جواد براتی، عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی در یادداشتی که در اختیار ایسنا قرار داده، آورده است:

یک پدیده شناخته شده از این وضعیت، آن است که در فضای فعلی گردشگری روند کاهشی در محصولات(خدمات) با کیفیت بالا مشاهده می­‌شود. قیمت‌­ها دستخوش تغییر شده و کیفیت‌­ها نیز تحت تاثیر قرار می­‌گیرد، تا حدی که این وضعیت را در صنعت هتلداری مشهد نیز می­‌توان حس کرد.

اما این ایده وجود دارد که انتشار اطلاعات از طریق شبکه جهانی وب، چنین عدم تقارنی را تاحد زیادی می­‌تواند کاهش دهد. در واقع می‌­توان شرایطی را پیش­‌بینی کرد که مصرف­‌کنندگان بهتر از تامین‌­کنندگان در مورد کیفیت و ارزش واقعی خدمات عرضه شده مطلع شوند. با گذشت سال‌ها از زمان پیدایش و توسعه واسطه­‌های آنلاین گردشگری، آیا این ایده جامع عمل پوشیده است؟

مطالعات بسیاری صورت گرفته است که «تجربه» گردشگران و نشر این تجارب از دیدگاه مصرف‌کننده عامل مهمی در رشد یا حتی بقای یک بنگاه اقتصادی عنوان کرده‌­اند. این ویژگی به ویژه برای بازارهایی که جریان اطلاعات در آن‌­ها به صورت متقارن بوده و محصولات بازاری نیز ملموس هستند، اهمیت بیشتری دارد.

در واقع جریان اطلاعات می­‌تواند عامل اصلی ثبات و کارایی بازارها باشد اما زمانی که این اطلاعات متقارن نیست و یا اطلاعات ناقص وجود دارد، به گونه‌­ای که ارائه­‌دهندگان خدمات مانند خدمات اقامت از ویژگی‌­ها و ارزش واقعی آن خدمت مطلع هستند اما دریافت­‌کنندگان خدمت از آن بی‌خبرند، مساله متفاوت است.

آکرلوف، نظریه‌پرداز اطلاعات نامتقارن، در پنج دهه قبل نشان داد که در چنین شرایطی و با وجود اطلاعات نامتقارن و اطلاعات ناقص، ناکارایی در بازار رخ می‌­دهد و به نوعی «کالای بد»، «کالای خوب» را از بازار خارج می‌سازد.

ناآگاهی مصرف­‌کننده از «اطلاعات کامل» محصول عرضه شده و ناتوانی او در ارزیابی کیفیت و ارزش واقعی کالاها یا خدمات، در نهایت به فروپاشی بازار خواهد انجامید. این ویژگی در بازار خدمات گردشگری که از عدم تقارن به مراتب بیشتری از بازارهای کالایی برخوردار است، اهمیت بیشتری دارد.

گردشگری مدت‌هاست که به عنوان بازاری با اطلاعات نامتقارن شناخته می­‌شود. اطلاعاتی که ارائه‌دهندگان خدمات قبل از شروع یک سفر در اختیار خریداران(گردشگران) قرار می‌دهند؛ تنها بخشی از کیفیت ویژگی­‌های بسته مورد نظر گردشگران(خریداران) را در بر می­‌گیرد. البته ظهور اینترنت و گسترش جریان اطلاعات از طریق آن نشان داده که با ارائه فرصت­‌های بیشتری که برای جمع‌آوری جزئیات اطلاعاتی بیشتر درباره مقاصد و ارائه‌­دهندگان خدمات گردشگری فراهم می­‌آورد، این عدم تقارن را می­‌تواند تاحدی کاهش دهد اما در عمل می‌­توان مشاهده کرد که «عدم تقارن اطلاعات» در این صنعت کاهش چندانی نداشته باشد.

کاهش نیافتن عدم تقارن اطلاعات می­‌تواند تا حدی به دلیل حضور واسطه­‌های آنلاین جدیدی باشد که جایگزین آژانس­‌های مسافرتی شده‌­اند. البته وجود اینترنت و شبکه جهانی وب فرصت‌هایی برای افزایش تعداد افرادی که اطلاعات سفر خود را به اشتراک می­‌گذارند، امکان مشورت، مقایسه و ارزیابی تجارب مختلف در بستر اینترنت را فراهم می‌­آورد اما با این وجود هنوز اطلاعات نامتقارن در بازار وجود خواهد داشت و فروشندگان نسبت به خریداران از کیفیت و قیمت واقعی کالا یا خدمت آگاه‌ترند.

خریداران مطلع می­‌توانند در بلندمدت بازار را دستخوش تغییر قرار دهند اما شناسایی خریداران با اطلاع کار دشواری است زیرا دانش آن‌ها کاملا خصوصی است و به صورت متمرکز منتشر نمی‌شود. در واقع امکان افشای اجباری اطلاعات از سوی آن‌ها وجود ندارد. در بازار کالاهای دست دوم یا بنجل(بازار لمون) سیگنال دهی(اجبار فروشنده به ارزش‌گذاری محصول متناسب با کیفیت واقعی و ارائه اطلاعات از کیفیت واقعی محصول خود)، غربالگری(پیدا کردن اطلاعات نادرست و فیلتر کردن آن‌ها) یا حمایت‌­های قانونی(ارائه تضمین‌­هایی برای نشان دادن صحت اطلاعات منتشره) از جمله اقداماتی است که انجام می‌­شود.

خدمات ارائه شده در بازار گردشگری نیز با تمرکز بر شناسایی خریداران مطلع، کسب آگاهی آن­‌ها از کیفیت و قیمت خدمات دریافتی و نشر و بررسی این اطلاعات می‌تواند تا حد زیادی به تقارن اطلاعات در این بازار کمک کند. در کشور ایران با  وجود اینکه خود شرکت­‌های ارائه‌دهنده خدمات عملا بزرگترین سایت­‌های اینترنتی، وبلاگ­‌ها و صفحات فضای مجازی برای ارائه اطلاعات خدمات گردشگری را در اختیار دارند، عملا باعث شده که واسطه­‌های آنلاین نیز بازاری مشابه بازار فیزیکی ایجاد کنند. البته هنوز جا برای توسعه خدمات بخش خصوصی و صفحات مجازی شخصی وجود دارد. لذا به نظر می‌­رسد عدم تقارن اطلاعات در بازار گردشگری ایران به مراتب کمتر از کشورهای توسعه­‌یافته باشد که از قوانین سخت‌گیرانه­‌تری در انتشار اطلاعات برخوردارند و بازارهای انحصاری در فضای غیرفیزیکی در آن کشورها گسترده‌­تر است.

زمانی‌ که عدم تقاران اطلاعاتی برای گردشگران(در بازار لمون) وجود دارد، بازار به سمت مقاصد با کیفیت پایین منقبض می‌شود؛ در حالی که اگر سطح اطلاعات گردشگران در مورد مقاصد بیشتر از اطلاعات ارائه‌دهندگان خدمات در آن مقاصد باشد، وضعیت بر عکس خواهد بود. تفاوت در سطوح اطلاعات به طور قابل توجهی بر اندازه بازار و همچنین بر جهت عدم تقارن موجود در آن بازار تاثیر می­‌گذارد. تا زمانی که تفاوت در سطوح اطلاعات منفی باشد(گردشگران اطلاعات کمتری از مقصد داشته باشند)، تعداد گردشگران نسبتا ثابت خواهد ماند و زمانی‌ که این تفاوت در سطوح اطلاعات شروع به افزایش کند، گردشگران به سمت کسب اطلاعات بیشتر حرکت می‌­کنند؛ لذا پراکندگی کاهش یافته و این اثر تقویت می­‌شود.

در نتیجه،عدم تقاران اطلاعات منفی(گردشگران کم‌آگاه)، پیشنهادات خرید را به سمت پیشنهادات با کیفیت پایین‌تر حرکت می­‌دهد که در بلندمدت خطر حذف تمام ارائه­‌دهندگان «خدمات با کیفیت بالا» را به دنبال دارد. در این فضا نقش رسانه و قوانینی که هم فرصتی را برای انتشار اطلاعات خصوصی فراهم سازد و هم مانعی برای نشر اطلاعات نادرست باشد، ضروری است.

مدیریت واسطه­‌های آنلاین و بازاریابی از آن طریق یکی از اقدامات مهمی است که بایستی در صنعت گردشگری کشور به صورت جدی مورد توجه قرار گیرد تا بازار گردشگری موجود نه تنها به عقب نرود بلکه به مرور زمان به کیفیت خدمات ارائه شده در آن افزوده گردد. لذا بایستی از نوپا بودن این واسطه­‌ها و خلا بازاری در این حوزه استفاده بیشتری کرد و نهادهای متولی توسعه گردشگری در سطوح ملی و محلی نسبت به تقویت نشر اطلاعات شخصی و جلوگیری از قبضه بازارهای آنلاین توسط آژانس­‌های بزرگ مسافرتی اقدام کنند.

با این حرکت می‌­توان انتظار داشت که عدم تقارن اطلاعات در بازار گردشگری کشور رو به کاهش گذاشته و خدمات گردشگری با کیفیت‌­تری نیز ارائه گردد.

منبع:ایسنا

فرید جواهرزاده، رئیس انجمن علمی طبیعت‌گردی ایران در گفت‌وگو با ایسنا در خصوص افتخارات پروفسور جعفر جعفری اظهار کرد: در حال حاضر پروفسور جعفر جعفری یکی از پرافتخارترین نظریه‌پردازان گردشگری و هتل‌داری دنیا به شمار می‌رود که آثار و نظریه‌های ایشان در بسیاری از مقالات، پایان‌نامه‌ها وکتاب‌های به‌روز دنیا مورد استفاده قرار می‌گیرد.

وی ادامه داد: پروفسور جعفری پس از دریافت مدرک لیسانس زبان انگلیسی از دانشگاه اصفهان، برای ادامه تحصیل رهسپار آمریکا شده و مقطع کارشناسی ارشد خود را در رشته مدیریت هتل‌داری و سپس مدرک دکتری خود را در رشته انسان‌شناسی در آمریکا دریافت می‌کند و پس از آن به عرصه پژوهش و تدریس ورود پیدا می‌کند.

رئیس انجمن علمی طبیعت‌گردی ایران اضافه کرد: به گونه‌ای که در حال حاضر به عنوان استاد ممتاز دانشگاه ویسکانسین آمریکا که یکی از معتبرترین دانشگاه‌های دنیا محسوب می‌شود، شناخته می‌شود. پروفسور همواره در راستای معرفی صنعت گردشگری به کشورهای مختلف از جمله کشور خودمان تلاش کرده است. به علاوه دانش پروفسور جعفری در بسیاری از دانشگاه‌های معتبر دنیا مانند دانشگاه‌های کشورهای پرتغال، چین، سوئد، هند، اسپانیا و دانشگاه اصفهان ایران به عنوان استاد مدعو مورد استفاده قرار گرفته است.

دریافت معتبرترین جایزه بین‌المللی گردشگری دنیا در سال ۲۰۰۵

جواهرزاده عنوان کرد: پروفسور جعفری در دوران فعالیت خود با مراکز فرهنگی، آژانس‌ها و سازمان‌های بین‌المللی از جمله سازمان جهانی گردشگری (UNWTO) همکاری بسیار نزدیکی داشته‌ است. معتبرترین جایزه بین‌المللی گردشگری دنیا با عنوان ulysses که هر ساله توسط سازمان جهانی گردشگری به یکی از پژوهشگران نامدار دنیا تعلق می‌گیرد در سال ۲۰۰۵ به پروفسورجعفری اهدا شده است و پروفسور تنها ایرانی هستند که این جایزه را دریافت کرده‌است.

وی بیان کرد: پروفسور جعفری آثار فراوانی در حوزه‌های گردشگری و هتل‌داری دارد که به نظر من تألیف دایرة‌المعارف گردشگری جهان، یکی از مهمترین ارزش‌گذاری‌های پروفسور جعفری محسوب می‌شود. به اعتقاد من این دایرة‌المعارف مهمترین اثر پروفسور جعفری و یکی از مهمترین واژه‌نامه‌های تخصصی گردشگری در جهان به حساب می‌آید. این اثر در سال ۲۰۰۰ با همکاری صدها کارشناس گردشگری از ۱۱۳ کشور دنیا و با نظارت و سردبیری ایشان  تألیف شده است.

رئیس انجمن علمی طبیعت‌گردی ایران خاطرنشان کرد: این دایرة‌المعارف، نخستین واژه‌نامه گردشگری دنیا نیز به شمار می‌رود و پس از تألیف در سال ۲۰۰۰ هرساله به‌روزرسانی می‌شود و با ویراستاری و نظارت مجدد ایشان به عنوان به‌روزترین فرهنگ لغت گردشگری دنیا شناخته می‌شود. در حال حاضر هانگن خیائو (Honggen Xiao) هنگ کنگی در کنار پروفسور جعفری، ویراستاری و نظارت این کتاب تخصصی روز دنیا را بر عهده دارد.

جواهرزاده تصریح کرد: علاوه بر این‌ها، پروفسور جعفری بنیان‌گذار و سردبیر بسیاری از نشریات و فصل‌نامه‌های معتبر علمی پژوهشی گردشگری را بر عهده دارند که از جمله آن‌ها می‌توان به «مجله پژوهش گردشگری؛ نشریه‌ای در علوم اجتماعی» از انتشارات الزیویر (Elsevier) انگلستان اشاره کرد که از سال ۱۹۷۳ تاکنون این مجله منتشر شده است. همچنین یکی از معتبرترین ناشران انگلستان «امرالد (Emerald) مجموعه کتاب‌های علوم اجتماعی گردشگری» را منتشر می‌کند.

وی افزود: تاکنون ۱۸ کتاب در قالب این مجموعه منتشر شده است. هر کدام از این کتاب‌ها دارای یک یا چند نویسنده است که نظارت بر اعتبار علمی نویسندگان بر عهده پروفسور جعفری بوده است. همچنین مجموعه کتاب‌های «پیوند تئوری و عمل در گردشگری» نیز از سوی این انتشارات منتشر شده است. در این میان سه کتاب از سوی پروفسور جعفری در این گروه تالیف شده که شامل «برندینگ گردشگری؛ جوامع درگیر در گردشگری»، «گردشگری در جهان اسلام» و «گردشگری و الزامات تغییرات آب‌وهوایی» به قلم ایشان و توسط این انتشارات منتشر شده است.

رئیس انجمن علمی طبیعت‌گردی ایران ادامه داد: از اقدامات اخیر پروفسور جعفری می‌توان به بنیان‌گذاری انتشاراتی جدید در حوزه فناوری اطلاعات گردشگری اشاره کرد. پروفسور همچنین بنیانگذار شبکه ترینت «شبکه اطلاعات پژوهش گردشگری» هست. این شبکه اکنون بیش از ۲۰۰۰ عضو دارد که همگی از استادان و دانش‌آموختگان مقاطع بالا از جمله دکتری و پسا دکتری گردشگری و دانش‌های مرتبط درسطح دنیا هستند. اعضاء در این شبکه آخرین اخبار و اطلاعات در مورد همایش‌های گردشگری، کتاب‌ها و نشریات گردشگری، دوره‌های آموزشی و غیره را به اشتراک می‌گذارند.

جواهرزاده خاظرنشان کرد: به علاوه آکادمی بین‌المللی مطالعات گردشگری نیز که مقر آن در هنگ‌کنگ قرار دارد، توسط پروفسور جعفری بنیان‌گذاری شده است و همچنین ایشان مدیر و مؤسس انجمن هوش گردشگری نیز هست. چند سال گذشته بنیاد گردشگری پروفسور جعفری نیز در اصفهان توسط ایشان تأسیس شد که در جهت توسعه گردشگری در اقصی نقاط دنیا و به ویژه ایران فعالیت دارد.

وی بیان کرد: پروفسور در چندین کنفرانس و سمینار در ایران شرکت کرده‌است که یکی از آن‌ها کنفرانس کیفیت خدمات مهمان‌نوازی در گردشگری اصفهان به شمار می‌رود. این کنفرانس در تیر ماه سال ۱۳۹۵ برگزار شد و در ذیل آن مراسم نکوداشتی برای پروفسور جعفری نیز همزمان برگزار شد. گفتنی است که پروفسور جعفری اولین عضو افتخاری انجمن طبیعت‌گردی ایران نیز هست.

شاخص‌ترین نظریه‌های پروفسور جعفری چیست؟

رئیس انجمن علمی طبیعت‌گردی ایران تصریح کرد: شاخص‌ترین تعاریف و نظریه‌های پروفسور جعفری مربوط به حوزه‌هایی از قبیل توسعه پایدار گردشگری، میراث فرهنگی ناملموس، استراتژی‌های بلند مدت در زمینه آموزش راهنمایان گردشگری و نیروی انسانی باکیفیت، برنامه‌ریزی در جذب بازار پرپتانسیل چین، چند زبانه شدن دست اندرکاران جهت شناخت بهتر فرهنگ ملل مختلف، تعامل بیشتر دولت و بخش خصوصی در زدودن تصویر منفی بین‌المللی پیرامون ایران و اهمیت برندینگ در رقابت‌پذیری و کسب سهم بیشتر از بازار جهانی است.

جواهرزاده عنوان کرد: به علاوه ایشان در خصوص میراث فرهنگی به ویژه میراث ناملموس نیز نظریات خوبی ارائه داده‌است. پروفسور اعتقاد دارد که گردشگری همواره باید به‌روز باشد و به سمت چندزبانه شدن حرکت کند تا از این طریق بتوان میزبانی خوبی برای گردشگران ارائه کرد.

وی گفت: اخیرا نیز دکتری افتخاری توسط یکی از دانشگاه‌های جزایر قناری به ایشان اهدا شده است. ایشان بارها توسط دانشگاه‌های مختلف دنیا مورد تمجید قرار گرفته و به پاس خدمات، پژوهش‌ها و تلاش‌هایش دکتری افتخاری از دانشگاه‌های مختلفی در سطح جهان دریافت کرده‌است.

منبع:ایسنا