نگاهی به ظرفیت‌های گردشگری چایپاره

چایپاره در یک منطقه کوهستانی قرار گرفته است که بهار و تابستان هوای آن معتدل بوده و در پاییز و زمستان با بارش باران و برف این شهرستان جلوه دیگری پیدا می‌کند و رودخانه‌های پرآبی نیز در این شهرستان جاری است.

در خصوص وجه تسمیه چایپاره دو دیدگاه وجود دارد که یک دیدگاه معتقد است این نام همان چهارپاره بوده که چون در گذشته این شهرستان از چهار منطقه تشکیل شده بود این نام را انتخاب کردند و دیدگاه دوم می‌گوید پاره به معنی بخشی از رود است که چون رودخانه آغ‌چای از وسط این شهرستان می‌گذرد از این نام استفاده شده است.

از نظر تاریخی نیز آثار مهمی در این شهرستان وجود دارد که از آن جمله می‌توان به پایگاه ملی بسطام اشاره کرد که قلعه تاریخی بسطام در این شهرستان براساس مطالعات انجام شده متعلق به پادشاهان اورارتو بوده است.

با توجه به آنچه که در بالا در مورد چایپاره گفته شد می‌توان پتانسیل‌های گردشگری این شهرستان را از سه منظر مورد بررسی قرار داد:

۱- موقعیت جغرافیایی و مکانی

با نگاهی به نقشه جغرافیایی در محدوده شمال آذربایجان غربی می‌توان برخی از مزیت‌های جغرافیایی منطقه را مورد ارزیابی قرار داد.

الف- عبور جاده ترانزیتی ایران –اروپا به عنوان یکی از شاهراه‌های اصلی تجاری ایران با کشورهای اروپایی از شمال آذربایجان غربی که یکی از ظرفیت‌های تجاری مهم ایران محسوب می‌شود و این جاده از حوزه شهرستان چایپاره عبور می‌کند.

در شرایط حاضر یکی از مزیت‌های این جاده برای شهرستان علاوه بر توسعه راه‌های اصلی، شکل‌گیری طبقه‌ای از رانندگان حامل کالاهای تجاری است که در مسیر ایران به اروپا تردد می‌کنند، توسعه زیرساخت‌های رفاهی در حوزه شهرستان و ساماندهی جاده‌های روستایی می‌تواند در افزایش گردشگر تاثیرگذار باشد و این رانندگان نیز می‌توانند به عنوان سفیران گردشگری این شهرستان در کشورهای اروپایی باشند به شرطی که در جلب رضایت گردشگران و مسافران اقدامات مثبتی در چایپاره اتفاق بیفتد.

ب- واقع شدن در مرکز شهرستان‌های شمال استان از جمله شوط، خوی، چالدران و پلدشت نیز منجر به سرازیر شدن بخشی از مردم بومی شهرستان‌های مذکور به چایپاره و رونق تجاری در شهر قره‌ضیاءالدین و روستاهای اطراف شده به گونه‌ای که در بازار هفتگی شهر قره‌ضیاءالدین که از سابقه چند ده‌ساله برخوردار است، اجناس و کالاهای متنوعی مبادله می‌شوند که می‌تواند برای شهرنشینان سایر شهرستان‌های استان مکان جذابی برای خرید اجناس بومی و محلی باشد.

ج- قرار گرفتن در میان دو منطقه آزاد تجاری صنعتی ارس و ماکو

۲- جاذبه‌های متنوع طبیعی

در این خصوص چایپاره دارای سلسله کوه‌های مرتفع در جهت جنوب و شمال شهرستان است که در میانه این سلسله کوه‌ها، دشت هموار و حاصل‌خیز قره ضیاءالدین قرار گرفته، این دشت در دوره‌های مختلف تاریخی به دلیل داشتن خاک مناسب و حاصل‌خیز پذیرای جوامع انسانی مختلفی بوده است.

رودخانه آغ‌چای دیگر جاذبه طبیعی مهم شهرستان چایپاره است که از غرب شهرستان وارد شده و پس از مشروب کردن دشت قره ضیاءالدین در جهت شرقی از شهرستان خارج می‌شود.

علاوه بر این، روستاهایی که در دره‌های میان‌کوهی جنوب و غرب شهرستان شکل گرفتند، از جمله روستاهای آباد و پرجمعیت شهرستان محسوب می‌شوند برخی از این روستاها نظیر بسطام و چورس به عنوان روستاهای هدف گردشگری استان نیز معرفی شده‌اند که هر کدام از این روستاها از طبیعت زیبایی برخوردار بوده و در صورت توسعه واحدهای بوم‌گردی در این روستا می‌توانند نقش مهمی در جذب گردشگر در چایپاره ایفا کنند.

۳- جاذبه‌های تاریخی

قلعه اورارتویی بسطام به همراه بناهای تاریخی شاخصی همچون قرمزمسجد روستای چورس، بنای حمام بیگ جوان، یخچال چورس، گوردخمه روستای چیرکندی و پل دوقوزگوز روستای کسیان از جمله مهمترین ظرفیت‌های تاریخی شهرستان محسوب می‌شوند که دارای تاریخی از هزاره اول ق. م تا دوره قاجاریه هستند.

افزون بر این، ظرفیت‌های گردشگری دریاچه پشت آغ‌چای و تکیه حضرت ابوالفضل (ع) واقع در مسیر جاده حمزیان مواردی هستند که می‌توانند در توسعه گردشگری شهرستان چایپاره موثر باشند.

با توجه به آنچه که از ظرفیت‌های گردشگری چایپاره در بالا ذکر شد می‌توان به این نکته توجه کرد که این شهرستان پتانسیل بالایی برای توسعه گردشگری برخوردار است که برای معرفی و استفاده از این ظرفیت‌ها نیاز است که دستگاه‌های متولی دست در دست هم داده و با حمایت از سرمایه‌گذاری زمینه لازم برای رونق گردشگری در این شهرستان را فراهم کنند.

از جمله دیگر اقدامات برای استفاده از این ظرفیت‌های گردشگری برگزاری جشنواره‌های فصلی، برگزاری تورهای رسانه‌ای، برگزاری نمایشگاه‌های معرفی ظرفیت‌های گردشگری و صنایع‌دستی شهرستان، تهیه بسته‌های سفر، دعوت از مدیران آژانس‌های مسافرتی سایر استان و حتی کشورهای همجوار و نشان دادن ظرفیت‌های چایپاره است.

منبع:میراث آریا

کباب سنتی بروجرد، غذایی لذیذ با طعمی ماندگار

کباب سنتی و مخصوص بروجرد از غذاهای پرطرفدار در استان لرستان است. این غذای لذیذ بیش از چند صد سال است که به روش منحصربه‌فرد، در شهرستان بروجرد تهیه می‌شود. کبابی‌های قدیمی بی‌شماری در جای جای شهرستان بروجرد، وجود دارند، که این امر نشان دهنده قدمت طولانی این حرفه در بروجرد است.

مواد مورد نیاز برای تهیه این غذای سنتی سیخ کباب، گوشت گوسفندی، سماق، نمک، منقل، زغال، تخم مرغ، کاسه فلزی، پیاز و نان است.

طرز تهیه کباب بروجرد

ابتدا گوشت سردست گوسفندی را تهیه کرده و در جای خنکی گذاشته تا به مدت ۲۴ ساعت بماند و اصطلاحا آب آن خشک بشود. سپس بعد از جدا کردن گوشت از استخوان‌ها، گوشت‌ها را درون چرخ ریخته و یک‌بار چرخ می‌کنند، سپس به آن نمک و تخم‌مرغ اضافه کرده و مجددا گوشت چرخ شده را به همراه تخم‌مرغ و نمک، برای بار دوم چرخ می‌کنند. بعد از هم زدن گوشت، آن را به مدت چند ساعت- حداقل ۱۰ ساعت- درون یخچال قرار داده و صبر می‌کنند تا گوشت و مواد اضافه شده، به خورد هم بروند. بعد از طی زمان مقرر، ظرف محتوی گوشت را که فلزی است به مدت ۳-۵ دقیقه بر روی حرارت قرار داده (تا زمانی که ظرف آن داغ شود) و گوشت را تفت می‌دهند، با این روش گوشت در موقع کباب شدن در آتش نخواهد ریخت و حالت نرم به خود می‌گیرد.

پیاز رنده شده را در صافی ریخته و بدون فشار دست، اجازه می‌دهند که آب اضافی پیاز گرفته شود- به ازای هر کیلو ۱۰۰ گرم-. سپس آن را به ظرف محتوی گوشت اضافه کرده و خوب هم می‌زنند. حالا زمان پیچاندن گوشت‌ها بر روی سیخ است. از گوشت آماده شده به اندازه یک عدد پرتقال متوسط برداشته روی سیخ کباب قرار داده و خوب آن را روی سیخ پهن می‌کنند و دو طرف آن را خوب می‌چسبانند. پس از آماده شدن سیخ‌ها، حتما آن‌ها را به مدت حداقل ۱۰ دقیقه درون یخچال می‌گذارند.

بعد از آماده‌سازی سیخ‌ها، آتش فراوانی درست کرده و سیخ‌ها را روی آتش قرار می‌دهند. بلافاصله سیخ‌ها را پشت و رو کرده تا کباب‌ها خودشان را بگیرند و نیم پز بشوند. بعد از پشت و رو کردن سیخ کباب‌ها و نیم پز شدنشان، حدود ۱۰-۵ دقیقه به سیخ‌ها استراحت می‌دهند تا کمی سرد شده و مجدد آن‌ها را به روش پشت و رو کردن آماده مصرف می‌کنند، به کباب مذکور اصطلاحا دو آتشه گفته می‌شود، این عمل باعث می‌شود که کباب‌ها آبدار شده و کاملا مغز پخت بشوند.

پس از این که کباب خودش را گرفت، دیگر نیازی به آتش زیاد ندارد- به واسطه عمل دم بادزن-. بهتر است سیخ‌ها بر روی حرارت ملایم، مغزپخت شوند.

از آنجایی که لرستان به دلیل آب و هوای مناسب یکی از اصلی‌ترین قطب‌های دامپروری در ایران محسوب می‌شود، می‌توان با کیفیت‌ترین گوشت گوسفندی را در این منطقه تهیه کرد، از دلایل لذیذ بودن کباب سنتی بروجرد، کیفیت مواد اولیه آن است.

کباب سنتی بروجرد، به طور دائمی در رستوران‌ها و کبابی‌های سنتی تهیه می‌شود. رستوران‌ها و سالن‌های غذاخوری، از مکان‌هایی هستند که هر گردشگری در هنگام گردش در شهر حتما سری به آنجا می‌زند. کباب برای ایرانی‌ها جایگاه خاصی دارد. لذت خوردن کباب بروجرد توسط گردشگران و پیچیدن آوازه شهرت این غذای سنتی، به عنوان یکی از غذاهای اصیل این منطقه، بدون تردید می‌تواند از منابع جذب گردشگران باشد.

مهارت تهیه کباب سنتی بروجرد در تاریخ سوم تیر ماه ۱۳۹۹ با شماره ۲۱۴۷ در فهرست میراث ملی ناملوس به ثبت رسیده است.

منبع:میراث آریا

آیا کشورهای آفریقایی به مقاصد محبوب توریست‌ها تبدیل شده‌اند؟

آفریقا آن‌قدر شگفت‌انگیز، رازآلود و حیرت‌آور است که توریست را به خودش جذب کرده است و امروز به عنوان یکی از زیباترین و محبوب‌ترین مقاصد گردشگران معرفی می‌شود. منظر بکر و تصاویر بی‌نظیر در قاره علت این محبوبیت است.

صدها یا شاید بتوان گفت هزاران مقصد گردشگری در دنیا وجود دارد که هر کدام با ویژگی‌های منحصربه‌فرد مورد توجه گردشگران قرار دارند و سالانه برای سفر به آن‌ها بلیط هواپیما خریده می‌شود.  در میان انواع مکان‌های دیدنی با تصاویر و مناظر جذاب و ویژه، قاره آفریقا جایگاه خاصی دارد!

شاید اولین سوالی که در برخورد با این قاره شگفت‌انگیز به ذهن بیاید این باشد که آیا کشورهای آفریقایی به مقاصد محبوب توریست‌ها تبدیل شده‌اند؟ باید بگوییم که بله!

آفریقا آن‌قدر شگفت‌انگیز، رازآلود و حیرت‌آور است که توریست را به خودش جذب کرده است و امروز به عنوان یکی از زیباترین و محبوب‌ترین مقاصد گردشگران معرفی می‌شود. منظر بکر و تصاویر بی‌نظیر در قاره علت این محبوبیت است.

در این مطلب قصد داریم درباره کشورهای محبوب و توریستی آفریقا صحبت کنیم. اگر دوست دارید درباره این قاره بی‌نظیر بیشتر بدانید، در ادامه با ما همراه باشید:

آفریقا کجاست؟

آفریقا را می‌توان شگفت‌انگیزترین قاره جهان نامید که همچنان نیمی از زیباترین مکان‌های آن کشف نشده‌اند. این قاره را باید با عنوان “ترین” از دیگر قاره‌های جهان جدا کرد. آفریقا بزرگترین صحرای دنیا را در دل خودش جای داده‌است. پهناورترین جنگل را از آن خود کرده است و تماشایی‌ترین حیات وحش را دارد. آنچه که در کشورهای آفریقایی می‌بینید، در هیچ منطقه‌ای از جهان پیدا نمی‌کنید و به همین دلیل می‌توان گفت که امروزه کشورهای آفریقایی جزو محبوب‌ترین مقصدهای گردشگری برای توریست‌ها هستند.

محبوب‌ترین کشورهای آفریقایی کدامند؟

آفریقا کشورهای جذاب و تماشایی زیادی دارد که برای دیدن هر کدام باید وقت خود را به خوبی خالی کنید. اگر دوست دارید کشورهای این قاره را به خوبی ببینید و همه جای آن را بگردید، سر فرصت این کار را انجام دهید تا از گردش خودتان لذت ببرید. در ادامه بخشی از محبوب‌ترین کشورهای این قاره پهناور را به شما معرفی می‌کنیم.

۱. مراکش؛ زیبای بی‌مثال

اولین کشور آفریقایی که می‌توان آن را در گروه محبوب‌ترین مقصدهای گردشگری جای داد مراکش است. مراکش آنقدر زیبا و دیدنیست که باید عنوان شگفت‌انگیزترین کشور آفریقایی را به آن داد. این شهر در شمال غربی قاره آفریقا قرار دارد و پر از رنگ و منظره و زیبایی است. در این کشور می‌توانید زیباترین بناهای فرهنگی و تاریخی را ببینید. در بازار رنگارنگ آن قدم بزنید و بکرترین مناظر را در سکوتی دلچسب تماشا کنید. غذاهای مراکشی حرف ندارند و توریست‌هایی که به این کشور سفر می‌کنند، عاشق غذاهای خاص و سنتی آن می‌شوند. اگر دوست دارید تجربه سفر به قاره آفریقا را داشته باشید، مراکش بهترین انتخاب برای شماست.

۲. آفریقای جنوبی

همه توریست‌هایی که عاشق حیات وحش و تماشای عجیب‌ترین مناظر از کمیاب‌ترین حیوانات هستند، آفریقای جنوبی را انتخاب می‌کنند. در سال‌های اخیر، آفریقای جنوبی و به‌ویژه شهر ژوهانسبورگ به مقصد طلایی توریست‌ها تبدیل شده است. این کشور در جنوبی‌ترین نقطه قاره آفریقا قرار گرفته و بدون اغراق صاحب بکرترین طبیعت و زیباترین مناظر طبیعی روی زمین است.  اگر می‌خواهید به یک مقصد متفاوت، رازآلود و شگفت‌انگیز را سفر کنید، آفریقای جنوبی را انتخاب کنید.

۳. سیشل

شاید نام سیشل به عنوان یک مقصد مهم گردشگری در آفریقا کمتر به گوشتان خورده باشد. اما باید بدانید که سیشل از آن مکان‌های محبوب، زیبا و بکری است که فقط یک بار رفتن به آنجا، شما را عاشق آن می‌کند. سیشل مجمع‌الجزایری است که ۱۱۵ جزیره کوچک و بزرگ و بسیار زیبا را در خودش جای داده است. با سفر به سیشل می‌توانید در کنار سواحل زیبای آن و در آرامشی مثال‌زدنی قدم بزنید. همه چیز در سیشل زیبایی منحصربه‌فردی دارد و حجم جذابیت آن به زبان نمی‌آید! اگر دوست دارید که به سیشل سفر کنید، آبشار پورت گلاد، جنگل وله دومه و ساحل انسه لازیو را از دست ندهید. توریست‌هایی که قاره آفریقا را برای سفر انتخاب می‌کنند، سیشل را عروس کشورهای این قاره می‌نامند.

۴. مصر

اغراق نیست اگر بگوییم که عجیب‌ترین و خارق‌العاده‌ترین کشور قاره آفریقا، مصر است. سرزمین کهن فراعنه با هزاران سال قدمت، تاریخ و فرهنگ که هر گردشگری را به خودش جذب می‌کند. این کشور در شمال قاره آفریقا قرار گرفته است و با رفتن به آنجا می‌توانید عجیب‌ترین مناظر و بناها را ببینید. توریست‌هایی که به مصر سفر می‌کنند، در گردش خود به این کشور به سراغ اهرام جیزه، معبد ابوسمبل، موزه مصر و … می‌روند. همین حالا برای سفر به مصر برناهه بریزید و به یادماندنی‌ترین سفر خودتان را تجربه کنید.

۵. تانزانیا

اگر به دنبال یک مقصد گردشگری خاص و ویژه و منحصربه‌فرد می‌گردید، تانزانیا همان جایی است که می‌خواهید. این کشور آفریقایی مجموعه‌ای از زیباترین سواحل، مناظر طبیعی و حیات وحش شگفت‌انگیز است که گردشگران زیادی را به خودش جذب می‌کند. سواحل زنگبار، ساحل ماتما، جزیره زندان، شهر سنگی، جزیره مافیا و … فقط گوشه‌ای از جذاب ترین دیدنی‌های این کشور محبوب هستند که تماشای آن شما را به حیرت می‌اندازد.

منبع:ایرنا

کشف یک گورستان باستانی مدفون زیر آب در مصر

باستان‌شناسان در یک شهر تاریخی غرق شده در مصر، بقایای گورستانی را کشف کردند که فرضیه اسکان بازرگانان یونانی را در این منطقه تایید می‌کند.

به گزارش روز سه‌شنبه خبرنگار فرهنگی ایرنا از خبرگزاری رویترز، مقامات مصر روز گذشته (دوشنبه،۲۸ تیر) از کشف بقایای نادر یک کشتی نظامی و گورستان بازرگانان یونانی در شهر باستانی هرقلیون خبر دادند که زمانی بزرگترین بندر مصر در دریای مدیترانه بود و در اواخر قرن دوم پیش از میلاد به زیر آب رفت.

شهر هرقلیون که در دوران باستان ایستگاه ورودی مصر به شاخه غربی رود نیل بود، تا قرن‌ها پیش از پایه‌گذاری شهر اسکندریه در سال ۳۳۱ پیش از میلاد به دست اسکندر کبیر، بر منطقه تسلط کامل داشت. بقایای این شهر که در اثر چند زمین‌لرزه و جزر و مد امواج همراه بخش عظیمی از دلتای رود نیل به زیر آب رفت، در سال ۲۰۰۱ در خلیج ابو قیر در نزدیکی اسکندریه کشف شد که در حال حاضر دومین شهر بزرگ مصر است.

کشتی نظامی به گل نشسته هرقلیون در یک ماموریت مشترک میان محققان فرانسه و مصر به سرپرستی موسسه باستان‌شناسی زیردریایی اروپا (IEASM) کشف شد. این کشتی در قرن دوم پیش از میلاد در حالی که کنار معبد معروف آمون لنگر انداخته بود، همزمان با فروریختن این معبد به زیر آب رفت.

به گزارش وزارت گردشگری و آثار باستانی مصر و به استناد نتایج مطالعات مقدماتی، بدنه این کشتیِ ۲۵ متری به سبک کلاسیک ساخته شده و ویژگی‌های ساخت کشتی در دوره مصر باستان را داراست.

غواصان باستان‌شناس، در بخش دیگری از شهر غرق شده هرقلیون بقایای یک گورستان بزرگ یونانی را کشف کردند که قدمت آن به اولین سالهای قرن چهارم پیش از میلاد برمی‌گردد. بازرگانان یونانی در اواخر دوران حکمرانی فراعنه، اجازه سکونت در این منطقه را پیدا کردند.

به نقل از وزارت گردشگری و آثار باستانی مصر، کشف این گورستان وجود بازرگانان یونانی را که در این شهر زندگی می‌کردند، به زیبایی هرچه تمام تر به تصویر می‌کشد. این بازرگانان اماکن مقدس خود را در نزدیکی معبد بزرگ آمون ساخته بودند که همزمان با تخریب این معبد فروریختند و بقایای آنها حالا در ترکیب با آنچه از معبد آمون به جا مانده پیدا شده است.

منبع:ایرنا

جاذبه‌های گردشگری جزیره مرجانی خارگ

خارگ جزیره‌ای مرجانی که با لقب «دُرّ یتیم خلیج فارس» آن را می‌شناسند و از نظر استراتژیکی در اقتصاد ایران نقش بسیار پر رنگی دارد.

جزیره خارگ با وسعتی به طول ۸ کیلومتر و عرض ۴ کیلومتر در جنوب استان بوشهر به فاصله حدود ۴۸ کیلومتری قرار گرفته و دارای جاذبه‌های طبیعی و تاریخی منحصر به‌فردی است.

جاذبه‌های متعددی از نظر تاریخی و طبیعی در دل این جزیره مرجانی قرار گرفته است که همه گواه قدمت و جایگاه مهم این جزیره در طول تاریخ است.

بقعه میر عبدالله با بیش از ۱۰۰ سال قدمت ، اهمیت زیادی برای مردم جزیره خارگ دارد.

جزیره خارگ دارای قنات های متعددی است که همچنان آب در آنها جریان دارد و به دلیل مرجانی بودن جزیره ، آب درون قنات‌ها شیرین است.

این گور دخمه‌ها مربوط به قوم پالمیرها (قومی که در محدوده سوریه‌ی امروزی می‌زیسته‌اند ) نشان از قدرت بالای تجاری این قوم بوده که حتی تا خلیج فارس و جزایر این دیار نیز آثاری از آنان وجود دارد.

یکی دیگر از گوردخمه های قوم پالمیران که در بستر سنگی کوهی به نام خضر در جزیره خارگ وجود دارد . درب ورودی داری اشکال خطی و گل حکاکی شده است.

درون یکی از گوردخمه های قوم پالمیران که با توجه به نوع بستر کوه قرار گرفته در این گوردخمه‌ها هوا نسبت به بیرون خنک‌تر است.

در گوردخمه‌ها صندوق‌های به‌صورت کشویی وجود داشته که اجساد مردگان را نگهداری و در مراسم خاصی تدفین می‌کردند و در این عکس جای کشوها را می‌توان حدس زد.

جزیره خارگ دارای گونه جانوری مختلفی است که مهم‌ترین آن آهو است.

این حیوانات به‌صورت دسته جمعی در این جزیره زندگی می‌کنند و گاهی جهت تامین غذا به مرکز شهر و محل زندگی انسان‌ها می‌روند و حضور این آهوان برای مردم جزیره خارگ اهمیت بالایی دارد و به هیچ عنوان این گونه را شکار نمی‌کنند.

آهوان جزیره خارگ هر ساله جمعیت‌شان با سرشماری افزایش می‌یابد و همین موضوع نشان می‌دهد که این جزیره محل مناسبی برای زاد و ولدشان است. در نتیجه تعدادی از این آهوان را به مناطق حفاظت شده داخل کشور انتقال می‌دهند.

میرمحمد حنفیه ، امامزاده‌ای مقدس برای مردم خارگ و گنبد آن دارای معماری زیبا و منحصربه‌فردی است. قدمت این امامزاده حدود ۸۰۰ سال تخمین زده می‌شود.

این بقعه به‌عنوان یکی از قدیمی‌ترین امامزاده‌های کشور ثبت شده است.

کلیسای نسطوریان که مربوط به دوره ساسانیان است ، امروزه به دلیل بی توجهی و حفاری های متعدد در محدوده این بنای تاریخی تخریب شده است.

در نزدیکی کلیسای نسطوریان مجتمع های پالایشگاهی نفتی قرار گرفته که آلایندگی های این مجتمع آسیب جدی به این اثر وارد می‌کند.

منبع:ایسنا

قالی طبس چگونه شهرت یافت؟

ایرانیان از دیرباز برای فرش که یکی از نشانه‌های فرهنگ ایرانی است، ارزش ویژه‌ای قائل بودند و هستند؛ دست‌بافته‌های ارزشمند ایرانی به عنوان جزء جدایی‌ناپذیر زندگی‌های مردم آن، همچنین مورد توجه دیگر کشورها نیز قرار دارد؛ چراکه ایجاد حس صمیمیت در فضای خانه تنها یکی از ویژگی‌های این هنر ایرانی است.

عبدالله احراری، عضو انجمن علمی فرش ایران در گفت‌وگو با ایسنا در خصوص قالی‌های طبس، اظهار کرد: در حال حاضر قالی‌های طبس جایگاه خوبی در بازارهای داخلی و خارجی دارند.

وی به تاریخچه و جایگاه قالی‌های طبسی پرداخت و افزود: قالی‌بافی در طبس آن‌طور که مکتوب است به اوایل قرن چهاردهم باز می‌گردد. قالیبافی از اوایل قرن چهاردهم در این منطقه رایج شد و در واقع در همان اوایل قرن چهاردهم از آنجا که شهرهای دیگری با نام طبس وجود داشت به طبس گلشن مشهور شد، اما بعدها لغت گلشن آن برداشته شد و در حال حاضر با همان نام طبس شهرت دارد.

عضو انجمن علمی فرش ایران ادامه داد: دوره‌های زمانی قالی‌بافی در این منطقه به سه دوره کاملا متمایز تقسیم‌بندی می‌شود. در دوره‌ای این منطقه در واقع به مرکز بافت قالی و قالیچه‌های عرب‌باف تبدیل شد. اعرابی که در صدر اسلام مهاجرت کرده بودند، در این منطقه قالیچه‌هایی می‌بافتند که به نام قالیچه‌های عربی مشهور بود و می‌توان گفت این قالیچه‌ها در طبقه‌بندی قالی‌های بلوچی خراسان جای می‌گرفت.

احراری خاطرنشان کرد:  بعدها برای مدتی طبس به مرکز بافت قالی و قالیچه‌های کاشان تبدیل شد و به همین دلیل تعدادی از تولیدکنندگان کاشانی و عراقی به طبس و روستاهای اطراف آن مهاجرت می‌کردند و در آنجا به بافت قالی‌های کاشانی و کردی می‌پرداختند.

طبس مرکز اصلی قالی‌های نایین است

وی اضافه کرد: در این اواخر، طبس مرکز بافت قالی‌های نایین شد، از آنجا که قالی‌های نایین از شهرت بیشتری برخوردار بودند و روستاهای طبس در نزدیکی نایین قرارداشتند بافندگان قالی تحت تاثیر قالی‌بافی نایین قرار می‌گرفتند و عمده تولیدکنندگان به بافت قالی‌های نایینی پرداختند و هنوز هم طبس مرکز بافت قالی‌های نایینی است.

عضو انجمن علمی فرش ایران در خصوص تفاوت قالی طبس و نایین ابراز کرد: از تفاوت‌های قالی نایین با طبس می‌توان به بافت آن اشاره کرد که قالی طبس به صورت جفتی و با تراکم کمتری بافته می‌شود، ابریشم آن چگین بوده و اصل نیست و به فرش نایین طبس‌باف شهرت دارد.

احراری در مورد ساختار این قالی‌ها گفت: این فرش‌ها در ابعاد مختلف بافته می‌شوند، چله‌کشی آن‌ها به صورت پارسی است و پرداخت آن بعد از بافت صورت می‌گیرد، گره آن به صورت گره جفتی است به این معنی که بافنده چهار عدد نخ را به جای دو نخ می‌گیرد و معمولا به صورت ۹ لا، ۱۲ لا و ۱۵ لا بافته می‌شود. قابل ذکر است که واژه «لا» صرفا در همین قالی‌های طبسی به کار می‌رود.

وی به اساتید تولیدکننده این قالی اشاره کرد و گفت: از اساتید و افرادی که در رشد و ترویج قالی طبس نقش داشتند می‌توان به آقایان مهدی عطاری، محمد نخئی، عباسعلی غلامی و محمدحسن نصیری نام برد. از طراحان و تولیدکنندگان معاصر نیز می‌توان به افرادی چون توکل فتحی، عبدالله فتحی، محمد سفرزاده، محمدرضا شیبانی، ماشالله هادی، حسن سلطانی و حسن فتحی اشاره کرد که  تولیدکننده این قالی‌ها بودند و برخی نیز در طراحی فرش‌ها تا حدودی نقش داشته‌اند.

عضو انجمن علمی فرش ایران در خصوص رنگ‌های این نوع قالی بیان کرد: ترکیب رنگ‌بندی آن دقیقا مشابه قالی نایین است. از رنگ‌هایی همچون کرم، سرمه‌ای و خاکی بیشتر در بافت این فرش‌ها استفاده می‌شود؛ در نهایت می‌توان گفت که در قالی طبس بین ۱۲ تا ۱۴ رنگ به کار می‌رود.

احراری ادامه داد: از آنجایی که قالی‌های طبس قیمت مناسب‌تری نسبت به قالی نایین دارند در بازار جهانی نیز جایگاه خوبی دارند، البته این فرش‌ها در داخل نیز تا حدود زیادی مورد پذیرش قرار گرفته‌اند.

وی اضافه کرد: تولیدکنندگان اصیل این فرش از رنگ‌های طبیعی در تولید فرش استفاده می‌کنند اما زمانی که قرار است فرش‌ها و قالی‌ها به صورت تجاری تولید شوند و باید از نظر قیمت مناسب باشند از رنگ‌های شیمیایی در تولید آن‎‌ها استفاده می‌شود.

نایین، اصفهان و تهران بازار اصلی قالی‌های طبس

عضو انجمن فرش ایران اظهار کرد: طبس مرکز اصلی قالی‌های نایین است. یعنی بازار اصلی فروش این قالی در نایین قرار گرفته و این نوع فرش کمتر به شهرهای دیگر از جمله مشهد می‌آید. این فرش‌ها به غیر از نایین در شهرهای تهران و اصفهان نیز طرفدار دارند و این دو شهر از بازارهای اصلی فروش فرش‌های طبس هستند.

احراری در خصوص ویژگی‌های این فرش تشریح کرد: شیرازه قالی‌های طبس در قدیم بیشتر به شکل متصل بود، اما اخیرا به صورت منفصل کار می‌شود. گره آن به شکل پارسی جفتی است و از نظر طراحی با تولیدکنندگان طبس بیشتر از توان و تطبیق طراحان نایین استفاده می‌شود.

وی ادامه داد: درواقع روستاهایی که بین طبس و نایین وجود دارند مهمترین مراکز بافت قالی طبس هستند و آنهایی که بین طبس و فردوس هستند نیز به همین شکل، اما روستاهایی که بین بیرجند طبس و یا طبس و استان کرمان قرار می‌گیرند تحت تاثیر قالیبافی بیرجند یا تحت تاثیر قالیبافی کرمان هستند.

عضو انجمن علمی فرش ایران افزود: این فرش‌ها برای فروش به بازار نایین می‌آیند و عمدتا این بازاریان نایینی هستند که این قالی‌ها را می‌خرند و در نمایشگاه‌های مختلف عرضه می‌کنند. البته عزیزانی که نامشان برده شد همچون استاد فتحی و شرکت تعاونی فرش روستایی در نایین و یا شرکت سهامی فرش مستقر در آنجا نسبت به نمایش این قالی‌ها در نمایشگاه‌های داخلی و خارجی نیز اقدام می‌کنند.

احراری همچنین در خصوص قیمت این قالی‌ها ابراز کرد: فرش‌های طبس به صورت میانگین در هر متری ۳میلیون به فروش  می‌رسند که البته ممکن است در مواقعی بالاتر هم برود، اندازه‌های کوچکتر با قیمت متری ۲میلیون  به فروش می‌رسند، اما در کل قیمت این قالی‌ها نسبت به فرش نایین تقریبا نصف است. وجود مواد اولیه با کیفیت پایین‌تر و وجود تراکم کمتر در این قالی‌ها از دلایل آن است.

منبع:ایسنا

مسابقه سه‌گانه “برانسون”-“بزوس”-“ماسک” در راه‌اندازی گردشگری فضایی

در حالی که “ریچارد برانسون” 10 روز قبل برای نخستین بار یک پرواز فضایی تجاری خصوصی به لبه فضا را تجربه کرد و روز گذشته هم “جف بزوس” موفق به انجام این کار شد، حالا فقط “ایلان ماسک” باید این سفر را با شرکت “اسپیس‌ایکس” تجربه کند تا این مسابقه میان ثروتمندان کارآفرین شکل کاملا رسمی به خود بگیرد.

به گزارش ایسنا، در این گزارش به بررسی طرح‌های شرکت‌های “ویرجین گلکتیک”(Virgin Galactic)، “بلو اوریجین”(Blue Origin) و “اسپیس‌ایکس”(SpaceX) برای رسیدن به لبه فضا و راه‌اندازی گردشگری فضایی و تفاوت و شباهت‌های فناوری‌های مورد استفاده آنها در این راه می‌پردازیم.

در حالی که شرکت “اسپیس‌ایکس” تحت حمایت و رهبری “ایلان ماسک” ممکن است پر سر و صداترین نام در حوزه اکتشافات فضایی خصوصی باشد، اما مدیر عامل شرکت “تسلا” برخلاف موفقیت‌های چشمگیر در عرصه فضا، تنها ثروتمند کارآفرین در میان سه شرکت پیگیر راه‌اندازی گردشگری فضایی است که هنوز موفق به سفر به لبه فضا نشده است.

“جف بزوس” بنیان‌گذار شرکت “آمازون”، صاحب شرکت فضایی خود موسوم به “بلو اوریجین” است و روز گذشته با موشک “نیو شپارد”(New Shepard) به همراه سه تن دیگر موفق به پرواز به لبه فضا شد و 100 کیلومتر بالاتر از سطح زمین قرار گرفت و به سلامت به زمین بازگشت.

همچنین “ریچارد برانسون” بنیان‌گذار شرکت “ویرجین گلکتیک” که مجموعه شرکت‌هایش در همه امور از خطوط هوایی گرفته تا مراقبت های بهداشتی دستی بر آتش دارد، 10 روز پیش، یکشنبه بیستم تیر ماه ابتدا با یک هواپیمای مخصوص به همراه پنج تن دیگر به هوا رفت و سپس با موشک به لبه فضا رفت و به زمین بازگشت.

وی با این کار به آرزوی سفر خصوصی به فضا که برای چندین دهه به دنبال آن بود، تحقق بخشید.

این سه شرکت در اوایل دهه 2000 با چند سال تفاوت از یکدیگر تأسیس شدند، اما هر یک مدل تجاری خاص خود را دارند و برای آینده گردشگری فضایی برنامه‌ریزی می‌کنند.

در ادامه به بازگویی برنامه‌های “ماسک”، “بزوس” و “برانسون” برای تحقق کامل این آرزوی دیرینه و راه‌اندازی رسمی گردشگری فضایی می‌پردازیم.

ایلان ماسک

“ایلان ماسک” شرکت “اسپیس‌ایکس” را در سال 2002 تاسیس کرد. این شرکت از ایده وی مبنی بر ارسال سفینه‌ای به نام “مارس اوسیس”(Mars Oasis) به سیاره مریخ رشد کرد. ایده وی ارسال این سفینه به مریخ برای گرفتن عکس از این سیاره و ارسال آنها به زمین بود و “ماسک” امیدوار بود که این پروژه باعث ایجاد علاقه مجدد برای رسیدن به مریخ در دولت ایالات متحده شود.

وی برای تأمین اعتبار این مأموریت 20 میلیون دلار کنار گذاشت و تلاش کرد برخی از موشک‌های بالستیک بین قاره‌ای مرمت شده را از روسیه خریداری کند، اما فایده ای نداشت، چرا که متوجه شد این پروژه از بودجه وی بیشتر هزینه دارد.

“ماسک” شرکت “اسپیس‌ایکس” را برای تولید موشک‌های قابل استفاده مجدد تأسیس کرد تا هزینه ارسال تجهیزات و انسان‌ها را به فضا کاهش دهد و این همان هدفی است که این شرکت در دو دهه گذشته موفقیت چشمگیری در آن داشته است.

این شرکت در این سال‌ها پرتاب‌های فضایی متعددی را برای مشتریان تجاری و دولتی به انجام رسانده است و در سال 2012 تبدیل به اولین شرکت خصوصی شد که یک فضاپیما موسوم به کپسول “کرو دراگون”(Crew Dragon) به ایستگاه فضایی بین‌المللی می‌فرستد. همچنین در سال 2020 اولین شرکت خصوصی فضایی شد که انسان‌ها را به فضا و ایستگاه فضایی بین‌المللی فرستاد و ناسا نیز سپس این شرکت را برای فرود اولین فضانوردان روی ماه از سال 1972 تاکنون انتخاب کرد.

این شرکت همچنین در حال کار بر روی سرویس اینترنت باند پهن متشکل از هزاران ماهواره به نام “استارلینک”(Starlink) است. این سرویس امیدوار است اینترنت پرسرعت را به مناطق دورافتاده و روستایی سراسر زمین ارائه دهد.

در نهایت، “ماسک” تصور می‌کند که آینده بشریت به توانایی او در استقرار در مریخ بستگی دارد. وی در سال 2020 گفت که می‌خواهد تا سال 2050 یک شهر یک میلیون نفری در مریخ ایجاد کند و مهاجران با استفاده از ناوگان 100 عددی موشک‌های “استارشیپ” به مریخ خواهند رفت. استارشیپ نام موشک‌های این شرکت است که با 387 فوت ارتفاع برای سفر به اعماق فضا طراحی شده است.

جف بزوس

“جف بزوس” نیز همانند “ایلان ماسک” به سفرهای فضایی علاقه‌مند است. وی به طور ویژه مجذوب دیدگاه یک فیزیکدان به نام “جرارد اونیل” در مورد ایستگاه‌های فضایی شناور که می‌تواند میلیاردها انسان را در صورت کمبود و فقدان منابع در زمین در خود جای دهد، شده است.

بزوس برای پرداختن به علاقه خود، شرکت خصوصی فضایی “بلو اوریجین” را در سال 2000 با هدفی مشابه با “ماسک” تأسیس کرد تا از طریق موشک‌ها قابل استفاده مجدد، کاوش فضایی را ارزان‌تر کند. این شرکت مستقر در واشنگتن تا سال 2003 کاملاً مخفیانه کار می‌کرد و “بزوس” نیز پس از آن بیش از یک دهه در مورد برنامه‌های آن بسیار کم صحبت می‌کرد.

سال‌هاست که این شرکت موشک خود به نام “نیو شپارد”(New Shepard) را آزمایش می‌کند و توسعه می‌دهد تا برای انتقال گردشگران فضایی به لبه فضا در یک کپسول تحت فشار آماده شود. ایده این است که در پروازهای “بلو اوریجین” گردشگران فضایی بتوانند از طریق پنجره‌های بزرگ تعبیه شده روی بدنه کپسول، نگاهی اجمالی به زمین بیاندازند و چند دقیقه حالت گرانش صفر و بی‌وزنی را تجربه کنند.

“بلو اوریجین” روز گذشته “جف بزوس”، برادرش “مارک”، یک خلبان افسانه‌ای به نام “والی فانک” و یک دانشجوی 18 ساله به نام “الیور دیمن” را به لبه فضا برد. “دیمن” که پدرش میلیون‌ها دلار(مقدار دقیق آن تاکنون نامعلوم است) برای خرید بلیت سفر پسرش به فضا پرداخت کرد، پس از عقب‌نشینی برنده حراج بلیت 28 میلیون دلاری این صندلی در این پرواز به دلیل مشکلات در برنامه‌ریزی توانست به این پرواز بپیوندد.

این شرکت همچنین در حال ساخت یک موشک بزرگتر به نام “نیو گلن”(New Glenn) برای رساندن محموله‌ها و تجهیزات به مدار نزدیک زمین و همچنین پیگیری یک پروژه مخفی به نام “نیو آرمسترانگ”(New Armstrong) است.

گفتنی است که همه وسایل نقلیه پرتابی شرکت “بلو اوریجین” به نام فضانوردان سابق ناسا نام‌گذاری شده‌اند.

“بزوس” در سال 2019 برنامه‌هایی را برای فرود روی ماه به نام “بلو مون”(Blue Moon) رونمایی کرد که به گفته این شرکت در سال 2024 آماده خواهد شد و در نهایت به ایجاد “حضور پایدار انسان” در ماه کمک می‌کند. ضمن اینکه درخواست این شرکت برای عقد قرارداد همکاری برای فرود فضانوردان ناسا روی ماه رد شد و این قرارداد به “اسپیس‌ایکس” رسید که البته با انتقاد شدید “بزوس” و شکایت و درخواست بررسی اعطای این قرارداد مواجه شد.

هنگامی که “بزوس” در سال 2021 اعلام کرد قصد دارد از سمت خود به عنوان مدیرعامل “آمازون” کناره‌گیری کند، گفت که قصد دارد زمان بیشتری را به سایر مشغله‌های خود از جمله کارهای شرکت “بلو اوریجین” اختصاص دهد و در یک مصاحبه در سال 2018، این شرکت فضایی را مهم‌ترین کار خود خواند.

ریچارد برانسون

فعالیت فضایی “برانسون” با روش دو شرکت “بلو اوریجین” و “اسپیس‌ایکس” متفاوت است. “ویرجین گلکتیک” پیش از آنکه افراد و محموله‌ها را به فضا بفرستد، بر روی گردشگری زیرمداری تمرکز کرد.

این شرکت همچنین یک روش کاملاً متفاوت برای ارسال فضاپیما به فراتر از جو زمین دارد. “ویرجین گلکتیک” مانند رقبای خود موشک‌ها را مستقیماً از روی زمین به فضا پرتاب نمی‌کند. بلکه درعوض، فضاپیمای آن توسط یک هواپیمای عریض و متشکل از دو بدنه به نام “وایت‌کینگ‌تو”(WhiteKnightTwo) تا ارتفاع 50 هزار پایی بالا می‌رود و سپس در آن ارتفاع ابتدا فضاپیما جدا شده و پس از چند ثانیه موتور آن روشن شده و صعودی تقریباً عمودی را تا ارتفاع 300 هزار فوتی آغاز می‌کند.

این شرکت 10 روز قبل اولین پرواز تجاری سرنشین‌دار خود را به لبه فضا انجام داد و “ریچارد برانسون” بنیان‌گذار خود و  تن دیگر را بیش از 50 مایل به آسمان پرتاب کرد.

“ویرجین گلکتیک” قصد داشت در سال 2021 مسافران خواهان تجربه گردشگری فضایی را به فضا ببرد، اما این برنامه‌ها به سال آینده موکول شد.

این شرکت تاکنون 600 بلیط به مبلغ 200 هزار دلار تا 250 هزار دلار فروخته است.

هنگامی که فضاپیما به ارتفاع نهایی خود می‌رسد و مسافران در حالت بی‌وزنی قرار می‌گیرند، می‌توانند از صندلی‌های خود جدا شده و چند دقیقه را به معلق شدن در اطراف کابین بپردازند و به زمین یا فضا نگاه کنند.

“ویرجین گلکتیک” همچنین قصد دارد پروازهایی را برای اهداف تحقیقاتی ارائه دهد.

ضمن اینکه هنگامی که فضاپیما دوباره به جو زمین کشیده می‌شود، برای فرود روی باند به تأسیسات این شرکت در نیومکزیکو هدایت می‌شود.

فضاپیمای “ویرجین گلکتیک” نیز قابل استفاده مجدد است و این شرکت امیدوار است که پرتاب تجهیزات و افراد را به فضا از لحاظ اقتصادی و سازگاری با محیط زیست بهینه کند.

“ویرجین گلکتیک” در ماه مارس از اولین فضاپیمای نسل بعدی خود موسوم به “وی‌اس‌اس امجین”(VSS Imagine) رونمایی کرد.

این شرکت در آینده قصد دارد ناوگان فضاپیماهایی را که می‌توانند گردشگران را به هتل‌های فضایی برسانند، محققان را به آزمایشگاه‌های شناور در فضا منتقل کنند یا پروازهای قاره‌پیمای سریع السیر را انجام دهند، به بهره‌برداری برساند.

همچنین در سال 2017 شرکتی به نام “ویرجین اوربیت”(Virgin Orbit) تاسیس شد که در تلاش است ماهواره‌ها را با استفاده از همین سیستم پرتاب هوایی به مدار زمین بفرستد.

نتیجه‌گیری

در نهایت به نظر می‌رسد فناوری مورد استفاده شرکت “ویرجین گلکتیک” که در ابتدا غیر عادی و ناکارآمد به نظر می‌آمد، برای تحقق گردشگری فضایی مناسب‌تر از فناوری‌های مورد استفاده دو رقیب خود است. موفقیت این شرکت در انجام اولین پرواز تجاری نیز گواه بر این مدعاست.

باید منتظر انجام سفر “ایلان ماسک” و مشاهده موفقیت شرکت “اسپیس‌ایکس” در انجام این مهم ماند تا شاهد آغاز رسمی این مسابقه سه‌گانه باشیم. هرچند که بعید نیست طی سال‌های آتی شرکت‌ها و کشورهای دیگر هم به این مسابقه بپیوندند و گردشگری فضایی به امری رایج تبدیل شود.

منبع:ایسنا

غبار فراموشی بر یادگار شاه طهماسب

کارشناسان معتقدند عمارت چهلستون کلاه‌فرنگی قزوین علاوه بر حفاظت نیازمند مرمت اصولی است.

اگر به قزوین سفر کنید، بنایی هم‌نام عمارتی در اصفهان وجود دارد که نامش «چهلستون» است؛ عمارتی که به «کلاه فرنگی» هم شهره است و تنها کوشک باقی مانده از مجموعه کاخ‌های سلطنتی شاه طهماسب صفوی به‌حساب می‌آید و بخش مهمی از دولتخانه صفوی را دراین شهر تشکیل می‌داده‌است. این عمارت در دوره قاجاریه ازسوی «محمدباقر سعدالسلطنه»، فرماندار وقت قزوین، بازسازی شد و چهلستون نام گرفت و اکنون از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری قزوین به‌شمار می‌رود و مسافران و گردشگرانی که وارد این شهر می‌شوند، حتما سری به آن می‌زنند.

این بنای هشت‌ضلعی که اکنون به‌عنوان موزه خوشنویسی قزوین مورد استفاده قرار می‌گیرد، چیزی حدود ۵۰۰ مترمربع مساحت دارد. عمارت کلاه فرنگی در ۲ طبقه ساخته شده‌ و دارای تالارها و اتاق‌های کوچکی در هر طبقه است. رواقی با ستون‌های آجری و قوس‌های نیم‌دایره‌ای، بنا را دربر گرفته و بر بالای آن، ایوانی با ستون‌های چوبی استوار شده‌است.

این جاذبه تاریخی قزوین، روزگاری میزبان گردشگران بسیاری بود، اما اکنون به جز رخوت ناشی از نبود گردشگران براثر همه‌گیری ویروس کرونا، با آسیب‌هایی مواجه است که از کم‌توجهی نسبت به بهسازی و مرمت آن، براساس نیازهای روز، ناشی می‌شود. تزئینات داخلی این بنا ازجمله نقاشی‌ها و گچ‌بری‌های آن، سال‌هاست که نیازمند مرمت است، اما چهلستون زیبا بدون توجه کافی به این مهم، روزگار می‌گذراند.

یادگار عصر صفوی
یک فعال حوزه میراث‌فرهنگی استان دراین باره به همشهری می‌گوید: بنای عمارت کلاه‌فرنگی در دوره‌های مختلف، از صفویه تا قاجار، ساخته و تکمیل شده‌است. در دوره قاجار بخش‌هایی به آن اضافه شده که زیبایی‌اش را دوچندان کرده‌است.

سعید زارع‌پور می‌افزاید: اما نکته اینجاست که چهلستون، نیازمند مرمت اساسی است. باید توجه کرد که تزئینات و نقاشی‌های داخلی عمارت که یادگارهای نفیسی از دوره‌های صفوی و قاجار به‌حساب می‌آید، به حفاظت و مرمت اساسی نیاز دارد.

وی ادامه می‌دهد: به شخصه مخالف کاربری موزه برای این بنا هستم؛ بنایی که حالت کاخ و کوشک دارد، باید بازدیدکننده رفت‌وآمد کند و از خود بنا و محوطه آن لذت ببرد، اما با برخی تصمیم‌های اتخاذ شده، گردشگر به نوعی مجبور می‌شود به‌جای لذت بردن از عمارت، از موزه درنظر گرفته شده، بازدید کند. البته وجود موزه خوشنویسی در شهرما باعث افتخار است و مجموعه‌ای با ارزش از آثار خوشنویسی گرد آورده شده که وجودش ضروری است، اما به‌نظرم مکانی که انتخاب شده، اشتباه است.

 

چالش‌های مرمت 
زارع‌پور اظهار می‌کند: مرمت مجموعه دولتخانه صفویه مشکلاتی دارد که به این راحتی رفع نمی‌شود. اختلاف اداره‌های میراث‌فرهنگی و آموزش و پرورش سبب شده تملک بخشی از این مجموعه ارزشمند تحت‌الشعاع قرار گیرد. ظاهرا رفع مشکل، نیازمند اعتبار است که اداره میراث‌فرهنگی با توجه به بودجه‌هایی که دارد، متقبل نمی‌شود.

این فعال حوزه میراث‌فرهنگی استان می‌افزاید: اینها درحالی‌است که حتی بخش‌هایی از بنای عمارت چهلستون دچار نم‌زدگی شده و در پایه‌های ستون و آجرها خوردگی مشاهده می‌شود و بخش‌هایی از آن شوره زده و دو رنگ شده‌است. اکنون تا ارتفاع یک‌ونیم متری از پایه‌های ستون، نم‌زدگی دیده می‌شود و این موضوع در درازمدت خطری اساسی برای این بنای تاریخی به‌حساب می‌آید.

وی ادامه می‌دهد: در جلسه‌هایی که با مسئولان مربوط دراستان داشتیم، بیان شد که مشکلات مالی سبب شده حقوق کارکنان به زحمت پرداخت شود، به‌همین دلیل اجرای بسیاری برنامه‌ها مانند مرمت اصولی به تأخیر افتاده‌است. اما به‌نظرم راه‌حل این مشکل، ورود بخش‌خصوصی است که زمینه‌ساز ایجاد ارزش‌افزود برای عمارت چهلستون می‌شود.

زارع‌پور اضافه می‌کند: اگر مجموعه چهلستون و درمجموع کل دولتخانه صفوی، با جذب سرمایه‌گذار بخش‌خصوصی، به‌صورت اصولی مرمت شود یا با جذب مشارکت دولتی، آن را درقالب پروژه‌ای ملی تعریف کنیم، می‌توان امید بسیاری داشت که به رونق گردشگری در شهر قزوین بیانجامد.

 

مصائب همه‌گیری کرونا
رئیس انجمن احیای بناهای تاریخی قزوین نیز دراین باره به همشهری می‌گوید: به‌دلیل همه‌گیری ویروس کرونا، بازدید گردشگران و شهروندان قزوینی از عمارت چهلستون کاهش محسوسی داشته‌است و شاهد نوعی رکود دراین زمینه‌ هستیم. این درحالی‌است که این موضوع می‌توانست به‌عنوان فرصتی مغتنم برای مرمت اصولی این بنای ارزشمند تاریخی تلقی شود.

محمدرضا نوروزیان می‌افزاید: نکته‌ای که نباید فراموش شود، این است که سبک حاکم بر نقاشی‌های داخلی چهلستون از تغییر و تحولات سیاسی روزگار خود هم تاثیر گرفته؛ تا جایی ‌که ظهور نادرشاه و مکتب افشاریه هم در این نقاشی‌ها منعکس شده‌است. همچنین ظهور قاجاریه نیز در سومین لایه نقاشی‌های کاخ چهلستون دیده می‌شد که به مرور زمان ازمیان رفته‌ است، اما درچند دهه گذشته این نقاشی‌ها و گچبری‌ها آسیب جدی دیده یا به اشتباه مرمت شده‌است.

وی عنوان می‌کند: در گذشته مرمت حداقلی دراین بنا انجام شده و بیشتر موضوع حفاظت مطرح بوده‌است تا اینکه مرمت ویژه‌ای روی آن انجام شود. بنابراین نه فقط عمارت کلاه‌فرنگی، بلکه مجموعه دولتخانه صفوی نیازمند بهسازی است. درحال‌حاضر محوطه این عمارت را بتن و سنگفرش کرده‌اند که چندان اصولی نیست.

نوروزیان ادامه می‌دهد: همچنین حوض شمالی محوطه چهلستون ازبین رفته و حوض مرکزی و جنوبی باقی مانده و مرمت شده‌است. نقاشی‌های موجود بر روی دیوارها و مقرنس‌های سقف نیز از دوران پهلوی تاکنون آسیب‌های فراوانی دیده‌ و نیازمند مرمت اصولی است.

مرمت بخش‌هایی از عمارت
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی قزوین هم درباره مرمت عمارت چهلستون به همشهری می‌گوید: اخیرا بخش‌هایی از عمارت، ازجمله مرمت ارسی‌های شرقی و غربی طبقه بالا و شیرسر قاجاری بخشی از ضلع‌شمالی بنای تاریخی کاخ چهلستون قزوین آغاز شده‌است. دراین پروژه، مرمت بخش‌هایی از تزئینات بنا که درمعرض آسیب‌های جدی‌تری قرار داشت، در دستورکار قرار گرفت.

علیرضا خزائلی می‌افزاید: در مرمت ارسی‌ها، مستندنگاری و تهیه طرح آسیب‌نگاری، پاکسازی لایه‌های رنگ الحاقی، استحکام‌بخشی قسمت‌های فرسوده ارسی‌ها و مقاوم‌سازی دربرابر آسیب‌های بیولوژیک، حفاظت و مرمت قسمت‌های آینه‌کاری و شیشه‌ای و تثبیت دربرابر آسیب‌های احتمالی ناشی از رطوبت انجام خواهد شد.

وی اضافه می‌کند: در مرمت شیرسر قاجاری بخشی از ضلع شمالی این بنا نیز مستندنگاری و تهیه طرح آسیب‌نگاری، برداشت و آنالیز نقوش، پاکسازی و استحکام‌بخشی و موزون‌سازی نقاشی‌های تاریخی و استحکام‌بخشی ساختار چوبی اجرا می‌شود.

منبع:همشهری

برج علی‌آباد کشمر، یک شاهکار معماری

آنچه از کشمر برجای مانده برج مقبره‌ای متعلق به قرن هشتم ه.ق بر فراز خرابه‌های پیشین معروف به «کوشک» است، اما این ده که اکنون به «علی‌آباد کشمر» معروف است، حکایت‌ها در سینه دارد. بیشتر آن حکایت‌ها برخاسته از «سرو کشمر» است.

شادروان باستانی پاریزی در کتاب حماسۀ کویر نوشته است: «من معجزه ده را درین نمی‌دانم که منبع اقتصاد مملکت بوده است، معجزه ده درین است که فکر و اندیشه و تمدن مادی و معنوی ما را ساخته است…»

در حافظۀ تاریخی ایران روستاها و آبادی‌های فراوانی هستند که خاستگاه مردان بزرگ و رویدادهای مهم تاریخی بوده‌اند مانند «پاژ»، «رادکان»، «ترشیز» «بوژگان»، «مالین»، «کندر»، «ریاب»، «کشمر» و…

برخی از آن روستاها مثل کندر و بوژگان و مالین و رادکان و پاژ به تل‌هایی از خاک تبدیل شده‌اند و برخی مثل ریاب هنوز به حیات خود ادامه می‌دهند و از برخی اثر و نشانه‌ای بر جای مانده مثل رادکان و ترشیز و کشمر.

از آن‌جا که در سنت «مزد یسنا» اعتقاد بر این بود که سرو کشمر را «زرتشت» از بهشت آورده و در کشمر کاشته است، آن سرو، و کشمر هر دو محترم و مقدس شناخته شده تا جایی که حکیم فردوسی نیز این گونه به آن موضوع مهم پرداخته است:
یکی شاخ سرو آورید از بهشت
به دروازۀ شهر کشمر بکشت

با توجه به اهمیت و جایگاه کشمر بسیاری از مورخان و نویسندگان و شاعران آثار خود را به سرو کشمر آراسته‌اند. سرو کشمر چنان در جهان پرآوازه شده بود که رشک «متوکل» خلیفۀ عباسی را برانگیخته و در سال ۲۴۷ه. ق به عامل خود «ابوالخطیب» در نیشابور دستور قطع آن درخت را که نماد ملی ایرانیان محسوب می‌شد، صادر کرد و علیرغم مخالفت نیشابوریان و کشمریان سرو کشمر قطع و قطعات آن بر بار۱۳۰۰شتر به بغداد حمل شد!

برج کشمر هم اینک یکی از شاهکارهای معماری و از افتخارات ملی و تاریخی محسوب می‌شود.

این اثر گران‌قدر در میانۀ روستای علی آباد کشمر در ۱۲ کیلومتری شمال شرق شهر بردسکن با ۱۸متر ارتفاع، ۴۲متر محیط خارجی، ۲۱مترمحیط داخلی و گنبد دوپوش، بر سر راه کهن مرکز ایران به نیشابور واقع است. ساختار و کارکرد برج مقبره‌ای آن مشابه «برج رادکان» بر سر راه کهن طوس به جرجان است و از نظر قدمت تقریبا با آن معاصر است. بنا از نوع «برج‌مقبره» و در نمای بیرون متشکل از سه بخش است.

بخش اول پایه یا شالودۀ منشور دوازده ضلعی است که بر نمای هر ضلع یک قاب آجرکاری زیبا با نقوش هندسی متنوع بر فراز یک قرنیز آجری تزیینی نقش بسته است.

بخش دوم استوانه‌ای با بدنۀ «خیاره‌دار» یا «ترک‌دار» است. خیاره‌ها یکی در میان نیم استوانه و نیم منشور با پیش‌آمدگی قائمه هستند که بسیار متوازن در کنار هم بدنه را پوشش داده‌اند. بر فراز بخش میانی، همانند برج رادکان یک قرنیز برجستۀ دالبر مانند تزئینی نقش بسته که در مجموع بدنۀ آویختۀ یک خیمه یا چادر فرت ایلخانی را تجسم دهد. در این قسمت تلفیق آجر و کاشی‌های فیروزه‌ای چشم‌نوازترین نما را ایجاد کرده‌اند. نیم‌ستون‌ها با لوزی‌های همجوار زینت یافته و نیم‌منشورها با مربع‌های کوچک همجوار که درون مربع‌ها را پر کرده‌اند، قطعه‌های باقی مانده کاشی‌های فیروزه‌ای در برخی حفره‌ها، حاکی از این است که تمام حفره‌های مربع شکل و حاشیۀ لوزی‌ها و حد فاصل خیاره‌ها با قطعات کاشی فیروزه‌ای رنگ مربع شکل و نوارهای عمودی کاشی فیروزه‌ای مزین بوده که اکنون معدودی از آن‌ها بر جای مانده است.

بخش سوم گنبد رک یا پوشش آجری مخروطی‌شکل ساده و فاقدتزئین است اما با توجه به آرایش بدنه، احتمال دارد که یا پوشش گنبد نیز با تزیینات کاشی مزین بوده یا جهت نصب کاشی آماده شده و نیمه‌تمام مانده است.

ورودی بنا از انتهای یک ایوان کم‌عمق بلند با حاشیۀ آجرکاری تزیینی به درون باز می‌شود بر بالای ورودی کتیبه‌ای نصب بوده که احتمالا سرقت شده است.

نمای داخلی بنا هم زیبا و باشکوه است. بنا از داخل هشت ضلعی و بر میانۀ هر یک از اضلاع غرفه‌ای دوطبقه تعبیه شده است. پوشش غرفۀ طبقۀ همکف افقی و طاق غرفۀ طبقۀ فوقانی جناقی و آراسته به مقرنس است. بر فراز غرفه‌ها پنجره‌های نورگیر ایجاد شده و بر فراز آن‌ها سقف دوپوش استقرار یافته است. سطح داخلی پوشش اول که از نوع «عرقچین» است، با شمسۀ بزرگ برجستۀ گچی زینت یافته است. بر جوف جرزهای بنا راهرو مارپیچ پلکانی با ۵۰ پلکان ایجاد شده و نورگیرهایی بر بدنه، آن‌ها را روشن می‌کند.

معماران و هنرمندان کوشیده‌اند برج علی آباد کشمر را به زیباترین شکل ممکن بسازند و بیارایند، در طول زمان این بنا آسیب دیده و در سال‌های اخیر مرمت شده است.

برج علی‌آباد کشمر در تاریخ پانزدهم دی ماه ۱۳۱۰هجری خورشیدی به شماره ۱۲۷ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

منبع:میراث آریا

سرخس شهری از دوران ایران باستان

در سال ۱۲۷۶ه. ق، دولت ایران شهرک یا قلعه‌ای نظامی به نام «سرخس ناصری» در ساحل غربی رود تجن احداث کرده بود که پس از تصرف شهر کهن سرخس توسط روس‌ها و قرار دادن رود تجن به عنوان مرز، سرخس ناصری به ایران تعلق گرفت و بعدها گسترش یافت و آبادان شد.

سرخس تا سال ۱۲۹۹هجری قمری، شهری مهم در ساحل شرقی رودخانه تجن بود و به دلیل اهمیت، جایگاه رفیع و موقعیت سرخس بسیاری از جغرافی‌نویسان و مورخان از این شهر به نیکی یاد می‌کنند.

سابقه تاریخی سرخس کهن (سرخس ترکمنستان) به گذشته‌های دور بازمی‌گردد. به نوشته «ابن خردادبه» پیش از اسلام سرخس، شاهی ویژه با لقب «زادویه» داشته است. به فاصله کمی در شمال شهر سرخس، ترکمنستان و بر سر راه سرخس به مرو، باستان‌شناسان محوطه مهم باستانی به نام «میل حیرام» مربوط به دوران ساسانی را کاوش کرده و به آتشکده‌ای همانند «معبد بندیان» درگز دست یافتند.

جایگاه رفیع و موقعیت سرخس موجب شده است که بسیاری از جغرافی‌نویسان و مورخان از آن شهر به نیکی یاد کنند مانند ابن فضلان (۳۰۹ه. ق)، ابن رسته اصفهانی (اواخر قرن سوم ه. ق)، یعقوبی (نیمه دوم قرن سوم ه. ق)، استخری (قرن چهارم ه. ق)، مقدسی (نیمه دوم قرن چهارم ه. ق) که سرخس را بزرگ و آبادان و نامبردار ارزیابی کرده و فردوسی (۴۱۱.۳۲۹ه. ق) که از سرخس در کنار آوردگاه کاووس و شاه هاماوران یاد کرده و پیشینه آن شهر را به گذشته‌های دور برده است.

سرخس شهر آباد و پر رونق سده‌های سوم و چهارم

رجبعلی لباف‌ خانیکی پژوهشگر و باستان‌شناس خراسانی در این‌باره می‌گوید: «به استناد متون سده‌های سوم و چهارم ه. ق سرخس، شهری آباد و پررونق بوده است، در همان دوران شخصیت‌های بزرگی نیز مانند ابوسعید ابوالخیر حدود ۱۰ سال در سرخس به تحصیل علم مشغول بوده و ابوالفضل سرخسی و لقمان سرخسی در آن شهر زاده شده و ساکن بوده‌اند که هر یک جایگاه بلندی در وادی علم و عرفان داشتند. »

در بخشی از نوشته عطار نیشابوری در «تذکرة الاولیاء» در ذکر شیخ ابوسعید ابوالخیر آمده است: «یک روز رفتم و شیخ لقمان سرخسی را دیدم بر تلی خاکستر نشسته و پاره‌ای پوستین کهنه می‌دوخت، پس برخاست و دست من بگرفت و می‌برد. در راه پیرابوالفضل حسن که یگانه عهد خود بود پیش آمد و گفت، یا ابوسعید راه تو نه این است که می‌روی به راه خویش رو. پس شیخ لقمان دستم به دست او داد و گفت، بگیر که او از شماست. پس بدو تعلق کردم.»

لباف‌ خانیکی اظهار می‌کند: «بنابراین لقمان سرخسی که در شمار «عقلای مجانین» بود و خود را به دیوانگی می‌زد ابوسعید را به نزد پیر ابوالفضل سرخسی برد و به راه عرفان کشانید و در جایگاه استاد ابوسعید ابوالخیر جای گرفت. هم‌اکنون آرامگاه شیخ ابوسعید در مهنه ترکمنستان، پیر ابوالفضل در سرخس ترکمنستان و شیخ لقمان در سرخس ایران واقع است.

تلفیق دو شیوه معماری در آرامگاه لقمان سرخسی

او ادامه می‌دهد: «به نظر می‌رسد که در سده‌های پنجم و ششم ه. ق شیوه معماری خاصی در قلمرو خراسان رواج یافته و آن عبارت بوده است از فضاهای مکعب شکلی که طاق نماهایی برفراز قاعده‌ها دارند و با گنبد کم‌خیزی پوشیده شده‌اند. قاعده مربع این نوع بناها عموما به کمک گوشوارها و طاق‌نماها یا درگاهی‌ها به هشت ضلعی و در نهایت ۱۶ضلعی تبدیل شده تا قاعده دایره گنبد بر آن استقرار یابد.»

لباف‌ خانیکی تصریح می‌کند: «این بناها در سرخس (آرامگاه‌های لقمان بابا و ابوالفضل سرخسی)، سنگان (مسجد گنبد)، مرو (آرامگاه سلطان سنجر و آرامگاه محمد بن زید) و مهنه (آرامگاه ابوسعید ابوالخیر) در دوران سلجوقی ساخته شدند که همه دارای نقشه یکنواخت و ساختاری همانند هستند. در این میان آرامگاه بابا لقمان بعدها با دیگران تفاوت یافته به این معنی که این بنا هم در آغاز پلان مربع با ابعاد ۱۷.۷۰ متر داشته ولی در سال۷۵۷ ه. ق ایوانی به جلو بنا افزوده شده و ابعاد آن به ۱۷.۷۰ و ۲۶.۶۰ متر تغییر کرده است.»

این پژوهشگر و باستان‌شناس خراسانی ادامه می‌دهد: «این بنا در ناحیه گنبدخانه به شیوه رازی با آجرهای جفتی در نما ساخته شده و دارای فیلگوش‌هایی بر گوشه‌ها، طاق‌ها و درگاهی‌هایی در درون است. گویا در گذشته رویه داخلی دیوارها همانند آرامگاه سلطان سنجر و شیخ ابوسعید ابوالخیر به نقاشی روی گچ مزین بوده که در پی تغییر و تحولات زایل شده است.»

لباف‌خانیکی می‌گوید: «اما ایوان به شیوه آذری و مزین به تزئینات کاشی است که در درون قاب‌ها جای گرفته‌اند و اکنون اندکی از آن‌ها برجای مانده است، ورودی به گنبدخانه بر اسپر ایوان تعبیه شده و بر دور تا دور ورودی کتیبه گچی نسخ با تاریخ ۷۵۷ نگاشته شده است. نمای پایه‌های طرفین ایوان به شیوه بناهای قرن هشتم ه. ق از جمله «خانقاه توس» (هارونیه) به طور عمودی قاب‌بندی و ظاهرا برای نصب کاشی آماده شده است، اما هیچگاه کاشی بر آن نصب نشده است، گذشت زمان و زلزله‌ها و… موجب انهدام پایه جنوبی و پوشش جناقی ایوان شده و در سال‌های اخیر تا حدودی ترمیم شده است. »

لباف‌خانیکی تصریح می‌کند: «سرخس تا سال۱۲۹۹ه. ق شهری مهم در ساحل شرقی رودخانه تجن بود در آن سال بر اساس قرارداد آخال با ۳۳ شهرک و روستا از خراسان منفک و به روس‌ها واگذار شد که اکنون قلعه عظیم و بقایای معماری شهر کهن سرخس در مجاورت شهر نوساخته‌ای به نام «سرخس» در جنوب کشور ترکمنستان قرار دارد.»

۲۵ اثر از سرخس در فهرست آثار ملی ثبت شده است

مسئول نمایندگی میراث‌فرهنگی، گردشگری وصنایع‌دستی سرخس دراین‌باره اظهار می‌کند: «شهرستان سرخس شامل دو شهر به نام‌های سرخس و مزداوند و دو بخش به نام بخش مرکزی و مرزداران و شش دهستان بنام دهستان‌های تجن، خانگیران، سرخس، مرزداران، پل خاتون و کل بی‌بی است، این شهرستان در سال ۱۳۶۸‬ تأسیس شده که در دو بخش شهرستان سرخس یعنی بخش مرکزی و مرزداران بالغ بر ۷۲ روستا وجود داشته که این مقدار تعداد ۳۴ روستا در بخش مرکزی و مابقی در بخش مرزداران واقع شده است.»

مجید حسینی ادامه می‌دهد: «سرخس در فاصله ۱۸۵‬ کیلومتری از شهر مشهد، مرکز استان خراسان رضوی قرار دارد، این شهرستان از شمال و شرق با کشور ترکمنستان، از غرب با شهرستان مشهد و از جنوب با شهرستان تربت جام و فریمان هم‌مرز است.»

او درباره آثار تاریخی ثبت شده از این شهرستان در فهرست آثار ملی ایران اظهار می‌کند: «تاکنون تعداد ۲۵ اثر تاریخی و فرهنگی از این شهرستان در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.»

مسئول نمایندگی میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی سرخس می‌گوید: «منطقه سد دوستی، شهر ییلاقی مزداوند، روستای بزنگان (روستای نمونه گردشگری)، دریاچه بزنگان، دریاچه سد دوستی، چشمه سر آسیاب، چشمه آب گرم خانگیران، غار مزدوران، غار بزنگان، منطقه حفاظت شده دریاچه بزنگان، جنگل پسته سرخس، رودخانه تجن، دشت‌های لاله‌گون سرخس و غار طبیعی کرکس از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری این شهرستان است.»

حسینی درباره صنایع‌دستی این شهرستان اظهار می‌کند: «مهم‌ترین صنایع‌دستی این شهرستان شامل سوزن‌دوزی، گلیم‌بافی، چرم‌دوزی‌سنتی، قلاب‌بافی، شال‌بافی، فرت‌بافی و معرق است.»