عطری خوش از جنس کُلُره نوروزی چشمه قنداب
آنگاه که نسیم بهار روز میلاد اقاقی ها را جشن می‌گیرد و بهار روی هر شاخه کنار هر برگ شمع روشن می‌کند و خود را از برگ‌های فرسوده می‌تکاند و آنگاه که همه چلچله‌ها برگشتند و طراوت را فریاد زدند و صدای نفس زمین دوباره به گوش رسید، اینجا در این تکه زمین بهشتی خدا با حس اولین نسیم بهار کوچه‌ها یکباره آواز می‌شوند و درختان گیلاس جشن اقاقی ها را شکوفه باران می‌کنند.
به گزارش ایسنا، روزهای پایانی زمستان است و عطر بهار آمدن فصلی نو را به مردمان این روستا نوید می‌دهد و زنان اینجا با پخت نان و گرده محلی به عنوان میراث جاودان از گذشتگان خود به استقبال بهار می‌روند با عبور از کوچه پس کوچه‌های روستای چشمه قنداب در این فصل بوی خوش عطر نان محلی و گرده و کلوچه تازه از تنور در آمده از فرسخ ها مشامت را فرا می‌گیرد هنر پخت و طبخ نان محلی و گرده در آستانه عید میراثی است که از نسل‌های پیش در این روستا قدمت دارد و از گذشته‌های دور در میان زنان خانواده‌های روستا رواج داشته و زنان همچنان پیشگام در این امر هستند و امروز هم این هنر مطبوع هنوز در آستانه عید چند قدم مانده به بهار خودنمایی می‌کند.
روستای چشمه قنداب به عنوان یکی از روستاهای اسدآباد است که نسبت به حفظ آیین‌های سنتی خود اهمیت ویژه و توجه بسیاری داشته که این امر در حفظ هویت هر منطقه‌ای از نقش بسیاری برخوردار است.
با توجه به مرغوبیت نان محلی و گرده چشمه قنداب و سنت ویژه مشارکت زنان روستا با یکدیگر در پخت آن‌ها در آستانه نوروز سال ۷۶ ، اولین جشنواره پخت نان محلی و گرده‌پزی این روستا برگزار شد و در سال‌های بعد نیز این جشنواره تداوم یافت اما با شیوع کرونا این جشنواره هم به تبع بسیاری از برنامه ها در دو سال گذشته رخت بربست تا اینکه امسال با مساعد شدن شرایط بار دیگر چراغ این جشنواره در این روستا روشن شده و اهالی روستا در تکاپوی برگزاری هر چه بهتر این جشنواره با همکاری اداره میراث فرهنگی شهرستان هستند.
فرزانه خانم یکی از زنان چشمه قندابی است که وی نیز این آیین زیبا را چون مادران گذشته خود حفظ کرده و هر ساله درآستانه بهار با زنان روستا برای پخت نان و گرده محلی همراه می‌شود.
وی در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: هر ساله یک هفته باقی مانده به سال نو زنان روستا با مشارکت هم اقدام به پخت نان محلی و گرده می‌کنند که البته در گویش محلی چشمه قندابی‌ها به کلوچه “کلره” اطلاق می‌شود.
فرزانه خانم با اشاره به اینکه در بسیاری از روستاها پخت نان و گرده محلی در آستانه فرا رسیدن عید مرسوم است، افزود: تفاوت پخت نان و کلوچه محلی عید در این روستا با سایر روستاها بر این است که این آیین با شور و حال و گرمی خاص و به صورت دسته جمعی و مشارکتی زنان روستا انجام می‌شود و هر روز به نوبت یکی از زنان چشمه قندابی در خانه خود آماده کردن تنور را برعهده گرفته و مابقی زنان در هر محله برای پخت نان از تنور خانه وی استفاده کرده و در پخت نان به یکدیگر کمک می کنند.
وی با بیان اینکه کلره پخته شده برای مصرف خود خانواده‌ها در ایام عید است، تصریح کرد: برخی از خانواده‌های روستا نیز که در شهرها و یا نقاط دیگر دارای اقوام و قوم خویش هستند به عنوان سوغاتی عید برای آنان هم نان و کلره محلی پخته و در دید و بازدیدها به عنوان سوغاتی روستا به میهمانان نوروزی خود هدیه می دهند.
فرزانه خانم با اشاره به اینکه اکثریت زنان روستا با پخت نان محلی و گرده آشنا هستند، ادامه داد: البته پخت نان محلی به نسبت کلره یا همان کلوچه از سختی بیشتری برخوردار است و به همین دلیل زنان میانسال و سالخورده تجربه بالاتری در پخت نان محلی دارند.
وی با اشاره به پخت نان محلی تصریح کرد: برای پخت نان محلی زنان روستا یک و یا دو ساعت قبل از پخت نان نسبت به تهیه خمیر اقدام می‌کنند، ضمن اینکه برای پخت باید خمیر نان را بسیار ورز داد و پس از آن شروع به پخت کرد که کار ورز خمیر کار دشواری است.
فرزانه خانم با بیان اینکه پس از صبحانه پخت نان و گرده با مشارکت زنان هر محله با استفاده از تنور خانه یکی از زنان روستا شروع می‌شود، یاد آور شد: زنان قدیمی و سالخورده روستا معمولا وقت خروس‌خوان را برای تهیه خمیر نان انتخاب می‌کنند و با طلوع آفتاب تنور را روشن کرده و کار خود را آغاز می کنند.
وی خاطر نشان کرد: در پخت کلوچه علاوه بر مایه خمیر برای هر ده کیلو آرد باید از یک کیلو شکر و یک کیلو روغن استفاده کرد که در پخت کلره و یا همان گرده اکثریت زنان روستا تبحر خاصی دارند.
فرزانه خانم ادامه داد :در روستای چشمه قنداب برخی از خانواده‌ها تنها نان‌محلی استفاده کرده و در تمام طول سال نسبت به پخت نان مورد نیاز خانواده در منزل خود با استفاده از تنور خانگی اقدام می‌کنند و حتی برخی از زنان با پخت نان محلی و فروش آن از این منبع امرار معاش دارند.
وی ادامه داد: برخی از زنان روستا سرپرست خانوار هستند و پخت نان محلی را به عنوان یک شغل خانگی انتخاب و از این محل ارتزاق می‌کنند که قطعا حمایت دولت از این نوع مشاغل خانگی نقش موثری در مرتفع شدن مشکلات اقتصادی زنان سرپرست خانوار روستا برخوردار خواهد بود.
وی اضافه کرد: چندین بار روستای چشمه قنداب به نمایندگی از شهرستان اسدآباد در برخی از جشنواره‌ها شرکت داشته و استقبال از غرفه نان محلی و گرده محلی روستای چشمه قنداب بسیار چشمگیر بود به نحوی که در همان ساعات اولیه نان و گرده محلی پخته شده غرفه چشمه قنداب به فروش می‌رفت و چیزی از آن باقی نمی‌ماند که این امر نشان از رغبت و تمایل بالای مردم به مصرف نان و کلوچه محلی به دلیل طعم و کیفیت خاص آن دارد.
فرزانه خانم یاد آور شد: نان محلی روستا کمترین دور ریز را دارد و می‌توان آن را برای مدت طولانی نگهداری کرد و توسعه پخت این نان‌ها باعث صرفه جویی و کاهش مصرف آرد خواهد شد.
زهرا خانم یکی دیگر از اهالی این روستا هم اظهار کرد: این آیین و فرهنگ از روزی که به یاد داریم در روستا مرسوم بوده و این آیین شور و نشاط خاصی را در آستانه بهار به مردم روستا می‌بخشد.
وی با بیان اینکه اکثریت مادران هر خانواده با پخت کلوچه و نان محلی در این روستا آشنا هستند، یاد آورشد: استفاده از نان‌های تنوری و محلی علاوه بر آنکه به عنوان قوت روزانه اکثر مردم این روستا کاربرد دارد، در مناسبت‌ها، ایام عید نوروز، عید سعید فطر و جشن‌ها زینت بخش سفره‌هاست.
زهرا خانم با اشاره به اینکه با پخت نان محلی در خانه، بسیاری از هزینه‌های جانبی نیز کاهش می‌یابد، ادامه داد: مسئولان امر باید تدابیری بیندیشند تا این آیین همچنان در این روستا و سایر روستاهای دیگر ادامه یابد و حتی با احیا این رسم در سایر روستاها نیز بار دیگر نان و کلوچه محلی را به دلیل کیفیت و سالم بودن در سبد غذایی خانوارها قرار دهند.
وی گفت:برای پخت نان تنوری، ابتدا آرد را با آب خمیر کرده و مقداری خمیر مایه، نمک و در صورت تمایل، مقداری رازیانه داخل خمیر می ریزیم و آن را باید خوب ورز داد تا به راحتی پشت دست زده شود یا به اصطلاح محلی به ری آید تا نان خوبی درست شود.
زهرا خانم با اشاره به اینکه خمیر باید یک ساعت استراحت کند تا تُرش شود، افزود: سپس خمیر را چانه کرده و ۱۵ دقیقه دیگر می‌گذاریم تا چانه خودش را بگیرد.
وی با اشاره به اینکه برای پخت این نان به تنور نیاز است، بیان کرد: پس از داغ شدن کامل تنور چانه‌های باز شده با وردنه را به دیواره تنور می چسبانیم و پس از مدت کوتاهی آماده است.
دهیار روستای چشمه قنداب هم به ایسنا گفت: روستای چشمه قنداب با ۳۰۵ نفر جمعیت و ۷۸ خانوار واقع در ۲۴ کیلومتری شهر اسدآباد بوده که بیش از ۹۵ درصد زنان روستا هر ساله به عنوان یک آئین سنتی و دیرین بانزدیک شدن به عید نوروز به عنوان یک رسم قدیمی اقدام به پخت نان وکلوچه محلی می‌کنند که از کیفیت بالایی برخورداراست.
جمال مومیوند با بیان اینکه در کنار تنورهای گازی و ساج هنوز هم تنورهای گلی در پخت نان و کلوچه محلی این روستا خودنمایی می‌کند، گفت: در حال حاضر تنها ۱۰ تنور سنتی در روستا وجود دارد و دستگاه مابقی به روز رسانی شده و به صورت گازی هستند.
مومیوند همچنین با اشاره به اینکه برخی از اهالی روستا نیز اقدام به فروش نان محلی کرده و از این راه چرخ زندگی خود را می‌چرخانند، افزود: اهالی روستا اکثرا دارای مشکل کمبود آرد هستند و معمولا کسانی که پخت نان محلی و سنتی در روستا دارند، گندم برداشت شده خود را بسته به مصرف به آسیاب برده و آرد کرده و با آرد سهمیه مخلوط می‌کنند تا کیفیت نان بهتر شود.
وی همچنین با اشاره به پیگیری اداره میراث فرهنگی شهرستان برای ثبت پخت نان سنتی و کلره این روستا در آثار ناملموس کشوری تصریح کرد: این اقدام قطعا کار بسیار خوبی است اما انتظار و مطالبه اهالی روستا بر آن بوده که با این اقدام و با برگزاری سالیانه جشنواره، تنها نان محلی و کلره پزی روستا در حد یک اسم باقی نماند و به برگزاری جشنواره محدود نشود.
مومیوند افزود: انتظار می‌رود با ایده‌های مختلف و با جذب سرمایه‌گذاران نسبت به برندسازی نان محلی و کلوچه این روستا و بازار فروش آن با ایده‌های نو اقدام و به نحوی در این زمینه برای جوانان روستا اشتغال مناسبی ایجاد شود، ضمن اینکه حمایت مسئولین مرتبط از پخت نان محلی و کلوچه چشمه قنداب در قالب اشتغال خانگی از نقش موثری در اقتصاد خانواده های روستا بویژه برای زنان برخوردار خواهد بود .
مدیر اداره میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی اسدآباد هم با اشاره به اینکه از سال‌های قبل در تلاش بودیم با همکاری مسئولین شهرستان پخت نان سنتی و کلره این روستا را ثبت آثار ناملموس کشوری کنیم، تصریح کرد: به دلیل برگزار نشدن این جشنواره در دو سال گذشته تحقق این برنامه میسر نشد اما در جشنواره امسال با همکاری استان نسبت به مستند کردن این مراسم و آیین در این روستا اقدام و برای ثبت آن در آثار ناملموس کشور پیگیری خواهیم کرد.
کامران اکبری شایگان با بیان اینکه میراث ناملموس اولین گام برای هویت بخشی به این روستا است، افزود: تلاش بر این است تا با ثبت ملی این میراث معنوی که به نوعی برکت سفره خانواده‌ها است برای نسل‌های بعدی ماندگار شود تا آیندگان نیز آن را بپذیرند.
وی با اشاره به اینکه ثبت نان‌ها در میراث ناملموس نوعی هویت بخشی و شناسنامه‌دار کردن این خوراکی محسوب می‌شود، بیان کرد: شناسایی نان‌ها، خوراکی‌ها و غذاهای محلی به شناخت هر چه بیشتر این روستا در کشور کمک بسیاری خواهد کرد.
اکبری شایگان خاطر نشان کرد: در حال حاضر غذای آش خیار اسدآباد در آثار ناملموس کشور به ثبت رسیده و قصد داریم علاوه بر پیگیری به ثبت رسیدن پخت نان سنتی و کلره محلی چشمه قنداب، آیین سنتی شکرگزاری برداشت محصول در کنار تالاب پیرسلمان نیز به عنوان یکی از مراسم و آیین‌ها با قدمت ۴۰۰ ساله نیز به ثبت آثار ناملموس کشور برسد.
وی در ادامه از به ثبت رسیدن درخت چنار ۴۰۰ساله روستای گردشگری ترخین آباد شهرستان در فهرست میراث طبیعی کشور خبر داد و افزود: با اضافه شدن این اثر ، در حال حاضر تعداد آثار شناسایی شده تاریخی فرهنگی شهرستان اسدآباد به ۱۵۲ اثر رسیده که تعداد ۵۹ اثر آن در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است .
به گزارش ایسنا، در پایان بنظر می‌رسد جای اقدامات کارشناسی وجود دارد تا این ظرفیت، زمینه‌ای برای درآمدزایی و اشتغال زنان توانمند روستایی را فراهم کند و این نان‌ها با سفر خود به نقاط مختلف، بوی خوش روستا را به شهرها منتقل کنند.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.