به‌گزارش میراث‌آریا، کمیته میراث جهانی یونسکو در دو روز آخر کارش ۲۰ مکان فرهنگی را به فهرست میراث جهانی یونسکو و یک مکان ضمیمه دیگر را به یک سایت فرهنگی موجود در مکزیک اضافه کرد. چشم انداز معدن Roșia Montană (رومانی) هم در جلسه روز سه‌شنبه در لیست میراث جهانی در معرض خطر قرار گرفت به این امید که تهدیدهای موجود بر یکپارچگی آن که ناشی از فعالیت‌های استخراج احتمالی است، برطرف شود.
این مکان‌ها در طی چهل و چهارمین جلسه کمیته میراث جهانی که بصورت آنلاین و به میزبانی فوژو (چین) برگزار شد و نامزدهای سال ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱ در آن بررسی شدند، به ثبت رسیدند. برنامه ثبت‌ها در فهرست میراث جهانی یونسکو تا ۲۸ ژوئیه (برابر با ۶ مرداد) ادامه پیدا کرد.
شرح مختصری از سایت‌های تازه ثبت شده به قرار زیر هستند:
هندوستان، دولاویرا: یک شهر هاراپانی
شهر باستانی دولاویرا (Dholavira)، مرکز جنوبی تمدن هاراپان (Harappan)، در جزیره خدیر در ایالت گجرات واقع شده است. این محوطه باستانشناسی بین حدود ۳۰۰۰-۱۵۰۰ قبل از میلاد یکی از بهترین سکونتگاه‌های شهری این دوره در جنوب شرقی آسیا به شمار می‌رفته است و شامل یک شهر مستحکم و یک گورستان است. دو رود فصلی آب این منطقه را تامین می‌کنند که یک منبع کمیاب در منطقه به شمار می‌رود. خودِ شهر حصاری که شامل قلعه‌ای بسیار محکم و زمین تشریفاتی و همچنین خیابان‌ها و خانه‌هایی با کیفیت متناسب است که حکایت از یک طبقه‌بندی اجتماعی دارد. یک سیستم پیشرفته مدیریت آب، نبوغ مردم دولاویرا را در تلاش برای زنده ماندن و رشد در یک محیط سخت نشان می‌دهد. این سایت شامل یک گورستان بزرگ با شش نوع بنای یادبود است که گواه نگاه منحصر به فرد هاراپان‌ها در مورد مرگ است. در حین کاوش‌های باستانشناسی در این سایت، کارگاه‌ها و مصنوعات ساخت مهره از انواع مختلف مانند مس، سنگ، جواهرات از سنگ‌های نیمه‌قیمتی، سفال، طلا، عاج و سایر مواد پیدا شده است که دستاوردهای هنری و فنآوری فرهنگی این مردم را به نمایش می‌گذارد. مدارکی هم از این منطقه کشف شده است که دال بر وجود تجارت بین‌منطقه‌ای با سایر شهرهای هاراپان و همچنین با شهرهای منطقه بین‌النهرین و شبه‌جزیره عمان است.
جمهوری اسلامی ایران، منظر فرهنگی هورامان:
منطقه کوهستانی هورامان/اورامانات گواه بر فرهنگ سنتی مردم هورامی، یک قبیله کردی است که از حدود ۳۰۰۰ سال قبل از میلاد در این منطقه سکونت داشته است. این منطقه، در قلب کوه‌های زاگرس در استان‌های کردستان و کرمانشاه و در امتداد مرز غربی ایران قرار دارد. زمین‌های شیب‌دار و معماری سنگی، پرورش دام و کوچ فصلی از جمله ویژگی‌های بارز فرهنگ محلی و زندگی مردم نیمه‌عشایر هورامی است که در فصول مختلف سال در مناطق پست و مرتفع زندگی می‌کنند. وجود غارها و پناهگاه‌های سنگی، تپه‌ها، بقایای مکان‌های اسکان دائمی و موقت، کارگاه‌ها، گورستان‌ها، جاده‌ها، روستاها ، قلعه‌ها و وجود ۱۲ روستا در این منطقه نشاندهنده تمدن تکامل‌یافته مردم هورامی در مواجهه با کمبود زمین حاصلخیز در محیط کوهستانی هورامان طی هزاران سال است.
ژاپن، سایت‌های ماقبل تاریخی دوره جومون:
این منطقه شامل ۱۷ مکان باستانی در قسمت جنوبی جزیره هوکایدو و شمال توهوکو در موقعیت‌های جغرافیایی از کوه‌ها و تپه‌ها گرفته تا دشت‌ها و از خلیج‌های داخلی تا دریاچه‌ها و رودخانه‌ها است. این منطقه شاهد توسعه بی‌نظیر بیش از ۱۰ هزار سال فرهنگ جومون پیش از دوران کشاورزی همراه با ساکنین غیرمهاجر و بومی و اعتقادات و آیین‌های پیچیده آن بوده است. این امر به ظهور، توسعه، بلوغ و سازگاری با تغییرات محیطی جامعه ساکن شکارچی-ماهیگیر انجامید که متعلق به ۱۳۰۰۰ سال قبل از میلاد است.اعتقادات مردم جومون در اشیایی مانند گلدان‌های لاکی، لوح‌های سفالی، مجسمه‌های معروف دوگو و همچنین در اماکن مذهبی از جمله سنگر و دایره‌های سنگی بزرگ به قطر بیش از ۵۰ متر دیده می‌شود.
رومانی،معدن روشیا مونتانا:
این معدن که در غرب رومانی واقع شده است، دارای شاخص‌ترین، گسترده‌ترین و متنوع‌ترین تکنیک زیرزمینی استخراج طلای رومی در حال حاضر است. لوح‌های نوشتاری چوبی با روکش موم، اطلاعات دقیق حقوقی، اقتصادی، اجتماعی، جمعیتی و زبانی را در مورد فعالیت‌های استخراج روم، نه تنها در آلبورنوس مایور بلکه در سراسر استان داکیان، ارائه داده است. این سایت تلفیقی از فناوری استخراج معدن رومی با تکنیک‌های توسعه‌یافته محلی را نشان می‌دهد که برای مناطق دیگر در همین دوران اولیه ناشناخته است. استخراج معادن در این سایت نیز البته به میزان کمتری در زمان‌های قرون وسطی و دوران مدرن انجام شده است.
اردن،سلط،شهری معروف به مهمان‌نوازی:
این شهر در سه تپه با فاصله نزدیک در ارتفاعات بلقا در غرب اردن مرکزی ساخته شده بود.سلط، یک پل ارتباطی تجاری مهم بین کویر شرقی و غرب بود. در دوره ۶۰ ساله عثمانی‌ها، این منطقه از ورود و استقرار بازرگانانی از نابلس، سوریه و لبنان رونق گرفت که ثروت خود را از راه تجارت، بانکداری و کشاورزی به دست آورده بودند. این رونق موجب جذب صنعتگران ماهر از مناطق مختلف منطقه شد که در زمینه تبدیل سکونتگاه روستایی به یک شهر با طرحی متمایز و معماری خاص بر روی ساختمان‌های عمومی بزرگ و اقامتگاههای خانوادگی ساخته شده از سنگ‌های آهکی زرد محلی، کار می‌کردند. مرکز این شهر شامل تقریباً ۶۵۰ ساختمان مهم تاریخی است که ترکیبی از سبک‌های نوین هنری و استعماری در اروپا و سنت‌های محلی را به نمایش می‌گذارد. توسعه غیرتفکیکی شهر بیانگر ارتباط بین مسلمانان و مسیحیان است که موجب شهرت سنت‌های مهمان‌نوازانه در مدافاس (مهمانسراها ، معروف به دواوین) شده است.
ساحل عاج، مساجدی به سبک سودانی در شمال ساحل عاج:
هشت مسجد کوچک خشتی با الوارهای برآمده، تکیه‌گاه‌های عمودی از جنس سفال یا تخم شترمرغ و مناره‌های مخروطی در این منطقه دیده می‌شود.این نحوه ساخت تفسیری از سبک معماری قرن چهاردهمی شهر جنه است که آن زمان در تملک امپراطوری مالی بود و در آن تجارت طلا و نمک رونق داشت.این سبک از قرن شانزده در زمین‌های هموار سودان و مناطق جنوبی گسترش یافت. این مساجد در میان ۲۰ بنایی که در ساحل عاج باقی مانده است، بیشتر تحت حفاظت قرار گرفته‌اند. سبک متمایز سودانی مساجد، مخصوص منطقه زمین‌های هموار در آفریقای غربی، بین قرون ۱۷ و ۱۹ گسترش یافت زیرا بازرگانان و دانشمندان از امپراطوری مالی به جنوب رفت و آمد داشته و مسیرهای تجاری صحرایی را به سمت مناطق جنگلی گسترش دادند.
فرانسه، نیس، شهر تفریحی زمستانی ریویرا:
شهر مدیترانه‌ای نیس در نزدیکی مرز ایتالیا، به دلیل آب و هوای معتدل شهر و موقعیت ساحلی در دامنه کوه‌های آلپ شاهد تحول در اقامتگاه اقلیمی زمستانی است. از اواسط قرن هجدهم، نیس تعداد زیادی از خانواده‌های اشرافی عمدتا انگلیسی را جذب خود کرد. اکثر آنان زمستان‌های خود را در آنجا سپری می‌کردند. در سال ۱۸۳۲، نیس که آن زمان بخشی از پادشاهی ساردنی بود، طرح شهری را تصویب کرد که هدفش جذب خارجی‌ها بود.اما پس از واگذاری شهر به فرانسه در ۱۸۶۰ ، ریویرا به تفرجگاه معتبری تبدیل شد. در طول قرن بعد، تعداد بسیاری از ساکنان کشورهای دیگر، به ویژه روسیه، به این شهر می‌آیند.
برزیل، سیتیو روبرتو برول مارکس:
این سایت در غرب ریودوژانیرو واقع شده است. این پروژه در طول بیش از ۴۰ سال توسط معمار منظر و هنرمند، روبرتو برول مارکس (۱۹۴۹-۱۹۹۹)، برای ایجاد یک «اثر هنری زنده» و «آزمایشگاه منظره» با استفاده از گیاهان بومی ایجاد شده است. ساخت این باغ، با استفاده از ایده‌های مدرنیسم، از سال ۱۹۴۹ آغاز شد. این سایت دارای ویژگی‌های کلیدی است که باغ‌های ساخت برول مارکس را مشخص می‌کند و بر توسعه باغ‌های مدرن در سطح بین‌المللی تأثیر می‌گذارد. این باغ با اشکال مارپیچی، گیاهان پرپشت، تضادهای رنگی چشمگیر، استفاده از گیاهان گرمسیری و ترکیب عناصر فرهنگ عامیانه سنتی از سایر سایت‌هیا مشابه متمایز می‌شود. در این سایت، ۳۵۰۰ گونه کشت‌شده از گیاهان گرمسیری و نیمه‌گرمسیری در هماهنگی با پوشش گیاهی بومی منطقه، به ویژه مانگروها، رستینگا(نوع متمایز از جنگل پهن برگ مرطوب گرمسیری و نیمه گرمسیری ساحلی) و گیاهان جنگل آتلانتیک رشد می‌کنند. این سایت اولین باغ گرمسیری مدرن است که در فهرست میراث جهانی ثبت شده است.
پرو، مجتمع نجومی باستانی شانکیلو:
این مجتمع یک مکان ماقبل‌تاریخی است که در حدود ۲۵۰-۲۰۰ سال قبل از میلاد در ساحل شمالی مرکزی پرو، در دره کاسما ساخته شده است و شامل مجموعه‌ای از سازه‌های مختلف در یک منظره بیابانی است که همراه با ویژگی‌های طبیعی این منطقه به یک ابزار نجومی و تقویمی تبدیل شده بود.آنها از خورشید برای مشخص کردن روزها در طی سال استفاده می‌کردند. این سایت شامل یک مجموعه تپه‌ای سه‌جداره، معروف به معبد مستحکم، دو ساختمان با کاربری رصدخانه و مرکز اداری، یک ردیف از ۱۳ برج مکعبی که در امتداد یال تپه ساخت شده و… می‌شود.
اروگوئه، کلیسای آتلانتیدا:
این کلیسا همراه با ناقوس خود و تعمیدگاه زیرزمینی‌اش در ۴۵ کیلومتری مونته‌ویدئو واقع شده است. این اثر با الهام از معماری مذهبی کهن مسیحی و قرون وسطایی ایتالیا، در سال ۱۹۶۰ افتتاح شد. این بنا نمایانگر استفاده‌ای نو از آجرهای تقویت‌شده برای ساخت طاق‌های سقفی است. این کلیسا با سطح‌مقطعی مستطیلی و تالاری منفرد ساخته شده و دارای دیوارهای متمایز است که سقفی قوس‌دار را پشتیبانی می‌کنند و دارای دنباله‌ای از طاق‌های گاوسی است که با آجر مسلح ساخته شده است. برج ناقوس استوانه‌ای از جنس آجر اکسپوز ساخته شده است که از زمین به سمت راست نمای اصلی کلیسا بلند می‌شود، همچنین تعمیدگاه زیرزمینی در سمت چپ پارویس واقع شده که از ورودی منشوری‌شکل قابل دسترسی است.
شیلی، مومیایی‌های مصنوعی در فرهنگ چینچورو:
این ملک سه جز دارد که هر سه آنها در منطقه‌ای روستایی واقع شدهاند. مدراکی دال بر حضور شکارچیان دریایی وجود دارد که از حدود ۵۴۵۰ قبل از میلاد تا ۸۹۰ قبل از میلاد در سواحل خشک صحرای آتاکاما در شمالی‌ترین قسمت شیلی اقامت داشته‌اند. این ملک قدیمی‌ترین شواهد باستانشناسی شناخته‌شده درباره مومیایی مصنوعی را ارائه می‌دهد که هم اجسام مومیایی شده مصنوعی و هم برخی از آنها را که به دلیل شرایط محیطی حفظ شدهاند، در خود جای داده است. با گذشت زمان، چینچورو شیوه‌های پیچیده تدفین مردگان را به مرحله بالایی رساند. در این مرحله از تدفین، آنها بدن مردها، زنان و کودکان متوفی از کل طیف اجتماع را به طور مرتب تکه‌تکه و دوباره جمع می‌کردند تا مومیایی‌های «مصنوعی» ایجاد کنند. این مومیایی‌ها دارای خصوصیات مادی، هنری و زیبایی شناختی هستند که نقش اساسی مردگان را در جامعه چینچورو منعکس می‌کنند.
مکزیک، کلیسای جامع بانو:
این مجموعه صومعه به همراه کلیسای جامع بانو اولین برنامه ساخت‌وسازی بود که در سال ۱۵۲۴ برای تبلیغ مسیحیت و استعمار سرزمین‌های شمالی مکزیک آغاز شد. این مجموعه یکی از پنج خانقاه اولیه است که توسط فرانسیسکان، دومنیکن و آگوستین تاسیس شده و یکی از این سه ساختمان هنوز پابرجاست. دو بنای دیگر هم‌اکنون در فهرست میراث جهانی ثبت شدهاند. این ساختمان دو ویژگی خاص دارد یک برج مستقل و یک مدجن چوبی که در سایر صومعه‌هایی که قبلاً در فهرست میراث جهانی ثبت شدهاند، به عنوان بخشی از املاک کلیسا یافت نمی‌شود. این امر به درک بهتری از توسعه مدل معماری جدیدی کمک می‌کند که تا قرن ۱۸ بر توسعه شهری و ساختمان‌های صومعه و کلیسا تأثیر گذاشته بود.
آلمان/هلند، مرزهای امپراطوری روم:
در امتداد ساحل سمت چپ رودخانه راین، به طول تقریبی ۴۰۰ کیلومتر در آلمان، تا ساحل دریای شمال در هلند، این منطقه شامل ۱۰۲ مولفه از مرزهای امپراتوری روم است که در قرن دوم میلادی، در سراسر اروپا، خاور نزدیک و آفریقای شمالی، بیش از ۷۵۰۰ کیلومتر امتداد داشته است. این ملک شامل مناطق و زیرساختهای نظامی و غیرنظامی است که از قرن ۱ تا ۵ میلادی مرز پایینی آلمان را مشخص کرده بودند. بقایای باستانشناسی در این ملک شامل پایگاه‌های نظامی، قلعه‌ها، برج‌ها، اردوگاه‌های موقت، جاده‌ها، بندرها، پایگاه ناوگان، یک کانال و یک قنات و همچنین شهرک‌های غیرنظامی، شهرها، گورستان‌ها، پناهگاه‌ها، سالن آمفی‌تئاتر و… است.
آلمان، سایت‌های ShUM در شهرهای اشپیر، ورمس و ماینتس:
این اماکن در شهرهای مذهبی اشپیر، ورمس و ماینتس، در بخش بالادست رودخانه راین واقع شدهاند. این سری از بناها شامل دادگاه یهودیان، کنیسه بانوان و مدراس مذهبی بوده و کیفیت خود را حفظ کرده است. این ملک همچنین شامل مجموعه کنیسه ورمس ساخته شده در قرن ۱۲ و کنیسه زنان در قرن ۱۳، سالن اجتماعات و میقوه بزرگ (نوعی حمام) قرن ۱۲ بود. این مجموعه شامل قبرستان یهودیان قدیمی در ورمس و قبرستانی دیگر در ماینتس هم می‌شود. عبارت SHUM مخفف حروف اول عبریSpeyer ، Worms و Mainz است.
ایتالیا، رواق‌های بولونیا:
این سری املاک شامل دوازده جز متشکل از مجموعه‌ای از رواق‌ها و مناطق ساخته‌شده در اطراف آنها است که از قرن ۱۲ تا امروز در منطقه شهری بولونیا واقع شده است. این مجموعه رواق‌ها به عنوان شاخص‌ترین در میان دیگر رواق‌های شهر در نظر گرفته می‌شوند که در کل ۶۲ کیلومتر مساحت دارند. بعضی از رواق‌ها از چوب، برخی دیگر از سنگ یا آجر و همچنین بتن تقویت‌شده ساخته شدهاند که جاده‌ها، میادین، مسیرها و مسیرهای پیاده‌روی در یک یا هر دو طرف خیابان را می‌پوشانند. این ملک شامل ساختمان‌های رواقی است که با ساختمان‌های دیگر پیوستگی ایجاد نمی‌کند و بنابراین بخشی از یک راهرو یا معبر سرپوشیده جامع نیست. از رواق‌ها به عنوان راهروهای سرپوشیده و مکان‌هایی برای فعالیت‌های بازرگانان در نظر گرفته می‌شود. این ساختمان‌ها که زمانی ملک خصوصی تلقی می‌شدند اکنون برای استفاده عمومی فعال هستند و به عنصری از هویت شهری بولونیا تبدیل شدهاند.
اسلوونی،آثار یوژه پلچنیک (Jože Plečnik)، طراحی شهری با محوریت انسان:
کاری که یوژه پلچنیک در طی جنگ جهانی اول و دوم در لیوبلیانا انجام داد، نمونه‌ای از یک طراحی شهری انسان‌محور است که پس از انحلال امپراطوری اتریش-مجارستان، از یک شهر معمولی به پایتخت نمادین مردم اسلوونی تبدیل شد. او با دیدگاه شخصی و عمیق انسانی خود در مورد شهر، بر اساس الهام معماری از سبک قدیمی شهر، ضمن تأمین نیازهای جامعه نوظهور مدرن قرن ۲۰ این تحول را ایجاد کرد. این ملک شامل مجموعه‌ای از فضاهای عمومی (میادین، پارک‌ها، خیابان‌ها ، تفرجگاه‌ها، پل‌ها) و موسسات عمومی (کتابخانه ملی، کلیساها، بازارها و گورستان‌ها) است و در تشکیل بافت شهری از عناصر طبیعی و فرهنگی که از قبل وجود داشتند کمک گرفت و آنها را با هویت جدید شهر ادغام کرد. او با وجود منابع محدود و فضای شهری کم، به خوبی از عهده طراحی این شهر برآمد.
پادشاهی بریتانیا و ایرلند شمالی، منظر سنگی شمال غربی ولز:
چشم انداز سنگی واقع در شمال غربی ولز، دگرگونی سنگ معدن و استخراج تخته سنگ صنعتی را در محیط روستایی، کوه‌ها و دره‌های توده اسنودان نشان می‌دهد. این سرزمین، از دامنه کوه به ساحل دریا گسترش می‌یابد، فرصت‌ها و محدودیت‌هایی را به وجود می‌آورد. با استفاده از فرآیندهای صنعتی در مقیاس بزرگ، مالکان زمین و سرمایه‌گذاران این منظر کشاورزی را به یک مرکز صنعتی برای تولید تخته‌سنگ تغییرشکل دادند. این ملک شامل شش جز است که معادن و مکان‌های مربوط به پردازش صنعتی تخته‌سنگ، سکونتگاه‌های تاریخی، گورستان، باغ‌های تاریخی و خانه‌های بزرگ، بنادر و اسکله ها و سیستم‌های راه آهن و جاده‌ای را دربرمی‌گیرد. این ملک نه‌تنها برای صادرات تخته‌سنگ، بلکه همچنین برای صادرات فناوری و کارگران ماهر از دهه ۱۷۸۰ تا اوایل قرن ۲۰ در سطح بین‌المللی قابل‌توجه بوده است.
روسیه، سنگ‌نگاره‌های دریاچه اونگا و دریای سفید:
این سایت شامل ۴۵۰۰ سنگ‌نگاره است که در دوره نوسنگی (۶ تا ۷ هزار سال پیش) در دل سنگ‌ها تراشیده شده و در جمهوری کارلیا در روسیه واقع شدهاند. این سایت یکی از بزرگترین‌ها در نوع خود در اروپا است که دارای سنگ‌نگاره‌هایی برای اثبات وجود فرهنگ در دوران نوسنگی هستند. سنگ‌نگاره‌های دریاچه اونگا بیشتر پرندگان، حیوانات، موجودات نیمه‌انسان و نیمه‌حیوان و همچنین اشکال هندسی را به تصویر می‌کشند که ممکن است نمادی از ماه و خورشید باشند. سنگ‌نگاره‌های دریای سفید بیشتر شامل کنده‌کاری‌هایی است که صحنه‌های شکار و قایقرانی را همراه با تجهیزات مربوط به آنها و همچنین ردپای حیوانات و انسان‌ها به تصویر می‌کشد. این سنگ‌نگاره‌ها ویژگی‌های هنری قابل توجهی از خود نشان می‌دهند و مدرکی دال بر خلاقیت عصر حجر هستند. سنگ‌نگاره‌ها با مکان‌هایی از جمله آبادی‌ها و گورستان‌ها در ارتباط هستند.
گابن، پارک ملی ایویندو:
در شمال گابن، درست بر روی خط استوا، منطقه بکری با وسعت تقریباً ۳۰۰ هزار هکتار وجود دارد که در میان آن شبکه‌ای از رودخانه‌های آرام و پرآب عبور می‌کنند. به علاوه، این منطقه از رودخانه‌های تند و آبشارهای هم‌مرز با جنگل‌های بارانی دست‌نخورده برخوردار است که منظره‌ای بسیار زیبا را خلق می‌کند. زیستگاه‌های آبی این سایت گونه‌های متفاوتی از ماهی‌های آب شیرین بومی را در خود جای داده‌اند اما ۱۳ مورد از آنها در معرض انقراض قرار دارند. هفت گونه گیاه و همچنین حیواناتی بومی مانند طوطی خاکستری، گربه طلایی آفریقایی، فیل‌ها، شامپانزه‌ها و گوریل‌ها در معرض خطر انقراض قرار دارند.
بوسنی و هرزگوین/ چک/ فرانسه/ایتالیا/ مقدونیه شمالی/لهستان/ اسلواکی/سوئیس، جنگل‌های راش باستانی:
گسترش فراملی سایت جنگل‌های راش باستانی و تلاش برای ثبت آن توسط ده کشور اروپایی به ارزش جهانی برجسته و یکپارچگی این املاک می‌افزاید که هم‌اکنون شامل ۹۴ جز مختلف در ۱۸ کشور است. این ملک گسترده یک نمونه برجسته از جنگل‌های معتدل و انبوه را نشان می‌دهد و طیف گسترده‌ای از الگوهای زیست‌محیطی به همراه جنگل‌های راش اروپا را در انواع شرایط محیطی به نمایش می‌گذارد.
مرزهای امپراتوری روم – دانوب لایمز (بخش غربی) با اجزایی در اتریش، آلمان و اسلواکی
این سایت تقریباً ۶۰۰ کیلومتر از کل مرز دانوب امپراتوری روم را پوشش می‌دهد. این ملک بخشی از مرز بسیار وسیع امپراتوری روم بود که دریای مدیترانه را احاطه کرده بود. دانوب لایمز (بخش غربی) ویژگی‌های متعددی از این قسمت از مرز روم را در خود دارد، از جمله جاده، قلعه‌های لژیونر و شهرک‌های مربوط به آنها، قلعه‌های کوچک و اردوگاه‌های موقت و نحوه ارتباط این سازه‌ها با توپوگرافی محل.
منبع:میراث آریا
