وضعیت مبهم جزیره کیش ،جزیره لوکس ایران

حرف و حدیث‌ها درباره جزیره بسیار است؛ از تصاحب آنجا تحت نفوذ یک نهاد خاص گرفته تا مکانی که به گفته برخی از راهنمایان تور مخصوص تفریحات آقازاده‌هاست؛ جزیره‌ای که به گفته مسئولان صرفاً برای مقصد گردشگری لوکس تهیه‌ شده است.صحبت درباره جزیره هندورابی است؛ جزیره‌ای کوچک با مساحتی حدود ۲۳ کیلومتر مربع که بین دو جزیره کیش و لاوان قرار گرفته و فاصله‌اش تا کیش ۲۳ کیلومتر است و راه‌های دسترسی به آن از اسکله‌های بندرعباس، کیش و بندرلنگه امکان‌پذیر است. به گفته برخی از ساکنان کیش، هندورابی خالی از سکنه است اما طبق اطلاعات مکتوب، جمعیت آن در سال ۱۳۹۵ حدود ۱۹۱ نفر عنوان شده است. با این حال گفته می‌شود جزیره هندورابی به دلیل شرایط جغرافیایی که دارد غیرمسکونی است.

کمتر کسی هندورابی را دیده و به گفته برخی از ساکنان جزیره کیش، گاهی صیادان به آنجا رفت و آمد می‌کنند. قبل از شیوع ویروس کرونا تورهای یک‌روزه گردشگری از جزیره کیش به هندورابی برگزار می‌شده که در حال حاضر کنسل شده است؛ به همین دلیل تلاش‌های خبرنگار ایسنا برای بازدید از این جزیره برای سومین بار بی‌نتیجه ماند.

آژانس‌های گردشگری بسیاری مواقع با وعده بازدید از جزیره هندورابی تور می‌فروشند و به دلیل مواج‌بودن دریا و خطرناک‌بودن برگزاری آن، تور مربوطه را دقیقه نود کنسل می‌کنند. البته قایق‌هایی هم پیدا می‌شوند تا کسانی را که تمایل دارند از جزیره کیش تا هندورابی به صورت دربستی ببرند و برگردانند اما برای این کار چیزی حدود ۵ میلیون تومان دریافت می‌کنند!

تور جزیره هندورابی بین تبلیغات تفریحات جزیره کیش جایی ندارد به همین دلیل گردشگران کمتری هم متوجه وجود چنین جایی هستند. آژانس‌های مختلف جزیره کیش هر کدام دلیل خودشان را برای اجرانکردن گشت هندورابی دارند. برخی ادعا می‌کنند هر کسی نمی‌تواند وارد آن شود و مختص تفریحات آقازاده‌هاست. برخی دیگر هم معتقدند شیوع کرونا موجب تعطیلی تورهای جزیره هندورابی شده و پیش از آن تورهای جزیره به صورت نیم‌روزه برگزار می‌شده است. با این وجود کمتر کسی موفق شده جزیره بکر هندورابی را از نزدیک ببیند و گاهی کیشوندها برای تفریح، خودشان را به وسیله قایق‌های صیادی به هندورابی می‌رسانند و از سواحل بکر آنجا برای حمام آفتاب و تفریحات آبی استفاده می‌کنند.

به گفته برخی از غواصان، در حال حاضر هندورابی تبدیل به سایت غواصی شده است زیرا آب آن منطقه نسبت به جزیره کیش شفاف‌تر و تمیزتر و تجمع آبزیان هم در آن بخش بیشتر است.

مدیریت جزیره هندورابی در سال ۸۹ به صورت قانونی به منطقه آزاد کیش واگذار شد. در سال ۹۰ کمیسیون امور زیربنایی هیئت دولت، هندورابی را به عنوان پناهگاه حیات وحش معرفی کرد که از نظر کارشناسان محیط زیست این مسئله به لحاظ قانونی سوال‌برانگیز بود.

سازمان منطقه آزاد کیش برای توسعه جزیره هندورابی طرح‌های مختلفی ارائه داد و اقدام به ساخت بندرگاهی در ضلع شمال غرب جزیره کرد که منجر به تخریب زیستگاه مرجانی شد. بعد از این اتفاق تیم کارشناسی سازمان حفاظت محیط زیست از جزیره بازدید و برآورد خسارت کرد و پرونده این مسئله به دادگاه ارجاع داده شد ولی دادگاه به استناد ماده ۱۱۲ قانون برنامه پنجم که طبق آن منطقه آزاد متولی امور است، حق را به آن سازمان داد. بار دیگر پرونده در شورای مقابله با زمین‌خواری استان هرمزگان مطرح شد و مجوز منع فعالیت در جزیره هندورابی گرفته و قرار شد یک کمیته با حضور سازمان منطقه آزاد کیش، اداره حفاظت محیط زیست و قوه قضاییه تشکیل شود تا به تعامل برسند.

چند ماه بعد علی‌اصغر مونسان – مدیرعامل وقت سازمان منطقه آزاد کیش – از نشستن نخستین پرواز جزیره «هندورابی» تا پایان سال ۱۳۹۴، پیشرفت فیزیکی بیش از ۷۰ درصد اسکله جزیره هندورابی، تعیین و تدوین یک طرح جامع با مشاور آلمانی و راه‌اندازی آب شیرین و هتل این جزیره خبر داد.

او پس از مدتی اعلام کرد: «طرح جامع هندورابی با رعایت کامل موازین زیست‌محیطی تهیه‌ شده و یک طرح توسعه زیست‌محیطی به شمار می‌آید. حجم زیادی اکو پارک در هندورابی وجود دارد و حین عملیات اجرایی مراقبت زیادی از آن به عمل آمده و حدود ۶۰ هزار قطعه مرجان در حجم بالای کار و با هزینه زیاد جابه‌جا شده است که می‌توان گفت در هیچ نقطه از کشور چنین اقدامی انجام‌ نشده بنا بر این  افتخار می‌کنیم که بحث‌های زیست‌محیطی به ‌صورت کامل در منطقه آزاد کیش رعایت شود. هندورابی صرفاً برای مقصد گردشگری لوکس تهیه‌ شده است. همواره جزیره هندورابی را به‌عنوان جزیره سبز می‌بینیم، یعنی در راستای مباحث زیست‌محیطی آسفالت و راه‌سازی به این جزیره راه پیدا نمی‌کند و از سنگفرش برای راه‌سازی این جزیره استفاده خواهد شد تا کمترین مداخله‌ای در مسائل زیست‌محیطی جزیره نداشته باشیم، حتی باند فرودگاه هندورابی نیز هیچ‌گونه آسفالتی ندارد. ضمن اینکه ورود خودروهای فسیلی و شخصی به جزیره هم ممنوع خواهد بود و کلیه خودروهای جزیره هندورابی مربوط به حمل‌ونقل عمومی خواهند بود.»

موضوع دیگری که واکنش‌های بسیاری به همراه داشت، زباله‌ها و چگونگی دفع آن بود که مدیرعامل وقت منطقه آزاد برای آن هم توضیحاتی داشت: «در کیش مدرن‌ترین سیستم فاضلاب و بازیافت نخاله‌های ساختمانی را داریم و در حال همکاری با یک شرکت سرمایه‌گذار خارجی برای بازیافت زباله‌ها نیز هستیم، ضمن اینکه نباید هیچ نگرانی در مورد هندورابی وجود داشته باشد، زیرا منطقه آزاد کیش به اثبات رسانده‌ که در عرصه زیست‌محیطی و دغدغه‌های این بخش در سطح کشور پیشرو است.»

اهمیت جزیره هندورابی به تنوع محیط زیست دریایی، وجود رینگ آب سنگ مرجانی در اطراف آن جزیره، زیستگاه تخم‌گذاری لاک‌پشت‌های دریایی و تنوع ماهیان زینتی آن است.

در نهایت جدیدترین فرودگاه ایران که ساخت آن از سال ۱۳۹۲ شروع شده بود بعد از چهار سال و در تیرماه سال ۱۳۹۶ در جزیره هندورابی افتتاح شد و یکی از اصلی ترین اولویت‌های ساخت آن جابه‌جایی توریست‌ها و گردشگران داخلی و خارجی عنوان شد.

مسئولان از جزیره هندورابی به عنوان ظرفیت منحصر بفردی برای صنعت گردشگری کشور یاد می‌کنند در حالی که به نظر می‌رسد بعد از سال‌ها هنوز هیچ برنامه مشخصی برای این جزیره وجود ندارد.

به گزارش ایسنا، حدود ۹۵ جزیره در خلیج فارس وجود دارد که بیش از ۴۰ جزیره در جغرافیای ایران قرار گرفته است. بیشتر این جزیره‌ها زیستگاه گونه‌های جانوری، پایگاه نفتی و غیرمسکونی است و فقط در دو جزیره ایرانی یعنی قشم و کیش زیرساخت گردشگری وجود دارد.

منبع:ایسنا

اهداف وزارت شدن سازمان میراث فرهنگی و گردشگری محقق شد؟

کارشناسان معتقدند دلیل وزارتخانه شدن سازمان میراث فرهنگی به رغم برخی مخالفتها این بود که از حیاط خلوت دولتها خارج شود و راس آن به مجلس پاسخگو باشد، اما تحقق این مهم با نقطه مطلوب فاصله دارد.

خبرگزاری مهر _ گروه جامعه؛ در نخستین جلسه از سلسله میزگردهای کارشناسی میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی با عنوان بررسی ساختار اداری وزارتخانه مربوطه، کارشناسان میراث فرهنگی که در حوزه ایجاد ساختار مناسب برای این وزارتخانه از سال‌ها قبل تلاش کرده بودند گفتند که به دلیل کارکرد تخصصی میراث فرهنگی، این مقوله باید یک سازمان مجزا داشته باشد.

در این نشست جلیل گلشن و محمد عبدالعلی پور به همراه رضا دبیری نژاد و محسن امامی از پیشکسوتان و کارشناسان حوزه میراث فرهنگی و گردشگری و امید غنمی، مدیرکل حقوقی اسبق سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری وقت نظرات خود را درباره راهکارهای نجات این وزارت ارائه کردند.

برخی از این افراد در خبرگزاری مهر حضور یافتند و برخی دیگر نیز به دلیل شرایط کرونایی کشور، ترجیح دادند به صورت مجازی در این نشست همراه باشند.

در بخش دوم این جلسه کارشناسان متفق القول بیان کردند که بدنه وزارت میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری بیش از حد فربه شده و باید برای اینکه این وزارتخانه بتواند به مأموریت‌های خود برسد، چابک سازی شود. همچنین ساختار خرد و کلان وزارت میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری باید نسبت به شرایط اجتماعی و سیاسی جامعه باز تعریف و جایگاه آن در دولت سیزدهم مشخص شود.

رضا دبیری نژاد، کارشناس موزه داری در این نشست گفت: حوزه میراث فرهنگی از دهه ۶۰ تاکنون چه قبل از ادغام و چه بعد از ادغام مدام در حال تغییر بوده و این تغییرات نشان دهنده بلاتکلیفی وزارتخانه فعلی است و اینکه مشخص نیست قرار است چه خروجی گرفته شود.

او با اشاره به اینکه سه حوزه میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به جای ادغام به هم وصله شدند، گفت: از نظر من ادغام یعنی همپوشانی و باید ارزیابی کرد که این سه حوزه ادغام شده‌اند یا نه و چه بخش‌هایی با یکدیگر همپوشانی دارند و کدام بخش‌ها حوزه‌های مشترک را پوشش می‌دهند، متأسفانه از سال ۱۳۸۴ که صنایع دستی نیز به گردشگری و میراث فرهنگی اضافه شد، همه چیز بی تصویر و بی هویت جلو رفت و هنوز نمی‌دانیم مأموریت چیست.

رئیس موزه ملک تاکید کرد که اگر قرار باشد ساختار مستقل سازمانی وجود داشته باشد کتابخانه ملی ایران که محل نگهداری میراث مکتوب است به ماهیت معاونت میراث فرهنگی نزدیک تر است. او ادامه داد: از سال ۱۳۸۲ تاکنون ۱۲ رئیس سازمان و وزیر عوض شده و این یعنی در کمتر از یک و نیم سال مدیریت تغییر کرده و هیچ دستاوردی جز بی سامانی نداشته است. حتی اولین رئیس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری که قرار بود بنیان این ادغام را بگذارد، فرصتی پیدا نکرد که بخواهد ادغامی صورت دهد.

دبیری نژاد معتقد است که بیشترین مشکل در ساختار خرد این وزارتخانه است. او گفت: وزارتخانه به شدت فربه شده، نیروی انسانی بیشتر از چارت سازمانی است از طرف دیگر بخش‌هایی هم وجود دارند که بدون ساختار سازمانی فربه شده‌اند. موزه استانی و بزرگ منطقه‌ای و حمام موزه و غیره افتتاح می‌شود بدون اینکه پست سازمانی و ساختار داشته و برای نیروهای آن پیش بینی شده باشد. مگر می‌شود افتتاح کرد بدون زیرساخت؟ همان ساختار ناقص هم دست کاری شده چون بخش‌های ستادی خیلی فربه و در بخش‌های خدماتی، پست‌ها خالی شده‌اند و در ازای آنها، پست‌های ستادی را افزایش داده‌اند. با این فربه شدن ستاد، سطوح کیفی ارزشمند تقلیل پیدا کرده‌اند.

این موزه دار که سال‌ها در کاخ نیاوران کار کرده است در ادامه به قوانینی اشاره کرد که هنوز محقق نشده‌اند و گفت: مگر قرار نبود همه موزه‌ها هیأت امنایی اداره شود؟ چرا محقق نشد؟ در حالی که هیأت امنایی شدن، راهکار قانونی برای ایجاد ساختار بود. در نمونه دیگر، الان به نسبت این همه پایگاه میراث ملی و جهانی که در سراسر کشور وجود دارد، ماهیت ساختاری چیست؟ ما به ازای ایجاد پایگاه‌ها برای آنها ایجاد وظیفه نکردیم، تنها یک رقابت درون سازمانی بود برای ایجاد پایگاه در شهرهای مختلف. مثلاً می‌گوئیم چرا مدیرکل موزه‌های کشور نقشی در عزل و نصب مدیران موزه‌ها ندارد؟ پاسخ ساده است، چون توان و جایگاه قدرتمندی ندارد. از طرفی بخش‌های میراث فرهنگی نه تنها وظایف درون سازمانی دارند بلکه نقش ستادی و جریان سازی در خارج از سازمان خودشان نیز دارند. برای نمونه در سطح کشور ۶۰۰ موزه وجود دارد که تنها ۱۵۰ موزه آن متعلق به وزارت میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری است و باید اداره کل موزه‌ها برای همه موزه‌های کشور قانونگذاری کند اما حاضر به صدور و ابلاغ چنین آئین نامه‌ای که قابل بازنگری هم باشد، نیست وقتی موزه‌ها فاقد متر و معیار باشد سلیقه اعمال می‌شود.

دبیری نژاد در ادامه تاکید کرد که دولت برای ادامه راه باید وظایف این وزارتخانه را دوباره بررسی کند. او توضیح داد: میراث فرهنگی حق تصدی گری و حاکمیتی دولت است که باید در برابر اموال منقول و غیرمنقول پاسخگو و مجری باشد و عمل کند و اگر نتوانست با سایر ارگان‌ها مشارکت داشته باشد. اما در حوزه گردشگری قرار نیست دولت منفعت مالی ببرد بلکه قرار است بسترساز و فراهم کننده تسهیلات باشد. در صنایع دستی هم دولت تولید کننده نیست و حمایت کننده است. حال چطور ممکن است یک بخش حمایتی با دو بخش زیرساختی و مالکیتی ادغام شود و از آنها توقع یک ساختار را داشت؟

از دهه ۶۰ به مرور مفهوم میراث فرهنگی بزرگ شد

به گفته این کارشناس موزه داری، بحران از زمانی آغاز شد که مفاهیم تعریف نشدند. او گفت: از دهه ۶۰ به مرور مفهوم میراث فرهنگی بزرگ شد. زمانی اگر از میراث فرهنگی صحبت می‌کردیم منظورمان چند محوطه باستان شناسی، موزه و شیء بود اما الان مفاهیمی چون میراث طبیعی، صنعتی، معنوی و ناملموس به آن اضافه شده که ساختاری برای توسعه آن، ساماندهی نشده است. باید نخست وظیفه را تعریف کرد بعد ساختار، قوانین و شکل و شمایل کار را تعریف کرد و این اتفاق یک بار برای همیشه باید رخ دهد. باید بر اساس تغییر شرایط اجتماعی و سیاسی مفاهیم و کاربردهای آن را بازتعریف کنیم. از طرفی باید نسبت وزارت میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری را در کل کابینه دولت سیزدهم ارزیابی کرد که در کجاست و قرار است چه خروجی داشته باشد. گفتمان غالب چیست و چطور می‌توان به آن رسید.

رئیس موزه ملک تاکید کرد که باید در این وزارتخانه تقابل بین بخشی وجود داشته باشد نه سهم خواهی و سیستم و ساختار تعیین کند که چه کسی چه راهی را باید طی کند نه افراد. او درخواست کرد که در یک کار ضربتی یک ساله یا ۶ ماهه کارگروهی تعیین و یک بار برای همیشه این تجربه‌ها بازنگری شود تا بتوان برنامه راهبردی و تعریف بین بخشی داشت. دبیری نژاد گفت: در حال حاضر ارتباط با بدنه کارشناسی و سطح جامعه همخوان نیست و نگاه‌ها تک بعدی شده است. در حال حاضر در مأموریت‌ها خلل ایجاد شده، باید تعاریف میراث و کاربردهایش را تبیین و ملموس کنیم. نقش هویتی کارکرد اجتماعی میراث فرهنگی چیست که براساس آن سیاستگذاری کرد و مدیران کلان بتوانند آن مفهوم را درک کنند. از طرفی گردشگری هم به تنهایی نمی‌تواند کاری جلو ببرد بلکه باید سایر دستگاه‌ها نیز به کمک آیند. وزارت راه، وزارت کشور، وزارت امور خارجه نیز باید همراه شوند وگرنه گردشگری هیچ نقش و جایگاهی در کشور نخواهد داشت. مجلس هم باید همراه شود و باید از بچه‌ای که متولد کرده صیانت و مراقبت کند تا بزرگ شود و به بلوغ برسد. باید نگاه خاصی به این وزارتخانه داشت تا بتواند به ماموریت‌هایش برسد.

لزوم احیای کانون ملی هماهنگی گردشگری

سید محسن امامی یکی از کسانی است که با ادغام دو سازمان میراث فرهنگی و ایرانگردی و جهانگردی با هم موافق است و خود یکی از بانیان و مطرح کنندگان این ادغام بوده است. او نیز دلایل ادغام و همینطور تبدیل سازمان به وزارتخانه را سیاسی عنوان کرد نه کارشناسی و علمی و گفت: در اواخر دهه ۷۰ خورشیدی، تحولات خوبی در زمینه تعامل و ایجاد ارتباط با دنیا ایجاد شد و میراث فرهنگی و گردشگری ابزار خوبی برای رساندن پیام گفتگوی تمدن‌ها و نشان دادن واقعیت ایران به گوش جهانیان بود. از طرف مردم دنیا و ایران هم استقبال و گردشگری به سبد خانوارها اضافه شد و اهمیت میراث فرهنگی بالا رفت. طبیعی هم بود چرا که تا قبل از این زمان، جنگ و سازندگی بود و کسی به این مقولات توجهی نمی‌کرد. این اتفاقات که رخ داد، مسئولان احساس کردند که وظایف سنگینی بر عهده شأن است و در قالب معاونت یک وزارتخانه یا سازمان کوچک نمی‌توانند آن را اجرا کنند. کارشناسان چه در درون این سازمان‌ها و چه خارج از آنکه روی برنامه ملی گردشگری از طرف سازمان ملل کار می‌کردند، پیشنهاد دادند جایگاه این صنعت در حاکمیت ارتقا پیدا کند.

این کارشناس باسابقه گردشگری در ادامه گفت: از این ادغام دفاع می‌کنم به دلیل اینکه قرار بود جایگاه گردشگری و میراث ارتقا پیدا کند. ما بسیار بررسی و مطالعه تطبیقی کردیم در دنیا و ایران که چطور می‌توان این دو مقوله را ارتقا داد.

این استاد دانشگاه به روی کار آمدن دولت نهم و برهم خوردن معادلات اشاره کرد و گفت: میراث فرهنگی را با جابجایی‌ها و انتقال به شهرستان از هم پاشیدند و بخش‌های کارشناسی را از آن منفک کردند وکارشناسان را فراری دادند. همینطور سازمان صنایع دستی را هم با مصوبه شورای عالی اداری از وزارت صنایع جدا و به سازمان میراث فرهنگی و گردشگری اضافه کردند. اما این ادغام بدون مطالعه و ناگهانی صورت گرفت.

امامی در ادامه به غیرکارشناسی و فربه شدن سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در زمان دولت محمود احمدی نژاد اشاره کرد و گفت: در این دوران نیروهای غیرمتخصص و غیرکارآمدی وارد سازمان شدند، این اتفاق سبب شد سازمان بزرگ شود تا جایی که بودجه سنوات آن کفاف بودجه جاری را نمی‌دهد، در این صورت چه انتظاری برای بخش‌های پژوهشی است؟

معاون نظارت، امور بین‌الملل و بازاریابی سازمان ایرانگردی و جهانگردی وقت معتقد است که کوچک و چابک سازی از اولویت‌های اصلی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کشور باید باشد و حتی نقش‌های اجرایی را نیز واگذار کند. او گفت: این وزارتخانه باید سیاستگذاری و حمایت کند و در جاهایی هم نظارت داشته باشد. صدور بخشنامه‌های زیاد در بخش گردشگری در عمل بستن دست و پای بخش خصوصی است.

به عقیده او تنها دلیل وزارتخانه شدن این سازمان با وجود مخالفت همه کارشناسان تنها این بود که در تسلط مجلس باشد و رئیس جمهور نتواند مسیر و مسئولان آن را انتخاب کند، در حالی که کارکرد این سازمان بالاتر از وزارتخانه است. مثل سازمان محیط زیست که قدرتش از همه وزارتخانه‌ها بیشتر است.

دبیر سابق کانون ملی هماهنگی میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری معتقد است که احیای کانون ملی هماهنگی گردشگری می‌تواند راهکار مهمی باشد چرا که قانون دارد و مصوبات آن حکم مصوبات هیأت وزیران است. اما از سوی مدیران گردشگری وزارتخانه مورد بی توجهی قرار گرفت چرا که تصورمی کردند قدرت آنها زیر سوال می‌رود.

این کارشناس گردشگری دو راه را برای برون رفت از وضعیت پیچیده وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی پیشنهاد داد و گفت: راه نخست این است که قوانین اصلاح و سه سازمان مستقل زیر نظر یک وزارتخانه واحد تشکیل شود که هرکدام رئیس، تشکیلات و ساختار مجزا و عملکرد مستقل خودش را داشته باشد و راه دوم این است که سرانجام این ادغام را عملیاتی کنیم. در چارت تشکیلاتی که من نوشتم نه از میراث نه از گردشگری و نه از صنایع دستی به عنوان معاونت یاد شده بود. چند معاونت مشترک بود برای همه، مثل معاونت پژوهش، معاونت توسعه و پشتیبانی و معاونت تبلیغات و بازاریابی.

او در پیشنهاد به کسانی که وزارتخانه میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری را اداره می‌کنند، گفت: باید اول خودشان موضوع را بشناسند، اگر قرار است تحولی ایجاد کنند. میراث فرهنگی بخش ماندگاری است که اگر ضربه بخورد قابل جبران نیست و کاملاً شکننده و حساس است ما اگر نگاه ملی داریم باید به حفظ میراث فرهنگی و به دنبال آن توسعه گردشگری کمک کنیم. این وزارتخانه هم از قالب مجری باید خارج و سیاستگذار شود.چابک سازی کند و جنبه حمایتی داشته باشد. باید به یک زبان مشترک برای مفاهمه رسید، شاید برای مدیران فعلی اجماع و تعریف ملی اکنونی برسیم. گفتگوی بین بخشی باید وجود داشته باشد همینطور امکان گفتگو و جمع کردن اندیشه‌ها و جدا از تعاریف جهانی باید به یک تعریف بومی و زیر تعریف‌های آن رسید تا بتوان به راهکار دست پیدا کرد.

مشاور اسبق سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور از اهمیت صنایع دستی نیز گفت و یادآور شد: در ایران ۱۰ میلیون نفر از راه صنایع دستی ارتزاق می‌کنند و دو و نیم میلیون نفر به صنایع دستی اشتغال دارند. اما گردش مالی زیادی در آن اتفاق نیفتاده است و نیاز به سیاست گذاری کلان دارد.

او همچنین با افزایش بودجه در وزارت میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری مخالف است چرا که می‌گوید بودجه زیاد یعنی استخدام نیروهای بیشتر. امامی گفت: اگر می‌خواهند گردشگری رونق گیرد، بودجه این وزارتخانه را به وزارت‌های مرتبط دیگر چون مسکن و شهرسازی و وزارت کشور و غیره اختصاص دهند اما با نظر وزیر میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری هزینه شود.

منبع:خبرگزاری مهر

راه‌اندازی موزه «تماشاگه ری» در تغییرات مدیریت شهری فراموش نشود

 پژوهشگر تاریخ و ری‌شناس گفت: اجرای طرح موزه «تماشاگه ری» بدون هیچ دلیلی متوقف شده است و امیدواریم در این تغییرات مدیریت شهری به دست فراموشی سپرده نشود.

احمد ابوحمزه پژوهشگر تاریخ و ری‌شناس در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی ایرنا درباره راه‌اندازی موزه تماشاگه ری گفت: از مدت‌ها قبل دغدغه همه ری‌دوستان و ری‌پژوهشان و فعالان فرهنگی شهرری این بود که این شهر با این قدمت تاریخی و باستانی، با این همه آثار میراث‌فرهنگی، بناهای تاریخی و باستانی شایسته است که یک موزه تاریخی داشته باشد؛ جلسات متعددی با مسئولان شهر برای ضرورت احداث یک موزه بنام ری برگزار و قرار شد طرحی آماده شود.

ابوحمزه اظهار داشت: به دلیل آنکه آثار تاریخی در پهنه ری پراکنده است طرحی را آماده کردیم که بر اساس موزه‌ای مجازی در مرکز ری‌شناسی احداث شود تا زائران و گردشگرانی که از سمت غرب به حرم می آیند، به صورت رایگان از این موزه بازدید کنند و به بازدید از سایر آثار شهرری مشتاق شوند. در این طرح بازدیدکنندگان این موزه با استفاده از ابزارهای دیجیتال (موزه الکترونیک) با آثار ری آشنا می‌شوند و بعد از آشنایی اولیه برای دیدن آن آثار به همراه یک راهنمای ری‌گردی به سایت اصلی آن بناها یا محوطه‌های تاریخی خواهند رفت؛ اسم این موزه مردمی را تماشاگه ری گذاشتیم.

وی بیان کرد: چندین جلسه با مسئولان شهری، شهرداری منطقه ٢٠ و مدیران فرهنگی شهر برگزار کردیم و قرار شد این موزه در مرکز ری‌شناسی دایر شود که بر اساس فضا و نیازها و جاذبه‌های تاریخی، طرح فنی اجرایی آن هم تدوین و برآورد مالی انجام و گروه‌های متخصص فنی هم شناسایی و معرفی شدند و حتی ساختمان ری شناسی نیز بر اساس طرح ما بازسازی شد.

این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: بعد از آن هم جلسات بسیاری برگزار شد و کار تا مراحلی هم پیش رفت و قرار شد که اطلاع دهند که طرح چه زمانی وارد مرحله اجرایی می‌شود، تا این اواخر هر بار که موضوع را پیگیری می‌کنیم، می‌گویند «چون مدیریت شهری در این طرح مشارکت دارد منتظر تغییر و تحولات شورای اسلامی شهر و شهرداری هستیم.»

ابوحمزه افزود: من پژوهشگر تاریخم، اهل ری و ری پژوه، در کار پیمانکاری و تجهیز نه تخصص دارم و نه علاقه دارم، از همان ابتدا هم اعلام آمادگی کردیم که در بخش مطالعات و پژوهش طرح تماشاگه ری با حضور استادان و کارشناسان کمک می‌کنیم؛ فقط به امید و تحقق آرزوی دیرین برای ری بسیار دل خوش بودم و هستم، اما واقعا علت این تاخیر و تعلل‌ها را نمی‌دانم.

وی گفت: امیدوارم تغییرات سیاسی و مدیریت شهری باعث توقف این طرح نشود حیف است زحمات چند ساله محققان و دلسوزان از بین برود و این شهر با این قدمت و شکوه از چنین موزه‌ای برخوردار نباشد.

تماشاگه ری؛ اولین روایت‌خانه شهر

ابوحمزه درباره ویژگی‌های طرح موزه تماشاگه ری به عنوان موزه ای به‌روز، توضیح داد: این موزه روایت‌محور و اولین روایت‌خانه شهر خواهد بود و می‌تواند حتی به پیوند با شبکه موزه شهرها کمک کند؛ تماشاگه ری با استفاده از رسانه‌ها و ابزارهای مختلف رسانه‌ صوتی و بصری الکترونیک و دیجیتال با روایت چندجانبه برای جایگاه تاریخی باستانی ری به عنوان قطب گردشگری تاریخی همجوار پایتخت برندسازی تخصصی می‌کند.

عضو هیات علمی دانشگاه فرهنگیان گفت: تماشاگه ری می‌تواند به عنوان مرکزی فرهنگی و چندوجهی برای جامعه شهرری، نقش فعالانه داشته باشد و سرمایه‌های تاریخی، فرهنگی و اجتماعی ری را معرفی کرده و منجر به توسعه گردشگری در این منطقه شود.

استاد دانشگاه فرهنگیان به جلسات هم‌اندیشی پژوهشگران و تاریخ‌شناسان درباره طرح تماشاگه ری اشاره کرد و افزود: در این موزه علاوه بر ارائه روایت‌های افسانه‌ای و اسطوره‌ای پیدایش ری، برای بازدیدکنندگان نشانه‌ها و داده‌های پیدایش تمدن در پهنه جغرافیایی ری روایت می‌شود.

ابوحمزه گفت: نمایش داشته‌های تاریخی و فرهنگی ری در حوزه جغرافیایی آن، روایت سیر تحول تاریخی و رویدادهای مربوطه و همچنین روایت‌گری تحولات و رویدادهای مهم در هر دوره تاریخی و نمایش و معرفی یادگارهای فرهنگی تاریخی، مشاهیر فرهنگی، تاریخی و علمی ری از ویژگی‌ها و جاذبه های موزه تماشاگه ری خواهد بود.

پژوهشکر تاریخ و ری‌شناس با ابراز امیدواری از اینکه نمایندگان شهرری در شورای اسلامی شهر تهران کمک کنند که این موزه به سرانجام برسد، افزود: این موزه به عنوان مرکزی جذاب و متفاوت در روایت‌گری شهری و منطقه‌ای می‌تواند علاوه بر کمک به تقویت هویت فرهنگی تاریخی در جوانان و شهروندان ری از فراموشی روایات، وقایع و تحولات ری جلوگیری کند و به مرور زمان به راه‌اندازی زنجیره‌ای از موزه‌های موضوعی و تخصصی دیگر مانند آثار هنرهای سنتی صنایع‌دستی و مردم‌شناسی در منطقه منجر شود.

منبع:ایرنا

لاهیجان ،شهرچای در مسیر ثبت جهانی

تلاش برای ثبت لاهیجان به عنوان پایتخت آیین‌های چای ایران در یونسکو ادامه دارد.

لاهیجان، عروس گیلان، شهر باغ‌های همیشه سبز چای، از سال‌ها پیش میزبان انواعی از طعم‌ و رنگ‌ این محصول ایرانی است. کاشف‌السلطنه، کاشف چای، این محصول را برای نخستین‌بار در منطقه‌ای به‌نام چای‌خانسر در لاهیجان کشت کرد تا نقطه آغازی برای تبدیل این شهر به‌عنوان شهر چای باشد و حالا همه محله‌ها و روستاهای لاهیجان میزبان این بوته‌های سبز و معطر هستند.

نگاه مثبت کمیسیون ملی یونسکو
نخستین کارخانه چای ایران در سال۱۳۱۱ شمسی و نخستین مرکز تحقیقاتی چای در سال۱۳۱۳ در زمان پهلوی اول در لاهیجان تأسیس شد. لاهیجان به جز اینکه مرکز چای گیلان و ایران است به‌عنوان شهر نمونه گردشگری کشور و عروس شهرهای گیلان هم شهره شده و به همین دلیل در سال‌های اخیر مدیریت شهری در تلاش است با رایزنی و مهیا کردن زیرساخت‌ها ثبت جهانی این شهر به‌عنوان پایتخت چای ایران و شهر خلاق یونسکو را انجام دهد. این تلاش چندساله حالا در مراحل جدی‌تری قرار گرفته و در روزهای اخیر شورای شهر لاهیجان نشست مشترکی با دبیرکل و اعضای کمیته کسب‌وکار کمیسیون ملی یونسکوی ایران کهن برای ثبت لاهیجان به‌عنوان پایتخت چای ایران و شهر خلاق یونسکو برگزار کرده است.

اعلام آمادگی مدیریت شهری
رئیس شورای اسلامی شهر لاهیجان با بیان اینکه مدیریت شهری لاهیجان برای ثبت پایتخت چای ایران و شهر خلاق یونسکو آمادگی دارد به همشهری می‌گوید: لاهیجان شهر نمونه گردشگری طبیعی و تاریخی ایران، شهر چای، کلوچه و ابریشم و نخستین شهری در ایران است که دانه‌های چای در آن کشت شد و پس از یک قرن سابقه به گمان ما لاهیجان پایتخت چای ایران است. بهمن کنعانی با تأکید بر اینکه شورا و شهرداری آماده همکاری با کمیسیون ملی یونسکو هستند، اضافه می‌کند: این آمادگی برای توسعه پایدار و اجرای برنامه‌های فرهنگی، هنری با حفظ هویت ایران اسلامی است. همچنین مدیریت شهری لاهیجان آمادگی خود را برای سرمایه‌گذاری و همکاری با کمیته کسب‌وکار کمیسیون ملی یونسکو اعلام ‌کرده است. شهردار جدید شهر لاهیجان نیز با بیان اینکه لاهیجان به عروس شهرهای گیلان و ایران معروف است به همشهری می‌گوید: با توجه به پیگیری‌ها و بسترسازی‌هایی که قبلا برای انتخاب لاهیجان به‌عنوان پایتخت چای ایران انجام شده، این روند را پیگیری می‌کنیم تا این افتخار بزرگ به ثبت برسد.
رضا زنده‌دل با تأکید بر اینکه هر اتفاقی قرار است برای لاهیجان بیفتد فقط با منابع دولتی امکان‌پذیر نیست، می‌افزاید: برای اینکه لاهیجان را به جایگاه واقعی آن برسانیم باید با دریافت ایده‌ها، بسترهای لازم را برای سرمایه‌گذاری فراهم کنیم.

تلاش ۴ساله برای ثبت جهانی
رئیس اداره ارتباطات و امور بین‌الملل شهرداری لاهیجان نیز در این‌باره به همشهری می‌گوید: لاهیجان مرکز کشت و فرآوری چای ایران است. مقبره کاشف‌السلطنه به‌عنوان بانی و پدر چای ایران و موزه چای در این شهر قرار دارد و از سوی دیگر، لاهیجان به‌عنوان شهر گردشگری کشور شناخته می‌شود و گردشگران زیادی از این شهر بازدید می‌کنند. همچنین سازمان چای کشور در این شهر قرار دارد؛ بنابراین به‌علت مرکزیت چای در این شهر و باغ‌های چای که جزو مناطق کشاورزی و گردشگری است، ما همیشه به‌طور لفظی از لاهیجان به‌عنوان پایتخت چای ایران استفاده می‌کردیم و از سال۹۷ جلساتی را با یونسکو داشتیم که این شهر را در رده شهرهای خلاق یونسکو در زمینه کشت چای و پایتخت چای کشور ثبت کنیم.
شاهین جهانگیربلورچیان می‌افزاید: با توجه به جلسه مشترک مدیریت شهری با مدیر ملی یونسکو در شهر لاهیجان امیدواریم به‌زودی با حمایت مسئولان و پیگیری دبیر کمیته ملی یونسکو این مهم به تحقق بپیوندد.
وی ثبت جهانی را بر حوزه‌های سرمایه‌گذاری و گردشگری مؤثر می‌داند و می‌گوید: یکی از برنامه‌هایی که ما پس از ثبت لاهیجان به‌عنوان پایتخت چای ایران خواهیم داشت، زنده‌کردن آیین‌های مربوط به چای است. نمایش‌های خیابانی در قالب جشنواره‌های متعدد در زمینه چای هم می‌توانیم داشته باشیم.

رونق شغل آبا و اجدادی
عضو اتحادیه چایکاران کشور نیز با بیان اینکه برند شدن چای ایرانی و نیز لاهیجان از اتفاقات خوب ثبت جهانی این شهر در یونسکو خواهد بود به همشهری می‌گوید: لاهیجان سال‌ها در حوزه کشت و صنعت چای فعالیت داشته و چایکاری شغل آبا و اجدادی مردمان این سرزمین بوده است. قطعا با این ثبت جهانی نگاه و توجه به چای ایرانی بیشتر خواهد شد. نعمت یاورزاده با تأکید بر اینکه ثبت جهانی در تعیین سیاست‌های مربوط به چای، رونق تولید و بهبود و افزایش کشت چای در سطح و نیز رونق صادرات چای هم مؤثر خواهد بود، می‌افزاید: اگرچه صنعت چای در سال‌های اخیر مشکلات فراوانی داشته است، اما اهالی لاهیجان همواره در کشت و فرآوری این محصول تلاش کرده‌اند و امیدواریم نه‌تنها مسئولان شهری که متولیان استانی هم برای دستیابی به این مهم به یاری بشتابند. نگاهی به سال‌های سپری شده صنعت چای نشان می‌دهد این صنعت از دهه ۸۰ تا اواسط دهه ۹۰ رکود شدیدی را طی کرد؛ به‌طوری که در سال ۸۳ سازمان چای منحل و چای خصوصی‌سازی‌ شد. از آن زمان کم‌کم پای چای خارجی به بازارها باز و تغییر ذائقه ایرانی بیشتر شد؛ از این‌رو چند هزار تن چای داخلی در انبارها باقی ماند و به‌اصطلاح به‌عنوان چای سنواتی تلقی شد. در سال‌های اخیر گلایه و اعتراض چایکاران و صنوف مختلف چای توانست جانی دوباره به این صنعت بدهد و حالا ثبت ‌جهانی لاهیجان به‌عنوان شهر چای می‌تواند به این رویکرد کمک کند. یک فعال صنعت چای به همشهری می‌گوید: هم‌اکنون مشکل چای سنواتی مانند گذشته وجود ندارد، اما هنوز هم معضل باغ‌های چای رها شده‌ وجود دارد که باید به آن رسیدگی شود. رضا میربلوکی با بیان اینکه هر سال درباره تعیین نرخ تضمینی چای بین دولت و اتحادیه چای اختلاف‌نظر وجود دارد، اما تصمیم‌گیرنده دولت است، می‌افزاید: بزرگ‌ترین مشکل ما این است که ۱۲۰ هزار تن مصرف داریم و ۲۰۰ هزار تن چای وارد کشور می‌شود؛ یعنی تا یک سال‌ ونیم بعد از هر برداشت، چای وارداتی در بازار هست و این واردات مازاد کنترل نمی‌شود. از نظر همه صاحب‌نظران اگر طرح اصلاح ساختار چای که در سال‌های گذشته تدوین شده بود با نظارت کافی مدیریت می‌شد، وضعیت چای بهتر از حال حاضر بود و نه رهاسازی باغ چای در سال ۸۳ اتفاق می‌افتاد و نه ۳۰ درصد از باغ‌های موجود رهاسازی و به ویلا تبدیل می‌شدند. حالا امید همه فعالان این بخش به ثبت جهانی لاهیجان به‌عنوان شهر چای است تا حداقل توجه‌ها را به این صنعت، مشکلات چایکاران و باغ‌های رهاشده جلب کند.

چایکاری در ایران ۱۲۰ ساله شد
یک کارشناس حوزه چای با اعلام اینکه صنعت چای در ایران ۱۲۰ساله شده است درباره خاستگاه صنعت چای به همشهری می‌گوید: کشت چای در سال ۱۲۸۰ هجری شمسی و از سوی مرحوم کاشف‌السلطنه (پدر چای ایران) به وقوع پیوست.
بعدها شخصی به نام بصیرالتجار به‌دلیل مشغله‌های کاشف‌السلطنه در پایتخت در سال‌های مشروطه، باغ چای او را در لاهیجان نگهداری کرد و با توجه به اینکه لاهیجان محل مناسبی برای پرورش این محصول بود، نهال آن را در منطقه تکثیر داد. سیدعبدالله میرحسینی‌مقدم می‌افزاید: به‌گفته برخی از افراد محلی این چای فرآوری شده چنان مطبوع و خوش‌طعم بود که در میان جوامع شهری و روستایی آن دوره برای خود برند شد و برای ترویج مصرف، نیازی به تبلیغ نداشت؛ به همین دلیل باغ‌های زیادی از سوی بصیرالتجار و سرمایه‌گذاران دیگر این محصول در برخی شهرهای شمالی ازجمله تنکابن و فومنات ایجاد شد. بعد از چند سال آن قدر این محصول مورد توجه دولت قرار گرفت که دولتمردان ترجیح دادند در همه محل‌ها برای کشت چای باغ‌های دولتی ایجاد کنند. وی ادامه می‌دهد: با رواج هر چه بیشتر چایکاری در لاهیجان حتی مردم عادی نیز در حیاط منزل خود نهال چای پرورش دادند و در نهایت اقتصاد منطقه تحت‌تأثیر چایکاری قرار گرفت.

جشنواره آیین چای، مقدمه‌ای برای ثبت جهانی
با همه نتایج خوبی که ثبت جهانی می‌تواند به همراه داشته باشد، ‌ اما لاهیجان برای معرفی به عنوان پایتخت چای ایران به کشورهای دنیا نیازمند برپایی آیین‌ها و جشنواره‌هایی در ابعاد داخلی  و بین‌المللی است. در سال‌های ۹۷ و ۹۸ جشنواره‌هایی در لاهیجان برپا و در نهایت سال ۹۸ تفاهم‌نامه دو جانبه‌ای بین شهرداری لاهیجان و کمیسیون ملی یونسکو در ایران برای توسعه همکاری امضا شد.  دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو در ایران به همشهری می‌گوید: هر یک از کشورهای تولیدکننده چای آیین و جشنواره ویژه‌ای برای چای دارند که ما در یونسکو این آیین‌ها را ثبت جهانی می‌کنیم. بنابراین درباره لاهیجان نیز این آمادگی وجود دارد که برای ثبت آیین چای تلاش و این شهر را به عنوان پایتخت چای ایران مطرح کنیم.
حجت‌الله ایوبی با بیان اینکه طبق توافق با شهرداری لاهیجان قرار است جشنواره آیین چای ‌با حضور کشورهایی که آیین چای دارند برگزار شود، می‌افزاید: این جشنواره در کنار معرفی صنعت و فرآوری چای و استفاده بهینه از این طلای سبز جزو پروژه‌هایی است که دنبال می‌کنیم. این کار کمک می‌کند لاهیجان به شبکه شهرهای خلاق و گیرنده بپیوندد و آیین چای را هم در این فرآیند به عنوان میراث معنوی به ثبت برساند. در واقع این شهر مرکز و محوری برای برپایی آیین چای‌ می‌شود. ‌
وی با بیان اینکه هنوز پرونده آیین چای به کمیسیون ملی یونسکو در ایران نرسیده است، اظهار می‌کند:‌ اگر مدیریت شهری لاهیجان همت کنند می‌توانند میزبان جشنواره آیین چای به طور بین‌المللی و با حضور کشورهای تولیدکننده چای باشند تا بعد از آن کار ثبت آیین چای و معرفی لاهیجان به عنوان پایتخت چای ایران انجام شود.

سطح زیرکشت چای در کشور ۲۸ هزار هکتار است و ۵۰ هزار نفر به‌صورت مستقیم در این صنعت فعالیت دارند. ۱۸۲ کارخانه چای در سطح کشور فعال است و گردش مالی صنعت چای در کشور بین ۲ تا ۳ هزار میلیارد تومان برآورد شده، اما سهم صنعت چای داخلی از این میزان رقم قابل ‌قبول نیست.

منبع:همشهری

واکسیناسیون ۱۰۰ درصدی کارکنان هتل‌ها تا پایان مهرماه

رئیس جامعه هتلداران ایران با اشاره به اینکه ۹۰ درصد کارکنان هتل‌ها واکسینه شده‌اند، پیشنهاد کرد تاییدیه رزرو مراکز اقامتی از سوی گردشگران انفرادی در مرز ارائه شود.

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از روابط عمومی وزارت میراث فرهنگی؛ جمشید حمزه‌زاده بیان کرد: با پیگیری‌های انجام‌شده از سوی وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی پس از حدود یک سال و نیم شاهد ورود گردشگر خواهیم بود، مقاصد گردشگران خارجی که به ایران سفر می‌کنند به شهرهای خاص از جمله مشهد، قم، تبریز، شیراز، یزد، اصفهان و در درجه دوم تبریز و اهواز استو برای برگشتن به رقم ۸ میلیون و ۸۷۰ هزار گردشگر ورودی پیش از کرونا، نیاز به برنامه‌ریزی جدی داریم.

رئیس جامعه هتلداران ایران تصریح کرد: پس از باز شدن مرزها با سرعت شاهد ورود گردشگر از عراق خواهیم بود، اما جذب گردشگران اروپایی با توجه به اینکه آن‌ها از قبل برنامه‌ریزی می‌کنند نیاز به زمان بیشتری دارد. همچنین باید تبلیغات خارج از کشور در رسانه‌ها و مطبوعات خارجی، فضای مجازی و استفاده از بلاگرهای مطرح بین‌المللی با برنامه و جدیت انجام شود.

الزام برای چک کردن تأییدیه رزرو هتل و سایر مراکز اقامتی گردشگران انفرادی در مرز یکی از پیشنهادهای مطرح شده از سوی رئیس جامعه هتلداران ایران بود.

حمزه‌زاده با اشاره به واکسیناسیون ۹۰ درصدی کارمندان هتل‌ها، افزود: ۱۰ درصد باقی مانده هم به دلایل شخصی واکسن نزده‌اند که البته تا پایان مهرماه برای کارکنان هتل‌های زنجیره‌ای فرصت معین شده است و در صورت رعایت نشدن، عذرشان خواسته می‌شود.

رئیس جامعه هتلداران ایران با تاکید بر به حداقل رساندن دغدغه گردشگران، تصریح کرد: برای اعتمادسازی تمام پروتکل‌های بهداشتی در هتل‌ها رعایت می‌شود و هزینه‌های سنگینی برای خرید مواد ضدعفونی صرف می‌شود.

او همچنین با اشاره به اینکه در کنار گردشگری خارجی نباید از گردشگری داخلی غافل شد، گفت: در تعطیلات اخیر با افزایش ۱۰ درصدی، میانگین ضریب اشغال هتل‌ها از ۱۵ به ۲۵ درصد افزایش پیدا کرد.

منبع:خبرگزاری مهر

“تجربه زندگی محلی”با گردشگری روستایی در کلبه سنتی

هیاهیو برای فرار از شهرنشینی باعث شده به محض اینکه فرصتی از پی تعطیلات به دست می‌آید خیل عظیم جمعیت به سمت روستاها شتابان فرار می‌کنند تا به دور از هیاهوی شهرنشینی و آپارتمان‌نشینی آرامش را در زندگی محلی تجربه کرده و لذت ببرند.بهره وری و کارآمدی نیروی انسانی، اشتغالزایی، تعامل فرهنگها و گفتمان‌ها، حفظ محیط زیست و در مجموع توسعه پایدار از دغدغه‌هایی است که جهان امروز با آن روبه رو است. هر یک از کشورها در هر سطحی از توسعه در تلاشند که پاسخ لازم به دغدغه‌های مذکور را بیابند. در این میان، کشورهایی که به متنوع‌سازی اقتصاد روی آورده‌اند و می‌خواهند خود را از اقتصاد تک پای‌ها برهانند در جستجوی شناخت راه‌های آن یا خلق راهها و روشهای جدیدند. یکی از این روش‌ها گردشگری است که اغلب کشورها بویژه کشورهایی که به لحاظ موقعیت مکانی از این مزیت برخوردارند، آن را در برنامه‌های توسعه ملی خود گنجانده‌اند تا از این طریق بتوانند فرایند توسعه ملی خود را سرعت بخشند. سکونتگاه‌های روستایی، بخصوص در کشورهای جهان سوم که نزدیک به ۲/۱ جمعیت این گونه کشورها را در خود جا داده‌اند، با مسائل و مشکلات حادتری از قبیل، مهاجرتهای روستایی، پایین بودن سطح اشتغال، پایین بودن سطح بهره وری در بخش کشاورزی، فقدان یا کمبود زیربناهای رفاهی و خدماتی و… مواجه‌اند. این در حالی است که تعداد قابل توجهی از این گونه سکونتگاها به لحاظ موقعیت مکانی و داشتن عناصر مهم جذب گردشگر، مانند مناظر طبیعی، آثار باستانی، تنوع اقلیمی، آداب و سنن اجتماعی و… زمینه‌های مناسبی برای توسعه فعالیت‌های گردشگری دارند.

گردشگری روستایی در دنیای امروز یکی از بخشهای مهم فعالیتهای اقتصادی محسوب می‌گردد. این فعالیت مهم اقتصادی از دیدگاه‌های مختلفی مورد توجه قرار گرفته است. بعضی آن را به عنوان بخشی از بازار گردشگری می‌شناسند و عده‌ای نیز آن را سیاستی برای توسعه روستایی قلمداد می‌کنند.

مفهوم گردشگری روستایی چیست و چرا باید به آن اهمیت داد؟

سکونتگاه‌های روستایی کشور ما نیز با مسائل و مشکلات فوق درگیرند و زمینه‌های مناسبی برای توسعه گردشگری دارند. دولت حرکت از اقتصاد تک پایه به سوی اقتصاد متنوع و با ثبات را در برنامه کاری خود قرار داده است که یکی از این برنامه ها توسعه گردشگری است و سکونتگاه‌های روستایی زمینه‌های مساعد برای توسعه این بخش از فعالیتهای اقتصادی را دارند. بدون شک، دستیابی به چنین هدفی مستلزم شناخت فرایند گردشگری، طبقه بندی رویکردها، سیاست‌ها و آثار اجتماعی – فرهنگی، زیست محیطی و اقتصادی است، تا با یک پشتوانه علمی و آگاهی از آثار مثبت و منفی این پدیده در جهان و ایران، به انتخاب یک راهبرد منطقی واقع گرا توأم با برنامه ریزی و مدیریت صحیح گردشگری در چهارچوب فرایند توسعه همه جانبه و پایدار دست یازد. هدف اصلی این مقاله عبارت از بررسی نگرش‌ها و دیدگاه‌های مختلف در ارتباط با توسعه گردشگری روستایی در سطح جهان و ارائه الگوهای آزمون شده با توجه به نتایج به دست آمده برای سازگاری آنها با کشور ایران است.

گردشگری روستایی را می‌توان مترادف با عبارت «تجربه زندگی محلی» دانست. این تجربه، شامل موارد بسیار متنوعی از جاذبه‌های طبیعی، فرهنگی و فعالیت‌هایی می‌شود که در یک منطقه‌ی روستایی و کشاورزی خاص وجود دارند. فعالیت‌هایی مانند گردشگری کشاورزی، کوهنوردی، سوارکاری و اقامت در خانه‌های محلی. به طور کلی محور این نوع گردشگری، درک زیبایی‌ها و جاذبه‌های طبیعت و فرهنگ مردم آن منطقه است و بسته به جغرافیای منطقه فعالیت‌های متفاوتی می‌تواند در آن صورت پذیرد.

صنعت توریسم رو به رشد‌ترین و بزرگترین صنعت جهان است و در تمامی کشورها به عنوان ابزاری حیاتی برای رشد و توسعه‌ی فعالیت‌های اقتصادی مناطق مختلف و وسیله‌ای برای افزایش سطح درآمد ناخالص ملی محسوب می‌شود. پر واضح است که رشد، اجرا و توسعه‌ی صحیح این صنعت (بویژه در بخش گردشگری روستایی) می‌تواند به رشد و توسعه‌ی کسب و کارهای محلی و بازگشت مردم از کلان شهرها به دیار خویش و تلاش برای حفظ میراث بومی خود کمک کند.

از مشخصه‌های اصلی گردشگری روستایی می‌توان به مواردی مانند وجود فضاهای گسترده و باز اشاره کرد؛ همچنین گردشگران باید این فرصت را داشته باشند که به طور مستقیم فعالیت‌های دامداری و کشاورزی را تجربه کرده و در زیست بوم منطقه به طبیعت گردی بپردازند. در نتیجه گردشگری روستایی در معنای واقعی باید:

۱- در مناطق روستایی اجرا شود.

۲- عملا روستایی باشد – یعنی شامل شرکت در مراسم و سنت‌های اجتماعی مردم منطقه و آشنایی با میراث آن منطقه باشد.

۳- بودن در طبیعت را برای گردشگر امکانپذیر ساخته و شامل طبیعت گردی باشد.

۴- در مقیاس روستایی و کوچک انجام پذیرد (برخلاف گردشگری انبوه)

۵- در مناطق با سرعت رشد پایین و طبیعی اجرا شده و در تماس با خانواده‌های محلی انجام پذیرد.

گردشگری روستایی به چند قسمت تقسیم می‌شود؟

گردشگری در یک تفسیم‌بندی کلی شامل مواردی مانند گردشگری انبوه، بوم گردی و ” گردشگری جایگزین ” می‌شود؛ که تفاوت‌های زیادی با یکدیگر دارند. گردشگری انبوه عموما به نوعی از توریسم اشاره دارد که در آن تعدا زیادی از مردم به مناطق محبوب و شناخته شده‌ی گردشگری برای گذران اوقات فراغت خویش سفر می‌کنند. گردشگری جایگزین که با مواردی مثل ”گردشگری خاص” و یا ”گردشگری مسئولانه” شناخته می‌شود؛ به نوعی از توریسم اشاره دارد که در آن بر ارتباط و شناخت فرهنگ ساکنین یک منطقه خاص و درک زیبایی‌های طبیعی آن منطقه تاکید می‌شود.

گردشگری روستایی می‌تواند انواع مختلفی از گردشگری مانند گردشگری تاریخی-فرهنگی، طبیعت گردی / بوم گردی و گردشگری کشاورزی را دربرگیرد. پس از گردشگری فرهنگی-تاریخی، بوم گردی دومین شکل اصلی گردشگری روستایی است. در بوم گردی هدف بودن در طبیعت و لذت بردن از مناظری است که در یک زیست بوم خاص وجود دارد. بوم گردی، عشق به طبیعت و گردشگریِ مسئولانه‌ای است که به حفظ میراث طبیعی و فرهنگی منطقه کمک کرده و کمترین آسیب ممکن را به طبیعت می‌رساند. این نوع خاص می‌تواند شامل مواردی مانند کوهنوردی و یا اجرای تورهایی انفعالی مانند پرنده نگری باشد.

شکل سوم گردشگری روستایی، گردشگری کشاورزی است که با هدف لذت بردن و آموزش کشاورزی یا باغبانی اجرا می‌شود. در این شکل، گردشگر می‌تواند نحوه کار و تولید را تماشا کرده و در مورد آن اطلاعات دریافت کند؛ و یا به طور فعال در کشت و برداشت محصولات منطقه شرکت کند. که البته در این حالت گردشگر، هم درک بهتری از زندگی در آن منطقه به دست خواهد آورد و هم بی‌شک لذت بیشتری از سفر خواهد برد.

گردشگری روستایی چه نقش و اثری در توسعه روستایی و توسعه روستایی پایدار دارد؟

در دهه پایانی قرن بیستم بسیاری از برنامه ریزان اجتماعی – اقتصادی در کشورهای اروپایی گردشگری را روشی مطمئن با چشم اندازی بسیار روشن برای توسعه روستاها بویژه محرومترین آن‌ها معرفی کرده‌اند. مطالعات انجام شده در کشورهای فرانسه، اتریش، سوییس، انگلستان، ایرلند، تایلند و ژاپن نشان میدهد که گردشگری روستایی به سرعت در اقتصاد روستایی رشد کرده و مکمل فعالیتهای کشاورزی شده است. ماهیت صنعت گردشگری ایجاد اشتغال و درآمد، متنوع‌سازی اقتصاد، مشارکت اجتماعی و استفاده از منابع محلی است. از آنجا که بخش اعظم مشکلات عقب ماندگی و توسعه نیافتگی روستایی نیز به فقدان این صنعت برمیگردد، گردشگری روستایی با حل مسائل و مشکلات فوق میتواند به توسعه روستایی کمک نماید.

هرچند گردشگری روستایی بخش کوچکی از بازار در صنعت توریسم را به خود اختصاص داده، اما می‌تواند سهم بزرگی در کمک به رشد اقتصادی روستایی داشته و برای حفظ میراث تاریخی و طبیعی منطقه بسیار ارزشمند باشد. فهرست مزایا و منافع ترویج گردشگری روستایی بسیار بلند است و در زیر به تنها ۴ مورد از مزایای بالقوه آن اشاره شده است.

* حفظ و گسترش مشاغل

گردشگری روستایی با ایجاد در آمد برای محلی‌ها می‌تواند به حفظ و گسترش مشاغلی مانند خرده فروشی، حمل و نقل و مشاغل پزشکی و دارویی در منطقه کمک کند. همچنین روستایی‌ها با فروش مستقیم محصولات خود می‌توانند درآمد بیشتری داشته باشند و علاوه بر آن با احساسی که از ارزشمند بودن اشتغال در صنایع دستی و تولید محصولات بومی بهشان دست می‌دهد، هرچه بیشتر به حفظ میراث خود ترغیب می‌شوند.

*ایجاد شغل، کسب و کارهای جدید و بهبود وضعیت حمل و نقل

ایجاد شغل به طور محسوس و قبل از هرچیز در مواردی مانند ایجاد اقامتگاه‌های بوم گردی، ساخت هتل و هتلداری (مانند هتل ابیانه) و توسعه شبکه حمل و نقل اتفاق می‌افتد. همچنین این نوع گردشگری می‌تواند به ایجاد کسب و کارهایی مانند تهیه و تحویل غذاهای محلی و مواردی از این دست که به ایجاد تجربه‌ای بهتر از گردشگری روستایی و بوم گردی می‌انجامد اشاره کرد.

*فرصت‌های جدید برای جوان ترها و دوستی جوامع

برای مثال افراد محلی می‌توانند به عنوان راهنمای تور با گردشگران و برگزار کنندگان تور همکاری داشته و علاوه بر کسب درآمد با فرهنگ‌ها و مردمان تازه آشنا شوند. گردشگران و مردم منطقه از نزدیک با یکدیگر ارتباط برقرار کرده و با شکل گرفتن نوعی الفت و دوستی بین آن‌ها، نسبت به اوضاع منطقه یکدیگر حساس‌تر می‌شوند.

*پایداری محیط زیست

همانطور که در مطلب بوم گردی اشاره کردیم، نوع نگاه به طبیعت گردی در این نوع از توریسم و تاکید آن بر حفظ منابع طبیعی، مقوله آموزش و به حداقل رساندن آسیب‌های وارده به طبیعت در طول سفر، اهمیت احترام گذاشتن به طبیعت را آشکار کرده و مانع آسیب رساندن به آن می‌شود.

علاوه بر این محلی‌ها نیز از ارزش جاذبه‌های طبیعی منطقه زندگی خود آگاه شده (در کنار رشد فرهنگ حفظ محیط زیست) و در پاسداری از آن می‌کوشند.

۴- گردشگری روستایی در ایران

ایران با توجه به گستردگی جغرافیایی و داشتن اقلیم‌های متفاوت، فرهنگ‌ها و سنن و چشم اندازهای بی‌نظیرش و همچنین با توجه به دارا بودن جاذبه‌های تاریخی غنی دارای پتانسیل بسیار بالای برای برگزاری تورهای روستا گردی بویژه برای گردشگران خارجی است. خونگرمی مردمان این مرز و بوم باعث می‌شود که گردشگران با اقامت در روستا‌ها علاوه بر آشنایی با آداب و رسوم روستا اوقات خوشی را در کنار مردم و در طبیعت بگذرانند.

گردشگری کشاورزی متاسفانه هنوز در ایران بخوبی شناخته شده نیست؛ تجربه‌ای که می‌تواند به غایت ارزشمند و جذاب باشد.

روستاهای زیادی در ایران دارای پتانسیل برای تبدیل شدن به مناطق جذاب برای برگزاری تور گردشگری روستایی هستند و البته برخی از آن‌ها مانند روستای ماسوله، ابیانه و روستای مصر در این زمینه پیشتاز هستند. مراسمی که در برخی از روستاهای ایران برگزار می‌شوند بسیار دیدنی، جذاب و دارای تاریخ و پشتوانه فرهنگی غنی هستند. مراسم گلاب گیری در قمصر کاشان، جشن تیرما سینزه در قاسم آباد گیلان، عاشورا در ابیانه و پیرشالیار در هورامان، نمونه‌هایی از این مراسم اند.

از جمله روستاهای گردشگری ایران می‌توان به روستای پالنگان در استان کردستان، روستای شهرستانک در تهران، روستای مصر در اصفهان، مارگون در استان فارس، سنگان در سیستان و بلوچستان، روستای نوا و دشت آزو در مازندران و بسیاری دیگر همچون اندبیل در استان اردبیل اشاره کرد.

در گردشگری روستایی رفتار گردشگر برابر آداب و رسوم روستاییان چگونه باید باشد؟

هرگز فراموش نکنید که هر روستا فرهنگ و آداب و رسوم خاص خود را دارد و ممکن است عملی که در یک روستا، عملی پذیرفته شده باشد در روستایی دیگر عملی خلاف عرف محسوب شود. به هر روی، احترام به روستانشینان و سنت‌های آنان از اصول و ارکان قدم گذاشتن به روستاهاست. سنت‌شکنی و ایجاد اخلال در نظام روستا باعث ایجاد روحیه مقابله با گردشگران خواهد شد. در زیر به برخی از کدهای رفتاری که در هنگام گردشگری روستایی باید آن‌ها را مدنظر داشت اشاره می‌شود.

*اگر جشنی در روستا برپا بود سعی کنید اجازه گرفته و در جشن شرکت کنید. این تجربیات و خاطرات جالب و دوست داشتنی‌ای برایتان به ارمغان می‌آورد.

*پر واضح است که در هنگام اقامت در روستا می‌بایست به آداب و رسوم روستاییان اهمیت داد.

*به کودکان روستایی کمک مالی نکنید زیرا با این کار آن‌ها به تکدی‌گری عادت خواهند کرد.

*به حریم شخصی خانه‌ها و باغات روستا بدون اجازه وارد نشوید و از میوه‌ها نچینید.

*از ریختن زباله در معابر و اطراف روستا بپرهیزید.

*از محصولات روستایی خرید کنید و سعی کنید نقشی در اقتصاد روستایی‌ها داشته باشید.

منبع:ایلنا

تکلیف خانه‌های تاریخی شیراز در طرح جدید مشخص می‌شود

به گفته معاون میراث‌فرهنگی استان فارس تخریب یا عدم تخریب بافت تاریخی شیراز در گرو ارائه طرح جدید است و طرح بازنگری حریم پاسارگاد نیز از سوی این اداره کل مطرح شده است.

به گزارش خبرنگار ایلنا، پس از سفر هیات دولت به استان فارس و صحبت‌هایی که عزت‌الله ضرغامی (وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی) درخصوص حریم پاسارگاد و البته اجرای طرح حرم به حرم عنوان کرد، انتقادات فراوانی متوجه وزیر جدید میراث‌فرهنگی شد. هرچند او در ادامه در واکنش به نقدهای مطرح شده عنوان کرد که وزارت میراث به دنبال حفر چاه در کنار مقبره کوروش نیست اما این مهم که ضرغامی در جلسه شورای اداری استان فارس که با حضور جمعی از وزرا برگزار شد، اعلام کرد قوانین موجود مربوط به حریم آثار تاریخی مشکلاتی را برای شهروندان به‌ویژه مردم شهرستان پاسارگاد در موضوع کشاورزی ایجاد کرده است و باید در موضوع حریم آثار تاریخی، انقباضی عمل شود همچنان به نگرانی‌های موجود دامن زده است. در این راستا با عبدالرضا نصیری اصل (معاون میراث فرهنگی استان فارس) به گفتگو نشستیم تا درخصوص سیاست‌های این اداره کل و آنچه به آن‌ها درخصوص تصمیمات وزیر میراث و گردشگری ابلاغ شده است، توضیحاتی ارائه شود:

چندی پیش شاهد حضور وزیر میراث و گردشگری در شیراز و بازدید او از بافت تاریخی دیدن کرد و در جریان روند اجرای طرح ۵۷ هکتاری حرم تا حرم قرار گرفت. ضرغامی در این بازدید و در دیداری که با نماینده ولی‌فقیه در فارس و امام جمعه شیراز و تولیت آستان شاه‌چراغ (ع) همراه بود، عنوان کرد که حرم مطهر حضرت شاهچراغ (ع)، قطب فرهنگی در شهر شیراز محسوب می‌شود، به همت دوستان میراثی عنوان حرم سوم نمود عملی پیدا کند. متاسفانه مشکلات و ناهنجاری‌های بسیاری، در بافت قدیمی پیرامون بین الحرمین است که لازم است هرچه سریع‌تر به آن‌ها رسیدگی شود.

لازم به ذکر است که شورای عالی شهرسازی و معماری در سال ۱۳۹۲ به واسطه تخریب تعدادی از خانه‌های تاریخی که به منظور اجرای طرح توسعه حرم شاهچراغ صورت گرفت، به موضوع بافت تاریخی شیراز ورود کرد. طرح مذکور بر اساس مصوبه ۸۹.۱۰. ۶ شورای عالی شهرسازی و معماری، بدون رعایت الزامات حفاظت از بافت تاریخ مصوب شد و مساحتی در حدود ۷۵ هکتار از ۳۶۰ هکتار بافت تاریخی شیراز را به عنوان محدوده طرح توسعه شاهچراغ قرار داده بود و اقدامات اجرایی، بعضا خارج از طرح مذکور در دست اقدام بود.

بر اساس مصوبه مورخ ۹۴.۰۳. ۱۱ شورایعالی شهرسازی و معماری، ضمن بررسی طرح تفصیلی بافت مقرر نمود: دبیرخانه شورای عالی نسبت به تشکیل کمیته‌ای با عضویت شهرداری شیراز، سازمان میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری و شرکت عمران و بهسازی شهری اقدام و طرح تفصیلی بافت تاریخی شهر شیراز را ضمن تاکید بر لزوم صیانت از اصالت و یکپارچگی بافت و احیای ارزش‌های فرهنگی، تاریخی و مذهبی با رویکرد بازآفرینی شهری و توجه به مواردی از جمله چشم‌انداز بافت تاریخی در شهر شیراز و جایگاه آن در منطقه و کشور، تدوین راهبردهای اصلی بازآفرینی بافت تاریخی، ارائه نوع فعالیت، کارکرد و ضوابط محقق کننده بازآفرینی در بافت، ارائه الزامات نهادی و سازمانی اجرایی تحقق رویکرد بازآفرینی مورد بررسی قرار گیرد.

با این وجود شاهد اقدامات خارج از طرح و برنامه از جمله احداث مسیر دسترسی حد واسط کنارگذر جدیدالاحداث ۹ دی به بلوار سیبویه بودیم که منجر به تخریب بخشی از بافت تاریخی و البته مورد اعتراض سازمان میراث فرهنگی شد. درعین حال شاهد تخریب خانه‌های سلیمی و منتصری نیز بودیم.

اکنون نیز گفته می‌شود بنابر مصوبه هیات دولت در سفر به استان فارس، قرار است ۲۰۰ خانه تاریخی در اطراف حرم شاهچراغ، در مرکز تهران، از فهرست میراث فرهنگی خارج شوند. تا امروز بسیاری از خانه‌های تاریخی شهر شیراز تخریب شده، آیا خبر تخریب ۲۰۰ خانه دیگر صحت دارد؟

هنوز مصوبات به ما ابلاغ نشده است و فقط در فضای مجازی در این خصوص صحبت شده که به فضای مجازی نیز نمی‌توان استناد کرد. در هر حال سال‌هاست که تولیت آستان مقدس شاه‌چراغ (ع) درخواستی درخصوص ارتباط شاه چراغ با آستانه دارد و پیگیر این طرح نیز هست. ایجاد این ارتباط قصه جدیدی نیست و سال‌هاست مطرح شده. با انجام این طرح خود به خود بخشی از بافت تاریخی حذف می‌شود. تمام اختلافات موجود طی این سال‌ها بر سر این موضوع است. بر اساس آخرین تصمیمات اخذ شده، قرار است این موضوع همه جانبه بررسی شود و اگر لازم است مشاور گرفته شود و دوباره طراحی کند و بر اساس روال قانونی فرایند مذکور پیش رود.

تخریب‌هایی که سال گذشته انجام شد بر اساس طرح مصوب نبود و اعتراض ما نیز درخصوص این تخریب‌ها از این جهت بود که چرا باید چنین تخریب‌هایی اتفاق بیافتد. اکنون نیز معتقد هستیم که باید فرآیند و روال پیش رود و طرح جدید ارائه شود. کسی درخصوص ارائه طرح جدید مشکلی ندارد.

درحال حاضر قرار نیست ۲۰۰ خانه از ثبت خارج و تخریب شود. همه چیز باید بر اساس نظر مشاور جدید و طرح جدید انجام شود. تا زمانی که طرح جدید ارائه نشود کاری انجام نمی‌شود.

ٱیا ممکن است بر اساس طرح جدید شاهد خروج تعدادی از خانه‌های تاریخی از فهرست میراث ملی و به تبع آن تخریب خانه‌ها باشیم؟

من نمی‌توان از اکنون پیش داوری کنم. بررسی برای همین قضیه است. ممکن است اگر اختلافی هم وجود داشته باشد درخصوص چند پلاک مطرح شود. به طور مثال ما بگوییم که این آثار باارزش است و شهرداری بگوید با ارزش نیست و… اینها بحث‌های کارشناسی هستند. درهرحال قرار است فرآیند کارشناسی و قانونی انجام شود.

چندی پیش ضرغامی (وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی) در حاشیه سفر هیات دولت به استان فارس عنوان کرد که «همه جای استان در خصوص ساخت‌وساز در بخش حریم‌ها دچار مشکل است، امروز مردم پاسارگاد به‌دلیل مقبره کوروش نمی‌توانند کشاورزی کنند، چاه بزنند، باید این مشکلات برطرف شود و قوانین حریم‌ها مقداری انقباض پیدا کند». البته او پس از این اظهارنظر و انتقادات فراوانی که به همراه داشت، تصریح کرد که «وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی به‌دنبال حفر چاه در کنار مقبره کوروش نیست. حل مشکلات مردم وظیفه ماست. مردم پاسارگاد ۲۵۰۰ سال است که از پاسارگاد و از مقبره کوروش حفاظت کرده‌اند. این مردم باارزش‌اند. مسأله اصلی ما مردم است. اگر ما به پاسارگاد به‌خاطر مدنیتی که شکل گرفته و جزو هویت ایرانیان محسوب می‌شود، بی‌اعتنا باشیم کار درستی انجام نداده‌ایم.» در عین حال ضرغامی در توئیتر خود این مطلب را اضافه کرد که «مدیرکل ثبت و حرایم میراث، مدیرکل بازرسی وزارتخانه و مدیرکل میراث استان فارس برای بررسی و حل مشکلات مردم پاسارگاد عازم خواهند شد. دستور کار آنان رعایت دقیق حریم میراث فرهنگی و جلوگیری از رفتارهای فراقانونی در جهت ناراضی‌سازی مردم است.»

درعین حال گفته می‌شود که مدیرسابق پایگاه میراث جهانی پاسارگاد عنوان کرده است که از ۵ سال پیش طرح بازنگری حریم این مجموعه به واسطه یافته‌های جدید در دست اقدام است. با توجه به اتفاقات اخیر برنامه استان فارس درخصوص ایجاد تغییرات در حریم پاسارگاد چیست؟

اگر مدیر پایگاه درخصوص بازنگری حریم صحبت کرده است که کاملا درست است. هرچند من نیز در جلسات کارشناسی حضور داشتم. نگاه ما در میراث استان دقیقا نگاه پایگاه است. احساس می‌کنیم که برخی از حرایم نیازمند بازنگری هستند. منظور ما این نیست که حرایم غلط هستند بلکه معتقد هستیم حرایم ثبت شده بر اساس نیاز روز خود بوده و اکنون نیاز است تا این حرایم به روزرسانی شوند. تغییر کردن و بازنگری حریم همیشه به معنای محدود کردن حریم نیست بلکه ممکن است در برخی نقاط حریم گسترده‌تر شود. اگر برخی نقاط لزومی نداشته باشد از محدودیت حریم کاسته می‌شود.

بر اساس آنچه مطرح کردید، درخصوص حریم پاسارگاد چه اتفاقی رخ می‌دهد؟

آنچه در جلسات مطرح شده آن است که برخی نقاط که امکان بازنگری در حریم آن وجود دارد و مشکل مردم را حل کند و آثار هم صدمه نبیند، از سوی استان پیشنهاداتی درخصوص تغییر محدوده حریم داده شود و سپس مورد بررسی در کمیته حریم وزارتخانه قرار گیرد.

آیا از سوی اداره کل میراث و گردشگری استان فارس، پیشنهاد کاهش محدوده حریم پاسارگاد ارائه شده است؟

اصلا با این واژه‌ها موافق نیستم. واژه‌های کاهش یا کم شدن یا زیاد شدن معنا ندارد. هرجا بتوان در حریم بازنگری داشت و مشکلی برای میراث پیش نیاورد این بازنگری اتفاق خواهد افتاد. به هیچ عنوان از این واژه‌ها استفاده نمی‌کنم.

منبع:ایلنا

چرا گردشگری انبوه منسوخ شده است؟

 برخی کشورها از حضور گردشگران انبوه جلوگیری می‌کنند و برای ورود گردشگر به موزه‌ها، بناهای تاریخی و حتی طبیعت محدودیت‌های سفت و سختی دارند. دلیل این محدودیت‌ها چیست؟

به گزارش خبرنگار فرهنگی ایرنا، گردشگری در سال‌های گذشته راهی نسبتا ساده برای جذب درآمدهای ارزی کشورها محسوب می شد. البته حضور انبوه گردشگران معایب زیادی نیز برای آنها به ارمغان آورد. هنگامی که میزان بازدیدکنندگان یک مقصد گردشگری بیشتر از ظرفیت محیط زیست آن باشد، آثار منفی گردشگری غیرمسئولانه نمایان می‌شود. اگر گردشگری به همان شیوه سنتی لجام‌گسیخته در جریان باشد، تهدیدهای بالقوه بسیاری در جهان محیط زیست را هدف می گیرند.

فرسایش خاک، آلودگی فزاینده، دفع زباله در دریا، نابودی زیستگاه های طبیعی، فشار فزاینده بر روی گونه های جانوری در معرض خطر، افزایش آسیب پذیری جنگل ها در مقابل آتش سوزی تنها بخشی از آسیب‌هاست. بخشی دیگر این آسیب‌ ها شامل تعارضات فرهنگی به وجود آمده با جمعیت محلی است.

امروزه بسیاری کشورها به سبب مشاهده برخی آثار در مقاصد پر گردشگری چون نپال، گردشگری  سنتی را مخرب ارزیابی کردند. از این رو بسیاری دولت‌ها به این نتیجه رسیده اند که فقدان برنامه ریزی دقیق و صحیح گردشگری می تواند، سبب ازبین رفتن این صنعت شود. بسیاری کشورهای جهان مباحث زیست محیطی را در خط مشی خود مورد توجه قرار داده و از طریق اقدامات مناسب و روابط صحیح سیاسی، زمینه تحقق اهداف گردشگری را فراهم می کنند.

توسعه پایدار امروزه در حوزه سیاستگذاری، اهمیت بسیار یافته است. انتشار گزارشی در سال ۱۹۸۷ دولت ها را از بحران های زیست محیطی، آگاه کرد. سازمان هایی چون بانک جهانی و بانک توسعه آمریکا به تغییر رویکرد سیاستگذاری های خود پرداخته و بودجه بیشتری را به پروژه های مبتنی بر حفاظت اختصاص دادند و تمام افراد و بخش ها که در سطوح گوناگون سیستم توسعه قرار داشتند، به ترویج گردشگری به عنوان صنعتی پایدار اقدام کردند.

ناصر رضایی رئیس پژوهشکده گردشگری پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری در گفت و گو با ایرنا گفت: در تمام شکل‌های گردشگری باید به ظرفیت مقصد، برای پذیرش گردشگر توجه جدی داشت. زیرا در صورت حضور انبوه جمعیت اکوسیستم دچار آسیب می‌شود.

وی با بیان این که کشورهای توسعه یافته برای جلوگیری از گردشگری انبوه سیاست‌های زیادی را تدوین کردند و به صورت جدی در حال اجرا کردن این سیاست‌ها هستند، گفت: حضور جمعیت زیاد در مقاصد گردشگری قابل قبول نیست.

رضایی گفت: حضور انبوه گردشگر به جز این که زیست‌بوم آن منطقه را تخریب می ‌کند، موجب بروز تضادهای فرهنگی با فرهنگ محلی نیز می‌شود؛ اگر تعداد گردشگر محدود باشد امکان این تضادها کمتر است اما اگر انبوهی از گردشگران وارد مناطق محلی شوند انتقال رفتارهای نامناسب بیشتر می‌شود.

وی با اشاره به ضرورت گردشگری محدود گفت: به عنوان مثال علاقه‌مندان برای ورود به پارک‌ها و سایت‌های طبیعی باید از مدت‌ها قبل رزرو کنند و موظف به رعایت تمام قوانین پارک شوند. با این شیوه از حضور انبوه و گردشگر غیرمسئول گرفته می‌شود. همچنین ورود به موزه ها بین المللی و بزرگ نیز با محدودیت تعداد افراد مواجه است.

رئیس پژوهشکده گردشگری افزود: البته جلوگیری از گردشگری انبوه نباید مختص طبیعت گردی باشد و حتی در گردشگری زیارتی و تاریخی نیز باید به آن توجه کرد.

وی با اشاره به این که تا وقتی گردشگری اولویت در ایران قرار نگیرد نمی توان از گردشگری انبوه جلوگیری کرد، گفت: سازو کارهای جلوگیری از این شکل از گردشگری مشخص است و نتایج آن در دیگر کشورها دیده می‌َشود؛ یعنی نیازی نیست خودمان اقدام به تدوین این سیاست‌ها کنیم. می توانیم از برنامه‌های کشورهای موفق در این حوزه بهره ببریم. فقط لازم است گردشگری در اولویت سیاست‌های کشور قرار بگیرد.

منبع:ایرنا

سرنوشت غذا در شیراز به خیابان گره می‌خورد؟

پروژه ایجاد خیابان غذا در شهر تاریخی و گردشگرپذیر شیراز از سال ۹۷ کلید خورده اما با گذشت بیش از سه سال هنوز از سرنوشت نهایی این خیابان خبری نیست و مشخص نیست این طرح با ماهیت قبلی به بهره برداری خواهد رسید یا سرنوشتی دیگر برای آن رقم می خورد.

به گزارش ایرنا،بیش از سه سال پیش با مصوبه شورای شهر شیراز خبر ایجاد شهر غذا در یکی از خیابان‌های این کلانشهر با هدف ساماندهی اغذیه فروشی‌های سیار سر و صدایی به پا کرد و اعضای شورای شهر شیراز و مدیران وقت گفتند که با توجه به اینکه خیابان غذا به عنوان جاذبه گردشگری برخی کشورها و شهرهای بزرگ جهان به شمار می آید، در آینده نزدیک این خیابان در شیراز نیز راه‌اندازی خواهد شد اما با گذشت سه سال از زمان این وعده هنوز خبری از افتتاح و بهره‌برداری از این خیابان نیست و اظهارات مسئولان حاکی از بررسی مجدد این طرح به دست مدیران جدید شهری دارد و سرنوشت آن مشخص نیست.

صرف غذا در رستوران‌های شیک و لوکس تجربه جالبی است اما خوردن غذاهای محلی و خیابانی وسوسه ای است که موجب شده خیابان و گذرهای بسیاری در مرکز شهرهای گردشگرپذیر و مدرن جهان ایجاد و غذاهای متنوع و رنگارنگ به دست مشتریان داده شود.
بازار این نوع کسب و کارها با زندگی شبانه بسیاری از شهروندان و گردشگران در سراسر دنیا گره خورده و به تنهایی بعضی از این خیابان ها و گذرهای غذا به عنوان مقصد اصلی بسیاری از گردشگران تبدیل شده است.
غذاهای ساده ای با رنگ و بویی محلی و در بعضی موارد طعمی از نوع غذاهای مدرن، شهروندان و گردشگران را حین صرف آن به دور از تجملات رستوران‌های لوکس مشغول به تماشای زندگی جاری در شهر و نظاره فرهنگ و سنت‌های اصیل یک سرزمین می کند.

رد گذر غذا در عهد باستان
برخلاف تصور خیابان‌های پر از دکه و ماشین‌های سیار فروش غذا، یک پدیده مدرن نیست و رد پای این نوع  گذرها را می توان در اکتشافات باستان‌شناسی نیز مشاهده کرد به نحوی که رومی‌ها در عهد باستان با فروش ماهی‌های سرخ‌کرده بر روی چرخ‌دستی‌های ساده سنگ بنای اولیه این کار هوشمندانه را زدند تا غذایی ساده را به سرعت در اختیار مشتری قرار دهند و در ادامه عثمانی‌ها نیز با اعلام حمایت حکومتی از این نوع کسب و کارها این نوع پیشه‌ها و گذرها را در سراسر امپراطوری خود خصوصا در پایتخت گسترش دادند.
در حال حاضر خیابان و گذر غذا در کشورهایی ازجمله هند، فرانسه، مالزی، ترکیه‌، تایلندی،آمریکا  و بسیاری از کشورهای دیگر جهان ایجاد شده و سالانه پول‌های هنگفتی از این طریق به جیب مردم این کشورها سرازیر می شود و خیلی‌ها را برای چشیدن طعم خوراکی های خیابانی از سراسر جهان به سوی این مقاصد رهسپار می شوند.

چند سالی است که سر و کله خیابان‌ها و گذرهای غذا در شهرهای بزرگ و گردشگر پذیر ایران نیز پیدا شده که سراغ آن را می توان در خیابان غذای سی تیر ،خیابان غذای باب همایون در تهران، خیابان غذای لشکرآباد در اهواز، خیابان‌ غذای باهنر ،میدان خیام و مجموعه پدیده شاندیز مشهد، بوستان غذای گل نرگس در کرج و خیابان غذای شریعتی شمالی در بجنورد گرفت.
بسیاری از شهرهای بزرگ و کوچک کشور نیز این روزها در راستان رونق صنعت گردشگری و همچنین ایجاد شور و نشاط اجتماعی و ایجاد حرکت‌های فرهنگی در حال و هوای تدارک یک خیابان غذا هستند که ازجمله این شهرها می توان به  گرگان، رشت، تبریز ،سبزوار و لاهیجان اشاره کرد.
این روزها تب ایجاد خیاباهای غذا به جان خیلی از شهرهای ایران افتاده تا شاید بتوان به واسطه آن رونق تازه‌ای به گردشگری داد.

۳ سال گذشت و خبری که از آینده نزدیک نیست…
خبر ایجاد خیابان غذا در شیراز موجبات خوشحالی فعالین فرهنگی و گردشگری شیراز را ایجاد کرد اما با گذشت بیش از۳ سال از تصویب این طرح در پارلمان شهری این کلانشهر اما هنوز خبری از بهره برداری از این گذر جذاب نیست.
۲۷ شهریورماه ۱۳۹۷،رئیس وقت کمیسیون گردشگری شورای اسلامی شهر شیراز خبر از ایجاد خیابان غذا در آینده نزدیک و در پی مصوبه شورا و با هدف ساماندهی اغذیه فروشی های سیار، در یکی از خیابان های شیراز داد.
۳۱ مرداد ۱۳۹۸ نیز معاون شهرسازی و معماری شهرداری شیراز اعلام کرد که خیابان مشکین‌فام باتوجه به توانمندی‌های محیطی از جمله مجاورت با بوستان بزرگ آزادی، وجود بازار انقلاب و سابقه آن در تولید غذاهای خیابانی و نداشتن نقش عمده جابجایی ترافیکی گزینه‌ مدیریت شهری برای اجرای طرح خیابان غذا در شیراز است.

نظر شورای ششم و شهردار جدید،مساله این است؟
باوجود مصوبه شورا و اقدامات عمرانی که به گفته مدیران شهری شیراز انجام شده و در مرحله ۹۹ درصد پیشرفت فیزیکی قرار دارد اما بهره برداری از این خیابان گویی پشت درب شورای ششم شهر شیراز و مدیریت شهری جدید این شهر که چندماهی از شروع کار آنها بیشتر نگذشته مانده است و مدیران شهری جدید مجددا در حال بررسی این طرح هستند.

گذر غذای شیراز به مشکین فام رسیده اما ماندگاری آن در ابهام
معاون شهرسازی و معماری شهرداری شیراز در این باره به خبرنگار ایرنا ،گفت: ایجاد و طراحی خیابان غذا در شیراز در پی مصوبه شورای پنجم در دستور کار شهرداری شیراز قرار گرفت و در جلسه بررسی طرح‌ها مطرح و محل ایجاد این سازه شهری در خیابان مشکین فام تعیین شد.
جواد بهادری افزود: از اواخر سال ۹۸ کار طراحی خیابان غذا در شیراز به اتمام و این طرح برای شروع عملیات اجرایی به شهرداری منطقه یک این کلانشهر واگذار شد.
وی ادامه داد: در حال حاضر مجری این طرح شهرداری منطقه یک است و یک مرحله نیز عملیات اجرایی این پروژه به دلیل ایجاد مشکلات متوقف و بنابر گزارشات اخیر مجددا کار ساخت این خیابان توسط پیمانکار از سر گرفته شده است.
معاون شهرسازی و معماری شهرداری شیراز عنوان کرد: محل ایجاد خیابان غذا براساس مصوبه شورای شهر خیابان مشکین فام است و تاکنون نیز بخشی از هزینه‌های مورد نیاز در این محل صرف شده است و در حال حاضر نیز کار ساخت این سازه ادامه دارد.
وی در پاسخ به سوالی در خصوص میزان هزینه های صرف شده برای اجرای این پروژه و زمان اتمام عملیات اجرایی گفت: اطلاعی این جزئیات طرح ندارم زیرا کار اجرای این پروژه در اختیار شهرداری منطقه است.

هزینه‌های میلیاردی و مشکل آفرینی پیمانکار
شهردار منطقه یک شیراز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: در ابتدا عملیات اجرایی گذر غذا شیراز از سوی شهردار شیراز با تفویض اختیار به مدیر پروژه و عامل ۴ و در ادامه به پیمانکار واگذار شد که کار با این پیمانکار دچار مشکل شد و از نظر زمانی و کیفیت کار این پیمانکار مورد تایید واقع نشده است.
غلامرضا نامورچی افزود: کار اجرای این پروژه از سال ۹۸ آغاز شده اما در نهایت حدود ۴۰ روز پیش کار ادامه عملیات عمرانی و اجرای این پروژه از عامل ۴ گرفته و در اختیار شهرداری منطقه یک شیراز قرار گرفته است.

تعریف و نقش عامل چهارم در مدیریت پروژه‌ها
در کشور ما اکثر پروژه‌ها با نظام ۳ عاملی (کارفرما، مشاور و پیمانکار) اجرا می‌شود و در این نظام، وظیفه هماهنگ کردن و مدیریت امور با کارفرما است و این وظیفه با توجه به گستردگی فعالیت‌ها و وظایف و مشغله ی کارفرما به خوبی انجام نمی شود و این موضوع باعث  تأخیر در زمان و افزایش هزینه‌های پروژه شده است. جهت رفع این مشکل نظام ۴عاملی که مدیریت پروژه به عنوان عامل چهارم به ۳ عامل دیگر افزوده شده در سال ۱۳۷۸ از طرف سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی پیشنهاد شد.
در این نظام وظایف کارفرما در قالب قراردادی به یک شرکت تخصصی مدیریتی واگذار می شود و عامل چهارم، در واقع به هماهنگی سه عامل دیگر می پردازد.

خیابان غذای شیراز ۹۹ درصد پیشرفت فیزیکی دارد و کار ساخت آن تمام است
شهردار منطقه یک شیراز ادامه داد: حدود ۴۰ روز پیش خاتمه پیمان پیمانکار قبلی این پروژه اعلام و شکایتی نیز در این باره تهیه و در کمیسیون ماده ۳۸ مطرح شده و کمیته فنی شهرداری نیز پیمانکاری جدید را انتخاب و اکنون کف فرش خیابان مشکین فام که قبلا بصورت خشکه چینی بود جمع آوری و مجددا بصورت ملاتی فرش شده است و پیاده رو این خیابان نیز تمام شده و این پروژه در حال حاضر ۹۹ درصد پیشرفت فیزیکی دارد.
شهردار منطقه یک شیراز با بیان اینکه برای طرح اولیه خیابان غذای شیراز هفت کانکس سرو غذا پیش بینی شده است، گفت: این طرح طی روزهای آینده تکمیل و آماده بهره برداری است و باید دید شورا و شهردار جدید شیراز چه تصمیمی برای این پروژه خواهند گرفت.

سرنوشت غذا به دست شورا و شهردار جدید است
وی در پاسخ به هزینه‌های صرف شده برای ایجاد خیابان غذا در شیراز گفت: قرارداد پیمانکار اول این پروژه سه میلیارد تومان و پیمانکار دوم نیز حدود ۲ میلیارد تومان بوده است.
نامورچی تورم و مشکلات اقتصادی و شیوع کرونا را در معطل ماندن چندساله این پروژه تاثیرگذار دانست.
وی در ادامه اظهار داشت: پروژه خیابان غذای شیراز اکنون در مراحل پایانی کار اجرا قرار دارد و و اکنون جزئیات این طرح و اینکه به چه نحوی اجرا و مورد بهره برداری قرار گیرد موضوعی است که تصمیم گیری درباره آن در اختیار شورا و شهردار جدید است.

عاقبت خیابان غذای شیراز در حال بررسی است
رییس شورای اسلامی شهر شیراز نیز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: اقدامات تخصصی پیرامون تصمیم گیری درمورد خیابان غذای شیراز در کمیسیون خدمات شهری و کمیسیون شهرسازی شورای اسلامی شهر شیراز در حال بررسی است.
مهدی طاهری افزود: رویکرد شورای اسلامی ششم شهر شیراز در امور گردشگری و زیارتی بعنوان رویکردی کلی حامل جهت گیری مشخص است و در اولویت کار این شورا قرار دارد.
وی ادامه داد: اینکه آیا این پروژه با رویکردی که شورا و شهردار قبلی شیراز برای آن ترسیم کرده‌اند مورد بهره برداری قرار خواهد گرفت یا خیر،امری است که باید مورد بررسی تیم مدیریت شهری جدید شیراز قرار گیرد.

رییس شورای شهر شیراز: با ایجاد خیابان غذا موافقم
رییس شورای اسلامی شهر شیراز در ادامه گفت: از نظر شخصی معتقدم که این پروژه خوبی است و برای شهروندان شیرازی و گردشگران این شهر خصوصا برای دوران پسا کرونا می تواند مفید واقع شود.
وی ادامه داد: شهرهایی مانند شیراز که مقصد گردشگری هستند باید امکاناتی مانند خیابان غذا وجود داشته باشد که گردشگران بتوانند از آن استفاده کنند.

صدای منتقدان و توسعه تحرک مضر شبانه
وی اضافه کرد: ایجاد خیابان غذا منتقدینی هم دارد که معتقدند با توجه به توصیف شب و زمانی برای استراحت،ایجاد این نوع پروژه ها برای شهر دارای تحرک مضر است.
طاهری عنوان کرد: هنوز اعضای شورای ششم شهر شیراز به جمع بندی نهایی برای سرنوشت خیابان غذا نرسیده اند.
وی گفت: امیدوارم پروژه خیابان غذای شیراز مسیر خود را با توجه به اینکه بخش عمده از منابع مالی شهر در این محل هزینه و یکبار هم به دلایل فنی تخریب شده به نتیجه رسیده و مورد استفاده شهروندان و گردشگران قرار گیرد.

منبع:ایرنا

بیشتر حوادث «گردشگری ماجراجویانه» مربوط به تورهای غیرمجاز است

مدرس و راهنمای گردشگری ماجراجویانه گفت: دولت با دقت نظارت کند چه افرادی با چه صلاحیتی گردشگری ماجراجویانه را طراحی و اجرا می‌کنند، زیرا بیشتر حوادث در این گونه گردشگری مربوط به تورهای غیرمجاز است.

به گزارش خبرنگار گروه فرهنگی، گردشگری ماجراجویانه مفهومی بسیار گسترده است و سطح و درجه‌های مختلفی دارد؛ از پریدن با لباس بال دار از ارتفاع (Wingsuit) و اسکی روی برف‌های نکوبیده تا نوشیدن چای کنار آتش در کویر جزو گردشگری ماجراجویانه است و تعاریف خاص خود را دارد. در این زمینه پژوهش‌های زیادی شده و تعاریف مختلفی هم وجود دارد. برخی به خطرناک بودن و بعضی هم بر دور دست بودن آن تاکید دارند، اما بنا به تعریف انجمن جهانی گردشگری ماجراجویانه (ATTA)، «گردشگری ماجراجویانه، گونه ای از گردشگری شامل اکتشاف یا سفر با ریسک (احتمال خطر) پذیرفته شده (و احتمالا واقعی) است و نیاز به مهارت‌های مخصوص و فعالیت جسمی دارد.»

گردشگری ماجراجویانه، به هر گونه‌ای از گردشگری گفته می‌شود که دو مورد از این سه مورد فعالیت جسمی، تبادل یا تعامل فرهنگی و سر و کار داشتن با طبیعت را در خود داشته باشد. در این تعریف تاکیده شده که فرد در گردشگری ماجراجویانه برای اکتشاف به دل طبیعت می‌رود، در حالی که از وجود ریسک پذیرفته شده و احتمال خطر آگاه است و بی‌تردید وقتی در فعالیت‌های ماجراجویانه شرکت می‌کند باید آمادگی جسمی و مهارت کافی برای آن فعالیت را داشته باشد.

توسعه گردشگری ماجراجویانه محصول یک کار گروهی است

کیانوش محرابی در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا درباره توسعه گردشگری ماجراجویانه اظهار داشت: یکی از مهمترین ویژگی‌های گردشگری ماجراجویانه این است که تک و تنها انجام نمی‌شود. از طرفی همه کارهای زیربنایی مورد نیاز توسعه آن هم یک کار گروهی است و همه ذی‌نفعان از دولت و بخش خصوصی تا جامعه محلی در این زمینه وظایف مشخصی دارد. فراهم کردن زیرساخت‌ها، تشخیص، ایجاد و قطع دسترسی افراد به یک مکان طبیعی برای گردشگری، ممنوعیت و حصارکشی محوطه‌ها، ایمن‌سازی و استاندارسازی این اماکن از اختیارات و وظایف دولت است.

هماهنگ‌کردن و آموزش جوامع محلی با موضوع گردشگری ماجراجویانه به عهده دولت است؛ مردم محلی حرف مسئولان دولتی، ضوابط، مقررات و محدودیت‌هایی که دولت ابلاغ می‌کند را بهتر قبول می‌کنند تا نکاتی را که مثلا یک شرکت خصوصی گردشگری یا یک راهنمای گردشگری غیربومی درباره شنا نکردن در منطقه پرخطر رودخانه و دریا، شکار نکردن یا نزدیک نشدن به لبه پرتگاه توصیه می‌کند.

مدرس و راهنمای گردشگری ماجراجویانه گفت: البته دولت در بسیاری مسائل مربوط به گردشگری طبیعی و ماجراجویانه تنها و مظلوم است؛ ارتباط دولت و کارشناسان حرفه‌ای و متخصص بخش خصوصی باید بهتر و تقویت شود و با همکاری یکدیگر زیرساخت‌ها و زیربناهای گردشگری ماجراجویانه توسعه ایجاد و توسعه داد.

راهنما و ایمنی و مهارت از ضرورت‌های تور حرفه‌ای و استاندارد است

محرابی تاکید کرد: دولت و به طور مشخص وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی به عنوان مرجع اصلی صدور مجوزهای فعالیت باید به صورت دقیق نظارت کند چه افرادی با چه صلاحیتی گردشگری ماجراجویانه را طراحی و اجرا می‌کنند، متاسفانه نظارت و سخت‌گیری در حوزه گردشگری ماجراجویانه کمتر دیده می‌شود و معمولا حوادث در همین تورهای بدون مجوز که صلاحیت و تخصص ندارند اتفاق می افتد.

رئیس کمیته توسعه پایدار فدراسیون بین‌المللی رفتینگ اظهار داشت: شرکت‌های مسافرتی مجری گردشگری ماجراجویانه باید استانداردهای اجرایی و مقررات کشور را رعایت کنند. آنچه مربوط به مسائل فرهنگی، اخلاقی و دینی فردی و اجتماعی و رفتار جوامع محلی است یا آنچه مربوط به تعداد افراد تور یا زمان اجراست باید مورد توجه راهنما و گردشگران باشد. بخش دیگر هم مربوط مسائل فنی و تخصصی برای تجهیزات، انتخاب راهنما، ایمنی، امنیت و مهارت برای ارتقا کیفیت گردشگری است که از ضرورت‌های اجرای یک تور حرفه‌ای و استاندارد است.

در گردشگری ماجراجویانه، راهنمای گردشگری اهمیت بسیار زیادی دارد و باید علاوه  بر دانش و مهارت از بهترین تجهیزات ایمنی برخوردار باشد. در قایق‌رانی در رودخانه بهترین تجهیزات را راهنمای گردشگری باید همراه داشته باشد. راهنمایی که ایمن باشد می تواند سفر ایمن برای سایرین اجرا کند، راهنمای گردشگری ماجراجویانه باید الگوی گردشگران همراه خود باشد تا بقیه درک کنند ایمنی، مهارت و حرفه‌ای‌گری مهم است.

محرابی تاکید کرد: شرکت‌کنندگان در فعالیت‌های گردشگری ماجراجویانه باید بتوانند تیم اجرایی حرفه‌ای را از غیرحرفه‌ای تشخیص بدهند. متاسفانه شاخص، استاندارد و معیاری برای تشخیص مجری‌های مجاز و حرفه‌ای در گردشگری ماجراجویانه در ایران وجود ندارد. تعداد بسیار زیادی افراد غیرمجاز و غیرحرفه‌ای مدرس گردشگری در آموزشگاه‌ها شده‌اند؛ هیچ درجه‌بندی برای مدرسان گردشگری اعمال نمی شود، خروجی این دوره‌ها، تعداد زیادی راهنمای بدون تخصص و مهارت خواهد بود.

سیستم آموزشی راهنمایان گردشگری باید بازبینی و اصلاح شود. برخی موسسات برای انتخاب مدرس ترجیح می‌دهند از تبلیغات با فعالان شناخته شده (اینفلوئنسرهای) اینستاگرامی، استفاده کنند. متاسفانه شبکه های مجازی در موارد بسیاری گمراه کننده است و علاقه‌مندان مسیر را اشتباه می روند.

راهنمای گردشگری ماجراجویانه گروهی تاکید کرد: توسعه گردشگری ماجراجویانه در گرو همکاری تیمی بخش دولتی، بخش خصوصی، جامعه محلی و همه زنجیره ذی‌نفعان صنعت گردشگری است؛ هر کدام از این اجزا در این فرایند توسعه فعال نشوند، این سیستم درست کار نخواهد کرد.

گردشگر حرفه‌ای می‌داند چه فعالیتی را در کدام اقلیم انجام ‌دهد

محرابی با تفکیک گردشگری ماجراجویانه سخت و راحت از یکدیگر گفت: آنچه برای یک قهرمان حرفه‌ای پرواز از ماجراجویی در آسمان و ارتفاع لذت‌بخش است با یک گردشگری غیرحرفه‌ای ۸۰ ساله متفاوت است. اسکی باز ماهری که از بال‌گرد پایین می‌پرد و تا پایین کوه در شیب‌های تند که امکان ریزش بهمن هم وجود دارد اسکی می‌کند، قطعا دوره‌های آموزشی در زمینه‌های مختلف دیده و تجربه اجرای چنین فعالیتی را در جاهای مختلف جهان را دارد.

رئیس کمیته توسعه پایدار فدراسیون بین‌المللی رفتینگ/rafting گروهی اظهار داشت: گردشگر حرفه‌ای نیازی به توصیه‌های احترام به محیط زیست و نریختن آشغال در طبیعت یا آموزش دیدن مهارت‌های اولیه اسکی ندارد. اینها گردشگران ماجراجوی دارای هدف خاص هستند و تقاضایشان گردشگری ماجراجویانه سخت (hard adventure) است، در حالی که در گردشگری ماجراجویانه راحت (soft adventure)، هر فرد علاقه‌مند با اندک آمادگی جسمی می‌تواند در یک فعالیت ماجراجویانه راحت مثل کمپینگ، پیاده‌روی در طبیعت، پرنده نگری و … شرکت کند.

وی گفت: طراحان و مجریان و خود گردشگر حرفه‌ای کاملا می‌دانند چه فعالیتی را در کدام اقلیم با چه مختصات و مشخصاتی با چه خطرهایی انجام می‌دهند، چه تجهیزات و وسایلی مورد نیاز است کدام مهارت‌های خود را باید تقویت کنند، اما در گردشگری ماجراجویانه راحت در گام اول حتی باید رفتار در طبیعت هم به گردشگران آموزش داده شود.

محرابی افزود: اگر چه در ایران تابلوهای هشدار و محدودیت عبور و ورود به مناطق پر ریسک خیلی کم وجود دارد، گاهی هم که اخطار داده می‌شود بسیاری گردشگران بی‌توجه‌اند. مدتی پیش آتش‌فشان اتنا (Mount Etna) سیسیل ایتالیا فعال شده بود، مسیر را فقط طناب کشیده و ممنوع کرده بودند، هیچ فردی عبور نمی‌کرد، امیدوارم روزی چنین رفتارهایی را هم در گردشگران طبیعت در ایران مشاهده کنیم.

آموزش فرهنگ عمومی گردشگری از دوران کودکی

محرابی گفت: بسیاری گردشگران ایران حرفه‌ای نیستند و باید آموزش ببینند. فرهنگ عمومی گردشگری باید از دوران کودکی آموزش داده شود، این نوع فرهنگ‌ها مانند قوانین راهنمایی‌ و رانندگی و احترام به محیط‌زیست در همه جهان از سنین کودکی فرهنگ‌سازی و آموزش داده می‌شود.

مدرس گردشگری خاطرنشان کرد: بسیاری مشکلاتی که برای گردشگران ساحل و دریا اتفاق می‌افتد به خاطر ترس از آب است به این دلیل که این افراد در کودکی یا تجربه غرق شدن در آب را داشته یا شاهد غرق شدن کسی بوده‌اند و به همین دلیل جرات نمی‌کنند طرف آب بروند و اگر وارد محیط آبی شوند به دلیل همان ترس دچار مشکل می‌شوند.

وی افزود: برخی هم به دلیل این شیوه‌های اشتباه آموزش شنا، مثلا این تصور غلط که «شنا را باید از عمق زیاد را شروع کرد»، دچار ترس همیشگی از آب می‌شوند، یا برای آموزش اسکی، از این شیوه اشتباه که در همان جلسه اول چوب اسکی را می‌دهند می‌گویند «تا پایین این‌قدر زمین می‌خوری تا یاد بگیری»؛ دوره این نوع آموزش‌ها گذشته است.

راهنما نباید اجازه دهد یک غیرحرفه‌ای با تور ماجراجویانه سفر کند

محرابی با بیان اینکه گردشگری ماجراجویانه علاوه بر تجهیزات و امکانات، به مهارت و آمادگی نیاز دارد، گفت: برخی متقاضیان گردشگری ماجراجویانه، حرفه‌ای نیستند. حتی خود فرد هم نمی‌داند باید به چنین سفری برود یا نرود، مثلا برای دره‌نوردی حرفه‌ای که جزو گردشگری ماجراجویانه سخت محسوب می‌شود یک روز قبل از آغاز تور و با یک تعارف ساده و بدون آمادگی و مهارت نمی‌توان وارد یک گروه گردشگری حرفه‌ای شد و با آنها سفر رفت. مهمتر از همه راهنمای آن تور نباید اجازه دهد چنین فردی همراه گروه شود زیرا یک غیرحرفه‌ای می‌تواند همه برنامه گردشگری ماجراجویانه را خراب کند حتی شاید جان خود و دیگران را هم به خطر بیاندازد.

افراد غیرحرفه‌ای در گردشگری ماجراجویانه برای همه گروه دردسر می‌شوند. اگر گردشگر در صخره‌نوردی صعود و فرود را مسلط نباشند یا در دره نوردی نحوه پریدن داخل آب را بلد نباشد یا ترس از آب داشته باشد، به راحتی برای خود و دیگران مشکل ساز می شود. خطا در هر کدام از این‌ها می تواند منجر به مصدومیت و حتی مرگ گردشگر شود.

رئیس کمیته توسعه پایدار فدراسیون بین‌المللی رفتینگ تاکید کرد: در انتخاب گردشگر باید پیش از سفر و در زمان برنامه‌ریزی بسیار دقت شود.میزان آمادگی و مهارت گردشگر باید فراتر یا متناسب با برنامه اجرایی باشد باید در نظر گرفت که بسیاری از گردشگران قبل از شروع برنامه نیاز به آموزش‌های متناسب با برنامه، زمان و محل اجرای آن دارند.

منبع:ایرنا