باغ عفیف آباد یا باغ گلشن از باغ های معروف و زیبای شهر شیراز است که در انتهای خیابانی به همین نام قرار دارد. این باغ در دوران صفویه از گردشگاه های باصفای شهر شیراز به شمار میرفته و گویا در بخشی از آن قلعه ای وجود داشته که به عنوان منزلگاه حکمرانان منطقه مورد استفاده بوده است.
در زمان قاجار عمارت کنونی باغ به فرمان میرزا علی محمد خان قوام الملک در آن ساخته شد. اواخر عهد قاجار نیز یکی از وارثان قوام الملک به نام عفیفه خانم تغییرات قابل توجهی در باغ پدید آورد و در نوسازی و بهسازی آن کوشید؛ از این رو از آن پس این باغ با نام او عفیف آباد شناخته می شود.
در دوران پهلوی وارثان باغ، آن را به فرح پهلوی هدیه کردند. اما در نهایت در سال 1340 ارتش، باغ عفیف آباد را خریداری نمود و پس از انقلاب نیز درهای باغ به عنوان یک موزه ی نظامی به روی عموم باز گردید. دیوارهای بلند، باغ عفیف آباد را احاطه کرده اند؛ دروازه ی چوبی ورودی باغ در بخش شمالی آن واقع است و اتاق های نگهبانی در دو طرف دروازه و دالان ورودی دیده می شوند. این باغ قدیمی و سرسبز 127 هزار متر مربع وسعت دارد و علاوه بر درختان سربه فلک کشیده، یک کاخ سلطنتی و یک حمام ایرانی را در خود جای داده است.
یک استخر بزرگ نیز در مقابل عمارت دیده می شود. عمارت سلطنتی باغ دو طبقه است و تزئینات بسیار زیبایی دارد؛ در طبقه ی اول انواع سلاح نظامی، زره و کلاه خود متعلق به دوران های گوناگون نگهداری می شوند. طبقه ی دوم نیز به موزه ی عبرت موسوم است. در این بخش انواع مبلمان و تزیینات سلطنتی به نمایش در آمده اند که به سفارش فرح پهلوی ساخته شده و در عمارت باغ چیده شده بودند. برخی از این لوازم از آثار ارزشمند طراحان مطرح اروپایی هستند.
وقتی به عمارت میان باغ می رسید کمی سر به هوا می شوید؛ کمتر کسی می تواند از خیر تماشای نقاشی های ظریف در سقف این ساختمان بگذرد و آنها را ندیده بگیرد. ستون های برافراشته این سازه، بهانه خوبی برای ثبت عکس های زیبا به شما می دهند. کافیست به سراغ بخش اجاره لباس های سنتی در باغ بروید و تن پوش سنتی شیراز را بر تن کنید؛ حالا همه چیز آماده است تا خاطره بسازید و کلی عکس های قجری و شاهانه ثبت کنید.
در کنار عمارت توپ و تانک ها را می بینید؛ شاید کمی برای تان عجیب باشد اما باید باور کنید که حتی حضور این آلات جنگی نیز چیزی از دلنشینی باغ عفیف آباد کم نمی کند. بلکه کنجکاوتان می کند تا در کنار لذت بردن از این همه زیبایی های یک باغ ایرانی، گشتی هم در موزه ارتش بزنید و با اسلحه ها و توپ و آلات جنگی دورانهای مختلف آشنا شوید.
از هیچ چیز سرسری گذر نکنید و همه چیز را با دقت بنگرید تا وقتی از در باغ عفیف آباد عبور می کنید و دوباره به خیابان باز می گردید تا مدت ها تصاویر شیرینی در ذهن تان داشته باشید. وجود چنین باغهای زیبا و باطراوتی در شیراز و آب و هوای دلپذیر آن لقب شهر گل و بلبل را به این شهر داده است.
باغ جهان نما از باغ های قدیمی و منحصر به فرد شهر شیراز است که در زمان آل اینجو و آل مظفر (قرن هشتم هجری) و پیش از حمله ی تیمور گورکانی به این شهر و هنگام بازدید او از شهر شیراز آباد و سرسبز بوده. گفته می شود که در گذشته قنات پرآب رکن آباد آب مورد نیاز این باغ را تامین می کرده است.
بنا بر اسناد تاریخی در زمان صفویه نیز این باغ زیبا و پرطراوت در کنار سایر باغ های سرسبز شهر شیراز برقرار بوده و جلوه و منظره ای خوش آیند به شهر می بخشیده است. اما در زمان کریمخان زند تغییرات عمده ای در باغ جهان نما ایجاد گردید و حصار بیرونی آن نیز ساخته شد. به نظر می رسد که از آن پس عمارت و محدوده ی باغ تغییر چندانی نکرده باشد.
باغ جهان نما مربع شکل است و حدود پنج هکتار مساحت دارد. با آنکه این باغ بر زمینی شیب دار احداث شده؛ اما این اختلاف ارتفاع داخل آن محسوس نیست و کف باغ کاملا صاف ساخته شده است. ردیفی از درختان سر به فلک کشیده در حاشیه ی باغ دیده می شوند و دیوارهای جانبی بلند و قطورِ آن را از نظر پنهان می کنند. دو محور اصلی باغ جهان نما عمود بر هم هستند و در میانه ی باغ همدیگر را قطع و باغ را به چهار بخش مربع شکل تقسیم می کنند.
محورهای باغ جهان نما با درختان سرو، گل ها و آب نماها تزئین شده اند و عمارت کلاه فرنگی باغ تصویر آن ها را تکمیل می نماید. این عمارت، بنایی هشت ضلعی با چهار ایوان و دو طبقه است و چهار شاه نشین و تعدادی اتاق دارد. از دیگر بناهای این باغ می توان به سردر ورودی و عمارتی در حاشیه ی جنوبی باغ اشاره کرد. به نظر می رسد که سابقا از این عمارت جهت اقامت مهمانان استفاده می شده است.
مسجد نصیرالملک یکی از شاهکارهای معماری شهر شیراز و کشور است که به دلیل زیبایی منحصر به فردش، شهرتی جهانی یافته است. این مسجد کوچک و دیدنی در عهد قاجار بنا شده و کاشی کاری ها و سرستون های هنرمندانه ی آن بازدیدکنندگان ایرانی و خارجی را به حیرت وا می دارد. این مسجد در بخش تاریخی شهر شیراز قرار دارد و به برخی از آثار تاریخی این شهر مانند نارنجستان قوام، مدرسه ی خان و بازار وکیل بسیار نزدیک است.
در انتهای کوچه ی نصیرالملک در خیابان لطفعلی خان زند سردر زیبای ورودی مسجد نصیرالملک با کاشی های هفت رنگ و گل های سرخ و زنبق زینت یافته است و نوید مسجدی باشکوه را به مراجعه کنندگان می دهد. کاربندی مقرنس، تابلوهای کاشی کاری، سکوی نشیمین در دو طرف و آزاره های حکاکی شده از دیگر تزئینات قسمت ورودی این مسجد هستند که در کنار در چوبی و چهارچوب سنگی آن که تزئینات ظریف و زیبایی دارد، از دور خود نمایی می کنند. پس از در ورودی وارد هشتی ساده ی مسجد می شویم که شعری از استاد سخن سعدی شیرازی در آن دیده می شود و به حیاط با صفای مسجد رهنمون می گردد. حیاط مسجد نصیرالملک مستطیل شکل است و حوضی بزرگ در میانه ی آن قرار دارد. کاشی کاری های هفت رنگ دیوارهای اطراف حیاط شگفت انگیز و دیدنی اند و در مجموع فضایی باشکوه و زیبا آفریده اند.
مسجد نصیرالملک دو ایوان و دو شبستان دارد. دو ایوان این مسجد در ضلع های شمالی و جنوبی حیاط قرار دارند و کاشی کاری های آنها از زیباترین نمونه های کاشی کاری کشور به شمار می رود. ایوان شمالی تزئینات تماشایی و کاملی دارد و به ایوان مروارید معروف است. ایوان جنوبی مسجد نیز لطف و زیبایی خاصی دارد و دو مناره ی کوتاه بر فراز آن دیده می شود. تمام ضلع جنوبی حیاط با آزاره های حجاری شده و کاشی های به رنگ صورتی و قرمز آراسته شده اند و جلوه ای خاص دارد. رنگ صورتی به کار رفته در کاشی کاری قسمت های مختلف این مسجد که در کاشی کاری مساجد ایرانی کمتر دیده می شود لقب “مسجد صورتی” را برای آن به ارمغان آورده است.
مسجد نصیرالملک در هر یک از اضلاع شرقی و غربی یک شبستان دارد. شبستان شرقی تابستانه و ساده است. رواقی با هشت دهانه نیز در این بخش دیده می شود. اما آنچه مسجد نصیرالملک شهر شیراز را زبانزد کرده، زیبایی دلفریب شبستان غربی آن است. کاشی کاری های بی نظیر این شبستان در دیوارها و سقف، درهای چوبی با شیشه های رنگی و نیز ستون های سنگ خوش تراش از ویژگی های خاص این شبستان به شمار می روند. این شبستان دو سری ستون شش تایی دارد. تزئینات ستون های این شبستان با یک گلدان آغاز می شود و پس از حجاری های مارپیچ بدنه در سر ستون ها به گل های کنگره ای شکل و خطوط اسلیمی زیبا ختم می گردد.
شبستان غربی شبستانی زمستانی و آفتابگیر است. انعکاس نور خورشید در شیشه های رنگی درهای چوبی مشرف به حیاط این شبستان نور پردازی خاص و فضایی منحصر به فرد و بی نظیر ایجاد می کند.
مسجد نصیرالملک نگین مساجد شهر شیراز و از میراث معماری گرانبهای کشور به شمار می رود و در تمام ماه های سال و به خصوص اردیبهشت ماه میزبان علاقه مندان و تحسین کنندگان فراوان است.
https://gashttour.ir/wp-content/uploads/2019/11/nasir2.jpg533800adminhttps://gashttour.ir/wp-content/uploads/2019/09/logo-300x138.pngadmin2019-11-06 11:40:482022-04-16 05:57:51مسجد نصیرالملک شیراز یا مسجد صورتی
باغ ارم یکی از باغ های ایرانی ثبت شده در میراث جهانی یونسکو است که در گوشه ی شمال غربی شهر شیراز قرار دارد. نظر محتمل آن است که این باغ به دستور اتابک قراچه در قرن ششم هجری و در زمان سلجوقیان بنا شده باشد. همچنین گفته می شود که در قرن هشتم هجری خورشیدی زمانی که تیمور گورکانی به شهر شیراز سفر نمود، باغ های ارم، جهان نما، دلگشا و باغ تخت در این شهر بسیار مورد توجه او واقع شدند و تیمور فرمان احداث باغ هایی مشابه در شهر سمرقند را صادر کرده است. بنابراین می توان باغ ارم را یکی از کهن ترین باغ های شهر شیراز دانست که از دیرباز خرم و برقرار بوده است.
امروزه وسعت باغ ارم حدود نه هکتار و نصف مساحت اولیه ی آن است. باغ ارم مستطیل شکل است و بعد از دیوار بیرونی آن که در زمان محمدرضا شاه به شکل امروزی درآمده ردیفی از درختان حصاری سبز تشکیل داده اند. ورودی اصلی باغ در سمت جنوب شرقی قرار دارد و به یکی از محور های اصلی باغ که جهتی جنوبی-شمالی دارد، رهنمون می شود. خیابان های عریض داخلی باغ با درختان سربه فلک کشیده احاطه شده اند و حوض ها و آبنماهای میانی بر طراوت آن ها افزوده اند. طی سالیان انواعی از درختان و گل های بومی و غیربومی در باغ ارم کاشته شده اند و آن را به یکی از غنی ترین موزه های گیاه شناسی کشور تبدیل کرده اند.
باغ ارم سه ساختمان اصلی دارد که بر محور طولی اصلی باغ قرار گرفته و شامل سردر ورودی، عمارت اصلی و کوشک اصلی باغ اند. عمارت میانی باغ ساختمانی سه طبقه است که با الهام از معماری دوره ی زندیه در زمان قاجار ساخته شده و با کاشی کاری، آیینه کاری و نقاشی های زیبا تزئین گشته است. نقاشی های دیواری این عمارت در دیوارها و سقف های تمامی طبقات آن دیده می شوند و مضامین مختلفی را در بر دارند. برخی از این طرح ها برگرفته از فرهنگ بومی و سنتی هستند و با دقت و ظرافت فراوانی ترسیم شده اند.
آرامگاه حافظ که به حافظیه مشهور است در کنار آرامگاه سعدی و آرامگاه خواجوی کرمانی در شهر شیراز از جاذبه های گردشگری معروف و محبوب این شهر می باشد و نیز میعادگاه همیشگی دوستداران شعر و ادب به شمار می رود. در دوره های مختلف برای آرامگاه این شاعر پرآوازه بناهای مختلفی ساخته شده است. از آن جمله می توان به بناهایی که در دوره ی نادرشاه و دوره ی کریمخان زند احداث شده، اشاره کرد. اما بنای کنونی آرامگاه حافظ در زمان پهلوی اول و با طرحی هنرمندانه از معمار فرانسوی به نام آندره گدار ساخته شد. این طرح سنن ایرانی را با اشعار حافظ و فضای عرفانی حاکم بر آنها به زیبایی در هم آمیخته و باغی بهشتی را در دل شهر شیراز به وجود آورده است. در طرح گدار مقبره ی شاعر در میان سازه ای گنبدی قرار گرفته و با فضای باغ ارامگاه در ارتباط مستقیم است. همچنین بازدیدکنندگان از حداکثر فضا برای گردش به دور مقبره ی سنگی برخوردار اند.
ورودی اصلی باغ آرامگاه حافظ در جنوب مجموعه قرار دارد. پس از ورود، به باغ جنوبی و سپس به ایوان مجموعه می رسیم. این ایوان در ارتفاع قرار دارد و پله هایی به آن رهنمون می گردد. گویی با گذر از این ایوان، بازدیدکنندگان از باغ جنوبی و دنیای مادی به محوطه ی مقبره و دنیای ملکوتی می رسند. بر فراز ایوان سازه ی مقبره مانند خورشید در میان باغی خرم نمایان می شود و زندگی ابدی در خلال مجموعه ی درختان و مقبره تجلی می یابد.
طرح سازه ی گنبدی بر فراز مقبره، از بناهای کلاه فرنگی الهام گرفته شده و از همه طرف باز است. از سوی دیگر این سازه تصویر کلاه درویشان را نیز تداعی می کند؛ از این رو از بیرون با فلز مس پوشانیده شده تا با گذشت ایام زنگاری به خود بگیرد و به واسطه ی شاعر گرانقدر ارزش و اعتباری به دست آورد. درون گنبد نیز که بر هشت ستون سنگی یکپارچه جای گرفته، با کاشی های لعاب دار معرق زینت یافته است. مقبره ی حافظ بر تعدادی پله و به ارتفاع یک متر بالاتر از سطح باغ قرار دارد.
علاوه بر سازه ی اصلی، طرح حیاط باغ حافظیه شیراز از الگوی باغ ایرانی پیروی می کند. حیاط با گلها و درختان سرسبز و حوض های آب مزین گشته و در مجموع فضایی دلپذیر و عاشقانه آمیخته با آرامشی عرفانی را بوجود آورده است. همچنین لازم به ذکر است که در محوطه ی باغ حافظیه انواع برنامه های فرهنگی و هنری مانند برنامه های موسیقی و شعرخوانی نیز برگزار می گردد.
کمتر کسی است که نام تخت جمشید را نشنیده و یا در باره ی آن اطلاعات مختصری نداشته باشد؛ در واقع تخت جمشید نماد کشور ما و مایه ی افتخار تمام ایرانیان است.
تخت جمشید یکی از مشهورترین میراث تاریخی و فرهنگی کشورمان، مجموعه ای از کاخ های سلطنتی دوران هخامنشی است که در نزدیکی شهر شیراز قرار دارد. بازدید از این مجموعه ی ارزنده در برنامه ی سفر تمامی مسافران ایرانی و خارجی که به شهر شیراز سفر می کنند، قرار دارد و تجربه ای ناب و غرورانگیز و خاطره ای خوش برای آنان می آفریند.
ساخت مجموعه ی تخت جمشید که شکوه ایران دوران باستان را به خوبی نمایان می سازد، در دوران شکوه امپراتوری قدرتمند هخامنشی و در زمان پادشاهی داریوش بزرگ در کنار شهر باستانی پارسه آغاز شد و یکصد و پنجاه سال به طول انجامید. یونانیان که رقبای ایرانیان در این دوران محسوب می شدند، این مجموعه ی سلطنتی را به نام پرسپولیس به معنای شهر پارس می خواندند. کاخ های باعظمت این مجموعه در پای کوه رحمت و در زمینی شیب دار ساخته شده اند. بنابراین لازم بوده تا در ابتدا تختگاه و پایه ای مسطح برای آنان ایجاد گردد. ساخت همین تختگاه از سنگ ها بزرگ خود یکی از عجایب این مجموعه به شمار می رود.
تالار آپادانا و کاخ تچر از بناهای ساخته شده در زمان داریوش بزرگ هستند.
کاخ آپادانا کاخ بار داریوش بزرگ محسوب می شده و یکی از باعظمت ترین و بزرگ ترین بخش های تخت جمشید است. این کاخ یک تالار چهارگوش در مرکز با سه ایوان در سه طرف، چهار برج در چهار گوشه و یک ردیف اتاق نگهبانی در یک طرف داشته است. دو ردیف پلکان در ایوان های شمالی و شرقی به این کاخ رهنمون می شوند. نقوش و کتیبه های دیواره های پلکان منتهی به این کاخ از بهترین حجاری های تخت جمشید به شمار می روند. سابقا سقف تالار بر شش ردیف ستون شش تایی به ارتفاع بیست متر قرار داشته است. اما امروز از 36 ستون این تالار تنها 14 عدد باقی است. علاوه بر این، در سه ایوان این کاخ نیز مجموعا 36 ستون دیگر وجود داشته. ستون های تالار و ایوان شمالی تقریبا مشابه و متشکل از پایه، ساقه ی استوانه ای شیاردار، نقش گل و بوته و در نهایت سرستون گاو دوسر بوده اند. دیوارهای تالار نیز از جنس خشت خام با رویه ای از جنس گل و گچ ساخته شده و با لایه ای از گچ سبز خاکستری رنگ پوشانده بودند. در سقف کاخ نیز که بر الوارهایی از چوب درخت های سدر و یا سرو قرار داشته، شبکه ای از آبراه و ناودان های خشتی تئبیه کرده بودند تا آب باران را به مجرای زیرزمینی زیر کاخ هدایت کند.
کاخ آپادانا از مهمترین و وسیع ترین بناهای دوران هخامنشی است که امکان پذایرایی از ده هزار میهمان را فراهم می آورده است. با توجه به اهمیت و ابعاد وسیع چنین ساخت و ساز بزرگ و پرابهتی، داریوش بزرگ فرمان تهیه چهار لوح زرین و چهار لوح سیمین که شکوه پادشاه و ملک را حکایت می کردند، صادر کرد. در هر یک از چهار جعبه ی سنگی که در چهار گوشه ی تالار کاخ آپادانا و زیر پی آن مدفون کرده بودند، یک لوح زرین، یک لوح سیمین و انواعی از سکه های رایج آن زمان قرار دادند. از این چهار گنجینه تنها یکی از آنها امروز به دست ما رسیده است و لوح های آن در موزه ی ملی نگهداری می شوند.
کاخ تچر یا کاخ اختصاصی داریوش بزرگ مستطیل شکل است و رو به آفتاب و به سمت جنوب ساخته شده. این کاخ در کنار کاخ آپادانا اما در ارتفاعی بلندتر از آن قرار دارد. کاخ تچر یک تالار مرکزی، اتاق هایی در اضلاع شرقی و غربی، دو اتاق در ضلع شمالی و یک ایوان در ضلع جنوبی دارد. تالار مرکزی 12 ستون، هر یک از اتاق های شمالی کاخ چهار ستون و ایوان این کاخ 8 ستون داشته اند. در جنوب کاخ نیز یک پلکان دو طرفه دیده می شود. نقش افرادی با غذا، بره و دیگر خوراکی ها، سربازان کمان دار، ردیفی از درختان نخل و غیره در بخش های مختلف این کاخ حجاری شده اند. همچنین در این قسمت کتیبه هایی نیز به خط و زبان فارس باستان و ایلامی نیز دیده می شود.
سنگ های مورد استفاده در ساخت این کاخ به تمیزی و ظرافت تمام تراشیده شده اند تا آنجا که همانند آیینه عمل می کنند. اما احتمالا ستون های کاخ تچر از چوب بوده اند زیرا امروزه اثری از آنها باقی نمانده است. اما حجاری های زیادی در قسمت های مختلف آن نشان از عظمت و شکوه پیشین این بخش از تخت جمشید دارد.
پس از داریوش بزرگ، خشایار شاه کار ساخت مجموعه ی تخت جمشید را با تکمیل تالار هدیش و پایه گذاری تالار صد ستون ادامه داد. تالار صد ستون در زمان اردشیر اول به پایان رسید.
کاخ اختصاصی خشایار شاه معروف به هدیش در جنوب مجموعه و هجده متر بالاتر از سطح دشت قرار دارد. جهت کاخ شرقی-غربی است و از سمت شمال شرقی به کاخ تچر متصل می شود. در قسمت جنوبی این کاخ ایوانی کنگره دار دیده می شود. در بخش شمالی نیز ایوانی با 12 ستون وجود داشته و در بخش های شرقی و غربی اتاق هایی جهت نگهبانان. همانند سایر بخش های مجموعه ی تخت جمشید آبراه ها و ناودان ها آب باران را به زیر کاخ هدایت می کرده اند.
کاخ هدیش درگاه های بزرگی دارد که بر آنها می توان نقش خشایار شاه را مشاهده کرد. کتیبه هایی نیز در این کاخ دیده می شودند که ساخت تالار را به خشایار شاه نسبت می دهند اما با توجه به یک کتیبه که در بخش شمال شرقی وجود دارد به نظر می رسد که خشایار شاه کاخی را که داریوش بزرگ آغاز کرده بود به اتمام رسانده است. کاخ هدیش حجاری های متنوع و زیبایی دارد. همچنین منظره ی دشت پیرامون از این کاخ بسیار دلنواز و چشم گیر است.
تالار صد ستون تالار مرکزی کاخی به همین نام است که به لحاظ وسعت دومین کاخ مجموعه ی تخت جمشید پس از کاخ آپادانا محسوب می شود. در تالار مرکزی این کاخ، صد ستون در ده ردیف ده تایی قرار داشته اند. در شمال این کاخ ایوانی بزرگ دیده می شود که در غرب آن یک دالان بلند حیاط این کاخ را به حیاط کاخ آپادانا متصل می نماید. همانطور که پیشتر ذکر شد، کار ساخت کاخ صد ستون در زمان خشایار شاه آغاز و در زمان اردشیر یکم به پایان رسید. دیوارهای تالار مرکزی این کاخ با آزاره هایی به ارتفاع چهل سانتی متر از سنگ مرمر سیاه زینت یافته بودند و دریچه های و تاقچه های سنگی در آن ها تئبیه شده بود. سقف کاخ نیز بر ستون هایی با ساقه های استوانه ای شیاردار، که به گل و بوته متنهی می شده و نمایی از درخت نخل را تداعی می کردند، استوار شده بود. از تمام سرستون های این صد ستون تنها دو عدد سالم باقی مانده که همینک در آمریکا نگهداری می شوند! صحنه های مختلفی که بر در گاه های تالار نقش شده اند بسیار تماشایی اند؛ این حجاری های گرانقدر نشانگر هنر و فرهنگ دوران باستان هستند و جلوه ای خاص دارند.
تخت جمشید بخش ها و عجایب دیگری همانند شبکه ی آبراهه های زیرزمینی، خزانه، دروازه ی ملل و غیره نیز دارد اما توصیف آنها هیچگاه جایگزین دیدن و تماشای آنها از نزدیک نمی شود. بنابراین در سفر به شهر شیراز حتما از این گنجینه ی ملی که شناسنامه ی ایرانیان و متعلق به تمامی آنان است، دیدن نمایید.
