به گزارش گروه فرهنگی ایرنا، نخستین نشست جهانی میراث زنده جاده ابریشم بر اساس مصوبه سومین نشست کمیته آماده‌سازی شبکه این میراث ناملموس، با حضور نمایندگانی از کشورهای گستره جاده ابریشم به ویژه ایران، کره جنوبی، ازبکستان، تاجیکستان، قزاقستان، قرقیزستان، ترکیه، جمهوری آذربایجان، و همچنین متخصصان و پژوهشگران میراث ناملموس از دانشگاه‌های کشورهای حوزه آسیا و اقیانوسیه در ۶ و ۷ آبان‌ماه ۱۴۰۰ با ارائه سخنرانی‌های علمی و بررسی میراث ناملموس جاده ابریشم، و پیرو آن، دومین نشست با عنوان بررسی و تصویب جشن‌ها، ۱۹ آذرماه ۱۴۰۰ برگزار شد.

در این نشست که به میزبانی مرکز بین‌المللی اطلاعات و شبکه میراث فرهنگی ناملموس در آسیا و اقیانوسیه (از موسسات درجه ۲ تحت نظارت یونسکو ICHCAP-UNESCO) در کره جنوبی، و موسسه بین‌المللی مطالعات آسیای مرکزی (IICAS) ایکاس در سمرقند برگزار شد، جشن‌های چهارشنبه‌سوری، مهرگان، چله‌نشینی (یلدا)، سده و موسیقی نواحی ایران معرفی و ثبت شدند.

در همین چارچوب با حسن باستانی‌راد که به واسطه فعالیت تخصصی و حرفه‌ای در زمینه جغرافیایی تاریخی جاده ابریشم از سال ۱۳۹۳ با برنامه جاده ابریشم سازمان یونسکو در ارتباط بوده و از سال ۱۳۹۷ با حکم حجت‌الله ایوبی دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو ـ ایران به عنوان نماینده این کمیسیون در نشست‌های برنامه جاده ابریشم یونسکو منصوب شده است، گفت‌وگو کردیم.

چند موسسه و سازمان بین‌المللی روی برنامه جاده ابریشم متمرکز شدند

باستانی‌راد درباره برنامه جاده ابریشم یونسکو و مرکز پژوهشی جاده ابریشم دانشگاه شهید بهشتی، به خبرنگار فرهنگی ایرنا گفت: برنامه جاده ابریشم در سازمان یونسکو از سال ۲۰۱۳ رسمی شد و نشست‌های جهانی آن از سال ۲۰۱۵ با حضور ثابت ایران، چین، روسیه، فرانسه، آلمان، اسپانیا، پرتغال، ژاپن، کره‌جنوبی، هند، افغانستان، مغولستان، ترکیه، مصر، عراق، عمان و کشورهای آسیای مرکزی و قفقاز از جمله، قرقیزستان، قزاقستان، تاجیکستان، ازبکستان، جمهوری آذربایجان و گرجستان، به صورت سالانه برگزار شده است. در برخی از نشست‌ها کشورهایی مانند مراکش، لبنان، ترکمنستان، پاکستان و اردن، همچنین موسسات بین‌المللی مانند موسسه بین‌المللی مطالعات آسیای مرکزی (ایکاس)، شبکه دانشگاه‌های جاده ابریشم، و شورای بین‌المللی ابنیه‌ها و محوطه‌ها (ایکوموس) نیز شرکت می‌کنند.

رئیس مرکز پژوهشی جاده ابریشم دانشگاه شهید بهشتی گفت: چند موسسه و سازمان بین‌المللی روی برنامه جاده ابریشم متمرکز شده و کار می‌کنند که از آن میان، سازمان یونسکو برنامه مطالعه جامع جاده ابریشم، جاده گفت‌وگو را در سال‌های ۱۹۸۷ تا ۱۹۹۷ با همکاری کشورهای گستره جاده ابریشم از جمله ایران، اجرا کرد که با پیوستن جماهیر مستقل‌شده آسیای مرکزی و قفقاز به این برنامه همزمان بود.

وی افزود: شکل‌گیری موسسه بین‌المللی مطالعات آسیای مرکزی (ایکاس – IICAS) در سال ۱۹۹۶ نیز از دستاوردهای همین برنامه بود. مقر این موسسه در سمرقند (ازبکستان) است و ۱۱ کشور از جمله ایران در آن عضویت دارند؛ ایکاس در طی ۲۵ سال گذشته اختصاصا مطالعات و برگزاری رویدادهای علمی، فرهنگی و هنری را درباره جاده ابریشم سامان‌دهی کرده است.

«مرکز جهانی میراث ناملموس (درجه دو زیر نظارت یونسکو ICHCAP-UNESCO) در سئول پایتخت کره‌جنوبی هم روی میراث‌فرهنگی ناملموس به معنی عمومی جدا از موضوع جاده ابریشم با هدف دریافت و پایش اطلاعات برای میراث ناملموس فعالیت می‌کند؛ به طور مثال اگر در آینده پرونده‌ای مانند شب چله (یلدا) به پیشنهاد ایران برای ثبت جهانی در کمیته جهانی یونسکو مطرح شود، این مرکز یکی بازوهای اجرایی برای بررسی آن پرونده خواهد بود.»

ثبت جشن‌ها و آیین‌ها در مرکز جهانی میراث ناملموس مقدمه‌ای برای ثبت جهانی یونسکو

باستانی راد بیان کرد: بنا به ضرورت و ظرفیتی که ایران به عنوان پل میان فرهنگی و تمدنی دارد، از سال ۱۳۹۷ مرکز پژوهشی جاده ابریشم در دانشگاه شهید بهشتی با مجوز وزارت علوم، تحقیقات و فناوری راه‌اندازی شده است؛ چنین مرکز دانشگاهی نه در ایران، نه در کشورهای همسایه و منطقه آسیای مرکزی و قفقاز و جنوب غرب‌آسیا وجود نداشت، فقط برخی از کشورها مانند چین، کره‌جنوبی، و آمریکا مراکز تحقیقاتی دارند که درباره جاده ابریشم مطالعه و پژوهش می‌کنند و برخی از کشورهای اروپایی مانند انگلستان در دانشگاه آکسفورد در تلاش برای تاسیس کرسی جاده ابریشم هستند که رسما از مرکز پژوهشی جاده ابریشم دانشگاه شهید بهشتی برای عضویت و همکاری در آن دعوت کرده‌اند.

رئیس مرکز پژوهشی جاده ابریشم دانشگاه شهید بهشتی اظهار داشت: از چند سال پیش مرکز جهانی میراث ناملموس در کره‌جنوبی و ایکاس در سمرقند همکاری برای معرفی جهانی میراث فرهنگی ناملموس در گستره جاده ابریشم را آغاز کردند که در تیرماه ۱۴۰۰ سومین جلسه برای سیاست‌گذاری کلان برگزار و تصویب شد که در جلسه آبان‌ماه کشورهای گستره جاده ابریشم میراث ناملموس خود را معرفی و ارزیابی کنند؛ در نشست آبان‌ماه جشن چله (یلدا) از سوی ایران معرفی شد.

باستانی‌راد تاکید کرد: باید از فرصت ارائه پرونده‌های مستقل در نشست‌های مرکز جهانی میراث ناملموس در کره‌جنوبی و ایکاس برای ثبت میراث ناملموس ایرانی استفاده کرد، زیرا این دو مرکز تصمیم گرفتند از هر کشور حداکثر ۵ جشن را در زمره میراث ناملموس جاده ابریشم معرفی و ثبت کنند.

وی افزود: ایران در نشست‌های سال ۲۰۲۱ با پرونده‌های کامل شامل جشن‌های چهارشنبه‌سوری، مهرگان، چله (یلدا)، سده و همچنین جشنواره موسیقی نواحی ایران که طی ۱۴ سال گذشته به صورت منظم در کرمان برگزار شده است و به تنهایی قابلیت عرضه ده‌ها نوع موسیقی محلی ایرانی را دارد، حضور یافت.

مستندات و پرونده‌های چهار جشن ایرانی چهارشنبه‌سوری، مهرگان، چله‌نشینی و شب یلدا، سده به همراه موسیقی نواحی ایران توسط کمیسیون ملی یونسکو تدوین و ارسال شد که در سه جلسه بررسی و ارزیابی شدند؛ در نهایت هم به عنوان میراث ناملموس جاده ابریشم توسط مرکز جهانی میراث ناملموس سئول (کره جنوبی) و موسسه مطالعات آسیای مرکزی (ایکاس) در سمرقند (ازبکستان) معرفی و ثبت شدند. این گام را باید مقدمه‌ای در راستای ثبت میراث زنده ایرانی در فهرست میراث ناملموس سازمان یونسکو در سال‌های آینده دانست.

چه جشن‌هایی از کدام کشورها ثبت شدند؟

باستانی‌راد درباره ثبت پرونده‌های دیگر کشورها بیان کرد: جشنواره جهانی مقام و موسیقی شکی، گالانوروز، آشپزی سنتی، چهارشنبه تراکمه (جمهوری آذربایجان)؛ آیین‌های سنتی جشن بهاری پرورش اسب قزاق (قزاقستان)؛ جشنواره‌های ترانه و موسیقی فولک آریرانگ (Jeongseon Arirang)، جشن فصلی (Gangneung Danoje)، جشنواره رقص ماسک آندونگ (Andong Mask Dance) و جشن طناب‌کشی (Gijisi Juldaligi) از سوی کره جنوبی تصویب شدند.

نماینده کمیسیون ملی یونسکو در برنامه جاده ابریشم یونسکو گفت: همچنین قرقیزستان جشن اویمو، مغولستان جشن عقاب طلایی، آیین شتر دوکوهانه و پوشاک محلی دلتیی (Deeltei)؛ ترکیه جشنواره جهانی خوراک در غازیان‌تپه، و مراسم کُشتی سنتی با بدن چَرب را ارئه و تصویب کردند. تاجیکستان هم با دو پرونده موسیقی و جشن محلی عندلیب و جشنواره غذای سنتی اوشی‌پُلو و ازبکستان نیز با پرونده‌های صنایع‌دستی خوقند، لباس ابریشمی (اطلس بایرامی) و موسیقی محلی مارگیلان در این نشست حاضر شدند و این پرونده‌ها به ثبت رسید.

باستانی‌راد افزود: در حال حاضر نمایندگان کشورها برای برنامه‌های سالانه رایزنی می‌کنند که هر سال به کدام عناصر میراث‌فرهنگی ناملموس پرداخته شود. نشست امسال درباره جشن‌ها و مراسم‌های زنده‌ای بود که در پیوند با جشن‌ها هستند. در سال‌های آینده انواع هنرها، پوشاک، غذاها و نوشیدنی، آئین‌های دینی و مناسک به تناوب مورد بررسی و معرفی قرار خواهند گرفت.

برای مستندسازی، تدوین و تکمیل پرونده‌ عناصر و آثار میراث‌فرهنگی ناملموس کشور، نیاز است که وزارتخانه‌های فرهنگ و ارشاد اسلامی و میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی و ادارات‌کل استانی هر کدام از این دستگاه‌ها در یک همکاری و هماهنگی و هم‌افزایی ملی، مستندات خود را درباره این آثار که در عین یکپارچگی از تنوع، فراوانی وگستردگی جغرافیایی و فرهنگی در پهنه کشوری برخوردارند، گردآوری کرده و به گروه فرهنگ کمیسیون ملی یونسکو ـ ایران ارسال کنند.

رئیس مرکز پژوهشی جاده ابریشم دانشگاه شهید بهشتی تاکید کرد: وجود یک مرکز ثابت مانند کمیسیون ملی یونسکو برای تجمیع پرونده‌ها باعث می‌شود در عین تنوع و تکثر، یکپارچگی و وحدت این آثار و آیین‌ها، به صورت ملی دیده شود.

جاده ابریشم ریسمان ارتباط فرهنگی ملت‌ها و سرزمین‌ها

باستانی‌راد جاده ابریشم را ریسمان ارتباط فرهنگی ملت‌ها و سرزمین‌ها دانست و خاطرنشان کرد: میراث مشترک از بهترین زمینه‌ها برای تقویت روابط دو و چندجانبه کشورها است، در بسیاری از آیین‌ها و میراث فرهنگی ناملموس میان جوامع مختلف، همین تعاملات فرهنگی و اجتماعی باعث تعمیق و تقویت هرکدام از مواریث می‌شود.

نماینده کمیسیون ملی یونسکو در برنامه جاده ابریشم یونسکو بیان کرد: میراث ناملموس جاده ابریشم میراث مشترک همه فرهنگ‌ها، اقوام و ملت‌های ساکن در این جاده‌ها از شرق تا غرب است؛ این رویدادها و نشست‌ها به میزبانی هر کشوری در این منطقه باشد برای گسترش داد و ستدها و تعاملات فرهنگی ظرفیت‌ و اثربخشی بالایی دارد.

امروزه دنیا از طریق میراث‌فرهنگی ناملموس راه را برای صلح و دوستی و گفت‌وگو فراهم می‌کند و جاده ابریشم در ذات خود این قابلیت را دارد و آن را توسعه می‌بخشد؛ زیرا این جاده‌ صرفا به یک کشور یا یک ملت و جامعه تعلق ندارد، بلکه به همه جوامعی که قرن‌ها در کنار این جاده زندگی کرده و با هم داد و ستد اقتصادی و تجاری داشته‌اند متعلق است.

نویسنده کتاب ایران پل میان‌فرهنگی جاده ابریشم (انتشارات وزارت خارجه.۱۳۹۷)، به نقل از سخن حکیمانه فردوسی «فرهنگ را آرایش‌دهنده جان» و روح جوامع دانست و گفت: جاده ابریشم قابلیت بالایی برای انتقال مواریث‌فرهنگی ناملموس دارد، همه کارشناسان و صاحب‌نظران فرهنگی اتفاق نظر دارند که در این جاده‌ها، ایران به عنوان حلقه اتصال فرهنگی شرق و غرب است و در ایجاد ارتباط میان میراث‌فرهنگی شرق و غرب جهان، مانند یک پل عمل کرده است.

منبع:ایرنا

خبرگزاری مهر _ گروه جامعه؛ کاهش ارزش پولی ایران، صدور روادید گردشگری و آمادگی هتل‌ها و آژانس‌های مسافرتی و ارائه پکیج‌های مسافرتی و آغاز تورهای آشناسازی خارجی‌ها قدم‌های اولیه برای رونق گردشگری ورودی است.

ارائه پکیج‌های ارزان به گردشگران خارجی یکی از موضوعات مورد بحث این روزهاست به خصوص آنکه بین کشورهای همسایه و ایران رقابتی از لحاظ قیمت نیز بوجود آمده است و البته کشورهای دیگر به دلیل کاهش ارزش پول ایران در حال دریافت نرخ‌های پایین برای گردش در ایران هستند. همین موضوع موجب سوال و تعجب ایرانی‌ها شده است.

اینکه چطور می‌توان با این نرخ میزبان خارجی‌ها بود اما ایرانی‌ها نمی‌توانند با چنین قیمتی گردش کنند به خصوص آنکه طبق آمار منتشر شده در یکی دو سال اخیر، سفر از سبد خانواده‌ها در حال حذف شدن است.

در حال حاضر سفر یک خانواده چهارنفره به چابهار تقریباً برای خانواده‌هایی با درآمد متوسط امکان پذیر نیست. چون هزینه بلیت هواپیمای چهار نفر حدود ۱۲ میلیون تومان می‌شود. هزینه اسکان، غذا و خودرو برای جابه جایی در شهر نیز برای دو روز کمتر از ۶ میلیون تومان نیست. این هزینه‌ها جدا از بیمه و راهنمای سفر و هزینه‌های جانبی دیگر است. این یعنی حداقل ۱۶ میلیون تومان برای سفر دو روزه یک خانواده ۴ نفره باید هزینه شود. اما آیا در حال حاضر صرف این بودجه برای خانواده‌ها امکان پذیر است؟

طبق بررسی مرکز پژوهش‌های مجلس، حدود ۸ میلیون خانوار ایرانی اصلاً به سفر نرفته اند همچنین سفر از هتل به خانه اقوام انجام می‌شود و افرادی که خودروی شخصی ندارند تقریباً سفر تفریحی را از سبد خانواده حذف کرده اند.

۱۳۰۰ یورو برای سفر یک هفته‌ای اروپایی‌ها در ایران

اما در مقابل آن سفر به ایران برای خارجی‌ها چقدر هزینه دارد؟ طبق آنچه که دفاتر خدمات مسافرتی فعال در حوزه تورهای ورودی اعلام می‌کنند؛ برای پکیج فولبرد یک تور هفت روزه سفر به یکی از شهرهای گردشگری ایران مانند اصفهان برای اروپایی‌ها روزی سه میلیون تومان (در حدود ۱۰۰ یورو) لازم است.

ابراهیم پورفرج رئیس جامعه تورگردانان ایران این مقدار هزینه را برای یک مسافر اروپایی و سفر هفت روزه اش به یکی از شهرهای ایران حدود هزار تا ۱۳۰۰ یورو می‌داند آنهم بدون سوغاتی که توسط آنها خریداری می‌شود.

در این باره حقیقی یکی از فعالان در حوزه تورهای ورودی نیز به خبرنگار مهر می‌گوید: یک گردشگر اروپایی تقریباً روزی ۳۰۰ هزار تومان ورودی، ۶۰۰ هزار تومان تا یک میلیون تومان هزینه اقامت می‌دهد که با در اختیار داشتن راهنما چیزی در حدود سه میلیون تومان در روز باید خرج کند این هزینه جدا از پول بلیت رفت و برگشت به کشورمان است.

ضمن اینکه خیلی از آنها وقتی به ایران می آیند ترجیح می‌دهند حداقل دو تا سه شهر را ببینند که باید به این ها، هزینه پرواز بین شهری نیز افزوده شود. در آن صورت باز هم می‌گویند ایران نسبت به مقاصد دیگر، گران است چون مثلاً وقتی به نپال سفر می‌کنند برای ده روز ۳۰۰ دلار و برای مراکش با بلیت رفت و برگشت ۶۰۰ یورو می‌پردازند.

محمود شفیعی یکی دیگر از تورگردانان ایرانی است که به خبرنگار مهر می‌گوید: سطح توقع اروپایی‌ها بیشتر از مردم کشورهای دیگر است. ضمن اینکه برای شهرها یا مقاصد مذهبی تخفیف‌های بیشتری داده می‌شود به همین دلیل می‌توان برای مقاصد مذهبی قیمت کمتری تعیین کرد.

در همین راستا و در روزهای گذشته تعدادی از آژانس داران عراقی به کرمانشاه، کردستان، گلستان، مشهد رفتند این شهرها جزو شهرهایی است که مسافران عراقی زیادی به آنجا برای درمان و زیارت می‌روند به همین دلیل این شهرها میزبان شدند تا آژانس داران ایرانی و عراقی بتوانند رو در رو درباره سفرهای گروهی تصمیم بگیرند و مسیر سفر عراقی‌ها را با توجه به دستورالعمل صدور روادید گردشگری ایران پیش ببرند و از آن طرف هم آژانس‌های عراقی سفرهای شخصی و انفرادی هموطنانشان را به سمت سفرهای گروهی هدایت کنند آن هم با پکیج‌های ارزان و جذابی که ایرانی‌ها ارائه می‌کنند. این اقدام به دلیل ایجاد رغبت سفر گروهی در میان عراقی‌هاست.

اقامت ۶ روزه در هتل‌های ۵ ستاره مشهد و شیراز با ۱۹۰ دلار

نرخی که، آژانس‌های ایرانی برای عراقی‌ها در خلال این سفرها روی پکیج تور تعیین کرده اند، همراه با خدماتی از جمله ترانسفر رفت و آمد بین ایستگاه قطار یا اتوبوس یا فرودگاه تا هتل بدون بلیت رفت و برگشت بین کشورها محاسبه شده است. طبق این نرخ‌ها، برای اقامت یک نفر به مدت سه شب در هتل‌های یک ستاره مشهد همراه با بوفه صبحانه، ناهار و شام حدود ۲۰ دلار و اقامت در هتل ۵ ستاره با صبحانه ۷۵ دلار تعیین شده است.

اقامت ۶ شب در هتل‌های سه ستاره شهرهای مشهد و شیراز نیز با صبحانه ۱۱۰ دلار و برای اقامت در هتل‌های ۵ ستاره این دو شهر با صبحانه در مدت ۶ شب برای هر نفر تنها ۱۹۰ دلار نرخ در نظر گرفته اند.

نکته قابل تأمل در این تبلیغات آن است که در این تورها، حداقل امکانات در نظر گرفته شده است به عنوان مثال هتل یک ستاره در شهر مشهد حتماً بوفه صبحانه کاملی ندارد و نمی‌توان از اتاق‌های آن توقع یک هتل چهار ستاره را داشت. یا اینکه وعده‌های ناهار و شام در این تورها انتخابی نیست. مهمتر اینکه گردشگران عراقی برای درمان و زیارت به ایران می آیند و هزینه‌های درمان در این تورها جداگانه محاسبه می‌شود. چون خیلی از آنها برای زیبایی، عمل‌های جراحی چشم و لاغری و پیوند اعضا و دندان پزشکی به ایران می آیند. به همین دلیل بیش از سه روز در ایران می‌مانند.

رقابت ایرانی‌ها و عراقی‌ها در ارائه تورهای ارزان

مجتبی احمدی عضو کمیته گردشگری مجمع تشخیص مصلحت نظام و یکی از آژانس داران فعال در حوزه تورهای ورودی به مشهد است که به خبرنگار مهر می‌گوید: این نرخ‌ها را می‌توان برای گردشگر ایرانی نیز در نظر گرفت و با همین مقدار میزبان ایرانی‌ها در شهر مشهد بود.

وی ادامه داد: ما در روزهای اخیر با همکاری هتلداران و فعالان گردشگری در استان خراسان رضوی توانسته ایم پکیج‌های مناسبی در اختیار عراقی‌ها قرار دهیم تا زمانی که برای درمان یا زیارت به مشهد سفر می‌کنند ترجیح دهند همراه با آژانس وارد کشورمان شود به این ترتیب هزینه‌هایشان کمتر خواهد شد. در این صورت می‌توان سفر آنها را ساماندهی کرد و از وجود دلالان در مشهد جلوگیری کرده و از بروز مشکلاتی که این دلالان بوجود می‌آورند پیشگیری کرد. رقمی که برای تور گردشگران عراقی در نظر گرفته ایم را نیز می‌توانیم برای ایرانی‌ها هم اجرا کنیم.

جالب اینجاست پس از اینکه پکیج تورهای ارزان را به عراقی‌ها اعلام کردیم آنها نیز نرخ تورهای خود را برای زوار ایرانی کاهش دادند. به نحوی که اکنون برای سفر ایرانی‌ها به کربلا با کاروان‌های زیارتی و هفت شب و هشت روز اقامت در هتل‌های درجه «ب» کربلا و نجف به همراه بیمه مسافرتی و سه وعده غذا و ترانسفر فرودگاهی و راهنما ۱۵۰ دلار در نظر گرفته شده است و این هزینه برای اقامت در همین هتل‌ها به مدت ۴ شب تنها ۱۰۰ دلار است. البته که این هزینه‌ها جدا از بلیت رفت و برگشت بین دو کشور ایران و عراق است. با این وجود هزینه تست و عوارض همچنان به عهده مسافران ایرانی است.

برخی از گروههای هتلداری عراقی نیز اعلام کرده اند که برای گروههای زیارتی و مسافران ایرانی کربلا در یک تاریخ محدود، هتل و سه وعده غذا را تنها ۱۰ دلار برای هر نفر در نظر گرفته اند. این همان رقابتی است که میان ایرانی‌ها و عراقی‌ها در بستن تورهای زیارتی ایجاد شده است.

سفر عمانی‌ها به ایران با ۲۵ ریال

از سوی دیگر در روزهای گذشته تصاویری از تبلیغ سفر عمانی‌ها به ایران با ۲۵ ریال عمانی منتشر شد. تصویری که نشان می‌داد با مبلغ کمی، یک عمانی می‌تواند در ایران سفر کند. این موضوع باید در تبلیغات در نظر گرفته شود که اگر گفته می‌شود یک عمانی یا عراقی می‌تواند با ۲۰ دلار یا ۲۵ ریال یک هفته در ایران گردش کند، حداقل امکانات برای او در نظر گرفته شده است. برخی به این تبلیغات واکنش نشان داده و اعلام کردند که چطور یک ایرانی نمی‌تواند با این هزینه در ایران یا مشهد سفر کند اما یک خارجی می‌تواند.

آژانس‌های مسافرتی ایرانی معتقدند می‌توان این شرایط را برای ایرانیان در قالب تور، با حداقل امکانات فراهم کرد و با همین قیمت ایرانی‌ها را نیز به سفر مشهد برد منتها با هماهنگی آژانس‌های مسافرتی که توان چانه زنی با بخش‌های دیگر سفر از جمله هتل‌ها و رستوران‌ها را دارند.

به عنوان مثال می‌توان گفت زائرسرای رضوی با توجه به مسافت زیادش از حرم امام رضا (ع)؛ شرایط اسکان هزاران نفر را با حداقل امکانات ایجاد کرده است به نحوی که اقامت ۶ نفر در یک اتاق آن شبی ۵۰ هزار تومان قیمت دارد. به هر حال هر زائری می‌داند تفاوت این زائرسرا با هتل ۵ ستاره در چیست.

این نرخ‌ها زمانی اجرایی می‌شود که بتوان در شهری مانند مشهد تنوع اقامتگاه داشت و با حداقل امکانات مسافر بدون توقع را راضی نگه داشت. اما در همین شهر تورهای گردشگری و مسافرتی نیز وجود دارد که اسکان در هتل‌های ۵ ستاره و با خدمات عالی ارائه می‌کنند و نرخ شأن کمتر از ده میلیون تومان نیست. این نکته نیز نباید فراموش شود که اگر تعدادی از آژانس‌های مسافرتی می‌توانند با همکاری هتل‌ها و رستوران‌ها در حال حاضر نرخ کمتری برای سفر در شهرهایی مانند مشهد یا شمال کشور فراهم کنند، این اقدام باید برای همه آژانس‌های مسافرتی فراهم باشد که بتوانند نرخ کمتری را برای مسافران ایرانی در نظر بگیرند و موجب برگشت سفر به سبد خانواده شود.

منبع:خبرگزاری مهر