مدیر فیلمخانه ملی ایران می‌گوید، در همه سال‌های انتظار برای تمام شدن ساختمان جدید فیلمخانه، گاهی ناباورانه زمزمه واگذاری آن برای کاربری اداری شنیده می‌شد، ولی حالا که بخش‌های اصلی فیلمخانه و مرکز اسناد و آثار تصویری در محل جدید آماده شده و بقیه مدارک هم در حال انتقال است، می‌توان فیلمخانه ملی ایران را نمادی از صبر و امید و پایداری برای حفظ گنجینه اسناد تصویری کشور دانست.
به گزارش ایسنا، فیلمخانه ملی ایران سال‌هاست که در ساختمانی از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در بهارستان واقع شده ولی از سال 1371 طراحی‌ها برای ساختمانی جدید در محلی دیگر آغاز شد و این جابجایی با توجه به کم بودن فضای مخزن فیلمخانه، هر سال ضرورت بیشتری پیدا می‌کرد. اما ساخت، تکمیل و تجهیز ساختمان جدید در باغ فردوس و در نزدیکی موزه سینما به داستانی عجیب تبدیل شد که سرانجام به نظر می‌رسد گِره آن پس از حدود 30 سال تقریبا در حال باز شدن باشد.
در این سال‌ها کارمندان و کارشناس‌های باسابقه‌ای در فیلمخانه فعالیت داشته و دارند که تاکنون از گنجینه سینمای ایران، آن هم در مخزنی که کمبود فضا به شدت در آن محسوس است، محافظت کرده‌اند.
مهر ماه سال 1397 فاز اول ساختمان جدید فیلمخانه ملی ایران و مرکز اسناد و آثار تصویری کشور به بهره‌برداری رسید که بیشتر بخش اداری بود و حالا لادن طاهری که بیش از 25 سال است در فیلمخانه مشغول به کار بوده و پس از احمد خوشنویس مدیر این مجموعه شد، نکات تازه‌ای را درباره انتقال آرشیو فیلمخانه بیان می‌کند.
طاهری همزمان با روز ملی سینما و در پاسخ به پیگیری ایسنا درباره آخرین وضعیت فیلمخانه ملی ایران و مراحل انتقال آن از سازمان سینمایی واقع در بهارستان به ساختمان جدید در باغ فردوس در یادداشتی با عنوان “گزارشی از سال‌ها تلاش برای احداث ساختمان فیلمخانه ملی ایران و مرکز اسناد و آثار تصویری کشور” نوشت:
«هر کشوری که صنعت سینمای قدرتمندی دارد، پایه‌های فرهنگی عمیقی نیز در میراث فرهنگی و هنری خود دارد و به طور طبیعی مردم آن کشور به اهمیت میراث فرهنگی کشورشان آگاه هستند، به آن بها می‌دهند و به آن افتخار می کنند. درچنین شرایطی است که برای حفظ و نگهداری این میراث، دست به تاسیس موزه‌ها، مراکز اسناد و مدارک، کتابخانه و آرشیوهای فیلم و عکس و امثال آن می‌زنند. احداث ساختمان‌های استاندارد و مناسب نشان از نگاه مدیران به این ارزش‌ها و توجه و دل نگرانی صاحبان آثار برای محافظت از میراث فرهنگی خودشان و انتقال آن به نسل‌های آینده دارد. در این مسیر است که آرشیوهای ملی فیلم و اسناد تصویری برای کاربردهای صد ساله طراحی و احداث می‌شوند. این نوع ساختمان‌ها می‌بایست برای در امان ماندن از انواع حوادث و پیشامدها طراحی شوند؛ پیشامدهایی از قبیل جنگ و ویرانگری، بلایای طبیعی، حوادث ناگهانی و همچنین آسیب‌هایی مانند رطوبت، نور، دما، تشعشعات، سرقت و …
در واقع یک ساختمان آرشیو ایده‌آل، ساختمانی است که هم اسناد تاریخی و هم اسناد اداری و جاری را در خود جای دهد و نیز دارای فضاهایی برای ارزشیابی، طبقه‌بندی، تعمیر و مرمت، مطالعه، تهیه‌ی کپی‌های جدید و ارایه‌ی خدمات باشد.
با چنین دیدگاهی از سال 1366 تلاش شد برای حفظ و نگهداری اسناد و مواد دیداری و شنیداری، مرکز ملی اسناد و آثار سینمایی و تصویری کشور در محلی متمرکز ایجاد شده و کلیه‌ی مواد تصویری موجود در محل مناسبی حفظ و نگهداری شوند. نقشه‌های نهایی فیلمخانه‌ی ملی ایران و معماری این مجموعه از اسفند 1371 توسط مهندس کامران صفامنش و همکاران وی آغاز شد و پس از آن توسط مهندسان مشاور سازواره نو با تغییراتی ادامه یافت.
به گفته آقای محمدحسن خوشنویس – اولین مدیر فیلمخانه ملی ایران – “از آن جا که وظیفه اصلی فیلمخانه ملی ایران در وهله‌ی نخست حفظ و نگهداری فیلم است در آن شرایط کمبود یا بهتر بگویم فقدان مکان مناسب برای انجام بهینه این وظیفه احساس شد و پیش طرحی به نام سازمان فیلمخانه ملی ایران و مرکز اسناد و آثار تصویری کشور پیشنهاد شد که پس از تصویب به عنوان یکی از طرح های ملی مطرح و دنبال شد.”
در طرح اولیه انواع امکانات از جمله مخازن استاندارد، سالن نمایش، کتابخانه، تاسیسات ویژه، موزه فیلمخانه و سایر فضاهای مورد نیاز چنین مرکزی پیش‌بینی شده بود. ابتدا برای این طرح، زمینی در ضلع جنوبی پارک ملت انتخاب شد که هوای مناسبی برای حفظ فیلم‌ها نسبت به سایر نقاط تهران داشت. زمین ضلع جنوبی پارک ملت برای طرح دیگری اختصاص یافت و به جای آن دو زمین برای ساختمان فیلمخانه ملی ایران و مرکز اسناد و آثار تصویری کشور پیشنهاد شد: یکی قطعه زمینی در شمال (محل سابق درایو -این سینمای ونک) و دومی در محوطه باغ فردوس.
پس از رایزنی‌های بسیار، بخشی از محوطه باغ فردوس شامل حیاط شرقی و حیاط جنوبی برای احداث ساختمان فیلمخانه ملی ایران در نظر گرفته شد و ضمن حفظ و مرمت عمارت تاریخی باغ فردوس، بنایی هماهنگ با معماری آن محوطه و کاربرد بسیار تخصصی آرشیو ملی ایران طراحی و کار ساخت عمارت جدید فیلمخانه آغاز شد.
در این طرح و طرح اولیه مهندس صفامنش عمارت فیلمخانه، بخش موزه فیلمخانه ملی ایران و فضای بیرونی، مخازن و قسمت‌های اداری و خدماتی دیده شد، اگرچه در هنگام طراحی ساختمان تمام جوانب لازم برای ساخت آرشیوی مناسب در نظر گرفته شده بود (مواردی از جمله آینده‌نگری درافزایش حجم اسناد، افزایش سالانه پرسنل و…)، لیکن طولانی شدن عملیات احداث و نیز پیشرفت سریع فناوری ( گذر از عصر آنالوگ به دیجیتال) سبب شد که امروز جهت پیشبرد اهداف فیلمخانه ملی ایران و همسویی با فیلمخانه‌های بزرگ دنیا، انجام برخی تغییرات و اضافه کردن فضاها و تجهیزات جدید خصوصاً فضاهای منطبق با فناوری دیجیتال و نوین صدا و تصویر ضرورت یابد که امید است با تسریع در تامین تجهیزات استاندارد و پیشرفته ( که بخشی از آن تهیه شده است) همچنان برتری فیلمخانه ملی ایران در منطقه حفظ شود.
گفتنی است از نخستین روزهایی که اندیشه طراحی و ساخت ساختمان جدید فیلمخانه ملی ایران و مرکز اسناد و آثار تصویری کشور مطرح شد تا امروز که به لطف خداوند این ساختمان به مرحله بهره‌برداری رسیده است، سال‌های طولانی می‌گذرد. اما واقعیت این است که روند احداث و پیشرفت این پروژه در گذر سال‌ها یکسان نبود و عملیات احداث، روزهایی پرشتاب و سال‌هایی هم متاسفانه متوقف ماند. شتاب در ساخت و ساز فقط یک دلیل داشت و سال‌های طولانی توقف دلایل متعدد؛ دلایلی مانند بی‌توجهی برخی از مدیران ارشد در مقاطعی از زمان یا مشکلات موجود در تأمین برق، آب و گاز مستقل در روزهای پایانی و نیز عدم تخصیص به موقع بودجه بیش از عوامل دیگر در تکمیل به موقع این بنای ملی دخیل بود.
اما در همه این سال‌ها، حتی در زمانی که ناباورانه زمزمه واگذاری این ساختمان جهت کاربری اداری – که اصولا و از روز نخست به عنوان فیلمخانه طراحی و احداث شده بود- شنیده می‌شد مدیران و نیروهای متخصص فیلمخانه ملی ایران هرگز ناامید نشدند.
امروز که بخش‌های اصلی ساختمان فیلمخانه ملی ایران و مرکز اسناد و آثار تصویری کشور در محل جدید آماده شده و به تناسب آماده‌سازی مخازن استاندارد، به تدریج اسناد و مدارک و مجموعه گنجینه ملی طبق ضوابط به تدریج در حال انتقال به ساختمان جدید است، این ساختمان به نمادی از صبر و امید و پایداری برای حفظ گنجینه اسناد تصویری کشور تبدیل شده است، چرا که درتمام این دوران مجدانه تلاش شد تا مکانی استاندارد و شایسته نگهداری از اسناد و آثار تصویری کشور فراهم شود و موجب خوشحالی است که اگرچه پس از انتظاری طولانی، اما با تدبیر و همت مدیران آگاه این مکان به فیلمخانه ملی ایران تحویل داده شد تا به مناسب‌ترین شکل ممکن در خدمت توسعه فرهنگی- هنری جامعه، خاصه مجموعه سینمای ایران قرار گیرد و کماکان مکانی امن برای محافظت از حاصل فکر ، هنر و رنج هنرمندان و سینماگران ایران باشد.»
به گزارش ایسنا ، فیلمخانه ملی ایران سال 1328 با نام کانون فیلم ایران تأسیس شد. در آن مقطع این کانون با تشکیل جلسات نمایش فیلم، کار خود را آغاز کرد و از بطن این جلسات ایده تأسیس فیلمخانه ملی ایران، ابتدا با نام آرشیو فیلم ایران شکل گرفت.
فیلمخانه در آغاز کار با هدف ایجاد کانونی برای نمایش فیلم‌های برتر سینمای جهان و بعدها با هدف گردآوری فیلم‌های ساخته شده در ایران و سازماندهی، حفظ و نگهداری اسناد و مدارک سینمایی ایجاد شد. محمدحسن خوشنویس از سال ۱۳۶۳ و به مدت بیش از ۳۰ سال مدیریت فیلمخانه ملی ایران را برعهده داشت و از سال 92 هم لادن طاهری مدیر این مجموعه شده است.
منبع:ایسنا
