طبیعت گردی در میان گونه‌های مختلف گردشگری از جایگاه ویژه و رشد قابل توجهی برخوردار است و در ۲۰ سال اخیر شاهد گسترش سریع فعالیت‌های طبیعی گردی در سراسر جهان بوده‌ایم، مازندران با حدود ۳۰۰۰ جاذبه گردشگری طبیعی همچون غارها، تالاب‌ها، چشمه‌های آب معدنی، آبشارهای زیبا، جنگل، کوه و دریا، از استان‌های برتر در جذب گردشگر است که سالانه بیش از ۱۵ میلیون گردشگر داخلی و خارجی به آن وارد می شوند.

امروزه جاذبه‌های طبیعی بر توسعه گردشگری اثرگذار است، بنابراین برای توسعه گردشگری مازندران لازم است که با آموزش نیروی انسانی، استخدام نیروی متخصص و تحصیل کرده، مدیریت صحیح، با تصمیمات و اقدامات مناسب در پیشبرد و توسعه این صنعت مهم گامی اساسی بر داشت.

استان مازندران هنوز نتوانسته از تمامی ظرفیت‌های خود برای رونق اقتصاد توام با گردشگری استفاده بهینه کند خصوصا در امر بوم‌گردی و میزان ورودی گردشگران این حوزه به مازندران، این امر مشهودتر است.

به اعتقاد صاحب نظران حوزه گردشگری، توسعه گردشگری بوم گردی باعث توسعه پایدار، ایجاد اشتغال، رفع فقر و رونق اقتصادی نواحی روستایی کشور می شود و فعالیت‌های آن کارآفرینی و مهاجرت دوباره روستاییان از شهرها به روستاها را به همراه دارد.

بوم‌گردی و فوایدش

بوم‌گردی همراه با آموزش فرهنگ بومی، توجه به کشاورزی منطقه، آداب و رسوم سنتی و بومی و همگام شدن با طبیعت و عدم تخریب محیط زیست است؛ همچنین چنین فضاهایی با بهبود معیشت چند خانوار بومی نمی‌تواند اهداف اقتصادی بوم‌گردی را که کمک به معیشت کل منطقه است، تأمین کند.

فعالان بوم‌گردی و در رأس آن، مدیران اقامتگاه‌ها باید به این اصول آشنا باشند و آن ها را در عمل به اجرا درآورند، بوم گردی مدلی از کسب و کار است که اشتباها به آن اقامتگاه بوم گردی گفته می‌شود.

واحد های بوم گردی علاوه بر کمک به حفظ گونه‌های گیاهی و جانوری، توجه ویژه ای به پاکیزگی و بهداشت داشته باشد، در عین حال این واحدها باید تا حد امکان از انرژی‌های تجدیدپذیر استفاده و در مصرف انرژی نهایت صرفه‌جویی را ارائه دهد. یک اقامتگاه بوم‌گردی واقعی باید حافظ ارزش‌های فرهنگی، سنتی، زیستی و بومی منطقه باشد و همچنین، فعالیت‌های صورت گرفته در آن‌ها باید مبتنی بر حفظ محیط زیست باشد.

اقامت شبانه بوم‌گردی نیست!

نکته مهم این است که صرفاً یک سرمایه‌گذار در یک فضای روستایی یا در دل طبیعت، اقامتگاهی را ایجاد کند و عده‌ای با پرداخت هزینه مدتی را در طبیعت بگذرانند، بوم-‌گردی نیست، بلکه این تنها یک اقامت شبانه در طبیعت است.

به باور کارشناسان سیاست‌گذاری نامناسب و کج فهمی برخی از نهادها با توجه به میان بخشی بودن اقامتگاه‌ها، عدم توجه به عرضه محوری و تقاضا محوری بودن به عنوان نیروی محرک فرآیند توسعه بوم گردی، تاکید بیش از حد بر رشد بوم گردی به جای توسعه بوم گردی (آمارزدگی)، توجه به مدل های تجاری در تصمیم گیری و مغفول ماندن ارزیابی اثرات از جمله مهم ترین چالش های اساسی فراروی بوم گردی است.

نداشتن مدل محلی برای برنامه ریزی رشد و توسعه، عدم توجه کافی به گردشگری صنایع فرهنگی خلاق، ضعف بازاریابی آنلاین و بازاریابی مبتنی بر وب برای بازار هدف خارجی، عدم پیوند بین بوم گردی و تجربه شیوه های معیشت بومی و حضور سرمایه گذار غیربومی و بدون آشنا به فرهنگ بومی منطقه از جمله دیگر چالش های این امر مهم است.

چالش‌های بوم‌گردی مازندران از زبان یک استاد دانشگاه

مهدی رمضان‌زاده یکی مدیرگروه جهانگردی و گردشگری دانشگاه مازندران چندی پیش به این نکته اشاره کرده بود که، هسته‌های اولیه جوامع روستاها بودند که موجب پدید آمدن شهرها شدند و حفظ بافت روستایی امری مهم است که کاهش تنوع درآمدی و ضعف زیرساخت‌ها از جمله مهم ترین عوامل مهاجرت روستائیان به شهر هستند.

وی با بیان اینکه اصول حفظ منابع طبیعی، اصول مربوط به سازماندهی جامعه، اصول مربوط به مدیریت و اصول مربوط به آموزش  از مجله اصولی است در گردشگری جوامع محلی مدنظر قرار می گیرد، خاطرنشان کرده بود که، هنوز استراتژی درستی در امر پایش بوم‌گردی صورت نگرفته است، گفت: فرصت‌های بوم گردی زیادی در مازندران وجود دارد اما به خاطر مشخص نبودن استراتژی ها از این فرصت ها استفاده نمی شود.

رمضان‌زاده ادامه داد که، سیاست‌گذاری نامناسب و کج‌فهمی برخی از نهادها با توجه به میان بخشی بودن اقامتگاه‌ها، عدم توجه به عرضه محوری و تقاضا محوری بودن به عنوان نیروی محرک فرآیند توسعه بوم گردی، تاکید بیش از حد بر رشد بوم گردی به جای توسعه بوم گردی (آمارزدگی)، توجه به مدل های تجاری در تصمیم گیری و مغفول ماندن ارزیابی اثرات از جمله مهم‌ترین چالش های اساسی فراروی بوم گردی است.

عضو هیئت علمی گروه جهانگردی و گردشگری دانشگاه مازندران یادآور شد که، نداشتن مدل محلی برای برنامه ریزی رشد و توسعه، عدم توجه کافی به گردشگری صنایع فرهنگی خلاق، ضعف بازاریابی آنلاین و بازاریابی مبتنی بر وب برای بازار هدف خارجی، عدم پیوند بین بوم گردی و تجربه شیوه های معیشت بومی و حضور سرمایه گذار غیربومی و بدون آشنا به فرهنگ بومی منطقه از جمله دیگر چالش های این امر مهم است.

عضو هیئت علمی دانشگاه مازندران در بخش دیگری از سخنان خود، با ابراز این عقیده که سیاستی برای گردشگری جنگلی در مازندران وجود ندارد، گفته بود که، الگوی بوم‌گردی جنگل به دلیل جذابیت‌های موجود، می‌تواند موجب احیا و تجدید حیات بسیاری از تولیدها، فرهنگ، صنایع دستی، شیوه زندگی در کنار جنگل، دامپروری، تولید گوشت، لبنیات، اشتغال و غیره شود.

بوم گردی در جنگل لذت‌بخش اما تنش‌زا

فرهنگ گذشته مازندران زندگی «پشت به دریا و رو به جنگل بوده است»، خاطرنشان کرده بود که، بسیاری از سکونتگاه‌های مازندران در گذشته در حدفاصل ارتفاعات و جلگه قرار داشت و امروز نیز بیش از 40 درصد از سکونتگاه‌های این استان در حاشیه و داخل جنگل قرار دارد.

وی به این نکته اشاره کرد که، زندگی در جنگل با وجود گونه‌های مختلف درختی و زیستی تفاوتی با زندگی شهری امروزی ایجاد می‌کند که این امر تقاضای اجتماعی را برای حضور در این نوع اقامتگاه‌ها افزایش می‌دهد با این حال معتقد بود عدم تجاوز به منابع طبیعی از سوی صاحبان اقامتگاه‌های گردشگری، تخریب محیط، آتش سوزی، انباشت زباله و غیره بخشی از مواردی است که در بوم‌گردی جنگلی باید بر روی آن به طور کامل نظارت داشت.

به گزارش ایسنا، الگوی بوم‌گردی جنگل به دلیل جذابیت‌های موجود، می‌تواند موجب احیا و تجدید حیات بسیاری از تولیدها، فرهنگ، صنایع دستی، شیوه زندگی در کنار جنگل، دامپروری، تولید گوشت، لبنیات، اشتغال و غیره شود و اگر این امر در کنار معیشت جنگل‌نشینان شکل بگیرد به رشد اقتصادی آنها نیز کمک می‌کند.

منبع:ایسنا

میکائیل نظری در وبینار “گردشگری خلاق” با اشاره به اهمیت آشنایی با فضای پس از دوران کرونا در صنعت گردشگری، گفت: در دوران کرونا از طریق گردشگری مجازی، گردشگران می توانند به صورت مجازی و آنلاین از بسیاری از جاذبه ها و موزه ها بازدید کنند و این امر باعث کم شدن رنج سفر و هزینه سفر برای آنان می شود که به نظرم به دلیل مزایای این نوع گردشگری، بازدید مجازی در دوران بعد از کرونا نیز ادامه داشته باشد.

وی ادامه داد: در این میان مقاصد سفر و آژانس های مسافرتی موفق خواهند بود که گردشگری خلاق را وارد قسمت های مختلف بسته های سفر بکنند و در بخش هایی از جمله اقامت، غذا، بازدید از جاذبه و خرید خلاقیت به خرج دهند تا تجربه ی متفاوتی را برای گردشگران رقم بزنند.

به گزارش ایسنا، وی توضیح داد: به عنوان مثال آیا می توانید طعم کوفته تبریزی را به گردشگر مجازی بچشانید؟ آیا می توانید زیبایی و لذت اقامت در چادرهای عشایری و شرکت در مراسمات آیینی قوم های مختلف را به گردشگران، از پشت تلفن همراه یا تصاویر نشان دهید؟ این ها همان جذابیت هایی هستند که با وجود پیشرفت تکنولوژی، گردشگر را برای سفر به مقاصد گردشگری وسوسه می کنند.

نظری با اشاره به بخش های مختلف گردشگری خلاق، بیان کرد: در برنامه سفر این نوع گردشگری بهتر است که سرو غذاهای محلی، بازدید از کارگاه های صنایع دستی و مشارکت دادن گردشگران برای ساختن صنایع دستی، دیدار و ارتباط با هنرمندان از جمله هنرمندان صنایع دستی، نقاشان، موسیقیدانان و…، استفاده از هنر موسیقی سنتی و محلی و حضور در مراسم های آیینی و مذهبی مردم جامعه میزبان مورد توجه قرار گیرد.

وی البته تاکید کرد که در گردشگری خلاق، ورود به حوزه فرهنگی و دینی مردم جامعه میزبان موضوع حساس و شکننده ای است که باید با رعایت خط قرمز ها و احترام به اعتقادات آنان انجام شود و طوری نباشد که با رفتار نسنجیده و صرف با هدف ایجاد خلاقیت، دو فرهنگ را در مقابل هم قرار دهیم.

وی با بیان این که هدف از گردشگری خلاق، برقراری ارتباط قلبی و عاطفی بین گردشگر و مردم جامعه میزبان است، گفت: آشنایی با روحیات ملل در دو گروه گردشگر و جامعه میزبان باید مورد توجه قرار گیرد و طوری باشد که بدون هیچ گونه بی احترامی، هر دو گروه از دیدار و معاشرت باهم لذت ببرند.

نظری به فعالان صنعت گردشگری توصیه کرد که در دوران کرونا و کاهش آمار سفر، شروع به شناسایی لایه های پنهان و ناشناخته ی مقاصد سفر بکنند و با آداب و رسوم قوم های مختلف هر چه بیشتر آشنا شوند تا بتوانند تورهای جذاب برای گردشگران در دوران پس از کرونا ارائه دهند.

وی در پایان یاد آور شد که سفر در دوران کرونا نه تنها خدمت به صنعت گردشگری نیست، بلکه خیانت به جامعه مقصد سفر است؛ چراکه باعث شیوه هر چه بیشتر این ویروس و متوقف شدن گردشگری می شود.

وبینار گردشگری خلاق به همت معاونت فرهنگی سازمان جهاد دانشگاهی آذربایجان شرقی و مرکز گردشگری سهند به صورت مجازی در سامانه آموزش مجازی جهاد دانشگاهی (امجد) با هدف آموزش فعالان گردشگری برای فعالیت در دوران کرونا و بعد از آن در صنعت گردشگری برگزار شد.

منبع:ایسنا

به گزارش ایسنا به نقل از روابط‌عمومی معاونت گردشگری وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی، زاهد شفیعی گفت: با توجه به تاکید وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی مبنی بر تمرکز بر آموزش‌های مجازی در شرایط شیوع ویروس کرونا، راه‌اندازی سامانه یکپارچه آموزش مجازی در دستور کار این معاونت قرار گرفت تا به واسطه آن بستری مجازی و مطمئن برای کلیه فراگیران از سراسر کشور و نیز اساتید و موسسات آموزشی گردشگری فراهم شود. از این رو هم‌اکنون دوره‌های کوتاه‌مدت گردشگری از جمله راهنمایان تور فرهنگی، طبیعت‌گردی، زمین ـ گردشگری و مدیریت فنی بند «ب» به صورت مجازی برای هموطنان سراسر کشور مهیا شده است.

او با بیان اینکه آموزش مقوله‌ای تعطیل نشدنی، مستمر و پویاست و ضرورت دارد در تمام شرایط حفظ و برقرار باشد، افزود: آموزش گردشگری از این امر مستثنی نیست و نیروی انسانی شاغل در این صنعت نیازمند به همگام‌سازی و بازنگری مهارت‌ها وآموخته‌های خود حتی در شرایط غیرعادی وحادی مانند شیوع کرونا است.

شفیعی ادامه داد: استفاده از فرصت‌ها و امکانات ارتباطی از راه دور همواره مدیران بخش گردشگری را به استفاده از فناوری‌های نو ترغیب کرده است، لیکن  به دنبال شیوع ویروس کرونا و ضرورت پرهیز از اجتماع مخاطبان در فضاهای بسته و محدود و نیز التزام به رعایت پروتکل‌های بهداشتی و فاصله‌گذاری اجتماعی، تسریع در بهره گیری از آموزش‌های مجازی را تشدید کرده است و همچنین انگیزه‌ و اهداف دیگری نظیر ضرورت توزیع امکانات و فرصت‌های‌ علمی و نیز رعایت توازن و عدالت آموزشی برای تمام مناطق برخوردار و کمتر برخوردار کشور را مضاعف کرده است.

وی گفت: در این راستا در دفتر مطالعات آموزش گردشگری تلاش شد تا بحران موجود به فرصتی برای توسعه آموزش گردشگری تبدیل شود و با استفاده مغتنم از فرصت به دست آمده، فرایند آموزش گردشگری را توسعه یابد و در ایامی که فعالان گردشگری به علت مشکلات پیش آمده و منع سفر عملا امکانی برای فعالیت گسترده نداشتند، چارچوبی قابل قبول و راهگشا برای آموزش علاقمندان صنعت گردشگری از یک سو و فعالان این صنعت از سوی دیگر فراهم آید.

مدیر کل آموزش و مطالعات گردشگری افزود: بر این اساس برنامه‌ریزی لازم به عمل آمد تا دوره‌های آموزشی کوتاه‌مدت گردشگری به صورت مجازی و در قالب یک پلتفرم واحد برگزار شود و در کنار ادامه امر راهبردی آموزش، نظارت کامل و جامعی بر فرایند آموزش در موسسات آموزش گردشگری تحت پوشش انجام شود.

شفیعی با اشاره به اینکه پس از برنامه‌ریزی‌های به عمل آمده و هماهنگی‌های گسترده، پلتفرم واحد آموزشی در اواخر اردیبهشت ماه امسال راه‌اندازی و به جامعۀ گردشگری کشور معرفی شد، گفت: با توجه به فقدان تجربه منسجم آموزش گردشگری در کشور و نظر به مشکلات مالی موسسات آموزشی ناشی ازتوسعه بیماری کرونا، تلاش شد که این پلتفرم در ساده‌ترین و کاربردی‌ترین فرمت ممکن تهیه و شرایطی مهیا شود تا در چارچوب سامانه، تسهیلات لازم برای آموزش مدیران موسسات آموزشی گردشگری فراهم آید تا از این رو امکان دسترسی علاقمندان و فعالان گردشگری در اقصی نقاط کشور به خدمات آموزشی مذکور ایجاد شود.

وی ادامه داد: خوشبختانه بستر یاد شده در اولین ماه فعالیت، موفقیت قابل توجهی را کسب کرد و در پایان هفته اول تیر ماه در حالی که تنها کمی بیش از یک ماه از فعالیت سامانه می‌گذرد،   ۹۴ کلاس آموزش مجازی (دوره‌های کوتاه‌مدت گردشگری و توانمندسازی) در ۲۲ استان و توسط ۳۶ موسسۀ آموزشی برگزار شده است.

مدیرکل آموزش گردشگری گفت: برگزاری این دوره‌ها در استان‌های کمتر برخوردار نظیر ایلام، خراسان‌شمالی و  سیستان و بلوچستان در اولین ماه راه‌اندازی سامانه، نشانه نیاز و علاقه موجود برای آموزش گردشگری در اقصی نقاط کشور از یک سو وموفقیت دفتر مطالعات آموزش در همراه کردن تمام فعالان گردشگری از سوی دیگر است.

شفیعی بیان کرد: در نهایت و با توجه به اینکه رعایت اصل عدالت آموزشی و به اشتراک‌گذاری امکانات و فرصت‌های آموزش گردشگری در سرتاسر کشور از جمله سیاست‌های  وزارت میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری به شمار می‌آید، لذا بهره‌گیری از امکاناتی که این سامانه در اختیار وزارتخانه قرار داده شرایط دسترسی علاقمندان صنعت گردشگری به آخرین اطلاعات در زمینه گردشگری را فراهم آورده است.

منبع:ایسنا