امید به آغاز فصل پررونق گردشگری آنقدر حالا شدت گرفته است که برخی از مسوولان احتمال وقوع «سونامی گردشگری» را هم می‌دهند. تفسیری که چندی پیش قائم مقام وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی هم به آن اشاره و تاکید کرد که «با انجام واکسیناسیون سراسری و لغو ممنوعیت صدور روادید توریستی، به‌طور حتم سونامی گردشگری را شاهد خواهیم بود. باید با سرعت و بسیج نیرو، تمام امکانات و زیرساخت‌ها برای خدمات‌رسانی به گردشگران مهیا و آماده شود.» اما چه شد که ویروس کرونا این‌گونه صنعت گردشگری کشور را با بحران مواجه کرد و حالا با کاهش شرایط بحرانی چقدر آینده این صنعت متفاوت از دو سال گذشته خواهد شد؟

 خسارت ۳۲هزار میلیارد تومانی کرونا به صنعت گردشگری

ورود رسمی ویروس کرونا به کشور درست در شرایطی رخ داد که بسیاری از مردم خود را برای سفرهای نوروزی آماده کرده بودند. با این حال با اعلام رسمی مشاهده بیماران مبتلا به کرونا در ابتدای اسفندماه ۹۸ بسیاری از سفرهای نوروزی لغو و غروب گردشگری در کشور برای بازه زمانی تقریبا طولانی آغاز و به گونه‌ای که شاید هیچ کس تصور آن را نمی‌کرد روزهای ناخوش برای این صنعت آغاز شد.  نوروز ۱۳۹۹ نوروز متفاوتی در کشور بود که شیوع ویروس کرونا آن را به جای «سفر» و «گردشگری» با طعم «قرنطینه» و «خانه‌نشینی» همراه کرد. صنعت گردشگری تا آنجایی از شیوع ویروس کرونا با آسیب مواجه شد که معاون وقت گردشگری وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در تابستان امسال در گزارشی اعلام کرد «‌خسارت مالی صنعت گردشگری ایران در دوران کرونا فراتر از ۳۲هزار میلیارد تومان شده و آمار بیکاری در این صنعت، به بیش از ۴۴هزار نفر رسیده است.» بر اساس دیگر اطلاعات ارائه شده از سوی ولی تیموری «این آمارها از بازه زمانی اسفندماه سال ۹۸ که سرایت ویروس کرونا در ایران تایید شد تا بهار ۱۴۰۰ را در برمی‌گیرد و بیش از ۲۸ هزار میلیارد تومان زیان مالی فقط به مراکز اقامتی وارد شده است و بیش از ۲۱ هزار نفر در این بخش بیکار شده‌اند. دفاتر خدمات مسافرتی نیز با بیش از یک‌هزار میلیارد تومان خسارت و بیش از شش‌هزار نفر بیکار، دومین گروه زیان‌دیده در صنعت گردشگری از دوران کرونا بوده است.»

 سونامی گردشگری؛ خیلی دور، خیلی نزدیک

با این همه با فروکش کردن موج‌های پی در پی ویروس کرونا به نظر می‌رسد جان بیرون رفته از پیکر صنعت گردشگری قرار است دوباره به این صنعت برگردد. همان‌طور که از ابتدای سال ۱۴۰۰ و شروع واکسیناسیون عمومی در کشور این صنعت نسبت به سال ۹۹ روزهای بهتری را تجربه کرده است؛ آ‌ن‌گونه که برخی آمارها نشان می‌دهد استقبال مردم از خدمات گردشگری در شش ماه ابتدایی سال ۱۴۰۰ نسبت به سال ۱۳۹۹ رشد ۶۰درصدی داشته است. این آمار در مورد نوروز ۱۴۰۰ نسبت به نوروز ۱۳۹۹ نیز تا اندازه زیادی قابل مشاهده است. آن‌گونه که با وجود آنکه در نوروز ۱۴۰۰ واکسیناسیون عمومی در کشور به شکل جدی و رسمی هنوز آغاز نشده بوده‌، اما به گواه آمار اندیشکده پیشرفت گردشگری ایران، میزان سفرهای هوایی از یک میلیون و ۶۱۴ هزار و ۶۴۵ مورد در سال ۹۸ به ۳۱۷هزار و ۲۱۱ مورد در نوروز ۹۹ رسیده بود اما در سال ۱۴۰۰ در رشدی قابل توجه میزان سفرهای هوایی به ۸۲۴هزار و ۴۸۲ مورد رسیده است. البته این آمار تنها در بازه زمانی ۲۵ اسفند تا ۱۵ فروردین هر نوروز محاسبه شده است که نشان می‌دهد وضعیت گردشگری در سال ۱۴۰۰ از همان ابتدا با شرایط بهتری نسبت به سال ۹۹ مواجه شده است. هرچند این آمار هنوز تا آمار سفرهای هوایی نوروزی در شرایط عادی فاصله بسیار زیادی دارد. آمارهای دیگری که به دست «دنیای اقتصاد» رسیده است نیز بیانگر این نکته است که میزان تقاضا برای سفرهای خارجی در سال ۱۴۰۰ نسبت به سال ۱۳۹۹ با رشد پنج برابری مواجه شده است. هرچند صنعت گردشگری کشور تا رسیدن به نقطه قبل و شرایط عادی فاصله بسیار زیادی دارد، اما به نظر می‌رسد نیمی از مسیر برای بازگشت به روزهای اوج این صنعت طی شده است. در همین راستا هم بود که علی دارابی قائم مقام وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی در اظهار نظری در همین مورد گفت: «با انجام واکسیناسیون سراسری و لغو ممنوعیت صدور روادید توریستی، به‌طور حتم سونامی گردشگری را شاهد خواهیم بود. باید با سرعت و بسیج نیرو، تمام امکانات و زیرساخت‌ها برای خدمات‌رسانی به گردشگران مهیا و آماده شود.» در همین مورد عزت‌الله ضرغامی وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی نیز در ابتدای حضورش در این وزارتخانه اعلام کرده بود: «‌اگر واکسن‌ها زده شد و زمینه ایمنی مردم بیشتر فراهم شد، گردشگری را شدت ببخشیم و پرکار به سمت جلو پیش برویم تا بتوانیم از این وضعیت، گردشگری را نجات دهیم. اقدامات لازم در حال انجام است. من حتی نگران این هستم وقتی کرونا ریشه‌کن بشود در کشور سونامی عظیم گردشگری ایجاد شود. ما باید آمادگی داشته باشیم.»

 ایرلاین‌ها چقدر آماده رونق دوباره صنعت گردشگری هستند؟

در روزهایی که صحبت از رونق دوباره صنعت گردشگری می‌شود، اما یک نگرانی بزرگ‌تر در مورد این موضوع وجود دارد و آن هم میزان آمادگی ایرلاین‌ها برای رونق دوباره این صنعت به ویژه با توجه به در پیش بودن تعطیلات نوروز است. در شرایطی که بسیاری از اذهان به سمت میزان تاثیر شیوع ویروس کرونا بر صنعت گردشگری بود، زمزمه‌هایی از نارضایتی‌های بسیار زیاد در مورد عملکرد ایرلاین‌ها به ویژه در حوزه شرکت‌های چارترکننده شنیده می‌شد. اصطلاح «چارتر» در بیان ساده‌تر به معنای اجاره برخی یا همه صندلی‌های هواپیماها از سوی یک آژانس یا یک شخص حقیقی برای مدت زمانی مشخص است. با این همه عملکرد برخی از این شرکت‌های چارترکننده اخیرا با انتقادهای بسیاری از سوی مشتریان آنها روبه‌رو شده است. روند مبهم قیمت‌گذاری برخی پروازها، مشخص نبودن مبنای کاهش یا افزایش قیمت‌ها، عدم رعایت محدودیت ۶۰درصدی در پذیرش مسافران و حتی در برخی موارد پذیرش مسافر به صورت «سرپایی» موجب شد که در ماه‌های اخیر انتقادها به عملکرد ایرلاین‌ها از یک سو و شرکت‌های چارترکننده همکار با آنها هر روز بیشتر از گذشته شود. این انتقادات تا آنجا شدت گرفته است که اخیرا حتی زمزمه‌هایی تحت عنوان بروز تخلف در عملکرد شرکت‌های چارتر‌کننده به دلیل رقابتی نبودن فضای آن از یک سو و نبود نظارت کافی بر عملکرد آنها از سوی دیگر شنیده می‌شود. مجموعه این عوامل موجب شده است که این نگرانی برای نوروز ۱۴۰۱ که قرار است به نوعی داروی شفابخش صنعت گردشگری باشد به وجود بیاید که مبادا با عملکرد ضعیف این شرکت‌ها و فضای انحصاری به وجود آمده در مورد شرکت‌های چارترکننده بازهم این صنعت به جای رشد با افت و شکست مواجه شود.

 سرنوشت صنعت گردشگری در گرو تعیین تکلیف شرکت‌های چارترکننده

در شرایط کنونی و با بازگشت وضعیت کشور به شرایط تقریبا عادی در این تحلیل تردیدی وجود ندارد که  نوروز ۱۴۰۱ می‌تواند نجات‌بخش وضعیت گردشگری در کشور باشد تا روزهای پر‌رونق مجددا به این صنعت بازگردد. با این همه شرایطی همچون انحصار در قیمت‌گذاری از سوی شرکت‌های چارترکننده یا نبود نظارت جدی و کافی بر فعالیت ایرلاین‌ها می‌تواند دوباره مردم را از این صنعت دور کند و این صنعت را دوباره به انزوا ببرد. به همین دلیل هم در هفته‌های اخیر مجلس شورای اسلامی به عنوان یکی از نهادهای نظارتی بارها در مورد موضوعاتی نظیر قیمت بلیت هواپیما اقدام به برگزاری جلسه با مسوولان وزارت راه کرده است. با این همه وضعیت موجود در انتخاب شرکت‌های چارترکننده بدون شک شرایط نابسامانی است که در صورت عدم رسیدگی و نظارت به موقع به آن احتمالا صنعت گردشگری ایران را باز هم با ضرر و زیان مواجه خواهد ساخت. باید دید مسوولان و نهادهای نظارتی بالاخره چه راهکاری برای بهبود این شرایط و رقابتی شدن شرایط فعالیت شرکت‌های چارترکننده به کار می‌گیرند؟

منبع:دنیای اقتصاد

ابتدا محیطی امن و سالم را برای گردشگران در یک فضای باز و به‌‌‌دور از جمعیت فراهم می‌کند و دیگر آنکه منجر به توسعه زندگی روستاها، رونق درآمد و اشتغال‌زایی برای مردمان محلی می‌شود.  ارتفاع عامل مهمی در ارتباط با برخی فعالیت‌های توریستی مانند کوهنوردی، ماجراجویی، ورزش و کمپ زدن به‌‌‌شمار می‌رود. بنابراین، کوه‌‌‌ها مقاصد مهم گردشگری در سراسر جهان هستند که بازدیدکنندگان بسیاری را به‌‌‌دلیل زیبایی منظره، جاذبه‌‌‌های ورزشی و میراث فرهنگی غنی جذب می‌کنند.  مناطق کوهستانی به‌‌‌دلیل تنوع گسترده گونه‌‌‌ها، اکوسیستم و تعدد جوامع و فرهنگ، مقصد جذابی برای علاقه‌مندان به طبیعت، ماجراجویی و فعالیت در فضای باز محسوب می‌‌‌شوند. بسیاری از کوهستان‌‌‌ها همچون آلپ در اروپا به‌‌‌منظور اشکال مختلف گردشگری مورد استفاده قرار می‌گیرند. امروزه تقریبا تمامی مناظر کوهستانی شناسایی شده و دامنه وسیعی از فعالیت‌های گردشگری در کوهستان‌‌‌ها صورت می‌گیرد. از مهم‌ترین جاذبه‌‌‌های گردشگری کوهستان می‌توان به جمعیت‌‌‌های محلی و آداب و رسوم و فرهنگ سنتی، فراوانی چشمه‌‌‌های طبیعی و آبگرم، تنوع بیولوژیکی و زمین‌شناسی و تنوع گیاهی و جانوری همچون گوزن ماهی، لاما، گوسفند آبی، بابونه، بزکوهی، پلنگ برفی و پاندا اشاره کرد. تمامی این جاذبه‌‌‌ها خاص گردشگرانی است که علاقه‌مند به سفر به مقاصد باز و به‌‌‌دنبال پناهگاه و گردش دور از سبک زندگی پرمشغله شهری خود هستند.

گردشگری منبع مهمی برای بسیاری از اقتصادهای کوهستانی است. در برخی از مناطق استخراج منابع طبیعی به‌‌‌دلیل دسترسی ضعیف و آسیب‌‌‌پذیری زیاد به اکوسیستم‌های کوهستان بسیار پرهزینه است. در برخی از خوش‌‌‌منظره‌‌‌ترین رشته‌‌‌کوه‌ها مانند آبشار شمالی پارک ملی در شمال غربی آمریکا، و پارک ملی کالوبارون در نپال این تعادل را حفظ و ارزش‌‌‌هایی را برای تنوع زیستی و بازآفرینی آبخیزها و محافظت از آنها  ارائه کرده‌‌‌اند.  بر اساس تعریف سازمان جهانی گردشگری ،گردشگری کوهستان نوعی فعالیت گردشگری است که در یک فضای جغرافیایی مشخص و محدود مانند تپه یا کوه با ویژگی‌‌‌های متمایزی از یک چشم‌‌‌انداز، اقلیم، تنوع زیستی خاص و جامعه محلی صورت می‌گیرد. این نوع گردشگری طیف گسترده‌ای از فعالیت‌های مربوط به حضور در فضای آزاد و متصل به طبیعت در اوقات فراغت است.  در دوران کرونا اولویت‌‌‌ها، ارزش‌‌‌ها و رفتارهای گردشگران نیز تغییر کرد و ترجیحات بازدیدکنندگان به سمت مقاصد کم تراکم جمعیتی به‌‌‌ویژه در مقاصد روستایی دارای طبیعت پیش رفت که این امر بر مقاصد کوهستانی تاثیر مثبت گذاشته است. همه‌گیری کرونا فرصتی را برای تاکید بر اهمیت توسعه گردشگری کوهستانی پایدار و تمایل روزافزون گردشگران برای گذران اوقات فراغت در طبیعت فراهم کرده است. مناطق کوهستانی و روستایی در دوران کرونا به‌‌‌عنوان پناهگاهی امن در برابر همه‌گیری در محیطی سالم با کیفیت زندگی بالا شناخته می‌شوند. این افزایش تقاضا فرصت‌‌‌های جدیدی را ایجاد می‌کند، اما چالش‌هایی را برای مقاصد کوهستانی سنتی و در حال ظهور به‌وجود می‌آورند. اگرچه با همه‌گیری کرونا بخش گردشگری به‌‌‌شدت آسیب دیده و تعداد گردشگران بین‌المللی تا ۷۳‌درصد در سال ۲۰۲۰ و نزدیک به ۸۰‌درصد طی ۶ ماه نخست ۲۰۲۱کاهش یافت اما بخش گردشگری یکی از فعالیت‌های اقتصادی اصلی جهان و عامل قوی توسعه جهانی و محلی به‌‌‌شمار می‌رود.

همه‌گیری کرونا تمامی سطوح گردشگری از جمله عرضه و تقاضا را تحت‌تاثیر قرار داده است. این تاثیرات منجر به تغییر شکل و بازتعریف محصولات و خدمات گردشگری شده است. از این رو دوران پساکرونا ممکن است فرصت جدیدی برای مناطق کوهستانی باشد؛ زیرا تقاضا برای مقاصد با جمعیت کمتر و نیاز مجدد به فضاهای باز و طبیعت افزایش می‌‌‌یابد. با افزایش دیجیتالی شدن خدمات در بحران کرونا، فرصتی برای عشایر برای توسعه محلی فراهم شده است که این به معکوس شدن کاهش جمعیت کمک می‌کند. محصولات نوآورانه و جدید می‌تواند مناطق کوهستانی را به مقاصد گردشگری جذاب تبدیل کند؛ زیرا گردشگری کوهستان هفت بخش مهم گردشگری شامل خوراک، معنوی، سلامت، روستایی، کشاورزی، فرهنگی و جامعه را پوشش می‌دهد.

  انواع گردشگری کوهستان

کوهستان‌‌‌ها در جهان، امکانات متنوعی را برای فعالیت‌های گردشگری ارائه می‌دهند که گردشگری زمستانی و ورزشی یکی از توسعه‌‌‌یافته‌‌‌ترین انواع گردشگری کوهستان است که در فصول برفی برای اسکی، اسکی آلپاین، یخچال‌‌‌های طبیعی، هلی اسکی، اسنوبورد، سورتمه و توباگان (دوچرخه سواری یا دو در کوهستان) مورد استقبال قرار می‌گیرد. گردشگری پیاده‌‌‌روی از دیگر انواع توسعه‌یافته سفر به کوهستان است که به بازدیدکنندگان اجازه می‌دهد تا مناظر کوهستانی، گیاهان و جانوران و همچنین میراث فرهنگی محلی را تجربه کنند. این بخش اگر به‌‌‌درستی برنامه‌‌‌ریزی و توسعه یابد، می‌تواند مزایای اقتصادی و اجتماعی مختلفی را برای ساکنان و جوامع به‌‌‌همراه داشته باشد، به‌‌‌ویژه به‌‌‌عنوان منبع درآمدی تابستانی در مناطقی که عموما به فعالیت‌های برفی وابسته هستند. در فصل غیرسرما نیز می‌توان فعالیت‌های ماجراجویی و ورزشی را در مناطق کوهستانی ادامه که البته بستگی به شرایط آب و هوایی منطقه دارد. فعالیت‌هایی چون دوچرخه‌‌‌سواری، اسب‌‌‌سواری، صخره‌‌‌نوردی، یخ‌‌‌نوردی، پاراگلایدر، زوربینگ (نوعی بازی) و غارنوردی و همچنین تورهای رودخانه و دریاچه، قایقرانی و موج‌‌‌سواری، کایت سواری و کایاک سواری، رفتینگ و ماهیگیری از جمله مهم‌ترین تفریحات بخش گردشگری کوهستان به‌‌‌شمار می‌روند.  در ایران نیز طی چند سال اخیر به‌‌‌دلیل برخورداری از رشته کوه‌‌‌های البرز و زاگرس، گردشگری کوهستان در بسیاری از استان‌‌‌ها بسیار مورد توجه قرار گرفت و از زمان شیوع کرونا، دایره اهمیت آن گسترش یافت و حتی مردم پایتخت و بسیاری از استان‌‌‌هایی که چندان از کوه برخوردار نبودند نیز برای یافتن محیطی امن خارج از شهر به کوهستان‌‌‌ها پناه بردند و این نوع از گردشگری در ایران نیز بسیار رونق یافته است.

گردشگری روستایی یکی از محبوب‌‌‌ترین محصولات در کوهستان‌‌‌ها حتی فراتر از تفریحات زمستانی به‌‌‌شمار می‌رود. کوه‌‌‌ها محیط مناسبی برای گردشگری روستایی هستند زیرا فعالیت‌ها در مناطقی با تراکم جمعیت کم انجام می‌شود. باتوجه به پتانسیل‌‌‌های خاص این نوع گردشگری، بازدیدکنندگان در فصول مختلف با اهداف مختلف همچون کشاورزی، صنایع دستی، آشپزی و خوراک محلی، آموزش درباره کاشت و برداشت گیاهان دارویی و بومی، ساخت پنیر، نگهداری از حیوانات و همچنین فعالیت‌های مربوط به زندگی روزمره جوامع روستایی از جمله مراسم سنتی، رقص و جشنواره‌‌‌ها به روستاهایی بکر در دل کوه‌‌‌ها سفر می‌کنند.  میراث فرهنگی و طبیعی نیز یکی از تجربه‌‌‌های خاص گردشگری کوهستانی است که با برگزاری مراسمی همچون جشنواره‌های فیلم و ادبی کوهستانی، نمایشگاه‌‌‌ها، آیین‌‌‌ها، رویدادهای اختصاص داده شده به مواد غذایی و محصولات کشاورزی و تورهای جنگل مروج این بخش مهم در کوهستان هستند.

گردشگری معنوی نیز بخش روبه رشدی از گردشگری فرهنگی است. آنچنان که سازمان جهانی گفته، گردشگری معنوی بر انگیزه‌‌‌های مختلفی استوار است و از گردشگری مذهبی تا طب جایگزین و غوطه ور شدن در طبیعت همچون زیارت‌‌‌های مذهبی، بازدید از اماکن مقدس، سفر برای عبادت و ماموریت‌‌‌های مذهبی و بازدید از محیط‌‌‌های طبیعی مانند جنگل‌‌‌ها، دریاچه‌‌‌ها، باغ‌‌‌ها و… به دلایل معنوی را شامل می‌شود. گردشگری سلامت نیز از دیگر اهداف سفر به کوهستان است که نوعی فعالیت گردشگری با هدف بهبود و تعادل بخشیدن به همه حوزه‌‌‌های زندگی انسان از جمله فیزیکی، ذهنی، عاطفی، شغلی، فکری و معنوی است. انگیزه اولیه برای گردشگری سلامت در فعالیت‌های پیشگیرانه و تقویت‌‌‌کننده سبک زندگی مانند تناسب اندام، تغذیه سالم، آرامش و درمان‌‌‌های شفابخش است.

 گردشگری کوهستان در مناطق جهان

آسیا دارای مرتفع‌‌‌ترین قله‌‌‌های جهان است. منطقه هیمالیا به دلیل انبوه یخ و برف به عنوان قطب سوم شناخته می‌شود و رشته کوه‌‌‌هایی در افغانستان، بنگلادش، بوتان، چین، هند، میانمار، نپال و پاکستان را در برمی‌گیرد. کوه‌‌‌های آسیای مرکزی در سراسر قزاقستان، جمهوری قرقیزستان، جمهوری تاجیکستان، ترکمنستان و جمهوری ازبکستان گسترده شده است، جایی که اکثر جوامع کوهستانی از طریق کشاورزی، دامداری و جنگلداری امرار معاش می‌کنند. تنوع زیستی اندونزی و جزایر اقیانوس آرام به دلیل وجود آتشفشان‌‌‌های فعال، هر ساله تعداد زیادی از بازدیدکنندگان را به خود جذب می‌کند. گردشگران معنوی در ویتنام حجم زیادی از بازدیدکنندگان را تشکیل می‌دهند.  رشته کوه‌‌‌های آلپ از جمله مناطق کوهستانی پربازدید در اروپا هستند. حجم کل گردشگران در مناطق آلپ اروپا را به دلیل تفاوت‌‌‌های ملی در تعریف اقامتگاه توریستی نمی‌توان به طور دقیق اندازه‌گیری کرد، اما تا پیش از کرونا به‌‌‌طور متوسط سالانه ۱۲۰‌میلیون نفر از این منطقه بازدید می‌کردند. آلپ دارای بیش از ۶۰۰ پیست اسکی و ۱۰هزار تله اسکی است که ۸۵‌درصد از اسکی آلپاین در فرانسه، سوئیس، اتریش و ایتالیا متمرکز شده است. در سال ۲۰۱۹، منطقه رون-آلپ در فرانسه ۵/ ۵۱‌میلیون اقامت شبانه را ثبت کرده است. در اسلوونی، در سال ۲۰۱۹، بیشترین تعداد اقامت شبانه حدود ۶/ ۴‌میلیون در استراحتگاه‌‌‌های کوهستانی ثبت شده است.  اگرچه خاورمیانه و شمال آفریقا برای گردشگری کوهستانی مشهور نیست، اما دارای مقاصدی است که در این دسته قرار می‌گیرند، مانند کوه‌‌‌های اطلس در مراکش و کوه سینا در مصر، وادی شب و وادی بنی در عمان، جبل المذبه در اردن و کوه هرمون در لبنان. پارک ملی توبکال در کوه‌های بلند اطلس مراکش نمونه‌‌‌ای از مقاصد گردشگری کوهستانی در این منطقه است که به‌‌‌عنوان اولین پارک در مراکش برای حفاظت از اکوسیستم‌های مرتفع، از جمله جانوران و گیاهان بومی این منطقه ایجاد شده است. در طول چند دهه، این پارک به یک مقصد محبوب برای گردشگران خارجی و اخیرا برای خود مراکشی‌‌‌ها تبدیل شده است. تخمین زده می‌شود که این پارک حدود ۴۰هزار بازدیدکننده در سال دارد.

آمریکای شمالی و کارائیب یکی از مناطق مهم گردشگری کوهستان به دلیل وجود کوه‌‌‌هایی با شهرت جهانی همچون آلاسکا، آپالاچی، بروکس، راکی و سیرامادره به‌‌‌شمار می‌روند.  آمریکای جنوبی با زنجیره کوهستانی ۵ کشور آرژانتین، بولیوی، شیلی، کلمبیا، اکوادور و پرو را دربرمی گیرد که سالانه گردشگران بسیاری را به این کشورها جذب می‌کند. ماچو پیچو محلی در شهر باستانی اینکاها، در ارتفاعات پرو است.  این محل یکی از مشهورترین مکان‌‌‌های باستان‌‌‌شناسی جهان و میراثی فرهنگی-طبیعی ثبت شده در یونسکو است.  در منطقه جنوب صحرای آفریقا کوه‌‌‌های کریستال در گابن، کنگو، زامبیا و آنگولا، کوه‌‌‌های دراکنزبرگ در آفریقای جنوبی و کوه‌‌‌های میتومبا در زامبیا از مقاصد اصلی گردشگری به‌‌‌شمار می‌‌‌روند. کوه کلیمانجارو بلندتربن کوه آفریقا و بلندترین قله مستقل در جهان

است که به گفته مقامات تانزانیا در بخشی از پارک ملی کلیمانجارو سالانه حدود ۵۰هزار گردشگر از دامنه آن بالا می‌‌‌روند.

منبع:دنیای اقتصاد

اگر تا پیش از سفر نمی‌‌دانستی که قرار است با چه چیزی روبه‌رو شوی و چقدر با تصوراتت از چیزی که از کرمانشاه در ذهن نقش بسته، تطابق خواهد داشت، اینک درست زمانی که وسط حیاط عمارت در کنار درخت خرمالو و حوضی لوزی‌شکل به آسمان آبی می‌‌نگری، می‌‌دانی که با چه چیزی مواجه خواهی شد. با زیبایی بی‌‌نظیری که فراتر از انتظار است.

 قدم زدن در دل تاریکه بازار

زیبایی کرمانشاه را نمی‌توان منحصر به بهار دانست، زیرا پاییز رنگارنگ و بی‌‌نظیر آن چیزی فراتر از زیبایی را به تصویر کشیده است. قدم زدن در دل محله قدیمی با بافت سنتی و کوچه‌هایی باریک در یک هوای مطبوع پاییزی برای رفتن به بازار سنتی یا همان «تاریکه بازار» آغاز ماجراجویی در این شهر باستانی چند هزار ساله است. بازاری که در زمان خود بزرگ‌ترین بازار سرپوشیده خاورمیانه به‌‌شمار می‌رفت و اکنون ۱۸ صنف شغلی را در خود جای داده است. عبور از کوچه‌های تنگ و باریک بازار از میان صنف خیاطان، تو را به «مسجد شافعی‌‌ها»، یکی از جاذبه‌های این محله قدیمی می‌‌رساند. مسجدی با معماری اسلامی که به سبک مساجد امپراتوری عثمانی ساخته شده است که با ورود به این مسجد، تصویری از مسجد کبود و ایاصوفیه و بسیاری از مساجد استانبول در ذهن تداعی می‌شود. نقش و نگارهایی که بر روی گنبدها و دیوارهای آن ایجاد شده و رنگ طلایی در حاشیه ستون‌‌ها، جلوه بی‌‌نظیری را به تصویر می‌‌کشد و تو را محو معماری منحصربه‌فرد این مسجد ۷۰ساله می‌کند. در قسمت محراب مسجد، علاوه بر کاشی‌‌کاری‌‌های خاص، پنجره‌‌ای با شیشه‌های رنگی و نوری که از آن عبور می‌کند و وارد مسجد می‌شود، زیبایی در هنر معماری را به اوج خود می‌‌رساند.

 تقارن فرهنگ و هنر کردی

پس از آن، با ادامه مسیر به راسته پارچه‌فروشان شاهد اوج فرهنگ کردی خواهی بود. پارچه‌های رنگارنگی که خاص لباس‌‌های کردی است و بازار با پارچه‌هایی با طرح‌های خاص تماشایی می‌شود. در انتهای این راسته بازار، مسجد و مدرسه عمادالدوله یکی از قدیمی‌ترین مساجد این شهر قرار دارد. اگرچه باید از ورودی تاریکی عبور کنی اما با باز شدن در حیاط، وارد فضای بسیار بزرگ و زیبایی می‌‌شوی که وسط آن حوض بسیار بزرگی قرار گرفته و دورتادور آن توسط ساختمان‌های آجری شکل و دیوارهای کاشی‌‌کاری شده با معماری منحصربه‌فرد احاطه شده که نمای بسیار زیبایی را به محیط بخشیده است. اما آنچه در این مسجد در کنار معماری خاص، توجه را به خود جلب می‌کند، ساعتی است که در قسمتی از حیاط بر روی مناره‌‌ای قرار گرفته که شبیه به برج‌های ساعتی است که در بسیاری از کلیساها یا خیابان‌‌های تاریخی برخی کشورها وجود دارد. همچنین تور والیبالی که دقیقا پایین این برج ساعت قرار دارد و بیش از هرچیزی، نگاه‌ها را به خود جلب می‌کند. با خروج از بازار سرپوشیده به خیابانی می‌رسید که مملو از خوراکی‌‌ها و شیرینی‌‌های مخصوص کرمانشاه است. قدم زدن در خیابان‌‌های کرمانشاه است که می‌تواند چهره واقعی مردمان ‌میهمان‌‌نواز، نجیب و سخت‌‌کوش این دیار را نشان دهد. زمانی که برای خوردن آش عباسعلی یا فرنی مخصوص کرمانشاه به یکی از مغازه‌ها وارد می‌‌شوی و شروع به گفت‌وگو با آنها می‌‌کنی با خوشرویی و ذوق تمام، به معرفی تک‌تک شهرها و مقاصد گردشگری همراه با بیان تاریخ آنها و هرآنچه می‌تواند برای یک بازدیدکننده جذاب باشد می‌‌پردازند. درست پس از صحبت با مردمان خونگرم کرد متوجه خواهی شد که ادبیات، تاریخ، هنر و موسیقی تا چه اندازه در تار و پود زندگی مردمانش نهفته است و در واقع بخش جدایی‌ناپذیر از اصالت و فرهنگ کردی است که در حفظ و انتقال آن به آیندگان نهایت تلاش خود را می‌کنند. همچنین موسیقی، بخش جدایی‌ناپذیر از فرهنگ این شهر است که آن را به یکی از مراکز موسیقی کردی و ایرانی تبدیل کرده است.

 بیستون در نگاهی دیگر

کرمانشاهی که بیش از هر چیزی با بیستون و طاق بستانش معروف است و به‌‌دلیل قدمت ۸ تا ۱۲ هزار ساله خود و وجود کتیبه داریوش، دیوارنوشت‌‌ها، مجسمه هرکول، کاروانسرای شاه عباسی و دیگر آثار باستانی و تاریخی باستان‌‌شناسان، علاقه‌مندان به تاریخ و گردشگران بسیاری را از سراسر جهان به خود جلب می‌کند. اما بیستون و طاق بستان را می‌توان فراتر از این آثار باستانی و تاریخی ارزشمند توصیف کرد. مسیر کرمانشاه به بیستون در یک عصر پاییزی آفتابی، چیزی ورای زیبایی را به‌‌تصویر می‌کشد. آن هم زمانی که ابرها با اشکال خاص در آسمان آبی لاجوردی خودنمایی می‌کنند و کوه‌های «پرآو» از دور نمایان است و کوه‌‌ بیستون و به‌‌ویژه فرهادتراش تمام نگاه‌ها را به خود جلب می‌کند. آسمانی که نمی‌توانی از آن چشم ‌برداری و زیبایی بی‌‌نظیری که با درختانی به رنگ پاییز تا عمق وجودت نفوذ می‌کند و گویی همه‌چیز در همان‌‌جا متوقف می‌شود و تو غرق آن همه زیبایی و صلابت شده‌‌ای. در قسمت ورودی بیستون، لیدر محلی برای معرفی منطقه و روایت داستان‌های دقیق آثار باستانی وجود دارد. بیرون از منطقه نیز دکه‌هایی برای ارائه حداقل خدمات به گردشگران فعال هستند و می‌گویند که مسافران پس از مدت‌ها (به دلیل محدودیت ناشی از همه‌‌گیری کرونا) به بیستون بازگشته‌‌اند و بالاخره کسب و کارشان دوباره رونق گرفته است. بیستونی که بیانگر کل تاریخ چندهزار ساله کرمانشاه است و آن را تبدیل به نماد و برند این شهر کرده است. مجسمه هرکولی که شاید بیش از ۲هزار سال قدمت دارد و حکاکی‌‌های روی دیوار که از زمان هخامنشیان در دل کوه به ثبت رسیده و کتیبه‌هایی که همچنان باقی مانده است. آنچه مردم کرمانشاه بیش از هر چیزی به آن می‌‌بالند و نقل تک‌تک مردم این شهر است، کوهی است که فرهاد آن را به عشق شیرین تراشیده. داستان عشق فرهاد در میان مردمان این خطه چنان جا افتاده که در لا‌‌به‌‌لای ادبیات، موسیقی و هنر این شهر جاری است.

آنچه در کنار آثار تاریخی و باستانی به بیستون روح می‌‌بخشد، پارک جنگلی بیستون و دریاچه‌‌ای در وسط آن است که درختان رنگارنگ پاییزی زیبایی بی‌‌نظیری را به تصویر می‌‌کشد و غروب آفتاب و آسمان نارنجی، زیبایی را به اوج خود می‌‌رساند. زیبایی‌ای که با هیچ دوربینی قابل ثبت نیست و تنها چشم‌ها گواه این حجم از زیبایی خواهد بود.

  و اما طاق بستان…

طاق بستان را شاید بتوان جدا از تمامی زیبایی‌‌های کرمانشاه قرار داد. پاییز آن شاید یکی از بی‌‌نظیرترین فصل‌‌های گردشگری این شهر باشد که درختان آن هرکدام به رنگی منحصربه‌فرد درآمده است. برگ‌های قرمز، زرد، نارنجی، قهوه‌‌ای و برخی‌‌ها هنوز سبز که با تمام رنگ‌‌هایی که تاکنون دیدم متفاوت بود. دو درخت با برگ‌های قرمز که نزدیک طاق بستان کنار دریاچه قرار دارند، آنچنان زیبایی بی‌‌نظیری به محیط می‌‌بخشند که به‌جرات می‌توان گفت یکی از زیباترین مناظر را از پاییز به رخ می‌‌کشد که یک فرد می‌تواند در طول زندگی با آن مواجه شود. طاق‌‌های پلکانی سنگی در دل کوه، دیوار‌نوشته‌ها، چشمه‌ها و پلی چوبی که دو طرف جاده را به یکدیگر متصل می‌کند از دیگر جاذبه‌های منحصر به‌فرد این منطقه است.

بیرون از محوطه طاق بستان کافه‌ها، رستوران‌‌ها و دستفروش‌‌های بسیاری قرار دارد که آن را تبدیل به محلی برای گذران اوقات فراغت مردم کرمانشاه و مسافران کرده است. دستفروش‌هایی که در آن هوای سرد پاییزی لبوی داغ، باقالی و آش عباسعلی را به مشتری‌‌ها ارائه می‌دهند که هوای مطبوع پاییزی، در کنار درختانی با برگ‌های منحصربه‌فرد، لذت خوردن این غذاهای گرم را صدچندان می‌کند. اینکه کرمانشاه به عنوان یک شهر ایرانی در یونسکو به عنوان شهر خلاق خوراکی ثبت شده است را می‌توان انتخاب درست از شهری دانست که از متنوع‌ترین خوراکی‌‌ها برخوردار است. در کنار دنده کباب و خورش خلالی که شهرتی جهانی دارد، «بژی» نانی روغنی با طعمی منحصربه‌فرد که اصولا زنان در مناطق گردشگری خارج از شهر به طبخ آن برای ارائه به گردشگران مشغولند یا برخی از غذاهایی که تنها در فصلی خاص وجود دارند همچون «کلانه» که به‌‌دلیل استفاده از گیاهان خاص تنها در فصل بهار پخت می‌شود و در فصول دیگر به‌‌ندرت می‌توان یافت یا «ترخینه» که غذایی برای فصل‌‌های سرد است و قدم زدن در بلوار طاق بستان می‌تواند پایان سفر در جاذبه‌های این شهر باشد. بلواری که همانند بلوار کشاورز در تهران پارکی در وسط خیابان قرار گرفته و محلی  است برای قدم زدن، تفریح و محو  در زیبایی پاییز شدن. نیمکت‌‌هایی که با فاصله کم قرار گرفته و حوضچه‌های زیگزاگی که نمای بسیار زیبایی را خلق کرده‌اند و آدم‌هایی که با اشتیاق در آن قدم می‌‌زنند و به گفت‌وگو با یکدیگر مشغولند و صدای خنده‌هایی که هرازگاهی در فضا طنین‌‌انداز می‌شود. در این شهر زندگی جریان دارد…

منبع:دنیای اقتصاد