقع شده اند. حوضی بزرگ به طول 194 و عرض 12 متر در میان این گذرگاه به چشم می خورد که دو طرف آن با درختان کاج و سرو احاطه شده است. وجود این حوض و درختان رفیع در دو طرف آن باعث شده است تا باغ طولانی تر جلوه کند و تمرکز بیننده به سمت عمارت سردر و عمارت هشتی متمرکز شود. در ادامه شما را با مهمترین بخش های اندرونی آشنا می سازیم.

1. عمارت سردر یا بهشت آیین

عمارت بهشت آیین به عنوان اقامتگاه زمستانی حاکم و خانواده اش مورد استفاده قرار می گرفت. این عمارتِ دو طبقه روبروی عمارت هشتی (بادگیر) قرار دارد و بین باغ اندرونی و بیرونی ساخته شده است.

2. عمارت هشتی یا عمارت بادگیر

عمارت هشتی مهمترین بنای موجود در باغ است که به لطف وجود بادگیری رفیع بر فراز آن به راحتی قابل تشخیص می باشد. طبقه ی اول این عمارت از سه اتاق بزرگ یا شاه نشین، حوضی مرمرین در مرکز، اتاقک بادگیر و دو اتاق کوچک تشکیل شده است.

جریان هوای ورودی از بادگیر در تماس با حوض آبی که زیر آن قرار دارد، خنکی و طراوت را به شاه نشین و دیگر قسمت های عمارت ارزانی می دارد و از این رو به عنوان اقامتگاه تابستانی مورد استفاده قرار می گرفته است. طبقه ی فوقانی عمارت هم از یک تالار و ایوان تشکیل شده است.

بادگیر باغ دولت آباد

بادگیر باغ دولت آباد به ارتفاع 8/33 متر به عنوان بلندترین بادگیر خشتی در دنیا شناخته می شود و به همراه عمارت زیرین آن تبدیل به یکی از نماد های شهر یزد شده است. این بادگیر به شکل هشت ضلعی ساخته شده است و از این رو جریان باد از هر طرفی که بوزد، وارد بادگیر می شود و پس از تماس با حوضِ آب واقع در زیرِ بادگیر، باعث خنک شدن محیط می شود.

3. عمارت طنبی

واژه ی طنبی به معنی تالار و شاه نشین می باشد. این عمارت بزرگ و مجلل در غرب عمارت بادگیر قرار دارد. بادگیری مربع شکل بر روی این عمارت دیده می شود و از این رو می توان گفت همچون عمارت هشتی، در فصول گرم سال مورد استفاده قرار می گرفته است.

بخش بیرونی باغ دولت آباد

بخش بیرونی که به آن بهشت آیین نیز می گویند، در گذشته برای اداره ی امور شهر، تشریفات حکومتی، استقرار کاروان ها و برگزاری مراسم های مردمی مورد استفاده قرار می گرفته است. همچون بخش اندرونی حوضی مستطیل شکل در میان این بخش قرار دارد و بهشت آیین را به دو قسمت تقسیم کرده است. عمارت سردر شمالی(4)، عمارت طهرانی (5)، تالار آیینه (6)، بازارچه، دو برج دیدبانی و آب انبار عمومی از دیگر قسمت های واقع در بخش بیرونی می باشند.

آدرس: یزد، بلوار دولت آباد

زمان بازدید : بهار و تابستان از 8:00 تا 21:00 – پاییز و زمستان از 07:00 تا 22:00

ورودیه: شهروندان ایرانی 3000 تومان- گردشگران خارجی 20000