چهارشنبه‌سوری، روز آیین‌های تاریخی آذربایجان
در روستاها معتقدند که چهارشنبه آخر سال، «چرشنبه خاتون» است. به همین دلیل زنان بالای اجاق خوراک‌پزی با آرد شکل زنی زیبا را می‌کشند و زیر آن یک آینه و شانه می‌گذارند تا وقتی چهارشنبه خاتون آمد سرش را شانه بزند. چهارشنبه خاتون تأکیدی بر بارور شدن زمین در آخرین روزهای اسفند است.
مراسم شال ساللاماق (شال انداختن)
یکی از رسومات قدیمی در برخی مناطق آذربایجان در چهارشنبه آخر سال مراسم شال اندازی بود، به این صورت که شب‌های چهارشنبه‌سوری، جوانان و نوجوانان با چادر و پارچه‌ای به پشت‌بام خانه اقوام و آشنایان رفته و از روزنه پشت‌بام آن را به داخل آویزان می‌کردند. صاحب‌خانه نیز با میوه، شیرینی، آجیل، تخم‌مرغ، پول، جوراب پشمی و مواردی ازاین‌دست از آنان پذیرایی می‌کرد. گاهی صاحب شال جوان عاشقی بود که با آویختن آن از دختر صاحب‌خانه خواستگاری می‌کرد. در این مواقع هرچه به شال بسته می‌شد، شال بالا کشیده نمی‌شد تا اینکه صاحب‌خانه با پی بردن به موضوع، نشانه‌ای از دختر را همراه آن می‌کرد و جوان شیدا با مشاهده نشانه‌ای از دختر که به شال بسته شده بود، متوجه می‌شد که خانواده دختر او را شناخته و به این وصلت رضایت داده‌اند. این رسم که در بیشتر نقاط آذربایجان رایج بوده امروزه نیز در برخی از روستاها رایج است. اگرچه مشکلات آپارتمان‌نشینی، این مراسم را کم‌رنگ کرده ولی هنوز در شهرها و روستاها با عناوین مختلفی چون «باجالیق»، «بیللی – بیللی»، «شال ساللاماق» شناخته می‌شود. فال‌گوش ایستادن برای شنیدن کلمات خیر از رهگذران، قاشق‌زنی، صله‌رحم، رفتن به خانه بزرگان فامیل و مکان‌های مقدس از دیگر آداب چهارشنبه‌سوری در استان آذربایجان شرقی است.
آتش روز چهارشنبه‌سوری
آتش افروختن هنوز بین مردم این استان رایج است و جوانان در حین پریدن از روی آتش این بیت را تکرار می‌کنند: «آتیل باتیل چرشنبه، آینا تکین بختیم آچیل چرشنبه»
آب‌پاشی و روشنایی چهارشنبه‌سوری
تبریزی‌ها در شب چهارشنبه‌سوری به روی‌هم آب یا گلاب می‌پاشیدند. همچنین رسم بوده زنان و دختران در عصر چهارشنبه‌سوری یک عدد پیاز بردارند و آن را قطعه‌قطعه کنند و آن‌ها را در آب جاری بیندازند.
خنچا آپارماق (خنچه برون)
این خنچه شامل تحفه‌هایی هست که خانواده تازه‌دامادها پیشکش خانواده نوعروسان می‌کنند. در گذشته تازه‌دامادها با برسرگرفتن طبق‌های تزیین شده، فرارسیدن چهارشنبه‌سوری و سال نو را به نوعروسان خود تبریک می‌گفتند. همچنین رسم بوده پشت قوچی حنا گذارند و آویزی به گردن او بیندازند و آن را به نوعروس هدیه کنند.
دیگر آداب چهارشنبه‌سوری
از دیگر آداب خاص چهارشنبه‌سوری این بود که برخی بانوان به سرچشمه‌ها می‌رفتند و کوزه‌ها و کاسه‌ها و بشقاب‌های سفالی کهنه را کنار چشمه می‌شکستند و کوزه نو را از آب چشمه پر می‌کردند و آن را به خانه می‌بردند و آب تازه را در چهارگوشه حیاط می‌ریختند. بعد دعا می‌خواندند و جلوی در را جارو می‌کردند. با این وجود هنوز جشن چهارشنبه‌سوری در آذربایجان شرقی با شور و شوق فراوانی برگزار می‌شود و مردم با برپایی آن به استقبال سال جدید می‌روند.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.