زهرا عباسی در گفت و گو با ایسنا، اظهارکرد: از آنجایی که این هنر مینای صبی در حوزه حفظ تاریخ، فرهنگ و تمدن غنی ایران و اقلیم خوزستان نقش بسزایی دارد باید توجه بیشتری به هنرمندان فعال در این حیطه از سوی سازمان و نهادهای فعال فرهنگی صورت گیرد؛ نمایندگان و سفیران هنری که می‌کوشند با هنر اصیل و باستانی‌شان بانوی بافرهنگ ایرانی را به زیباترین زیورآلات ساخته ایران مزین گردانند و از فرهنگ و تمدن اصیل ایرانی محافظت کنند.

وی با بیان اینکه یکی از هنرهای دستی زیبایی که به طور اختصاصی در حوزه زیورآلات بانوان وجود دارد و در آن می‌توانیم شاهد اصیل‌ترین طرح و نقش‌های ایرانی باشیم هنر میناکاری اصیل صبی اهوازی است توضیح داد: خواستگاه این هنر باستانی به شهر اهواز و میناکاران مندایی آن باز می‌گردد. آنها از اقلیت‌های یکتاپرست و پیروان حضرت یحیی (ع) هستند که در قرآن کریم از آنها به عنوان صابئین تکریم شده است و حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر معظم انقلاب، نیز از آنان به عنوان ملت صابئین مندایی و موحد یاد کرده‌اند.

او ادامه داد: مینای خاص، باستانی و حدودا ۷۰۰ ساله آنها به صورت نسل به نسل و سینه به سینه در میان هنرمندان آنها انتقال یافته و یکی از زیباترین و باشکوه‌ترین میناکاری‌های اصیل اهوازی را می‌توان در دست‌سازه‌های این هنرمندان مندایی مشاهده کرد.

وی در همین زمینه افزود: نقش گل و بلبل، پیچک و بته‌جقه، خلیج همیشه فارس، ایوان مدائن، طاق کسری، باغ‌های معلق بابل، کاروان و کاروانسرا، شتر، نخل، پل‌های زیبای اهواز و آهوی زرد خوزستانی که در معرض خطر انقراض قرار دارد از مهمترین نقش‌های به کار رفته بر پیکر زیورآلاتی همچون دستبند، النگو، پلاک، گوشواره، حلقه و انگشتر و ساعت طلای ۲۲ عیار است که با گوهر مینای اصل قلمکاری شده‌اند.

عباسی خاطرنشان کرد: تمامی این میناکاری‌ها تنها بر طلای ۲۲ عیار و نقره با درجه خلوص بالا انجام می‌گیرد چراکه طلای ۱۸ عیار به دلیل داشتن ناخالصی بیشتر توانایی پذیرش این نوع از میناکاری را ندارد. این موضوع هم از سویی خاص بودن این هنر و متفاوت بودن آن را از سایر میناکاری‌ها نشان می‌دهد و هم ارزشِ والای مادی و معنوی آن را آشکار می‌کند.

این فعال فرهنگی و هنری با بیان اینکه یکی از جلوه‌های زیبا که اوج خلاقیت و مهارت این هنرمندان مندایی را آشکار می‌کند توانایی شگفت‌انگیز آنها در تلفیق زیبای سنت و مدرنیته و ساخت زیورآلاتی سنتی در طرح و شمایل امروزی است تاکید کرد: نکته جالب توجه این که استفاده از این نقوش سنتی همچون نخل و کاروان نه تنها باعث دلزدگی نشده بلکه روز به روز به تعداد بانوان علاقه‌مند و خریدار این زیورآلات به خصوص در میان بانوان جوان، افزوده  می‌شود؛ زیورآلاتی که برای هر بانوی ایرانی می‌تواند بسیار جذاب و چشمگیر باشد و در عین حال پرده از فرهنگ و تمدن غنی ایرانی برمی‌دارد.

وی با ذکر مثالی اضافه کرد: به طور مثال نخل خوزستان که یکی از نقش‌های پر تکرار در دست‌سازه‌های مینایی این هنرمندان مندایی است علاوه بر اشاره به اقلیم خوزستان در فرهنگ منداییان نیز از قداست ویژه‌ای برخوردار است و در کتاب دینی آنها به اسم گنزاربا از آن با نام سندرکا نام برده شده و مادر تمام روییدنی‌ها به شمار می‌رود.

او یادآوری کرد: هنرمندان میناکار اصیل مندایی مورخانی حقیقی پیروان حضرت آدم تا یحیی (ع) هستند که تاریخ زیبای ایران و اقلیم خوزستان را با قلم مینایی بر لوحی از زر حک می‌کنند. اجداد آنها آموختند که چگونه با دستان پرمهارت‌شان سنگ زر و گوهر مینا را از گنجینه قلب زمین بیرون بکشند و پیوندی زیبا و عاشقانه را میان آن دو برقرار کنند.

عباسی گفت: در طول زمان هنرهای باستانی فراوانی به ورطه انقراض افتادند، اما این هنر باستانی و حدودا ۷۰۰ ساله به رغم همه سختی‌های موجود در مسیر هنرمندانش، کماکان به سوی آینده‌ای روشن در حال حرکت است زیرا این هنرمندان به خوبی می‌دانستند که تنها با اکسیر عشق قادر به محافظت از این هنر باستانی در طول تاریخ بوده‌اند؛ هنرمندانی که با ساخت زیورآلات مینایی با طرح‌های باشکوه تاریخی و تلفیق اعجازبرانگیز سنت و مدرنیته می‌کوشند تا بانوی ایرانی به جای استفاده از فرهنگ و نمادهای غربی مزین به اصالتی ایرانی و شرقی شود و در عین حال خود راوی تمدن و فرهنگ اصیل وغنی ایران باشد.

وی با اشاره به استادان میناکاری ادامه داد: از اساتید پیشکسوت و پدران میناکار در این حوزه هنری می‌توان به مرحوم زهرون کبیر و یونس عزازیل اشاره کرد که از مشاهیر بزرگ در این حوزه هنری به شمار می‌روند. امروزه این هنر در اهواز توسط فرزندان این مشاهیر به طور ویژه‌ای در حال اجرا است.

این فعال فرهنگی و هنری در ادامه به مقایسه فرهنگ شرق و غرب پرداخت و تصریح کرد: یکی از زیباترین جلوه‌های فرهنگی در انسان حفظ اصالت وجودی است. در وانفسای تغییرات سریع و شگفت‌انگیز دنیا در تمامی جنبه‌های زندگی انسان باید بتواند نسبت به فرهنگ و تاریخ اجدادی‌اش آگاه باشد و بداند از چه پیشینه تاریخی و فرهنگی برخوردار است و چون برگی سرگردان نباشد.

او معتقد است: تمایل به سبک و سلیقه، تفکر و سبک غربی در جامعه امروز ما مساله‌ای است که متاسفانه گریزی از آن نیست و جوانان ما را به دلایل بسیاری به سمت و سوی خویش می‌کشاند. ناگفته نماند که برخی از مسایل آن همچون آزادی بیان، تفکر انتقادی، عدالت اجتماعی، تحقیق و پژوهش، قضاوت نکردن و نبود تعصب و پیشداوری نسبت به موضوعات مختلف از ویژگی‌های مثبت فرهنگ و تفکر غربی است اما موضوعی که در این مصاحبه قصد بررسی آن را داریم به طور خاص به حفظ فرهنگ ایرانی در برابر نمادهای غربی و به طور خاص به فرهنگ رواج یافته در میان بانوان ایرانی مربوط می‌شود.

به باور عباسی: بسیاری از بانوان گاهی بدون غرض و آگاهی از نمادهای غربی خاصی استفاده می‌کنیم که معنا و مفهوم مثبتی ندارند اما به صرف اینکه در جامعه مد و باب گشته‌اند مورد استفاده نیز قرار می‌گیرند. به طور مثال نماد «ورساچه» که آن را به فراوانی در بسیاری از زیورآلات زنانه شاهدیم نمادی شرک‌آلود و منفی است که ریشه در اساطیر یونان دارد. بنا بر افسانه‌های یونانی این زن پس از طغیان مورد نفرین خدایان قرار گرفت و موهای زیبایش تبدیل به مارهایی زشت و وحشتناک شد. ورساچه نماد فریب و اغوا و حیله‌گری زنانه است و همین طور خدایان خشمگینی که کوچکترین عصیان‌ها را به بدترین شیوه و شکل مجازات می‌کنند؛ مفهومی که سرشار از انرژی و بار منفی است.

این فعال فرهنگی و هنری تاکید کرد: در مقابل، اگر نقش‌ها و طرح‌های هنر اصیل ایرانی را مورد بررسی قرار دهیم، جلوه‌های بسیار باشکوهی از نقش و طرح‌هایی همچون طرح‌های اسلیمی و شرقی، گل و پیچک و بته‌جقه و… را شاهدیم که علاوه بر زیبایی فراوان و روح‌نواز، سرشار از حس مثبت و مفاهیم ارزشمندند.

وی گفت: دو سالی از نامگذاری اهواز به شهر ملی مینای صبی که توسط سازمان میراث فرهنگی کل کشور اعطا شده می‌گذرد اما هنوز در این حوزه و معرفی شهر اهواز به این هنر اصیل و باستانی تلاش و قدم‌های برداشته شده اندک است.

منبع:ایسنا

به گزارش ایسنا، این اختراع پس از ١١ ماه از زمان ایده‌پردازی، گذراندن مراحل آزمایشی و همچنین پس از کسب دو مدال طلا از مسابقات جهانی اختراعات، با حضور اسقف اعظم ارامنه، رییس ایکوم ایران (کمیته موزه‌ها) و معاون پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، در موزه ارامنه تهران رونمایی شد.

این سیستم که موزه‌ها را در برابر لرزش، رطوبت، نور، دما و حشرات پایش و محافظت می‌کند توسط محمودرضا گرجی و سالار بصیری و با ایده‌پردازی مرجان حاجی‌رحیمی اختراع شده که تا کنون از مسابقه اختراعات سوئیس و ترکیه موفق به کسب مدال طلا شده است.

احمد محیط طباطبایی، رییس ایکوم ایران در مراسم رونمایی از این سیستم که تنها در موزه ارامنه آزمایش شده است، توضیح داد: فناوری موزه‌ها در دنیا معمولا در عالی‌ترین سطح است، اینک در کشور ما به رغم محدودیت‌ها و وضعیت کشور، چند جوان موفق شده‌اند اختراعی در این راستا داشته باشند. پس از موفقیت در مسابقه اختراعات سوئیس به حسب وظیفه در کمیته ملی موزه‌ها، این مخترعان جوان را به موزه ارامنه معرفی کردم.

او افزود: ما دنبال موزه‌ای با فضایی کوچک در عین حال با تنوع آثار از فلز تا کاغذ و پارچه بودیم و موزه ارامنه مناسبت‌ترین گزینه بود، چون هم کتاب‌های چاپ سنگی دارد و هم لباس و فلز. این سیستم با سرمایه شخصی مخترعان مراحل آزمایشی را با موفقیت در این موزه گذرانده و امروز رسماً رونمایی می‌شود تا دیگر موزه‌ها هم با استفاده از این سیستم هوشمند شوند.

شاهمرادی، مدیر موزه ارامنه و قلی‌نژاد، معاون فناوری پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری نیز در سخنانی ‌درباره حفاظت بیشتر از میراث فرهنگی با اجرای چنین پروژه‌هایی ابراز امیدواری کردند.

محمودرضا گرجی، یکی از مخترعان توضیح داد که این سیستم به هوشمندسازی و محافظت از آثار موزه‌ها کمک خواهد کرد. در طرح آزمایشی پنج ویترین نسخ خطی، چاپی، ظروف نقره و فلزی، تابلوهای نقاشی و مخزن انتخاب شده که براساس گزارش‌های سیستم، نتیجه دستگاه‌ها تاکنون مثبت بوده است.

سالار بصیری، مخترع دیگر این دستگاه از این‌که در پیوند دو حوزه متفاوت میراث فرهنگی و فناوری، تکنولوژی‌ای برای محافظت از میراث فرهنگی پدید آمده است، ابراز خوشحالی کرد و گفت: در نتیجه اجرای این پروژه موفق شدیم شرایط ویترین‌ها و مخازن را امن نگه داریم و درصدد رفع نقایص اختراع برآییم.

مرجان حاجی‌رحیمی، ایده‌پرداز و عضو گروه پروژه اختراع سیستم هوشمندسازی موزه‌ها نیز گفت: اجرای این ایده حدود ١١ ماه زمان برده است. پروژه بعد از کسب مدل طلا از مسابقه اختراعات سوئیس اجرایی شد و امیدواریم گام مثبتی برای حفاظت از آثار تاریخی و موزه‌ای برداشته شود.

او گفت در جریان بررسی و تحقیق درباره شاخص‌ها و استاندارد حفاظت از آثار موزه‌ها دریافته که وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی هیچ دستورالعملی برای حفاظت از اشیاء مختلف موزه‌ها ندارد و این استانداردها را از ایکوم دریافت کرده‌اند و در ادامه توضیح داد که شریط نگهداری هر ویترین براساس مواد داخل آن و استانداردهای موجود تنظیم شده است.

او همچنین گفت که این اختراع پیش از این در کشوری ثبت نشده و برای همین موفق شده در مسابقه فدراسیون جهانی مخترعان در سوئیس مدال طلا دریافت کند.

عضو گروه مخترعان سامانه هوشمندسازی موزه‌ها درباره مزیت استفاده از این سیستم و تفاوت آن با آن‌چه در موزه‌ها اجرا می‌شود، توضیح داد: در صورت استفاده از این سیستم، با توجه به حساسیت‌هایی که دستگاه روی لرزش، رطوبت، نور، دما و حتی قابلیت دفع حشرات موذی دارد، قطعا آن اتفاقی که چندی پیش برای آرشیو سازمان اوقاف افتاد و اسناد آن بر اثر نشت آب تخریب شد، تکرار نخواهد شد. این سیستم قابلیت اتصال به یک نرم‌افزار موبایلی را دارد که از هر جای دنیا به دو روش آفلاین و آنلاین، وضعیت نگهداری آثار موزه را اطلاع می‌دهد؛ مثلا همین حالا که در موزه ملی ایران، آثاری از موزه بوخوم آلمان درحال نمایش است، اگر از چنین سامانه‌ای استفاده می‌شد، مدیر موزه بوخوم می‌توانست از طریق یک نرم‌افزار، در جریان وضعیت نگهداری آثارشان در موزه ملی ایران قرار گیرد.

حاجی‌رحیمی اظهار کرد: نمونه این سیستم تا کنون در موزه‌های دیگر اجرا نشده است، سیستمی که موزه‌ها دارند همان دیتالاگر است که محدودیت‌هایی دارد، ولی سامانه موجود علاوه‌بر پایش، وضعیت را کنترل می‌کند.

او با بیان این‌که تمام هزینه‌های این اختراع حتی در مرحله اجرا شخصی تامین شده است، افزود: در زمان اجرا افزایش هزینه ارز و مقررات گمرک، بسیار اذیت‌کننده بود، اما در نهایت موفق شدیم از نهم آذرماه ۱۴۰۰ دستگاه‌ها را در ویترین‌ها نصب کنیم.

حاجی‌رحیمی درباره انتخاب موزه ارامنه برای آزمایش این اختراع، گفت: سایر موزه‌ها بروکراسی بسیار سخت و پیچیده‌ای دارند، درحالی که موزه ارامنه همکاری بسیار خوبی داشت، ما هم می‌خواستیم این دستگاه‌ها سریع‌تر در محیط موزه‌ای نصب شوند و نمی‌خواستیم وارد فرایند سخت و طولانی نامه‌نگاری شویم. علاوه‌بر این محیط موزه ارامنه با توجه به تنوع محصول، شرایط مناسبی برای این اختراع داشت که نتیجه هم خوب بوده است.

منبع:ایسنا