به گزارش ایسنا، روزنامه «ایران» در ادامه نوشت: چند سالی است که جنوب تبدیل به بهشتی برای گردشگران داخلی شده است بخصوص در نیمه سرد سال. اما این میزان گردشگری که توسط تورها و تورگردانان متعدد -و بعضاً فاقد آگاهی- که در نبود آموزش‌ها و بدون شناخت از محیط‌ زیست جنوب کشور وارد آن می‌شوند می‌توانند چه آسیب‌هایی به اقلیم این خطه وارد کنند؟ آیا سیاستگذاری‌های مناسبی از طرف سازمان حفاظت محیط‌ زیست برای مراقبت از حیات وحش بکر این منطقه وجود دارد؟

جنوب کشور را می‌توان به سه بخش تقسیم کرد؛ استان‌های جنوبی، جزایر قابل سکونت مانند قشم و هرمز و هنگام و جزایر غیر قابل سکونت کوچکی که یا زیستگاه و محل زادآوری حیات وحش است یا مکانی نظامی. یکی از این جزیره‌ها که منطقه حفاظت شده محیط‌ زیست و ورود ممنوع است «شیدور» نام دارد و در تبلیغات تورگردانان به «مالدیو ایران» شهرت پیدا کرده است. این جزیره به علت حضور غیرقانونی مسافران دوباره ورود ممنوع شد؛ جزیره‌ای که محل زادآوری لاک پشت پوزه عقابی است، لاک پشتی که گونه‌ای درحال انقراض محسوب می‌شود. این جزیره کوچک که چندین دهه است به‌علت خالی از سکنه بودن محل امن حیات وحش بود با ورود غیرقانونی مسافران و کمپ کردن گردشگران در سواحل سفید آن به محلی تهدیدآمیز برای انواع جانداران ساکنش تبدیل شده است. ایمان ابراهیمی مدیرعامل انجمن حفاظت از پرندگان «آوای بوم» از تغییراتی می‌گوید که حیات وحش این جزیره به خود دیده است. او این مناطق را تنها نقاط زمین می‌داند که برای این جانداران باقی مانده است: «کشور ما شانس این را داشته که میزبان این حیوانات در جزایر خالی از سکنه خود باشد و بتواند این جزایر را به‌عنوان یک امانت بین‌المللی داشته باشد که از طرفی اهمیت ویژه‌ای برای حیاط وحش کشور ما و از طرفی اهمیت بین‌المللی دارد.»

ایمان ابراهیمی در سال‌جاری به‌همراه انجمن طبق قراردادی با اداره کل حفاظت از محیط زیست هرمزگان این وظیفه را به عهده داشت که جمعیت پرندگان استان هرمزگان را برآورد و بررسی کند. در تابستانی که گذشت آنها جزیره شیدور در خلیج فارس را به‌طور کامل بررسی کردند. به پای پرندگان حلقه تحقیقاتی نصب کردند و لانه‌های پرندگان را مشاهده کردند و جزیره را از زوایای مختلف مورد پژوهش قرار دادند: «آماری که به دست آوردیم تفاوت بسیار جدی را نشان می‌داد. تحقیق دیگری در سال ۹۴ توسط گروه دیگری انجام شده بود که در قیاس با آن ما شاهد کاهش جدی زادآوری پرندگان بودیم. تحت بررسی‌های ما علت این کاهش جمعیت آسیبی است که این جزیره به علت رفت و آمد گردشگر دیده است. بواسطه این رفت و آمدها قایق‌هایی که به این جزایر تردد کرده‌اند به‌صورت ناخواسته گونه جانوری دیگری را وارد جزیره کرده‌اند که باعث به هم ریختگی اکوسیستم شده است. بخشی از آسیب هم از طرف پسماندهایی بود که در جزیره باقی مانده و خرچنگ‌ها بطری یا اشیای باقیمانده از گردشگران را محل اختفای خود کرده بودند که طبیعی نیست. گردشگران به‌خاطر کمپ در جزیره، شب‌ها چراغ قوه روشن می‌کردند که باعث می‌شد لاک پشت‌های دریایی وقتی برای تخم‌گذاری می‌آمدند نور را ببینند و برگردند. این باعث شد جمعیت لاک‌پشت‌هایی که آنجا زادآوری می‌کردند بسیار کم شود.»

شاید با خودتان بگویید وقتی زباله را جمع کنید یا سعی کنید آرامش محل سکونت حیات وحش را از بین نبرید دیگر چه مشکلی می‌تواند وجود داشته باشد؟ خوب است بدانیم گونه‌هایی در محیط‌ زیست داریم که فقط در مکان‌هایی زادآوری می‌کنند که اثری از حضور هیچ پستاندار بزرگ جثه‌ای بخصوص انسان در آنها دیده نشود یا به قولی بویی از انسان به مشام نرسد. بعضی از این گونه‌ها دریاها و اقیانوس‌های دنیا را زیر و رو کرده‌اند تا نقطه‌هایی پیدا کنند که اثری از وجود پستانداری در آنها نیست. این گونه‌ها به محض اینکه احساس کنند انسان در آنجا حضور پیدا کرده یا پستاندار دیگری حضور دارد آن منطقه را ترک و زادآوری نمی‌کنند.

یکی از این‌گونه‌ها پرستو دریایی است. همان پرندگانی که وقتی در سواحل جنوب تن به آفتاب داده‌اید در آسمان پرواز می‌کنند یا با بازی کردن اطراف ساحل حس خوب حضور در طبیعت را به شما می‌دهند: «مهم‌ترین گونه‌هایی که در این جزایر خالی از سکنه زادآوری می‌کنند گونه‌های خانواده پرستو دریایی هستند. این‌گونه‌ها حساس به حضور انسان هستند. این پرستوهای دریایی برای باقی ماندن باید بتوانند زادآوری کنند. آنها فقط در همین جزایر خالی از سکنه قادر به‌ زادآوری هستند و در هیچ نقطه دیگری نمی‌توانند زادآوری کنند. اگر رفت وآمد گردشگر در این جزایر ادامه داشته باشد ما زادآوری پرستو دریایی را از دست می‌دهیم و جمعیت جدیدی به‌وجود نمی‌آید و سال‌های آینده دیگر اثری از آنها نخواهیم دید.»

حالا کمی از آبی دوردست جزایر خالی از سکنه خلیج فارس دور می‌شویم و به‌جایی می‌رویم که پاتوق هر ساله گردشگران داخلی است. جزایر قابل سکونتی که بواسطه «گردشگری بی‌واسطه» طبیعت و جانوران آن مورد هجوم قرار گرفته‌اند. محمدعلی یکتانیک فعال زیست‌محیطی معتقد است طبیعت و حیات وحش این مناطق در خطر جدی قرار گرفته‌اند: «این جمعیتی که در سواحل کمپ می‌کنند باعث شده‌اند آهوی جبیر که بومی جزیره هنگام است دسترسی خود را به آب دریا از دست بدهد. آهوی جبیر برای دسترسی به این آب باید به سواحلی برود که پرتگاهی نباشد و البته سواحلی که دسترسی راحتی دارد توسط مسافران کاملاً اشغال شده است.»

مسافران کمپ می‌کنند، تا صبح بیدار می‌مانند، زباله‌های باقیمانده را مانند یک گردشگر مسئول جمع می‌کنند اما برای آتش روشن کردن از بوته‌های خشکی استفاده می‌کنند که پوشش گیاهی منطقه محسوب می‌شود، منطقه‌ای که مانند کویر پوشش گیاهی شکننده و کم پشتی دارد. پوششی که درحال از بین رفتن است: «در آن عرض جغرافیایی یک فصل خشک و یک فصل بارش داریم. این گیاهان در فصل بارش که بهار و اواخر تابستان است سبز می‌شوند و بجز آن زمان پوشش گیاهی آنجا خزان می‌کند اما زنده است که با هجوم گردشگران پوشش گیاهی جزایر دگرگون شده و از بین رفته است. سوسمار دم تیغی مصری و آهوی جبیر در جزیره هنگام درحال تغذیه و زیست در آن پوشش گیاهی هستند که هر روز توسط گردشگران به آتش کشیده می‌شود.»

اگر فکر کرده‌اید لیست مصیبت هایی که محیط‌ زیست جنوب درحال تحمل کردن آن است تمام شده، اشتباه کرده‌اید. تا حالا فکر کرده‌اید وقتی حدفاصل قشم و هنگام راننده قایق درحال دنبال کردن گله دلفین‌هاست و شما مشغول فیلمبرداری هستید دلفین‌ها ترجیح می‌دهند که بروید دنبال زندگی خودتان؟ یکتانیک می‌گوید: «گله‌های دلفین گوژپشت و بینی بطری هیچ زمانی برای استراحت و شکار راحت ندارند چون در تمام طول روز گردانی از قایق‌ها درحال دنبال کردن آنها هستند. این دلفین‌ها به‌صورت گروهی ماهیگیری می‌کنند و آن جست و خیزها نه برای شیطنت بلکه درواقع تکنیک و اکولوژی شکار آنهاست که می‌خواهند به باقی گروه‌ خانوادگی خود که در دریا پخش شده‌اند پیام بدهند که برای شکار به‌سمت آنها بروند. باید یک برنامه‌ای باشد که در چند ساعت از روز هیچ قایقی به آنها نزدیک نشود. جمعیت این دلفین‌ها با همین کارها هر سال در حال کمتر شدن است ۲۰ سال پیش گله ۱۴۰ تایی دلفین وجود داشت اما حالا به سختی می‌توانید ۵۰ تا از آنها را ببینید.»

آن طور که یکتانیک می‌گوید یکی از معضلات دیگری که دریای جنوب با آن دست و پنجه نرم می‌کند تأمین غذای دریایی برای مسافرانی است که تا جنوب نیامده‌اند تا جوجه کباب بزنند و به بشقاب خرچنگ و میگو و ماهی فکر می‌کنند. این دریا عملاً تخلیه شده است، این دریا دیگر توان ندارد برای این حجم از گردشگر تأمین غذا بکند و این مصداق این جمله است که« گردشگری بی‌ضابطه می‌تواند اهرمی ویرانگر باشد.» اگر قرار است فرزندان ما هم از زیبایی جنوب کشور لذت ببرند، بد نیست این آسیب‌ها را جدی بگیریم. گردشگری مسئولانه تنها جمع‌آوری زباله و پسماند نیست.

منبع:ایسنا

هرچند که در گوشه گوشه این سرزمین باستانی، جاذبه های گردشگری متعددی پراکنده شده که توانایی جذب گردشگران زیادی را به سمت خود دارند، اما عملا در دهه های گذشته شاهد بوده ایم که صنعت پردرآمد و پرسود گردشگری تنها در برخی از نواحی کشور مانند استان های مرکزی و شمال کشور  به شکل یک محور رشد داشته و سایر نواحی از این قافله جا مانده اند.

باوجود اینکه کارشناسان این حوزه دلایل مختلفی را برای عدم شکل گیری محورهای گردشگری در سایر مناطق همچون غرب کشور عنوان می کنند، اما آنچه که اکنون مهم است، لزوم سوق یافتن سایر نواحی مانند استان های غربی به سمت صنعت گردشگری است که به شکل قابل توجهی در دنیا در حال رشد است و کشورهای مختلف درآمدهای کلانی را از آن به جیب می زنند.

طبیعت چهار فصل و بکر، تاریخ پرفراز و نشیب، آثار و بناهای باشکوه باستانی، غارهای رازآلود، عجایب طبیعی، کوهستان های بلند، آبشارها و رودخانه های خروشان، دره های عمیق و شگفت انگیز، چشم انداز های بی بدیل و از همه مهمتر مردمان خونگرم با فرهنگ ها، مذاهب، زبان ها و آداب و رسوم غنی، از غرب ایران بهشتی زمینی و رنگین کمانی از فرهنگ و تمدن ساخته که می تواند به مقصدی حیرات آور برای هر گردشگر تبدیل شود.

اما اینها همه گنج های خفته ای هستند که تاکنون آنگونه که باید از آنها برداشت نشده و کرمانشاه، ایلام، همدان، لرستان و کردستان را محروم از ثروثی کرده که شهرهای دیگر دنیا آن را به‌راحتی بدست می آورند.

به گزارش ایسنا، اگر بخواهیم از زیبایی های بی شمار کرمانشاه بگوییم، تاق بستان، بیستون، بازار سنتی، تکیه معاون الملک، آبشار پیران، سراب صحنه، غارقوری قلعه، سراب نیلوفر، معبد آناهیتا، نخلستان های قصرشیرین و اورامانات و … هرکدام دنیایی از زیبایی هستند که می توانند گردشگران زیادی را به سمت خود بکشانند.

در هگمتانه ایران، اولین پایتخت پادشاهی مادها نیز حرف در حوزه جاذبه های گردشگری بسیار است، آرمگاه بوعلی، حمام قلعه، گنبد علویان، تپه هگمتانه، آرامگاه باباطاهر، باغ ایرانی، شهر لالجین، گنجنامه و … تنها گوشه هایی از دیدنی های این استان هستند که هرساله گردشگران زیادی را به سمت خود جذب می کنند.

در کردستانِ سرسبز و خرم با مردمانی اصیل و فرهنگ دوست هم پارک جنگلی آبیدر، دریاچه زیوار، غار کرفتو، عمارت آصف وزیری، عمارت سالار سعید، عمارت خسروآباد، بازار قدیمی سنندج، روستای پالنگان و … چشم هر گردشگر و بیننده ای را به خود خیره می کند.

در لرستان؛ پایتخت طبیعت ایران با قلعه فلک الافلاک، مناره آجری، دریاچه کیو، آبشار بیشه، مقبره شجاع الدین خورشید، گرداب سنگی، دره شیرز و … جهانی از شگفتی ها را در دل خود جای داده است.

و اما در ایلام استانی که در آن جاذبه هایی همچون آبشار گچان، پایتخت ایلامیان، کوه قلاقیران، تالاب سیاب درپوش، رودخانه سیمره، گل گل، تنگ کافرین، منطقه جنگلی ششدار و …. خودنمایی می کند، جایی است رویایی برای گردشگرانی با سلایق مختلف.

این استان ها با همه دیدنی های بسیاری که دارند، تاکنون آنگونه که شایسته است نتوانسته اند جذب گردشگر داشته باشند. شاید یکی از دلایل اصلی اینکه این اتفاق تاکنون نیفتاده وجود محورهای گردشگری کلاسیکی است که از دهه های پیش در ایران شکل گرفته و مردم به شکل سنتی به آنها سفر می کنند، براین اساس است که متولیان گردشگری استان های غربی هم طی سالهای اخیر به فکر چاره ای افتاده اند تا آنها هم به جای اینکه “من” باشند، با “ما” شدن یک محور گردشگری شکل  دهند و سهمی را از جذب گردشگران درایران به خود اختصاص دهند.

شاید اولین بار درسال 1397 بود که نشستی با حضور مدیران کل گردشگری استان های غرب کشور با حمایت استانداران این استان ها در کرمانشاه برگزار شد تا در این زمینه یک هم افزایی داشته باشند، اما علیرغم تصمیمات و مصوباتی که این نشست داشت، هیچکدام راه به جایی نبردند و مسکوت ماندند.

و حالا پس از گذشت چندسال، در روزهای اخیر متولیان گردشگری این استان ها بازهم در کرمانشاه گردهم  آمدند تا این‌بار بازهم برای تبدیل شدن غرب کشور به یک محور گردشگری تلاش و برنامه ریزی داشته باشند.

اینکه غرب ایران چه پتانسیل هایی دارد که می تواند آن را به یک رقیب برای محورهای سنتی قدیمی گردشگری تبدیل کند و چه باید کرد تا به این هدف رسید، سوالاتی است که معاون گردشگری استان کرمانشاه در پاسخ به آنها به ایسنا می گوید: منطقه غرب کشور این پتانسیل را دارد که به بخشی مهم از گردشگری ایران تبدیل شود، اما برای این‌کار لازم است برنامه ریزی هایی داشته باشیم و اخیرا هم همایش محور گردشگری غرب کشور را به میزبانی کرمانشاه برگزار کردیم.

علی صابر ادامه می دهد: در طرحی که برای تبدیل غرب کشور به محور گردشگری داریم، پنج استان کرمانشاه، کردستان، ایلام، همدان و لرستان استان های اصلی در این محور هستند و استان های آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی، اردبیل، قزوین، زنجان، مرکزی، چهارمحال و بختیاری، کهکیلویه و بویراحمد و خوزستان هم استان های همیار ما خواهند بود.

وی به پتانسیل های بالای گردشگری غرب کشور با حدود هشت میلیون نفر جمعیت اشاره دارد و می گوید:  از نظر زیرساخت ارتباطی وجود فرودگاه های بین المللی، راه های جاده ای و بزرگراهی مناسب و اتصال به شبکه راه آهن سراسری را در این استان ها داریم و از طرفی این استان ها در مسیر مواصلاتی و ترانزیتی محور شمال غرب به جنوب غرب کشور قرار دارند و دارای 13 پایانه مرزی هستند که ظرفیت بسیار بالایی است.

تنوع فرهنگی، قومی، زبانی و مذهبی دیگر پتانسیل گردشگری در غرب کشور است که معاون گردشگری استان پس از اشاره به آنها اضافه می کند: در این استان ها سه اثر ثبت جهانی شده بیستون، منظر فرهنگی تاریخی اورامانات و راه آهن سراسری را داریم و اگر بخواهیم آثار تاریخی استان های همیار را هم در نظر بگیریم، حدود یازده اثر ثبت جهانی شده در این استان ها وجود دارد. بعلاوه در حال حاضر پرونده کاروانسراهای ایرانی برای ثبت جهانی در دستور کار وزارت میراث فرهنگی قرار دارد که تعدادی از آنها  دراین استان ها واقع شده اند.

تاق بستان، بیستون،  قلعه فلک الافلاک، گنج نامه، غار کرفتو، شهر تاریخی سیمره و … از جمله آثار شاخص گردشگری در غرب کشور هستند که صابر به ظرفیت بالای آنها برای جذب گردشگر اشاره می کند و ادامه می دهد: در کنار این آثار در بحث برندسازی دو شهر خلاق در غرب کشور داریم. کرمانشاه شهر خلاق خوراک و سنندج شهر خلاق موسیقی است که می توانند با توجه به این پتانسیل رویدادهای مشترک زیادی را برگزار کنند تا سیل گردشگران را به سوی خود جذب کنند.

این مسئول اشاره ای هم به ظرفیت های این استان ها در حوزه گردشگری مذهبی باتوجه به قرار گرفتن در مسیر عتبات عالیات، گردشگری دفاع مقدس، توریسم سلامت و تنوع صنایع  دستی در این استان ها می کند و می گوید: همه این داشته  ها این امکان را به ما می دهد تا بتوانیم رویدادها و جشنواره های ملی و بین المللی مختلفی را در غرب کشور برگزار کنیم. لذا برای دیده شدن این توانمندی ها بدنبال ایجاد یک محور گردشگری هستیم که گام اول را با برگزاری همایش کرمانشاه آغاز کردیم. البته بنا داریم که در این استان ها مسیرهای گردشگری مختلفی تعریف کنیم تا بتدریج بتوانیم جایگزینی برای مسیرهای سنتی شویم.

معاون گردشگری استان کرمانشاه تبدیل شدن غرب کشور به یکی از قطب های گردشگری مهم ایران را دستاورد هدفگذاری شده مهم برای ایجاد محور گردشگری در این منطقه عنوان می کند و می گوید: برای تحقق این هدف درحال تشکیل پنج کمیته هستیم که مسئولیت هر کمیته به یکی از استان های غرب کشور واگذار می شود. پس از شروع کار این کمیته ها، تمام پیشنهادات و مسائل مطرح شده در همایش اول را به تفکیک در هر کمیته مربوطه مورد بررسی قرار می دهیم تا با همکاری بخش خصوصی آنها را اجرایی کنیم. بنابراین همایش اول تنها یک نشست برای سیاستگذاری بود و اینکه بتوانیم سند گردشگری غرب کشور را تدوین کنیم، نقاط ضعف و قوت گردشگری این منطقه را بشناسیم و روی آنها کار کنیم.

وی تبلیغات را رکنی مهم برای تبدیل غرب کشور به قطب گردشگری می داند و یادآور می شود: همانطور که استاندار کرمانشاه در نشست اخیر عنوان کرد استان های غرب کشور ابتدا باید از خود شروع کنند و هرکدام به تبلیغ جاذبه های گردشگری استان مجاور خود اقدام کنند تا حداقل در شروع کار چرخش گردشگر را در خود این استان ها داشته باشیم.

منبع:ایسنا