سنندج، شهر هزارتپه
روز ششم اردیبهشت از سوی شورای شهر به عنوان روز سنندج نامگذاری شده است.
سنندج را یکی از مهم‌ترین شهرهای کردنشین ایران می‌دانند و با توجه به اهمیت نقش این شهر در تعالی فرهنگ و هنر ایران‌زمین، روز ششم اردیبهشت از سوی شورای شهر به‌عنوان روز سنندج نامگذاری شده است؛ روزی که شاه‌صفی دستور داد ساخت این شهر که بر اثر زلزله تخریب شده بود از سوی حاکم کردستان، سلیمان‌خان اردلان آغاز شود.
با نگاهی متفاوت به این رویداد فرهنگی باید اذعان کرد که در مقوله شهر و شهرسازی پیدایش و شکل‌گیری هر شهری متاثر از عوامل مختلف طبیعی فرهنگی، مذهبی و بعضا اهمیت سوق‌الجیشی منطقه است. در بسیاری شهرها هم نام محله‌ها متاثر از عناصر طبیعی چون تپه‌ها و چشمه‌ها به‌عنوان بخشی از شناسنامه و سرگذشت شهر هستند و در فرهنگ عامه توجه خاصی به اسامی و نام‌های خاص مناطق شده است.
گفته می‌شود سنندج را به‌علت واقع شدن در دامنه کوه در قدیم سنه می‌خواندند و چون قلعه آن از نظر نظامی اهمیت زیادی داشته، آن را سنه‌دژ (قلعه‌ای در پای کوه) می‌نامیدند که کم‌کم به سنندج بدل شد.
همچنین اشاره شده است که یک رشته کاریز نیز در دشت «سرنوی» پی نهاده شده و آب آن را به شهر و میان قلعه آورده‌اند. لذا هویت کالبدی شهر سنندج بر محوریت دژ حکومتی بالای تپه و رشته کاریز سرنوی بوده و با شاخص‌هایی چون تپه‌ها و چشمه‌های آن تعریف شده است.
حتی نامگذاری برخی محله‌های شهر سنندج متأثر از اسامی تپه‌هایی نظیر توس نوذر، شیخ‌محمدباقر، اولیا بک، شیخ‌محمدصادق، تکیه و چمن، ریوی جار، شه و بو، کشاورز، گلینی، کوچک رهش قشلاق، شیخان، قوپال، سعدی، زاگرس یا چشمه‌هایی با نام‌های کانی کوزله، کانی پرد بهن، کانی فاته، چم حاجی نصه، چم دره بیان و کاریز مسجد داروغه است؛ تپه‌هایی که هرکدام از ویژگی خاصی برخوردار و جزو شناسنامه شهر به شمار می‌روند و موجب شدند تا در سال ۲۰۰۷ شهر سنندج از سوی سازمان جهانی گردشگری شهر هزار تپه لقب بگیرد.
شهر سنندج با توجه به موقعیت جغرافیایی و محصوریت در چاله فضایی که با ارتفاعات اطراف حاصل شده و با توجه به تاریخ و ساختار شهر، واجد ویژگی‌های خاصی به سبب این ساختار است که در سایر شهرهای ایرانی- اسلامی به‌ندرت دیده می‌شود.
تپه‌های این شهر به‌عنوان یک توان مهم اکولوژیک محسوب می‌شوند که در طول این سال‌ها مورد تصرف اداره‌ها و نهادهای نظامی قرار گرفته‌اند و در بیشتر تپه‌ها حجم خاکبرداری و ساخت‌وساز قابل توجه است تا اغلب تپه‌ها کارکرد عمومی و همگانی خود را از دست بدهند. دلایل مختلفی هم دست به‌دست هم داده‌اند تا تپه‌ها عملکرد واقعی خود را نداشته باشند.
یکی از مهم‌ترین آنها بی‌توجهی به طرح‌های توسعه شهر و نبود ضوابطی مشخص برای توسعه تپه‌هاست؛ ضوابطی که می‌توانست در فرایند شکل‌گیری تپه‌ها یا حتی مرمت بافت تپه‌ها و اطراف آنها مؤثر باشد.
در سال ۹۶ مصوبه شورای‌عالی شهرسازی و معماری پیرامون ساماندهی، حفاظت و احیای تپه‌ها و چشمه‌ها با هدف ارتقای کیفیت محیط شهری از جنبه تجدید ساختار شهر و احیای عرصه‌های عمومی و فضاهای باز و سبز شهری و توسعه گردشگری در شهر سنندج تصویب و ابلاغ شد.
حاصل این طرح مجموعه‌ای از سیاست‌ها، ضوابط عام و خاص و نقشه‌هایی مهم برای حفظ و ارتقای اکولوژیکی و اجتماعی ۲۷ تپه در داخل محدوده قانونی شهر و ۲۲ تپه در حریم شهر است. براساس این مصوبه هرگونه ساخت‌وساز در تپه‌های واقع در حریم شهر ممنوع و هیچ ارگان، شخص حقوقی یا حقیقی خاصی اجازه ساخت‌وساز در این تپه‌ها را ندارد. هرگونه ساخت‌وساز در تپه‌های محدوده قانونی شهر هم باید با محوریت احیای این تپه‌ها صورت بگیرد.
از دیگر عناصر کالبدی شکل‌دهنده شهر سنندج چشمه‌های شهر هستند که با هدف توجه و احیای این چشمه‌ها مطالعات آن به مشاور ذی‌صلاح واگذار شد.
در این مطالعات ۴۷ چشمه و قنات فراموش شده و مدفون در شهر ازجمله چشمه‌های آبیدر، قرادیان، دگران بلوار ساحلی و بلوار نظام مهندسی و چشمه‌های محلات قریان و بهاران شناسایی و محل دقیق‌شان در سامانه موقعیت‌یاب جهانی (GPS) تعیین و نقشه پهنه‌بندی آنها ترسیم شده‌اند. بر این اساس شورای شهر سنندج مصوب کرده که هر سال تعدادی از این چشمه‌ها احیا شود و در ۲ سال اخیر نیز تعدادی احیا و از آب آنها برای آبیاری فضای سبز استفاده شده است.
سنندج را شهر هزارتپه با چشمه‌های قدیمی می‌نامند، اما گردشگری تاریخی و فرهنگی هم در این منطقه رونق قابل توجهی دارد. ایامی که به مناسبت روز سنندج در آغازین روزهای اردیبهشت رقم می‌خورد، مصادف با اردیبهشت است که آب و هوای شهر با اعتدال بهاری و شکفتن شکوفه‌ها در اوج زیبایی و سرسبزی است که پیش از شیوع کرونا با اجرای برنامه‌های فرهنگی با هدف جذب گردشگرشکل گرفت و از سال گذشته فضای مجازی را به‌خود اختصاص داده است.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.