چه کسی می‌داند که چگونه و چطور “شاسوسا” به این نقطه از زمان و اکنون بر لب ویرانی رسیده است؟! یا اینکه از کدام دهلیز زمان و دوران متولدشده و حالا در غربت غَمبار فراموشی، راه ویرانی را می‌پیماید؟! کسی دقیق نمی‌داند که “شاسوسا” متعلق به کدام دوران است و یا چه محلی بوده؛ خانقاهی یا زیارتگاهی؟! اما شاسوسا، خلوتِ الهام‌بخش سهراب سپهری، یکه و تنها در دل دشت “ملا حبیب”، در دو قدمی کاشان که در دفتر “آوار آفتاب” سهراب جاودانه شده، حالا در حصار ساخت‌وسازها و در دفتر آوار فراموشی، نیستی را هجی می‌کند؛ نیستی از آن جنس که به گفته دوستدارن یادمان‌های تاریخی، راهی تا ویرانی کامل بنا باقی نمانده و به قول سهراب ” انگشتش به هیچ سو لغزیده است!

غمگنانه‌تر از این نیست که بدانیم، با این اندازه از بی‌توجهی و بی‌مهری که نثار شاسوسا می‌شود، شاید به این زودی‌ها، با یک باران، یا یک نشست که ناشی از برداشت بی‌رویه از آبخوان آن دشت باشد، ناگهان طرح چهره شاسوسا از هم بپاشد و غبارش را باد ببرد؛ این همان تعبیری است که سهراب در خلوت خود با شاسوسا از آن می‌گوید.

اما شاسوسا، کجاست و چیست؟ شاید شاسوسا، بیشتر به یک چهارطاقی شبیه باشد، مثل همه چهارطاقی‌های دیگر در دشت‌های  کاشان؛ اما این بنا در دشت ملاحبیب در دو کیلومتری شرق کاشان، که معلوم نیست متعلق به کدام دوران است، چهارطاقی نیست و آسمان با همه وسعتش در دل گنبد گشاده‌اش جا می‌گیرد.

شاید تصور شود که بخشی از گنبد شاسوسا فروریخته، اما به‌واقع طاق این گنبد خانه،آسمان است و ازاین‌رو بر رمزآلود بودن کاربری این بنا افزوده‌شده. شاسوسا اما با همه رنجی که از فراموشی و ویرانی می‌کشد، همچنان رنگ و روی ابهت را از کف نداده و در انتظار گوشه چشمی از سوی متولیانی است که ادعا دارند مالکیت این بنا در دستان آنها قرار دارد.

محسن جاوری، باستان‌شناس در گفت‌وگو با ایرنا، ابعاد دیرینگی و کاربری این بنا را بیشتر می‌شکافد، وی معتقد است که این بنا به دلیل شکل و فرمی که دارد و به دلیل منفرد بودنش، بیشتر به خانقاه می‌ماند. بررسی‌های این باستان‌شناس دیرینگی شاسوسا را به ایلخانی و قرن هفتم هجری برمی‌گرداند. بااین‌وجود بر این باور است که باید پلان بناهای اطراف آن خواناسازی شود تا بتوان قضاوت دقیقتری داشت. به گفته جاوری، شاسوسا بناهای پیرامونی داشته که در طول سالیان گذشته از بین رفته‌اند و با این روند بی‌توجهی نهادهایی که ادعای مالکیت می‌کنند، آنچه از شاسوسا باقی‌مانده نیز در آینده نزدیک از بین خواهد رفت.

ماجرا ازاین‌قرار است که اداره اوقاف یک‌سوی شاسوسا و سوی دیگر آن راه و شهرسازی و هرکدام هم ادعا دارند تملک بنا در دستان آنها است. این وسط اشخاص حقیقی هم هستند که می‌گویند بنای شاسوسا از پدرانشان که در دشت ملا حبیب، آب و زمین دارند به ارث برای آنها باقی‌مانده است. بدین ترتیب مدعیان و صاحبان شاسوسا کم نیستند! اما به‌واقع شاسوسا در میان این‌همه هست و این‌همه نیست، یکه و تنها، بی یار و یاور در حال ویرانی است.

همه اینها در حالی است که به استناد بند ۱۳ قانون احیا و مرمت بناها و بافت‌های تاریخی، اگر بنایی تاریخی و به ثبت آثار ملی رسیده، در اختیار یک نهاد اجرایی باشد، آن نهاد مکلف به حفاظت از آن بنا است. بنای ثبت ملی شده شاسوسا اما به گفته فعالان میراث فرهنگی در همه‌سال‌های گذشته از سوی هیچ نهادی دست حفاظت و یاری در نگهداری ندیده و امروز حتی سرمایه‌گذاران بخش خصوصی به دلیل دوگانگی یا چندگانگی در مالکیت بنا، دچار تردید در سرمایه‌گذاری و مرمت در این بنای تاریخی شده‌اند.

چهره در حجاب فراموشی

این روایت حسین ایمانیان، عضو هیات علمی دانشگاه کاشان و عضو انجمن «دوستداران میراث فرهنگی صباحی بیدگلی » از شرایطی است که به گفته وی، شاسوسا را در تنگنا قرار داده است: “نخستین مشکل این است که اطراف شاسوسا، ساختمان‌های کارگاهی زیادی ساخته‌شده که چه‌بسا ارتفاعشان فراتر از این بنا باشد و بنابراین دیدن شاسوسا به‌جز از طرف جاده قدیم آران بیدگل به کاشان، از سه طرف دیگر بسیار سخت است. اما مشکل اساسی به مالکیت بنا برمی‌گردد که مشخص نیست چه کسی مالک بنا است! در این میان، برخی اشخاص حقیقی ادعا می‌کنند که از پدرانشان که در دشت ملاحبیب، صاحب آب و زمین بوده‌اند، به ارث رسیده است ولی با پیگیری‌های که من داشتم، سندی دراین‌باره وجود ندارد.”

به گفته ایمانیان، توسط افراد سودجو باهدف تجسس در برخی از قسمت‌های بنا، گودال ایجاد و بخش‌هایی از دیوارها تخریب‌شده است. همچنین شکاف‌هایی به شکل طبیعی و عمیق در جِرزها(دیوار) و به‌احتمال در اثر فرونشست ایجادشده که اگر کار نجات بخشی و استحکام‌بخشی انجام نشود ، ممکن است بخشی از ساختمان، به‌ویژه قسمت باقی‌مانده از طاق شاسوسا که در معرض آسیب جدی است، با یک باران سنگین فرو بریزد.

از نگاه ایمانیان نخستین کاری که اداره میراث فرهنگی شهرستان آران و بیدگل باید انجام بدهد، این است که بکوشد، مالکیت شاسوسا را مشخص کند و دومین کار اینکه،مطالعات حریمی انجام شود تا از ساخت‌وسازهای جدید و از کورتر شدن و پنهان‌تر شدن بنا، بیش ازآنچه هست جلوگیری شود.

این عضو هیات علمی دانشگاه کاشان در گفت‌وگو با ایرنا افزود: باید به‌سرعت عملیات نجات بخشی انجام و دیوار الحاقی و قدیمی دور شاسوسا تکمیل شود. پس‌ازآن، باید به سراغ خاکبرداری درون شاسوسا رفت و کارهای باستان‌شناسی انجام داد، چون قدمت شاسوسا با آثار و سفال‌هایی که به دست خواهد آمد، قابل‌تشخیص است.

شاسوسا، از پس پرده مالکیت چندگانه

از سوی دیگر چاکری، رییس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شهرستان آران و بیدگل نیز معتقد است که مهم‌ترین مشکل شاسوسا چندگانگی مالکیت آن است: سرمایه‌گذار ورود کرده است و آمادگی دارد این بنا را با هزینه خودش مرمت کند. درواقع این بنا طرح مرمتِ آماده دارد. چند جلسه با محوریت فرمانداری برای بحث ورود سرمایه‌گذار داشتیم اما مسئله این است که اداره اوقاف می‌گوید مالک است و از سوی دیگر اداره راه و شهرسازی هم می‌گوید مالک است!

چاکری در پاسخ به این پرسش خبرنگار ایرنا که تکلیف شرایط دشوار شاسوسا در میانه این کشمکش چیست، گفت: طبق بخش‌نامه مصوبه مجلس شورای اسلامی و ابلاغی رییس جمهور، دستگاه‌های اجرایی که بنایی تاریخی در اختیاردارند، مکلف نسبت به مرمت و تمام موارد مرتبط با بنا هستند؛ ولی برای یافتن پاسخ‌تان بروید بناهایی را  که در آران بیدگل، مالکیتشان در دست شهرداری، اوقاف و اداره راه و شهرسازی است ــ به‌جز بناهایی که شهرداری تا حدودی مرمت‌هایی انجام داده ــ ببینید! ببینید که بناها در چه وضعیتی هستند و آنها چه کرده‌اند؟!

چاکری در ادامه گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا افزود: بند  ۱۳ قانون احیا و مرمت  بناها و بافت‌های تاریخی در رابطه  با دستگاه‌های اجرایی است که می‌گوید، دستگاه‌های اجرایی که بناهای تاریخی در اختیاردارند و بیشتر هم از اوقافی هستند، مکلف‌اند به این بناها رسیدگی کنند، ولی ما چیزی ندیده‌ایم! متاسفانه دیدی که وجود دارد، این است که وقتی بنایی را ثبت می‌کنیم، می‌گوییم چرا خرج این بنا نمی‌کنید، می‌گویند، ثبتش کرده‌اید، شما باید هزینه کنید! می‌گوییم ثبت کردیم که حفاظت شود. سوال من این است که به‌جای اینکه از مالک درخواست مرمت داشته باشند، چرا همه فشار را می‌گذارند روی میراث فرهنگی؟!

فراتر از انتقادی که چاکری نسبت به سازمان‌های داری مالکیت آثار تاریخی دارد، وی معتقد است که حالا دوگانگی مالکیت بنای شاسوسا، شرایط را دشوار کرده است: حرف من این است که وقتی این بنا، چنین وضعیتی را دارد، سرمایه‌گذار بلاتکلیف است و رغبت نمی‌کند کاری انجام دهد!

وی افزود:  بنای شاسوسا پای ثابت همیشه ما در فهرست پیشنهادی‌های اعتباری است، اما کمبود اعتبارات داریم  و شرایط به شکلی نیست که بتوانیم این بنا را مرمت کنیم. این بنا در سال ۱۳۷۷  در فهرست آثار ملی قرارگرفته است اما  بعید می‌دانم از آن سال، کوچک‌ترین اعتباری به این بنا اختصاص داده و مرمتی شده باشد.

مثلثی برای شاسوسا

از سوی دیگر در بررسی ابعاد این ماجرا، مهدی حافظیان رییس اداره اوقاف شهرستان آران و بیدگل در پاسخ به اینکه چرا شاسوسا به حال خود رهاشده است، گفت: دستگاه ما اعتباری ندارد که بخواهد به‌طور مستقیم به بحث مرمت شاسوسا ورود کند. ما اعتبار دولتی نداریم و علاوه بر شاسوسا، اماکن دیگر هم داریم که موضوع  تاریخی و میراثی دارند، اما اعتبار دولتی به ما تعلق نمی‌گیرد که بخواهیم هزینه کنیم. به همین دلیل هم ما فراخوان دادیم که کسانی که تمایل به مشارکت دارند، در قالب قراردادهای اوقاف به این موضوع ورود کنند. بنابراین طبق نظر کارشناس و طبق آورده سرمایه‌گذار که بستگی به  تعمیرات و مرمتی که بخش خصوصی می‌خواهد انجام بدهد، می‎توانیم بنا را واگذار کنیم اما مالکیت بنا نمی‌تواند منتقل شود.

وی افزود: بنای شاسوسا ثبت اداره اوقاف است ولی اداره منابع طبیعی و آبخیزداری این مکان را جز اراضی منابع طبیعی قلمداد کرده که این موضوع مشکل ایجاد کرده است.

بااین‌وجود حافظیان ماجرا را پیچیده نمی‌بیند و معتقد است که این موضوع یک مثلث سه‌ضلعی با اضلاع سرمایه‌گذار، اوقاف  و منابع طبیعی را می‎‌طلبد که در کنار هم به یک نتیجه درست برسند.

به اعتقاد رییس اداره اوقاف شهرستان آران و بیدگل، اداره منابع طبیعی همراه خوبی است و  اگر سرمایه‌گذار همچنان مصر باشد،می‌توان در صحن فرمانداری جلسه گذاشت و با نظارت فرمانداری و در قالب یک صورت‌جلسه، عاقبت این مشکل چندین ساله سر باز کند و حل شود.

حافظیان ضمن تایید صحبت‌های خبرنگار ایرنا در خصوص فرسایش شتابناک این روزهای بنای شاسوسا، گفت: شاسوسا هرسال براثر فرسایش توسط نزولات آسمانی تخریب می‌شود و ممکن است در ده سال آینده اثری از آن باقی نماند.

مشکلی برای واگذاری نداریم، مستندات ارائه کنید

و اما در این پیوند امیرحسین عصارزاده، رییس اداره راه و شهرسازی شهرستان آران و بیدگل به ایرنا گفت که اگر اداره اوقاف مستندات کافی در رابطه با تملک بنای شاسوسا دارد، ارائه کند تا بنا به آنها واگذار شود.

وی تاکید کرد: زمینی  به وسعت ۱۲۰ هکتار از اداره منابع طبیعی به ما واگذارشده که شاسوسا هم داخل آن است و این زمین ملی اعلام‌شده است. تولیت زمین‌های داخل حریم با اداره راه و شهرسازی است. اگر اوقاف مستنداتی بر وقف بودن شاسوسا دارد، ارائه کند، ما می‌توانیم این بنا را واگذار کنیم.

عصارزاده یادآور شد: پیگیر این هستیم که زمین‌های اطراف شاسوسا را تملک کنیم و در اختیار سرمایه‌گذار بگذاریم  که هم شاسوسا احیا شود و هم محوطه مناسبی برای آن مجموعه طراحی شود. هرکسی قصد احیا شاسوسا را داشته باشد ما حاضر به همکاری هستیم اما بحث این است که برای سرمایه‌گذار تنها شاسوسا کفایت نمی‌کند و درخواست اراضی بیشتری برای اجرای طرحشان دارند؛ این اراضی مجاور بنای شاسوسا، تاغزار هستند که منابع طبیعی روی آنها حساسیت دارد.

وی تاکید کرد: منابع طبیعی مشکلی بابت واگذاری اراضی ندارند مگر در تاغزارهای دست کاشت مصوب. در این رابطه به اداره منابع طبیعی شهرستان نامه زده‌ایم  که اراضیِ دست کاشت تاغِ مصوب را به ما اعلام  کنند. اگر تاغزارهای مصوب جایی به‌جز این منطقهِ اطراف شاسوسا نباشد، برای تغییر نمایندگی درخواست می‌کنیم.

همه‌چیز منتفی، در روشن شدن ابعاد یک اعتراض

از سوی دیگر،سید مجتبی شریفیان رییس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان آران و بیدگل،در ضلع دیگر بررسی شرایط دشوار این روزهای شاسوسا ، در پایان آب پاکی را روی دست خبرنگار ایرنا می‌ریزد و سر ناپیدای دیگر این ماجرا را یادآور می‌شود؛ این‌که یک مدعی دیگر هم برای شاسوسا وجود دارد و بااین‌وجود باید همچنان صبر کرد.

شریفیان دراین‌ارتباط توضیح داد: اگر سرمایه‌گذار طرح مصوب داشته باشد، حتی اگر تاغزارها دست کاشت هم که باشند، طرح باید در کمیته فنی ما مصوب شود که مشکلی دراین‌ارتباط وجود ندارد.مسئله اما این است که در آن محدوده که ما اجرای  قانون کرده‌ایم، اعتراضی به اجرای قانون ما واردشده است  و تا  تعیین تکلیف نهایی هیچ کاری نمی‌شود کرد.

اشاره شریفیان به‌احتمال همان وارثان آب و زمین در دشت ملاحبیب اند که می‌گویند این زمین‌ها و هر آنچه در آنها است از مایملک آنها محسوب می‌شود!  کلاف سردرگم سرنوشت بنای شاسوسا حالا پیچیده‌تر می‌شود و سوالات گنگ‌تر! اما فعالان میراث فرهنگی می‌گویند، هیچ سندی بر این مدعا وجود ندارد، بااین‌وجود باید منتظر ماند و دید که نتیجه این اعتراض به اجرای قانون اداره منابع طبیعی چیست؟ و یا اینکه از اساس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری، اداره راه و شهرسازی و اداره اوقاف حاضر می‌شوند برای حفظ یک میراث ارزشمند که حالا چهره‌اش در نقاب ویرانی کشیده و به باد فراموشی سپرده‌شده ، چند قدم به‌سوی هم پیش بگذارند یا می‌خواهند شاسوسا یادگار و خلوت الهام‌بخش سهراب سپهری در باد فراموشی نیست و نابود شود؟!

بنای شاسوسا،در دو کیلومتری شهر کاشان و در کنار جاده قدیم کاشان ــ آران و بیدگل، پشت خط راه‌آهن کاشان قرار دارد.این بنای خشتی با شعری از سهراب سپهری  به نام “شاسوسا” که در دفتر” آوار آفتاب ” در “هشت کتاب” پیوند دارد. گفته می‌شود، سهراب به این بنا تعلق‌خاطر داشته و به‌نوعی به آن رفت‌وآمد می‌کرده و در آنجا شعر می‌سروده است.

با استناد به مقاله “بازشناسی عمارت تاریخی شاسوسا” برخی این بنا را آرمگاه یکی از سلاطین شوش دانسته‌اند و برخی آن را خانقاه می‌دانند. اما آنچه روشن است، طبق مستندات موجود، این بنا نزد مردم مورداحترام بوده، اما کم‌کم از جایگاه‌ و احترامش نزد مردم کاسته شده است. قدیمی‌ترین سند موجود که در آن از این بنا یادشده کتاب “تاریخ کاشان” اثر کلانتر ضرابی است که نویسنده از آن به‌عنوان “شاه سی سیاه ” نام‌برده است. درباره ترکیب “شاه سی سیاه” یک زبان‌شناس و متخصص زبان‌های ایرانی بر آن است که “سی” به معنای آبگیر است و “سیا ” هم که سیاه است؛ بنابراین معنای ترکیب” شاه سی سیاه”  کم‌وبیش روشن می‌شود؛ عنوان شاه نیز پیشوند مقابر و زیارتگاه‌های بسیاری در کاشان و ایران است.

منبع:ایرنا

اصل مشکل البته به برنامه‌ریزی این دست تورهای خبری یا غیرخبری برمی‌گردد که اگر کمی با نگاه بلندتر، عمیق‌تر و گردشگرمحور همراه باشد می‌تواند به آشنایی بیشتر با مناطق و صید اطلاعات مفیدتر هم بینجامد اما مشکل اینکه تقریبا هیچ برنامه‌ای را گردشگرمحور نمی بندیم یا اگر می بندیم همه جانبه و کامل که به اشتغال و درآمدزایی همه مرتبطان هم منجر شود نیست.

آن زمان که ما از کرمان به سوی مقصد شهداد حدود ساعت ۱۵ حرکت کردیم معلوم بود تا برسیم به شب می خوریم و تنها به برنامه های افتتاح که بهانه سفر شده بود می رسیم، اما چاره چه بود؟ حتی ستاره های شب کویر هم نتوانستیم صید کنیم چون باز شتاب داشتیم بازگردیم و هنگامی هم که با تاکید مدیر برنامه در میانه راه توقف کردیم تا مهتاب و آسمان کویر را ببینیم، گفت که هنوز زود است، ساعت حدود ۹ است و ساعت های ۱۰ ، ۱۱ شب باید اینجا بود و مهتاب را در کنار کویر دید.

واقعیت اینکه در مسیر رسیدن به بخش شهداد در حدود یکصدکیلومتری شمال مرکز شهرستان کرمان که در حاشیه کویر ثبت جهانی لوت قرار دارد نتوانستیم حتی یک لحظه توقف کنیم تا هم با سبک و آداب زندگی اهالی منطقه، دست‌آفریده‌ها، محصولات کشاورزی یا دامی، صنایع دستی، موسیقی و دیگر مظاهر احتمالی زندگی این مردم آشنا شویم؛ از داخل خودرو ون فولوکس واگن استانداری هم که با سرعت رد می شدیم غیر از مغازه های معمولی مانند سایر جاها با تابلو شناخته شده سوپرمارکت چیزی ندیدیم و تنها بویی هم که استشمام کردیم بوی لنت ترمزهای مکرر ون در سراشیبی بود که به علت سرعت بالا و ترمز های بسیار، بلند شده بود.

داخل شهر شهداد هم که شدیم وضع همین بود؛ البته ما برای افتتاح چند طرح در چند نقطه شهداد بیشتر توقف نکردیم اما آنطور که پرسیدم اگر به جاهای دیگر هم سر می زدیم چیز بیشتری دستگیرمان نمی شد؛ مگر اینکه با سماجت می توانستیم در بعضی خانه های بومگردی یا کمپ و اقامتگاه منطقه، نان سنتی یا دیگر محصولات و صنایع دستی مختص این منطقه را اندکی گیر بیاوریم.

یا اینکه روال را اینطور تغییر می دادند که مثلا حتی اگر زمان برنامه افتتاح، شب است تور خبرنگاران را از صبح به منطقه ببرند تا بیشتر با جای جای منطقه آشنا شوند و جای جای منطقه را ببینند و بتوانند از مشکلات و ظرفیت ها مطالب متعدد و متنوع اثرگذاری هم تولید کنند و مدیران متولی باور داشته باشند که اگر هم این نوع کار و برنامه ریزی، کمی هزینه ها را بیشتر می کند اما بواقع ارزشش را دارد. گرچه در همین حد و بضاعت که به دیدن شهداد منجر شود، منطقه ای که نامش کافیست برای برانگیخته شدن عزم و اشتیاق دیدنش نیز خود جای سپاس از مجموعه استانداری کرمان و دیگر متولیان دارد و این نوشتار نیز از سر ناسپاسی، ایراد بیخودگرفتن یا هر علت دیگری نیست که هدف دلسوزی و ارائه طریق برای بهره گیری بیشتر از این دست برنامه ها در آینده است.

اما درواقع آداب و سنت های گردشگری را اگر می شناختیم وضع این نبود؛ آن هم وقتی رضا اعتماد بخشدار شهداد آمار می دهد در همین روزهای کرونایی که محدودیت های تردد هم برقرار بوده حداقل روزی چهار هزار خودرو و با احتساب هر خودرو ۲ سرنشین، دستکم هشت هزار نفر در منطقه شهداد عبور می کنند و گردشگر محلی یا غیرمحلی وارد و خارج می شود؛ عدد و آماری که خیلی قابل توجه است اما چه محصول و خدمات آنچنانی از اهالی این مناطق برای آنان عرضه می شود؟

افرادی که به این منطقه می آیند کدام آیین های سنتی و محلی از عزاداری یا شادی مثل عروسی این محل را می بینند؟ کدامیک از موسیقی محلی اینجا را می شنوند؟ لباس های بومی، صنایع دستی، تولیدات غذایی و کشاورزی و ….. را کجای این مناطق دایر کرده اند که داشته های این منطقه را در معرض دید افراد بگذارد تا در رهگذر آن هم با آداب و سبک زندگی این دیار آشنا شوند و هم اقتصاد مردم اینجا رونق بگیرد؟

شاید هم امام جمعه شهداد در مراسم افتتاح هتل بخش خصوصی پایاب شهداد که توسط یک سرمایه گذار بومی در این شهر شامگاه شنبه همزمان با ولادت نبی مکرم اسلام(ص) افتتاح شد، درست می گوید که تاکید داشت آیین نامه های گردشگری را باید پاس بداریم.

علی زینی وند استاندار کرمان هم البته این صحبت امام جمعه شهداد را کامل تر و تاکید کرد که منظور امام جمعه این است که در کنار گردشگری به فرهنگ و سنت مردم هم احترام گذاشته شود که خواسته درستی است.

حجت الاسلام احمد الله وردی امام جمعه شهداد در سخنان خود با اشاره به تعداد بالای خانه های بومگردی در این منطقه از یک سو و ورود گردشگران و سرمایه گذاری افراد در این عرصه که اشتغالزایی را نیز به همراه دارد از سوی دیگر تاکید کرد که آیین نامه های گردشگری را نیز باید حفظ کنند تا چیزی به خطر نیفتند، سرمایه گذاران هم به سرمایه هایشان برسند و بتوانند بدهی هایشان را به دولت و بانک ها بپردازند.

عبدالحمید فهیمی مالک هتل تازه افتتاح شده در شهداد می گوید حدود ۴۲ میلیارد ریال برای ساخت این هتل صرف کرده است و  یک میلیارد و ۹۰۰ میلیون تومان توانسته تسهیلات بگیرد و وقتی پرسیدم چطور شما به عنوان یک بازنشسته توانستید ساخت هتل را به این مرحله برسانید پاسخ داد: هرچه از زمین و دیگر چیزها که داشتم را فروختم تا توانستم کار هتل را به اینجا برسانم که هنوز هم کامل نیست؛ مثلا در بعضی اتاق ها هنوز تلویزیون و سایر تجهیزات نصب نشده است.

امام جمعه و استاندار هم درباره توجه به آداب، سنت ها، رعایت حریم ها، حرمت ها و شئونات اسلامی و عرفی هر جامعه درست می گویند اما این آیین نامه ها خیلی جنبه های دیگر هم دارد مثل ایجاد زمینه هایی دائمی برای عرضه و معرفی همه سنن و مظاهر آن که اگر رعایت نشود، انگار کاری نکرده ایم.

در شهر شهداد، آنطور که عباس تقی زاده مدیرکل روابط عمومی استانداری که این برنامه خبری را مدیریت می کرد و خودش هم اهل شهداد است می گوید، دارای دهها یا بیشتر اثر تاریخی و باستانی و جاذبه های گردشگری است.

به طور مثال وقتی از هتل پایاب داشتیم خارج می شدیم، در کنار آن آسیابی تاریخی را دیدیم که ثبت ملی است اما در کنار خیابان همینطور رهاست و می شد، ردپای تخریب را در گوشه گوشه آن دید.

داشتن نگاه ترکیبی و همه جانبه، گردشگر و توسعه محور لازم و خیلی مهم است که متاسفانه در بسیاری از مناطق وجود ندارد که اگر داشت درآمدزایی مناطق این نبود و به دنبال آن، راه های ارتباطی، زیرساخت های فناوری اطلاعات و دیگر زمینه های مهم این مناطق این نبود که اینک هست.

گردشگری موسیقی

سید فواد توحیدی نوازنده، موسیقیدان و پژوهشگر حوزه موسیقی نواحی در گفت وگو با خبرنگار ایرنا فقط به بخش موسیقی نواحی کرمان اشاره می کند و می گوید اگر برنامه ریزی ها به گونه ای باشد که گردشگران داخلی یا خارجی به مناطق مختلف بروند، آیین ها و موسیقی اصیل این مناطق را از نزدیک ببینند و برای آن هزینه کنند، هم با بخش مهمی از فرهنگ غنی ایران زمین در سطح کشوری و جهانی آشنا می شوند و هم اهالی بومی منطقه از درآمد ناشی از این رویکرد انگیزه می گیرند و این مسیر در بخش هنر موسیقی و دیگر بخش های گردشگری را ادامه می دهند.

این هنرمند که ماحصل دستکم ۲ دهه پژوهش و تحقیقاتش درباره موسیقی نواحی کرمان را در کتابی با همین نام از طریق انتشاراتی سازمان حوزه هنری سال ۹۷ منتشر کرده می گوید افزون بر ۳۰ نوع ساز و انواع موسیقی در هر منطقه از این استان داریم، از تنها ساز چهارگوش دو سر که در جهان نخستین و تنها نوع است تا سایر و انواع دیگرسازهای محلی و غیرمحلی.

ارتقای تقسیمات کشوری اما با نگاه گردشگرمحور

نخستین ایستگاه سفر استاندار کرمان به شهداد حضور در جمع اعضای شورای اسلامی شهر در سالن جلسات این شورا، چسبیده به ساختمان آتش نشانی این شهر بود؛ جایی که دکتر محمدرضا پورابراهیمی نماینده مردم کرمان و راور در مجلس و دیگر نماینده این دو شهرستان دکتر محمدمهدی زاهدی نیز استاندار را همراهی می کردند و بیشترین وقت جلسه به ارائه راهکار و ضرورت پیگیری برای شهرستان شدن این منطقه و بخش گذشت.

استاندار کرمان که تاکید داشت در این زمینه صاحب شناخت و اطلاعات است می گفت که این منطقه باتوجه به شاخص های جمعیت، قرارداشتن در کنار کویر جهانی لوت، در مسیر سایر استان ها بودن، قدمت شهرداری آن در دهه ۳۰ و دیگر موارد، ظرفیت تبدیل به شهرستان را دارد اما بهتر است سه شهر شهداد، اندوهجرد و گلباف باهمدیگر هماهنگ کنند تا آغاز فرآیند تلاش برای ارتقای این مناطق به شهرستان به صورت هماهنگی بین این سه شهر باشد و مسائل اجتماعی آن نیز لحاظ شود تا مشکلی رخ ندهد.

زینی وند تاکید داشت که با ارتقای این مناطق به شهرستان خدمات رسانی در آن نیز ارتقا می یابد؛ سخن استاندار البته درست است زیرا تبدیل یک منطقه به شهرستان در ساختار کنونی کشور برابر است با ردیف های بودجه مستقل تر، بهتر و خدمات رسانی مناسب تر اما حتی باوجود شهرستان شدن، اگر نوع نگاه گردشگرمحور نداشته باشیم آیا باز افق های مدنظر آنچنان که باید محقق خواهد شد؟ چقدر شهرستان داریم که با دهها جاذبه تاریخی همچنان سهم درآمدهای گردشگری آنها کمترین و ناچیز است؟

سفر همزمان به کویر و کوهستان

در سفر استاندار سامانه پایش تصویری شهرداری شهداد با ۱۵ میلیارد ریال اعتبار و ۵۳ دوربین، ساختمان مرمت و تجهیزشده مجتمع خدماتی، رفاهی و آموزشی آموزش و پرورش شهداد با ۱۶ میلیارد ریال اعتبار و هتل بخش خصوصی پایاب افتتاح شد و شهداد را شبانگاه پس از صرف شام به میزبانی هتل تازه افتتاح شده شهداد و دست و دل بازی صاحب آن در پذیرایی که آنطور که پرسیدیم، بسته به فرهنگ و رسم اهالی این منطقه امری طبیعی است، به سمت کرمان ترک کردیم که برای مطالعه جزییات بیشتر افتتاح طرح ها اینجا و سخنان استاندار اینجا را کلیک کنید.

نرسیده به دوراهی نهبندان که آن منطقه را به خراسان جنوبی متصل می کند در حاشیه جاده ایستادیم تا آسمان و ستارگان را در شبی مهتابی ببینیم؛ تقی زاده مدیرکل روابط عمومی استانداری کرمان از وصف شب های کویری این منطقه برایمان گفت و ما روبه رویمان ماه را با آن عظمت و روشنی اش داشتیم، در کنار صدها ستاره روشن و چشمک زنی که نگاهمان می کردند.

همزمان داشتیم توضیحات مدیر برنامه های این تور خبری را نیز گوش می دادیم و در سه کیلومتری آنجا که ایستاده بودیم روستایی را نشان داد که همه درختان مناطق سردسیری و گرمسیری را یکجا دارد؛ ازخرما، زردآلو و گردو گرفته تا دیگر محصولات. کمی آنسوتر درختانی را در حاشیه جاده به نظاره ایستادیم که بعدازظهر با شتاب از کنارشان رد شده بودیم؛ درختانی که یک سمت آنها برگ ها کاملا زرد و قرمز و سمت دیگر سبز سبز و از جلوه های خاص این منطقه بود.

زادگاه هوشنگ مرادی کرمانی

و چند کیلومتر جلوتر به سیرچ رسیدیم؛ زادگاه هوشنگ مرادی کرمان نویسنده شهیر این سرزمین؛ منطقه ای سردسیر و کوهستانی که رودخانه پرآب و وسیع آن که از میان دهستان و باغات گردو و انگور و دیگر درختانش می گذرد، انسان را به یاد مناطق شمال کشور می اندازد و وجودشان به فاصله چند کیلومتر در نزدیکی کویر، خود اعجاب انگیز و منحصربه فرد است.

کرمان با ۸ اثر جهانی

برای آنکه در جریان سایر مظاهر طبیعی و تاریخی استان کرمان قرار گیریم حتما باید این نکته را نیز ذکر کنیم که این استان بیشترین آثار ثبت جهانی کشور را از آن خود کرده و بتازگی ۲ کاروانسرای گنجعلی خان شهر کرمان و چاه توران (شهرستان راور) را در مسیر ثبت جهانی ذیل ثبت جهانی کاروانسراهای ایران دارد که اگر به مرحله ثبت برسد شمار آثار جهانی این استان به ۱۰ مورد می رسد.

ارگ بم (بزرگترین سازه خشتی جهان)، روستای دست‌کند میمند با چندهزارسال قدمت، باغ زیبای شازده یا شاهزاده با ویژگی های منحصر به فرد باغ و معماری عمارت آن، دشت کویر لوت در منطقه شهداد کرمان که قدیمی ترین درفش جهان از آنجا به دست آمده و سه قنات «گوهرریز» جوپار در شهرستان کرمان، «اکبرآباد» و «قاسم آباد» در شهرستان بم به ثبت جهانی رسیده است. همچنین روستای دارستان سیرجان و این شهرستان به عنوان خاستگاه بافت گلیم شیرکی پیچ و دهکده جهانی گلیم به ثبت جهانی رسیده است.

منبع:ایرنا