ثبت ملی ۳ اثر دیگر از شهر پیرترین موجود زنده ایران

«حمید مشتاقیان» در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا اظهار کرد: در جلسه ثبت آثار ملی کشور که در وزارتخانه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کشور برگزار شد، شیوه پخت شیرینی چنگال سیَن ابرقوئی، نحوه تهیه خورشت صغری خانم یا قیمه سبزی و اجرای مراسم سر سفره ای، به ثبت ملی رسیدند.

وی تصریح کرد: خورشت صغری خانم (قیمه سبزی) از جمله غذاهای بسیار خوشمزه و متعلق به بخش بهمن شهرستان ابرکوه است. طبخ این غذا بیشتر در روستای اردی(محله اردی فعلی در شهر مهردشت) و در مراسماتی که میهمانان زیادی داشته از جمله عروسی و عزاداری رایج بوده و غالباً زمان زیادی نیز صرف تهیه آن می‌شده است.

«حامد اکرمی» که خود احیاگر این غذای سنتی است نیز در گفت‌وگو با ایسنا گفت: بیش از یک قرن پیش، خانمی مشهور به کربلایی خانم، در محله اردی برای مراسمات مختلف غذایی به نام قیمه سبزی تهیه می‌کرد ولی با توجه به سخت و طولانی بودن مراحل تهیه، خانم دیگری به نام حاجیه صغری دهستانی هم به او کمک می کرد که مهارت خاصی در این کار داشت و بر همین اساس این غذا به نام «خورشت صغری خانم» مشهور شد.

این محقق ابرکوهی در ادامه افزود: «چنگال سییَن» اصلی‎‎ترین شرینی نوروزی ابرکوه بود که تهیه آن از اوایل اسفند هر سال آغاز می شد. در تهیه این شیرینی گندم هایی را که از چند روز قبل برای جوانه زدن در آب قرار داده بودند، در آفتاب بر روی پارچه ای پهن می کردند تا خشک و برای آسیاب آماده شود.

اکرمی ادامه داد: آرد به دست آمده با آب، هِل، سیاهدانه، رازیانه و دارچین، مخلوط و پس از خمیری شدن در تنورهای گِلی به صورت قرص نان های کوچک پخته می شد. در مرحله آخر نیز این نان را که هنوز گرم بوده و حالت چسبندگی داشت با آب، شیره انگور (ماده شیرین‎‎کننده اصلی شیرینی‎های قدیم)، زعفران، گلاب، ارده، گردو و پسته، مخلوط می کردند.

وی تصریح کرد: در نهایت شیرینی چنگال سین که خاصیت تقویت عمومی بدن، رفع ضعف و بی حالی، اشتها آور و انرژی زا بود و از بیماریهای مفصلی نیز جلوگیری می کرد، برای سفره های هفت سین آماده می شد.

این پژوهشگر که بافت «سفره خمیر» را در قالب مراسم «سر سفره‌ای» به‌ عنوان یکی از صنایع ‌دستی کهن ابرکوه احیا کرد، افزود: در مراسم سر سفره ای که به عنوان یکی از آثار ناملموس ابرکوه به ثبت ملی رسیده است، یکی از اقلام جهیزیه عروس به نام سفره خمیر، که توسط مادر عروس بافته شده است، طی آیین ها و سنت های خاصی از دار جدا شده و پس از آستر شدن، در بخچه جهیزیه عروس قرار می گیرد.

اکرمی افزود: سفره خمیر یا آرد از جنس پنبه خالص بود و بافت آن به‌ صورت ملیله‌کاری و نقوش هندسی و سلسله‌ای انجام می‌گرفت. زمانی که اقوام و خانواده داماد برای جدا کردن سفره از دار وارد خانه مادر عروس می‌شدند، هرکدام با خود هدیه‌ و یا نوعی شیرینی ازجمله کله‌قند، مویز، انجیر، توت و نان خشک می‌آوردند و مادر داماد هم یک روسری یا پارچه همراه با یک کله‌قند، آورده و به خانواده عروس تقدیم می‌کرد که همه این مراحل با خواندن سوری، دف زدن و حنا بستن اجرا می‌شد.

وی یادآور شد: مراسم «سرسفره‌ای» در کنار سایر مراسم ها همانند «حنابندان»، «شب پنجه»، «رو واکنون»، «دستمال کیسه»، «در حمومی»، «لحاف بارکنون»، «سر طاقی»، «سراتاقی»، «سر گلیم» و «سر کارگاهی»، از جمله سنت های کهن مردم ابرکوه در برگزاری جشن های عروسی بوده است که امروز برخی از آنها به فراموشی سپرده شده است.

منبع:ایسنا