آشنایی با جاذبه‌های طبیعی و تاریخی ساری – مازندران
شهرستان ساری مرکز استان مازندران با برخورداری از جاذبه های طبیعی و تاریخی از جمله پارک های جنگلی ، دریاچه ها و آببندان های طبیعی، سد سلیمان تنگه پناهگاهای حیات وحش و مجموعه های تاریخی مانند برج رسکت چشم انتظار گردشگران نوروزی است.
فرمانداری، بخشداری و شهرداری ساری نیز با توجه به ظرفیت گردشگری این شهرستان با تشکیل ستاد تسهیلات نوروزی تمهیدات لازم را برای گذراندن روزهای خوش برای گردشگران نورزی مهیا کرده اند.
پارک جنگلی شهید زارع
یکی از جاذبه های گردشگری شهرستان ساری پارک جنگلی شهید زارع است که در سه کیلومتری رودخانه ˈ تجن ˈ و شرق شهر ساری واقع است.
گردشگرانی که قصد دیدن این جاذبه طبیعی را دارند می توانند با پشت سر گذاشتن شهر ساری به سمت نکا ، از کناره بیمارستان سوانح و سوختگی شهید زارع یک کیلومتر به سمت جنوب طی مسافت کنند تا به این پارک جنگلی برسند.
این پارک جنگلی به علت مجاورت با تپه های جنگلی کم ارتفاع دامنه البرز ، بسیار زیبا و چشم نواز است و امکانات اقامتی کوتاه مدت برای بیتوته مسافران و گردشگران دارد.
پارک جنگلی شهید زارع ساری با 70 هکتار مساحت ، دارای تیپ درختی بلوط ـ انجیلی است که در سال 1344 جهت جلوگیری از انهدام جنگل و بازسازی و احیاء آن با گونه های کاج تهران و زربین جنگل کاری شد.
پناهگاه حیات وحش دشت ناز
پناهگاه حیات وحش دشت ناز با حدود 55 هکتار وسعت و پوششی از جنگل های جلگه ای دیگر جاذبه طبیعی گردشگری ساری است که در شمال شرقی این شهر واقع است.
دشت ناز از سال 1346به محلی برای تکثیر گوزن زرد ایرانی تبدیل شد.بخشی از گوزن های تکثیر شده در این پناهنگاه که به صورت دستی تعلیف می شوند همه ساله به زیست گاه های اصلی یعنی حواشی رودخانه ˈ دز ˈ و کارون منتقل می شوند.
تعدادی از گوزن های این پناه گاه به جزیره ˈ اشک ˈ در دریاچه ارومیه انتقال می یابند.
دور تا دور این پناهگاه حصارکشی شده است و گردشگران قادرند گوزن ها را از پشت دیوارهای سیمی مشاهده کنند.
پناهگاه حیات وحش سمسکنده
پناهگاه حیات وحش سمسکنده دومین پناهگاه حیات وحش شهرستان ساری است که در 10کیلومتری جنوب شرق شهر ساری واقع شده و مسیر دسترسی آن نیز از جاده بین المللی ساری به نکا و سپس ورود به جاده روستای سمسکنده است که در نهایت به درون این پناهگاه ختم می شود.
پوشش گیاهی این پناهگاه از نوع گونه های جنگلی و جلگه ای است و بخشی از آن هم مانند منطقه دشت ناز به عنوان زیستگاه گوزن زرد ایرانی مورد استفاده قرار می گیرد.
این منطقه که از سال 1352 تحت حفاظت بود در سال 1354 به عنوان پناهگاه حیات وحش شناخته شد.
پناهگاه حیات وحش سمسکنده با یک هزار هکتار وسعت دارای پوشش جنگلی جلگه ای خزری با گونه های شاخص بلوط ، انجیلی ، آزاد و توسکا است.
گوزن های زردی که در این پناهگاه پرورش داده می شود به زیستگاه اصلی این گونه جانوری در دز و کرخه و همچنین دیگر زیستگاه ها چون جزیره اشک و ˈ میان کــتل ˈ استان فارس انتقال داده می شود.
شغال ، گربه جنگلی ، سنجاب و سمور جنگلی و گراز هم از گونه های پستاندار و عقاب جنگلی، جغد و کبوتر جنگلی نیز از پرندگان شاخص این منطقه به حساب می آید.
منطقه حفاظت شده دودانگه و چهاردانگه
این منطقه کوهستانی با مساحت 16هزار و 904 هکتار در حدود 95کیلومتری جنوب شرقی شهرستان ساری دارای گونه های گیاهی و جانوری بسیار متنوعی است.
این منطقه از نظر ویژگی های بوم شناختی نظیر آب و هوا، توپوگرافی خاک و زمین شناسی متنوع است.
پناهگاه حیات وحش دودانگه با پارک ملی کیاسر، منطقه حفاظت شده پرور و منطقه حفاطت شده بولا هم مرز است.
غیر از انواع درختان و گیاهان جنگلی و مرتعی، مجموعه ای از گونه های وحوش نیز در آن وجود دارد که مهم ترین آنها عبارتند از گوزن، شوکا، کل، بز و میش، پلنگ، خرس، گراز و انواع پرندگان، بویژه قرقاول، کبک معمولی و کبک دری که فضای جذابی به آن بخشیده اند.
تالاب حمیدآباد ساری
تالاب حمید آباد از دیگر جاذبه های زیبای طبیعت مازندران است که در جاده دریا به سمت فرح آباد (خزرآباد) در روستای سرسبز و زیبای ˈ حمید آباد ˈ واقع است.
این تالاب پوشیده از گل های نیلوفر آبی است که در زمان باز شدن جلوه خاصی به این تالاب و منطقه می دهد.
گونه های مختلف پرندگان اعم از پرندگان مهاجر و غیرمهاجر در این تالاب زندگی می کنند که زیبایی این منطقه را دو چندان می کند.
ادامه این مسیر هم به مجموعه تاریخی فرح آباد و ساحل دریای خزر می رسد که به گردشگران نوروزی پیشنهاد می شود حتما سری هم به این مجموعه تاریخی بزنند.
مجموعه تالابی سراندون و بالندون
این مجموعه تالابی در جوار روستای سید محله در 25 کیلومتری جاده ساری به طرف بابلسر واقع است.
سید محله روستایی در دهستان ˈ رودپی جنوبی ˈ شهرستان ساری است که مجموعه تالاب دو بخشی ˈ سراندون ˈ در جنوب و ˈ بالندون ˈ در شمال را در خود جای داده است.
وسعت این تالاب ها حدود 30 هکتار و عمق متوسط آنها هم یک متر است. وسعت این تالاب ها در زمستان و پاییز پر آب و در بهار و تابستان به علت استفاده زراعی از آب آنها ، کم آب است.
آب این تالاب ها شیرین است و درون و پیرامون آن ها را نیز نیزار و گیاهان مردابی پوشانده اند و در پس آن هم با مرغزارها و شالیزارها احاطه شده است.
این مجموعه از تالاب نیز به دلیل اقلیم مناسب، آب شیرین، پوشش گیاهی و مواد غذایی، زیستگاه پرندگان و آبزیان است.
این تالاب ها در پاییز و زمستان مامن و زیستگاه مرغان مهاجر از قبیل قو، مرغابی، قره غاز، پرلا و سایر پرندگان است.
دسترسی مناسب، محوطه سرسبز و دلنشین ، مناظر بکر و وحشی پیرامون این تالاب ها فضای گردشگاهی کم نظیری را رقم زده است که می تواند گردشگران و مسافران نوروزی را برای ساعاتی از نخستین روزهای فصل بهار از هرگونه بار روحی و روانی ناخوشایند تخلیه کند.
چشمه های باداب سورت
آن دسته از مسافران و گردشگران که به دنبال طبیعت بکر اعم از جنگل ، کوه و چشمه های زلال و متنوع هستند ، بهتر است سری به بخش ˈ چهاردانگه ˈ شهرستان ساری بزنند ، جایی که که نه از شرجی هوا خبری است و نه گرمای طاقت فرسای تابستان.
چهاردانگه جایی است که در آنجا کوه و جنگل به هم می رسند و طبیعت بیش از همه در چشمه های آب سرد و گرمی که از دل کوه بیرون می زنند و در حاشیه جنگل آرام می گیرد، جلوه گری می کند.
چشمه های ˈ سورت ˈ که محلی ها از آن به عنوان ˈ باداب ˈ یاد می کنند برای این که آبش گازدار و درمان کننده بعضی از بیمارها است ، یکی از صدها چشمه ای است که در منطقه چهاردانگه ساری گردشگران را فرا می خواند. سورت نیز به معنی شدت اثر است.
این چشمه ها در روستای سورت در دهستان ˈ پشت کوه ˈ و حدفاصل روستاهای ˈ اروست ˈ و ˈمال خواست ˈ واقع است.
این چشمه ها از شمال به ارتفاعات و تپه های پوشیده از جنگل هایی با درختان سوزنی برگ می رسد، از جنوب مشرف به دره های پایین دست و از شرق در مجاورت ارتفاعات پوشیده از گیاهان بوته ای و درختچه ها واقع هستند.
چشمه های باداب سورت در سال 1387به عنوان دومین اثر طبیعی ملی ایران بعد از کوه دماوند ثبت شد و به این گونه در جایگاهی بالاتر از اثر طبیعی ˈ سرو ابرکوه ˈ به عنوان سومین اثر طبیعی ملی ایران جای گرفت.
چشمه های باداب سورت بعد از چشمه ˈ پامو کاله ˈ ترکیه به عنوان دومین چشمه آب شور جهان ثبت جهانی نیز شده است.
باداب سورت شامل دو چشمه با آب های کاملا متفاوت از لحاظ رنگ، بو، مزه و حجم آب است.
چشمه پر آب دارای آب بسیار شور و دارای استخری با قطر حدود 15 متر و عمق زیاد است که عمدتا درتابستان برای آب تنی استفاده می شود و برای درمان دردهای کمر و پا، امراض پوستی، روماتیسم و مخصوصا سردرد میگرنی سودمند است.
همچنین این چشمه به علت شور بودن در فصل زمستان یخ نمی زند.
چشمه دوم که در بالادست و شمال غربی چشمه اول واقع است ، ترش مزه و دارای آبی به رنگ قرمز و نارنجی است و در اطراف چشمه کمی رسوب آهن به چشم می خورد.
جریان آب های رسوبی و معدنی این چشمه ها طی سال ها، در شیب پایین دست کوهستانی خود صدها طبقه و ده ها حوضچه بسیار زیبا به رنگ های نارنجی، زرد و قرمز در اندازه های مختلف پدید آورده است.
این طبقات و حوضچه ها در واقع جاذبه اصلی و ویژگی منحصر به فرد چشمه های باداب سورت است.
زیبایی این طبقات و محل ویژه قرارگیری چشمه در دامنه کوهستان و چشم اندازهای اطراف بویژه در غروب تحسین برانگیز است.
چشمه باداب سورت از نوع ژئوپارک محسوب می شود و همزمان با آخرین چین خوردگی البرز در پلیوستوسن و پلیوسن (دوران چهارم زمین شناسی) شکل گرفت.
دیدن چشمه و حوضچه های باداب سورت بویژه در فصل بهار خستگی را از جان گردشگران بیرون می کند و چشمان کنجکاو و حقیقت جو در کنکاش مناظر طبیعی جنگلی و کوهستانی پیرامون تا دوردست ها مبهوت و خیره می ماند.
خیال انگیزترین صحنه های منطقه به هنگام طلوع و غروب خورشید است که تلالو نور خورشید در حوضچه ها و انعکاس نور آنها همراه با سایه روشن طبیعت اطراف جلوه های تحسین بر انگیز از موهبت خداوندی را به جلوه گری می گذارد که این چشم اندازهای چشم نواز هیچگاه از روح و ذهن فراموش نمی شود و بارها و بارها طبیعت دوستان را به تماشای خود فرا می خواند.
این چشمه ها در ارتفاع 1840متری واقع شده اند و در ایران بی نظیر هستند و تا جایی که می دانیم در کشورهای ترکیه، آمریکا و نیوزلند چشمه هایی شبیه باداب سورت وجود دارد.
دریاچه الندان
دریاچه ˈ الندان ˈ که در گذشته با نام آببندان پله ازنی هم شناخته می شد در نزدیکی روستای ˈ ازنی ˈ از توابع بخش چهاردانگه شهرستان ساری واقع است و نام خود را هم از این روستا گرفته است.
روستای ازنی در 65 کیلومتری جنوب شهر ساری و 20 کیلومتری ˈ کیاسر ˈ در دهستان چهاردانگه و در بخش چهاردانگه شهرستان ساری و در دامنه کوهی به نام ازنی کوه در جاده ساری ـ سمنان (جاده کیاسر) واقع است.
وسعت دریاچه الندان که آب آن فقط از بارندگی تامین می شود 17 هکتار است که در موقع بارندگی به 30 هکتار نیز گسترش می یابد.
این دریاچه در فصل زمستان محل سکونت اردک های وحشی است و در سال های اخیر با رها سازی ماهی در این دریاچه کاربرد های آن افزایش پیدا کرد.
در آن سوی دریاچه الندان یا آب بندان پله ، رود خانه ای جریان دارد که آب گوارای آن برای نوشیدن بسیار مناسب است ، چون از سرچشمه این رودخانه تا محل اتصال آن به زمین های کشاورزی هیچگونه سکونتگاه انسانی وجود ندارد که سبب آلوده کردن آن شود.
در نزدیکی آبندان پله یا دریاچه الندان درختچه های ˈ ازگیل ˈ و ˈ ولیک ˈ به وفور یافت می شود، درختانی مثمری که ثمرشان در فصل پاییز قابل خوردن می شود.
نحوه قرار گیری و نوع خاک دریاچه الندان سبب شده است در اثر اندک بارندگی تمامی آب های باران و برف به سمت آن جریان پیدا کند و عدم نفوذ پذیری خاک آن باعث شده تا ماندگاری آب در آن زیاد شود.
اطراف آببندان در اوایل بهار محل رویش گل بنفشه ، یک نوع پیازچه وحشی با نام محلی ˈ الزی ˈ و انواع سبزی های معطر و دارویی است.
دریاچه میانشه
دریاچه ˈ میانشه ˈ که ˈ چورت ˈ هم نامیده می شود در فاصله 10 کیلومتری روستای چورت حد فاصل ساری تا کیاسر و در80 کیلومتری جنوب شهر ساری واقع است.
وسعت این دریاچه حدود دو و نیم هکتار است که در حدود سال های 1300 خورشیدی بر اثر زمین لرزه و رانش زمین و در پی آن بسته شدن مسیر آب چشمه های که در کنار دریاچه واقع بودند ، به وجود آمد.
هنگام کاهش آب ، پدیدار شدن باقی مانده درخت هایی که در محل پیدایش دریاچه بودند منظره ویژه ای را ایجاد می کند.
این دریاچه در شکاف دره ای با شیب زیاد قرار گرفته و دور تا دور دریاچه را پوشش های جنگلی بکر و درختان قدیمی در بر گرفته است.
شکل هندسی دریاچه به شکل بیضی است و ژرفای آن با توجه به میزان بارش های فصلی متغیر است.
ماهی های موجود در دریاچه توسط افراد محلی به دریاچه انداخته شده است.
این دریاچه یکی از زیباترین جاذبه های تفریحی استان مازندران است که برای رسیدن به آن باید مسیر جنگلی را با پای پیاده طی کرد که خود جاذبه دیگری است برای رسیدن به یک جاذبه گردشگری بکر.
البته این مسیر مجهز به استراحتگاه و سرویس های بهداشتی است و همین از سختی پیاده روی کم می کند.
سد سلیمان تنگه
این سد در 45 کیلومتری جنوب غربی ساری، در منطقه ای کوهستانی واقع شده است.
سد سلیمان تنگه در سال 1379برای بازدید آماده شد و از نظر اقامتی برای بازدید کنندگان بسیار مناسب است.
امکانات قایقرانی و اسکی در این سد برای گردشگران و بازدید کنندگان مهیا بوده و مجموعه مناسبی برای اقامت و گردش را فراهم آورده است.
با توجه به عظمت سد، زیبایی دریاچه و فضای دلپذیر اطراف آن در حال حاضر، این سد یکی از زیباترین چشم اندازهای مازندران محسوب می شود که ظرفیت و قابلیت فوق العاده ای برای صنعت گردشگری این استان است.
باز دید از تاج سد با خریداری بلیت در روز ها ممکن است. یکی از جاذبه های تفریحی این سد مهیا بودن امکان ماهیگیری برای گردشگران است.
فعالیت بخش خصوصی در بخشی از فضای مجاور سد و با ایجاد محیط هایی چون رستوران و سکوهایی برای نشستن و تفریح ، جذابیتی دو چندان به این محیط زیبا بخشیده است.
پارک آفتاب ساری
گردشگرانی که از غرب وارد شهر ساری می شوند برای دیدن این پارک باید در میدان امام خمینی (ره) مسیر داخل یا مرکز شهر را در پیش بگیرند و تنها با طی چند صد متر در بلوار آزادی می توانند پارک آفتاب را در سمت راست خود ببینند.
مساحت پارک آفتاب ساری حدود یک هزارو 500 متر مربع است و مانند هر بوستان شهری به امکانات لازم از جمله وسایل بازی کودکان مجهز است. این پارک بیش از همه برای چادر زدن و اقامت در شب مورد توجه مسافران و گردشگران قرار می گیرد.
پارک تجن
ˈ تجن ˈ نام رودخانه ای است که از شهر ساری عبور می کند و این پارک در امتداد این رودخانه در شرق شهر ساری و در کنار پل تجن واقع است.
مساحت این پارک حدود 78 هزار متر مربع است که از شمال به جنوب امتداد دارد و به جهت درون شهری بودن، پذیرای مسافران زیادی بخصوص در فصل بهار و تابستان است.
فضای سبز ، جاده دسترسی ، پارکینگ اختصاصی ، نمازخانه ، سرویس بهداشتی ، آب شرب شهری ، شهربازی ، وسایل بدنسازی پارکی ، سد لاستیکی ، دریاچه سد ، قایق سواری ، پدالی ، آلاچیق ، تلویزیون پارکی ، کاف شاپ ،جت اسکی ، تخته اسکی و واحد درمانی از امکانات این پارک است.
مجموعه تاریخی شهر فرح آباد
بقایای شهر قدیمی ˈ فرح آباد ˈ به وسعت 30تا 40هکتار، در فاصله تقریبی 28کیلومتری راه اصلی ساری – فرح آباد و در فاصله دو کیلومتری ساحل دریای مازندران واقع است.
از مهم ترین بقایای این شهر ، مسجد و مدرسه قسمت هایی از یک پل، دیوار باقی مانده از یک قصر و حمام متعلق به دوره صفوی را می توان نام برد.
این محل در زمان شاه عباس اول بندری آباد و پر رونق بود تا جایی که لقب ˈ دارالسرور ˈ و حتی ˈ دارالسلطنه ˈ را به آن اختصاص داده بود.
شاهان صفوی، بویژه شاه عباس، علاقه خاصی به این محل داشت و همه ساله، تابستان، مدتی در این شهر اقامت می کرد.
این شهر در اواخر سلطنت شاه عباس دوم توسط روس ها به آتش کشیده شد و روس ها پس از کشتار همگانی و به آتش کشیدن کاخ جهان نما (قصر معروف شاه عباس بزرگ) از راه دریا گریختند.
بناهای مجموعه فرح آباد شامل کاخ ، پل ، مسجد ، آب انبار ، حمام ، کاروانسرا ، مدرسه ، بازار و خیابان های متعددی بود که در اطراف رود تجن ساخته شده بود.
این مجموعه زیبا در قرون اخیر در اثر عوامل طبیعی، جنگل کاری و توسعه کشاورزی تخریب شده است، ولی آنچه از بقایای آن مشاهده می شود دلالت بر شکوه و زیبایی آن در عهد صفوی دارد.
در میان همه آثاری که در مجموعه فرح آباد ذکر شد ، تنها مسجد به دلیل پایگاه مردمی خود، بر جا مانده است.
این مسجد در زمینی مستطیل شکل به ابعاد 75 در 65 متر ساخته شده و فرم آن چهار ایوانی است.
ورودی مسجد در ضلع شمالی آن قرار دارد و سردر ورودی آن روزگاری مزین به کاشی های هفت رنگ بود.
از مناره های این مسجد تنها پایه های آن پابرجاست.
آب مورد استفاده این مجموعه از جوی های روباز آجری با شیب بندی ملایم از رودخانه تجن به حوض حیاط مرکزی وارد و آب مازاد نیز از ضلع غربی آن خارج می شد.
از تزیینات مسجد نشانه هایی باقی است که می توان به کاربندی، کاشی کاری و مقرنس کاری اشاره کرد.
کاخ جهان نما با توجه به عظمت معماری و تلفیق هنر شرق و غرب که به صورت نقاشی روی دیوارهای آن به کار رفته، به این نام مشهور شده بود.
بقایای این کاخ در قسمت شمالی مجموعه تاریخی فرح آباد و در غرب رودخانه تجن قرار دارد.
با توجه به برج و بارها، ساختمان دو اشکوبه ، زمین بازی چوگان و همچنین با توجه به روایت مورخان و جهانگردان درباره ویژگی های آن می توان گفت که مجموعه فرح آباد یکی از مهم ترین شهرهای آباد زمان صفویه بود.
پل آجری نیمه ویران فرح آباد به صورت شرقی و غربی با ملات ساروج و آجر بر روی رودخانه تجن احداث شده بود.
این پل دارای هفت چشمه بود که امروزه به جز چند چشمه طاق، قسمت اعظم آن آسیب فراوان دیده است.
برج رسکت
برج ˈ رسکت ˈ مربوط به سده پنجم هجری و قمری است و در ۴۰ کیلومتری جنوب غرب شهر ساری در بخش دودانگه ساری در روستای رسکت واقع شده است.
مسیر دسترسی به آن از ساری آغاز و پس از عبور از دو راهی کیاسر و سد سلیمان تنگه به جانب غرب منحرف می شود که بیشتر قسمت های آن آسفالت است.
این اثر به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
گفته شده است که در سال ۲۳۱ خورشیدی برابر با ۲۳۷ قمری شهاب سنگی در این منطقه سقوط کرد که به نام ˈ شهاب سنگ اسپهبد شروین ˈ خوانده شد.
برخی پژوهشگران برج رسکت را یادمانی چند منظوره در نزدیکی محل سقوط این شهاب سنگ می دانند.
برج رسکت که 18 متر ارتفاع دارد در شیب تند کوهی سنگی در سال ۴۱۳ هجری قمری ساخته شد و مدفن یکی از شهریاران ˈ آل باوند ˈ است.
حد فاصل قسمت فوقانی بدنه و آغاز گنبد برج با مقرنس کاری تزئین شده است و دو کتیبه آجری نیز به خط پهلوی ساسانی و خط کوفی در روی آن به چشم می خورد.
دیگر بناهای تاریخی
برج آرامگاهی سلطان زین العابدین فرزند میر بزرگ مرعشی آملی در مجاورت امامزاده یحیی ساری در خیابان امامزاده یحیی از دیگر مجموعه تاریخی ساری است.
حمام وزیری مربوط به دوره قاجار که در خیابان انقلاب، کوچه آب انبار نو از دیگر بناهای تاریخی و فرهنگی مرکز استان مازندران است.
عمارت ˈ کلبادی ˈ که مکانی زیبا و قدیمی در مرکز شهر ساری و در مجاورت خیابان انقلاب در محله آب انبار نو است از بناهای دیدنی تاریخی محسوب می شود.
ویژگی های اجزای معماری آن نظیر اتاق ها، حجره ها، شاه نشین، حمام اصطبل، حیاط و هنر به کار رفته بر روی پنجره ها و ارسی ها و تزئین آنها با شیشه رنگی در نوع خود بی نظیر است.
منبع:همشهری
