سیدمؤید محسن‌نژاد گفت: اقامتگاه بوم‌گردی ریچی واقع در روستایی با همین عنوان از توابع دهستان کوهمره سرخی، بخش ارژن شهرستان شیراز که شهریورماه سال ۹۷ به بهره‌برداری رسیده بود در اقدامی ابتکاری با اختصاص یکی از اتاق‌ها به‌عنوان اتاق نمک با رویکرد تندرستی، سلامت و درمانی به بهره‌برداری رسید.

به گزارش ایسنا به نقل از میراث فرهنگی فارس، محسن‌نژاد ادامه داد: با تعریف رویدادها و طرح‌های ابتکاری، جذاب و حرفه‌ای در فضاهای بوم‌گردی می‌توانیم در اقتصاد و گردشگری داخلی روح تازه‌ای دمیده و شاهد تحول،رونق و جذب گردشگر در این اقامتگاه‌ها باشیم.

معاون گردشگری فارس عنوان کرد: افزایش مسافرت‌های داخلی، ارزش‌بخشی به اقامتگاه‌های بوم‌گردی و معرفی مناطق گردشگری کمتر شناخته‌شده استان و ارائه محصولات گیاهی سنتی و تجربه‌های جدید برای مسافران با این روش ضمن اشتغال افراد بومی، در جذب گردشگر خارجی نیز موفقیت‌آمیز خواهد بود

عبدالله افشاری،بهره‌بردار این اقامتگاه نیز بیان کرد: در این طرح با هماهنگی انجمن حرفه‌ای اقامتگاه‌های بوم‌گردی استان اقدام  به ایجاد شرایط ارائه خدمات گردشگری و تندرستی شده است.

افشاری افزود: در این اقامتگاه یک اتاق نمک احداث‌شده به این شکل که کف و بدنه این اتاق با نمک طبیعی پوشیده شده و هوای داخل آن شبیه به غار نمک تنظیم ‌شده است. تنفس در آن‌که سرشار از عناصر خاصی همچون منیزیوم، ید، پتاسیم سدیم، کلسیم،  سلنیوم، برم است، نقش بسزایی در شفابخشی امراضی چون آلرژی، برونشیت، میگرن، فشارخون، امراض پوستی و استرس دارد.

منبع:ایسنا

اکبر رضوانیان به ایسنا گفت: در چندماه گذشته جلسات مختلفی با مسؤولان وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی داشتیم. اعضای جامعه اقامتگاه‌های بومگردی در اوج کرونا از کاشان، اصفهان و خراسان رضوی به تهران آمدند تا در این جلسات مشورتی شرکت کنند. چند جلسه درباره نحوه حمایت‌ها از گردشگری در بحران کرونا، معوقات بانکی و امهال قبوض انرژی و تحریک تقاضا برگزار شد. ما هر بار می‌آمدیم که درمانی برای دردی اقامتگاه‌های بومگردی پیدا کنیم. مدام هم تاکید می‌کردیم اینقدر با بومگردی‌ها آماری برخورد نکنید، ولی گوش شنوایی وجود ندارد.

وی ادامه داد: این همه به جلسات دعوت می‌شویم نمی‌دانیم چه نقشی داریم؛ طرفِ مشورت هستیم و نظراتمان در تصمیم گیری‌ها اثرگذار است یا فقط قرار است در جلسات حضور داشته باشیم. این همه حرف زدیم و به نحوه حمایت‌ها اعتراض کردیم و پیشنهاد دادیم، آخر هم تصمیم خود را اجرا کردند. چندبار درخواست کردیم جلسه مشترک با وزارت کار بگذارند تا سیستم پرداخت تسهیلات جبرانی خسارت کرونا، اصلاح شود، چون معتقدیم بسته حمایتی و تهسیلات فعلی فاقد هرگونه اثرگذاری است. با این وضع نمی‌دانیم در جلسات وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شرکت کنیم یا نکنیم، وقتی نتیجه ملموسی را شاهد نبوده‌ایم و نظراتمان لحاظ نشده است.

او اشاره‌ای به مشکلات ثبت این تشکل کرد و افزود: جامعه حرفه‌ای اقامتگاه‌های بومگردی با مجوز وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی تشکیل شده است، ولی دو سال طول کشید تا ثبت شرکت شود، چون تعریف نشده بود! تا پیش از ثبت هم امکان تفویض اختیار وجود نداشت و در مقابل برای اعضای جامعه هم نمی‌توانستیم کاری انجام دهیم. حتی عضوگیری ساده هم نمی‌توانستیم انجام دهیم.

نائب رییس جامعه اقامتگاه‌های بوم‌گردی در ادامه با اشاره به حمایت‌های جبرانی خسارت کرونا، اظهار کرد: هنوز نمی‌دانم این تسهیلات را یک کمدی تلخ بدانیم یا یک تراژدی. چند جلسه گذاشتیم که این تسهیلات برای بیمه محورها شاید مناسب باشد ولی برای اقامتگاه‌های بومگردی چون خانواده محور هستند، قابلیت اجرا ندارد.  بومگردی‌ها ممکن است برای ۱۰ تا ۱۵ نفر شغل ایجاد کنند ولی همه آن‌ها از اعضای یک خانواده باشند. بارها درباره این‌که زوایای بومگردی در تسهیلات حمایتی کرونا مشخص شود، جلسه داشتیم. در همان جلسات هم مشخص شد سه گروه فاقد کد کارگاهی بیمه وجود دارند؛ اقامتگاه‌های بومگردی، هنرمندان صنایع دستی و راهنمایان گردشگری. درباره بومگردی ها قرار شد مبنای پرداخت تسهیلات تعداد اتاق‌ها باشد. این پیشنها مصوب شد. بین وزارت کار و گردشگری هم تفاهم شد. اما موقع اجرا با فاجعه روبرو شدیم.

رضوانیان افزود: هر اقامتگاهی که درخواست تسهیلات می کرد، فقط  یک نفر حساب می‌شد. قرار بود ۱۲ میلیون تومان وام بدهند که در روز ثبت نام در سامانه کارا متوجه شدیم مبلغ وام ۶ میلیون تومان شده است. یعنی هر اقامتگاه بومگردی که ۱۰ تا ۱۵ نیروی کار داشت فقط ۶ میلیون تومان می‌توانست وام بگیرد. با کارشناس وزارتخانه‌های کار و گردشگری صحبت کردیم، متاسفانه هدف‌گذاری و مصوبات اولیه به فراموش سپرده شده بود. قرار بود خسارت‌های کرونا جبران شود، اما چگونه قرار است این کار را انجام دهند وقتی شیوه اجرا به سمت دیگری رفته است. احساس ما این است که این وام داده می‌شود تا یک منتی هم بر سر گردشگری و کسب و کارهای آن گذاشته شود. با این رویه صنعت گردشگری بدهکارتر می‌شود، درحالی که هیچ کمکی هم به آن نشده است.

وی ادامه داد: ما در یک شرایط غیرقابل پیش بینی قرار گرفته‌ایم، این تسهیلات برای حفظ بنگاه‌ها و کارگاه‌ها بود، اما اگر قرار باشد به هر نفر این وام داده شود چه کمکی به حفظ کسب و کارها می‌شود، چه دردی را درمان می‌کند. چه ضمانتی وجود دارد نیروهایی که وام گرفتند بتوانند آن را برگردانند.

رضوانیان گفت: متاسفانه هیچ دستگاه اقتصادی و بانکی این مدت از صنعت گردشگری حمایت نکرد. هیچ یک از پرداخت‌های وام و مالیات به تعویق نیافتاد و وزارت نیرو هم تمام قبوض را به موقع دریافت کرد،  اگر هزینه آب و برق را نمی‌دادیم سریع اخطار قطع می‌فرستاد.

وی افزود: گردشگری با بحران مواجه است اما مهمتر از آن، مشارکت نداشتن و دلسوزی نکردن دستگاه‌های دیگر است. فراکسیون گردشگری به جلسه با تشکل‌های خصوصی بگذارد تا حرف‌ها و پیشنهادهای ما را بشنود. خواسته ما به تاخیر انداختن معوقات وام، مالیات و قبوض به مدت یک سال بود، توقع بالایی است؟ نمی‌گوییم اصلا نمی‌دهیم، فقط می‌خواهیم زمان بیشتری به ما داده شود. آن سه ماهی که برای امهال مالیات و قبوض انرژی درنظر گرفتند اشتباه بود، چون داستان رکود گردشگری با کرونا شروع نشد، به قبل از آن و زمان گرانی بنزین برمی‌گردد. بخش گردشگری بویژه کسب و کارهای کوچک فرصت نفس کشیدن نداشتند، چطوری مالیات، قبض آب و برق و اقساط وام را بدهند.

نائب رییس جامعه اقامتگاه‌های بوم‌گردی به وضعیت این اقامتگاه‌ها در شرایط حاضر اشاره کرد و گفت: اقامتگاه‌های بومگردی زیادی در آستانه تعطیلی کامل هستند یا برای فروش گذاشته شده‌اند، فاجعه‌ای که بعدا صدای آن بلند می‌شود. اگر یکی از این خانه‌ها در روستا بسته شود می‌دانید چه سرخوردگی ایجاد می‌کند. این خانه‌ها فقط یک اقامتگاه معمولی نیستند، باعث مهاجرت معکوس،  اشتغال و ادامه جریان زندگی در روستاها شده‌اند.

رضوانیان گفت: دغدغه‌هایی که مطرح می‌کنم به هیچ وجه شخصی نیست، با این ۶ میلیون تومان وام چه مشکلی را می‌توان حل کرد. تاکید ما روی ۱۲ میلیون تومان بود. فردی در دولت، کمیسون گردشگری مجلس و وزارتخانه‌ای پاسخ دهد مشاغل گردشگری شش ماه آینده را چطور باید بگذرانند، وقتی هیچ کس کوتاه نمی‌آید و حتی حاضر نیستند یک ماه از پول برق و آب بگذرند.

منبع:ایسنا

دکتر حمدالله سجاسی قیداری در گفت‌وگو با ایسنا در خصوص آسیب‌شناسی افزایش اقامتگاه‌های بوم‌گردی اظهار کرد: در حال حاضر صدور بی‌رویه و لجام‌گسیخته مجوزها در حوزه اقامتگاه‌های بوم‌گردی، تبدیل به آسیب جدی در حوزه گردشگری شده و فرصت‌های ناشی از ایجاد و راه‌اندازی اقامتگاه‌های بوم‌گردی را تبدیل به تهدید می‌کند، چرا که اقامتگاه‌های بوم‌گردی روستایی به عنوان محل اسکان سنتی در محیط‌های روستایی هستند که از آن‌ها به عنوان یک راهبرد برای جذب و نگه‌داشت گردشگر در مقصدهای روستایی با قابلیت گردشگری، استفاده می‌شود.

وی ادامه داد: اقامتگاه‌های بوم‌گردی روستایی به دلیل کارکردهای چندوجهی از تفاوت قابل توجهی نسبت به هتل‌ها برخوردار هستند، زیرا در یک اقامتگاه بوم‌گردی علاوه بر اسکان و پذیرایی، می‌توان به عنوان یک موزه محلی، بنای سنتی با معماری اصیل، نمایش شیوه زندگی روستایی و… را به گردشگران ارائه داد.

عضو پژوهشکده زیارت و گردشگری دانشگاه فردوسی مشهد افزود: به همین دلیل در همان زمان شیوه‌نامه اولیه و استانداردهایی برای راه‌اندازی اقامتگاه‌های بوم‌گردی در سطوح مختلف درجه یک، درجه دو، درجه سه و ممتاز تهیه و بر اساس آن مجوزهای‌ اقامتگاه‌های بوم‌گردی به متقاضیان ارائه شد.

سجاسی ابراز عقیده کرد: به اعتقاد من ایده راه‌اندازی اقامتگاه‌های بوم‌گردی در حوزه گردشگری روستایی، ایده بسیار خوبی بود و این فرصت از سمت مسئولان به خوبی شناسایی شده بود که چگونه از ظرفیت گردشگری روستاها استفاده کنند تا روستاییان را به سرمایه‌گذاری در روستا تشویق کرده و از طریق آن به ایجاد اشتغال و فرصت در محیط‌های روستایی کمک کنند. هم‌چنین اجرای این ایده افزایش ماندگاری گردشگر در روستا و مقصدهای گردشگری، زمینه‌سازی احیاء معماری بومی روستا مخصوصا خانه‌های روستایی و احیاء فرهنگ محلی را به دنبال دارد.

وی عنوان کرد: در سال‌های اولیه ارائه مجوزها به اقامتگاه‌های بوم‌گردی هم به لحاظ سرعت و هم به لحاظ تعداد مجوزهای ارائه شده بسیار خوب و مناسب بود؛ اما در چند سال اخیر به جهت آمارسازی و حتی رقابت‌های اشتباه استانی در سطح کشور، ارائه مجوزهای ‌اقامتگاه‌های بوم‌‎گردی افزایش بی‌رویه پیدا کرد و به صورت لجام‌گسیخته مجوزهایی برای تاسیس اقامتگاه‌های بوم‌گردی ارائه شد که به نظر می‌رسد این لجام گسیختگی و مجوزهای بیش از اندازه فرصت کارآفرینانه حوزه گردشگری روستایی و به اصطلاح «کارآفرینی بومی» را تبدیل به تهدید کرد.

عضو هیات علمی گروه جغرافیای دانشگاه فردوسی مشهد تشریح کرد: در حال حاضر چیزی حدود دو هزار اقامتگاه بوم‌گردی در کشور مجوز گرفته‌اند و در برخی از روستاهای کوچک شاهد تاسیس سه تا چهار اقامتگاه‌ بوم‌گردی هستیم که این کار یک تهدید و آسیب بسیار بزرگ برای روستاها به شمار می‌آید.

سجاسی گفت: همانطور که اشاره شد، میراث فرهنگی و گردشگری شیوه‌نامه و استانداردهای نسبتا خوبی برای راه‌اندازی اقامتگاه‌های بوم‌گردی ارائه کرده که اگر به همان اصول به خوبی توجه می‌شد و برخی به دنبال افزایش آمار و آمارسازی و رقابت‌های غلط نمی‌رفتند، کافی بود.

توجه به اصل کیفیت اقامتگاه‌ها مهمتر از کمیت آن‌ها است

وی ابراز عقیده کرد: به نظر من در اعطای مجوز برای تاسیس اقامتگاه‌های بوم‌گردی ، توجه به اصل کیفیت خود اقامت‌گاه و کیفیت ارائه خدمات آن بسیار مهم‌تر از اصل کمیت یا تعداد اقامتگاه‌ها است؛ پس بهتر است به این بیندیشیم که اقامتگاه‌های خوب و استاندارد در محیط‌های روستایی داشته باشیم تا اقامتگاه‌های بیشتر.

عضو پژوهشکده زیارت و گردشگری دانشگاه فردوسی مشهد در خصوص افزایش تعداد مجوزهای اقامتگاه‌های بوم‌گردی با بیان این که به چند اصل مهم در برنامه‌ریزی آن‌ها توجه نشده است، گفت: اصل اول «آمایش فضایی اقامت‌گاه‌ها در عرصه فضایی و پراکنش و تراکم این اقامتگاه‌ها در عرصه سرزمین است» و باید به این نکته توجه شود که چه تعداد اقامتگاه می‌تواند بر اساس نیازها در یک منطقه روستایی احداث شود؟

سجاسی ادامه داد: اصل دومی که به فراموشی سپرده شده است، اصل «ظرفیت تحمل محیطی به لحاظ جذب گردشگر است»، زمانی که مجوزهای بی‌رویه برای تاسیس اقامتگاه‌های بوم‌گردی به یک روستا داده می‌شود، گردشگران بیشتری برای بازدید از این مکان تشویق می‌شوند و این خود با ماهیت اصلی اقامتگاه‌های بوم‌گردی که حفظ پایداری و محیط زیست روستا بوده، در تضاد است؛ بنابراین باید به ظرفیت تحمل محیط توجه شود.

وی در بیان اصل سوم تصریح کرد: این اصل که باید رعایت شود، اصل «آستانه صرفه اقتصادی برای یک اقامتگاه‌ بوم‌گردی با در نظر گرفتن محدودیت‌های درآمدی اقامتگاه‌ها است»، برای مثال اگر یک اقامتگاه‌ بوم‌گردی در یک روستا بسیار خوب فعالیت می‌کند و موفق است، ارائه مجوز زیاد از حد باعث می‌شود که درآمدهای مکان قبلی کاهش پیدا کرده و درآمد بین دو یا چند اقامتگاه توزیع شود؛ چراکه گردشگر نیز بین آن‌ها توزیع می‌شود، به مرور زمان با کاهش درآمد اقامتگاه‌ها و هم‌چنین عدم توانایی پوشش هزینه‌ها توسط صاحبان آن‌ها، شاهد ورشکستگی اقامتگاه‌ها خواهیم بود.

عضو هیات علمی گروه جغرافیای دانشگاه فردوسی مشهد اظهار کرد: این سه اصل از اصولی است که باید در ارائه مجوز اقامتگاه‌های بوم‌گردی به آن‌ها توجه شود، به همین دلیل می‌توان گفت در صدور مجوز برای راه‌اندازی اقامتگاه‌های بوم‌گردی توجه به اصل «آمایش سرزمین بر حسب نیاز و توان روستاها و مقصدهای گردشگری» با در نظر گرفتن توازن اقتصادی بین اقامتگاه‌های بوم‌گردی یک ضرورت انکار ناپذیر است.

سجاسی افزود: از طرف دیگر اعطاء مجوز اقامتگاه‌های بوم‌‎گردی برای هر متقاضی در محیط روستایی بدون در نظر داشتن مهارت‌های مهمان‌پذیری، نحوه تبلیغات و بازاریابی، نحوه ارائه خدمات و عدم توجه به تجربه فعالیت فرد در حوزه گردشگری می‌تواند تهدیدی برای آینده اقامتگاه‌های بوم‌گردی روستایی باشد. برای مثال فردی که تا امروز تجربه‌ای در حوزه گردشگری نداشته، نمی‌تواند مجوز تاسیس اقامتگاه بوم‌گردی در روستا را داشته باشد؛ اگر فردی قصد تاسیس اقامتگاه بوم‌گردی را دارد، باید در حوزه گردشگری فعال بوده و حداقل آموزش‌های لازم در این زمینه را گذرانده باشد.

تمرکز بیش از حد صاحبان اقامتگاه‌های بوم‌گردی صرفا بر اسکان و درآمدزایی، یک تهدید است

وی ادامه داد: نکته بعدی که تهدیدی جدی در راه‌اندازی اقامتگاه‌های بوم‌گردی به حساب می‌آید، تمرکز بیش از حد صاحبان اقامتگاه‌های بوم‌گردی صرفا بر اسکان و درآمدزایی است؛ این کار منجر به فاصله گرفتن اقامتگاه‌ بوم‌گردی از فلسفه اصلی و وجودی‌شان که معرفی فرهنگ روستا، کمک به حفظ و پایداری روستا، کمک به حفظ محیط زیست و آثار ملموس و ناملموس میراثی در روستا بوده، خواهد شد.

عضو پژوهشکده زیارت و گردشگری دانشگاه فردوسی مشهد در خصوص وضع فعلی اقامتگاه‌های بوم‌‎گردی در محیط روستایی بیان کرد: در حال حاضر فلسفه اقامتگاه بوم‌‎گردی بر اساس شیوه‌نامه تدوین شده توسط میراث فرهنگی متفاوت از وضع امروزی است و راه‌اندازی اقامتگاه‌های روستایی در ایران عمدتا با عجله و بیشتر بدون مطالعه‌های پشتیبان صورت می‌گیرد.

صدور مجوزهای فله‌ای باعث مشکلات متعددی در حوزه اقامتگاه‌های بوم‌گردی شده است   

سجاسی عنوان کرد: در حال حاضر صدور مجوزها به صورت فله‌ای دلیل خارج از کنترل شدن اقامتگاه‌های بوم‌‎گردی و حتی ایجاد مشکلات متعددی در این حوزه شده و می‌توان گفت که به تدریج نشانه‌هایی از فاصله گرفتن اقامتگاه‌های بوم‌گردی از فلسفه اصلی خودشان را نیز شاهد هستیم.

وی در مورد آموزش‌های لازم در این زمینه تصریح کرد: میراث فرهنگی دوره‌های بسیار خوبی در حوزه‌های مهمان‌پذیری، راهنمای تور، راهنمای گردشگری و محلی، اکوتوریسم، ژئوتوریسم منطبق با منطقه و ارائه خدمات دارد که افراد متقاضی برای کسب مجوز باید این دوره‌‎ها را سپری و اکثر مجوزهای این دوره‌ها را اخذ کرده تا پس از آن‌ بتوانند مجوز تاسیس اقامتگاه‌بوم‌گردی را از میراث دریافت کنند.

عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد ادامه داد: پس از سپری کردن دوره‌های مختلف باید سنجیده شود که روستای مورد نظر می‌تواند اقامتگاه بوم‌‎گردی داشته باشد. حال اگر این امکان را دارد، ظرفیت تاسیس چند اقامتگاه در یک روستا وجود دارد، اگر امکان تاسیس اقامتگاه بوم‌‎گردی در این روستا فراهم شده است و تنها یک ظرفیت بیشتر ندارد، مجوزهای بعدی به هیچ عنوان نباید به افرادی که حتی آموزش‌های لازم را دیده‌اند، داده شود؛ چرا که اصل آمایش سرزمین اجازه چنین کاری را نمی‌دهد.

سجاسی اظهار کرد: بنا بر آنچه گفته شد، در اعطاء مجوز برای راه‌اندازی اقامتگاه‌های بوم‌گردی به چند مساله باید توجه شود؛ آستانه سودمندی یا سودآوری اقتصادی و اشتغال‌زایی برای اقامتگاه‌های بوم‌گردی یکی از مواردی است که باید تعریف شود، در این مورد باید بتوان بررسی کرد، راه‌اندازی یک اقامتگاه بوم‌گردی تا چه میزان باید درآمد کسب کند. چرا که اگر اقامتگاه ‌بوم‌گردی مورد نظر کمتر از حد مشخص شده درآمد کسب کند دچار ورشکستگی می‌شود.

وی اضافه کرد: نکته بعد توجه به ظرفیت‌های روستایی در اعطاء مجوز اقامتگاه‌های بوم‌گردی است، ابتدا باید روستاهایی که پتانسیل گردشگری دارند شناسایی شده و سپس باید به آن روستاها مجوز تاسیس اقامتگاه‌های بوم‌گردی داده ‌شود، پس از این موارد باید دید این روستا ظرفیت تاسیس چند اقامتگاه بوم‌گردی را دارد، به این دلیل که اگر بیشتر از ظرفیت به روستای مربوطه مجوز تاسیس اقامتگاه بوم‌گردی داده شود اثرات منفی، آسیب‌ها و تهدیدهای آن بیشتر از اثرات مثبت می‌شود.

پنج اثر منفی مجوزهای بی‌رویه در راه‌اندازی اقامتگاه‌های بوم‌گردی

عضو هیات علمی گروه جغرافیای دانشگاه فردوسی مشهد در خصوص اثرات منفی ارائه مجوزهای بی‌رویه در این زمینه خاطرنشان کرد: اثرات منفی ارائه مجوزهای بی‌رویه برای تاسیس اقامتگاه‌های بوم‌گردی در محیط‌های روستایی در پنج مورد خلاصه می‌شود؛ مورد اول مجوزهای زیاد و تشویق بی‌رویه ورود گردشگر به محیط‌های روستایی است که متناسب با ظرفیت برد گردشگری روستاها نیست و اثرات منفی متعددی مانند اثرات منفی اجتماعی، فرهنگی و زیست محیطی را به همراه دارد. در مورد دوم، ارائه مجوزهای بی‌رویه باعث شکل‌گیری رقابت منفی میان صاحبان اقامتگاه‌های بوم‌‎گردی در یک روستا برای جذب گردشگر بیشتر می‌شود که این مورد می‌تواند زمینه‌ساز عدول از استانداردهای تعریف شده برای ارائه خدمات گردشگری توسط صاحبان اقامتگاه‌های بوم‌گردی شود.

سجاسی ادامه داد: مورد سوم این که اثرات منفی در مورد ارائه مجوزهای بی‌رویه باعث خالی ماندن بخش قابل توجهی از ظرفیت اقامتگاه‌های بوم‌گردی در طول سال به جهت بالا بودن تعداد آن‌ها در یک روستا می‌شود. مورد چهارم به اعلام ورشکستگی مالی و حتی لغو مجوز برخی از اقامتگاه‌های بوم‌‎گردی روستایی که با ارائه مجوزهای بی‌رویه شکل خواهد گرفت اشاره دارد که در بلندمدت می‌تواند منجر به بد نام شدن طرح اقامتگاه‌های بوم‌گردی کشور منجر شده و همچنین به سرمایه‌گذاری انجام شده در حوزه اقامتگاه‌های بوم‌‎گردی آسیب وارد کند، در مورد پنجم نیز باید گفت اعطاء مجوزهای بی‌رویه سبب ورود سرمایه‌داران شهری در راه‌اندازی اقامتگاه‌های بوم‌گردی می‌شود و فلسفه اصلی این اقامتگاه‌ها که راه‌اندازی و مدیریت توسط روستایی‌ها است زیر سوال می‌رود.

منبع:ایسنا

طبیعت گردی در میان گونه‌های مختلف گردشگری از جایگاه ویژه و رشد قابل توجهی برخوردار است و در ۲۰ سال اخیر شاهد گسترش سریع فعالیت‌های طبیعی گردی در سراسر جهان بوده‌ایم، مازندران با حدود ۳۰۰۰ جاذبه گردشگری طبیعی همچون غارها، تالاب‌ها، چشمه‌های آب معدنی، آبشارهای زیبا، جنگل، کوه و دریا، از استان‌های برتر در جذب گردشگر است که سالانه بیش از ۱۵ میلیون گردشگر داخلی و خارجی به آن وارد می شوند.

امروزه جاذبه‌های طبیعی بر توسعه گردشگری اثرگذار است، بنابراین برای توسعه گردشگری مازندران لازم است که با آموزش نیروی انسانی، استخدام نیروی متخصص و تحصیل کرده، مدیریت صحیح، با تصمیمات و اقدامات مناسب در پیشبرد و توسعه این صنعت مهم گامی اساسی بر داشت.

استان مازندران هنوز نتوانسته از تمامی ظرفیت‌های خود برای رونق اقتصاد توام با گردشگری استفاده بهینه کند خصوصا در امر بوم‌گردی و میزان ورودی گردشگران این حوزه به مازندران، این امر مشهودتر است.

به اعتقاد صاحب نظران حوزه گردشگری، توسعه گردشگری بوم گردی باعث توسعه پایدار، ایجاد اشتغال، رفع فقر و رونق اقتصادی نواحی روستایی کشور می شود و فعالیت‌های آن کارآفرینی و مهاجرت دوباره روستاییان از شهرها به روستاها را به همراه دارد.

بوم‌گردی و فوایدش

بوم‌گردی همراه با آموزش فرهنگ بومی، توجه به کشاورزی منطقه، آداب و رسوم سنتی و بومی و همگام شدن با طبیعت و عدم تخریب محیط زیست است؛ همچنین چنین فضاهایی با بهبود معیشت چند خانوار بومی نمی‌تواند اهداف اقتصادی بوم‌گردی را که کمک به معیشت کل منطقه است، تأمین کند.

فعالان بوم‌گردی و در رأس آن، مدیران اقامتگاه‌ها باید به این اصول آشنا باشند و آن ها را در عمل به اجرا درآورند، بوم گردی مدلی از کسب و کار است که اشتباها به آن اقامتگاه بوم گردی گفته می‌شود.

واحد های بوم گردی علاوه بر کمک به حفظ گونه‌های گیاهی و جانوری، توجه ویژه ای به پاکیزگی و بهداشت داشته باشد، در عین حال این واحدها باید تا حد امکان از انرژی‌های تجدیدپذیر استفاده و در مصرف انرژی نهایت صرفه‌جویی را ارائه دهد. یک اقامتگاه بوم‌گردی واقعی باید حافظ ارزش‌های فرهنگی، سنتی، زیستی و بومی منطقه باشد و همچنین، فعالیت‌های صورت گرفته در آن‌ها باید مبتنی بر حفظ محیط زیست باشد.

اقامت شبانه بوم‌گردی نیست!

نکته مهم این است که صرفاً یک سرمایه‌گذار در یک فضای روستایی یا در دل طبیعت، اقامتگاهی را ایجاد کند و عده‌ای با پرداخت هزینه مدتی را در طبیعت بگذرانند، بوم-‌گردی نیست، بلکه این تنها یک اقامت شبانه در طبیعت است.

به باور کارشناسان سیاست‌گذاری نامناسب و کج فهمی برخی از نهادها با توجه به میان بخشی بودن اقامتگاه‌ها، عدم توجه به عرضه محوری و تقاضا محوری بودن به عنوان نیروی محرک فرآیند توسعه بوم گردی، تاکید بیش از حد بر رشد بوم گردی به جای توسعه بوم گردی (آمارزدگی)، توجه به مدل های تجاری در تصمیم گیری و مغفول ماندن ارزیابی اثرات از جمله مهم ترین چالش های اساسی فراروی بوم گردی است.

نداشتن مدل محلی برای برنامه ریزی رشد و توسعه، عدم توجه کافی به گردشگری صنایع فرهنگی خلاق، ضعف بازاریابی آنلاین و بازاریابی مبتنی بر وب برای بازار هدف خارجی، عدم پیوند بین بوم گردی و تجربه شیوه های معیشت بومی و حضور سرمایه گذار غیربومی و بدون آشنا به فرهنگ بومی منطقه از جمله دیگر چالش های این امر مهم است.

چالش‌های بوم‌گردی مازندران از زبان یک استاد دانشگاه

مهدی رمضان‌زاده یکی مدیرگروه جهانگردی و گردشگری دانشگاه مازندران چندی پیش به این نکته اشاره کرده بود که، هسته‌های اولیه جوامع روستاها بودند که موجب پدید آمدن شهرها شدند و حفظ بافت روستایی امری مهم است که کاهش تنوع درآمدی و ضعف زیرساخت‌ها از جمله مهم ترین عوامل مهاجرت روستائیان به شهر هستند.

وی با بیان اینکه اصول حفظ منابع طبیعی، اصول مربوط به سازماندهی جامعه، اصول مربوط به مدیریت و اصول مربوط به آموزش  از مجله اصولی است در گردشگری جوامع محلی مدنظر قرار می گیرد، خاطرنشان کرده بود که، هنوز استراتژی درستی در امر پایش بوم‌گردی صورت نگرفته است، گفت: فرصت‌های بوم گردی زیادی در مازندران وجود دارد اما به خاطر مشخص نبودن استراتژی ها از این فرصت ها استفاده نمی شود.

رمضان‌زاده ادامه داد که، سیاست‌گذاری نامناسب و کج‌فهمی برخی از نهادها با توجه به میان بخشی بودن اقامتگاه‌ها، عدم توجه به عرضه محوری و تقاضا محوری بودن به عنوان نیروی محرک فرآیند توسعه بوم گردی، تاکید بیش از حد بر رشد بوم گردی به جای توسعه بوم گردی (آمارزدگی)، توجه به مدل های تجاری در تصمیم گیری و مغفول ماندن ارزیابی اثرات از جمله مهم‌ترین چالش های اساسی فراروی بوم گردی است.

عضو هیئت علمی گروه جهانگردی و گردشگری دانشگاه مازندران یادآور شد که، نداشتن مدل محلی برای برنامه ریزی رشد و توسعه، عدم توجه کافی به گردشگری صنایع فرهنگی خلاق، ضعف بازاریابی آنلاین و بازاریابی مبتنی بر وب برای بازار هدف خارجی، عدم پیوند بین بوم گردی و تجربه شیوه های معیشت بومی و حضور سرمایه گذار غیربومی و بدون آشنا به فرهنگ بومی منطقه از جمله دیگر چالش های این امر مهم است.

عضو هیئت علمی دانشگاه مازندران در بخش دیگری از سخنان خود، با ابراز این عقیده که سیاستی برای گردشگری جنگلی در مازندران وجود ندارد، گفته بود که، الگوی بوم‌گردی جنگل به دلیل جذابیت‌های موجود، می‌تواند موجب احیا و تجدید حیات بسیاری از تولیدها، فرهنگ، صنایع دستی، شیوه زندگی در کنار جنگل، دامپروری، تولید گوشت، لبنیات، اشتغال و غیره شود.

بوم گردی در جنگل لذت‌بخش اما تنش‌زا

فرهنگ گذشته مازندران زندگی «پشت به دریا و رو به جنگل بوده است»، خاطرنشان کرده بود که، بسیاری از سکونتگاه‌های مازندران در گذشته در حدفاصل ارتفاعات و جلگه قرار داشت و امروز نیز بیش از 40 درصد از سکونتگاه‌های این استان در حاشیه و داخل جنگل قرار دارد.

وی به این نکته اشاره کرد که، زندگی در جنگل با وجود گونه‌های مختلف درختی و زیستی تفاوتی با زندگی شهری امروزی ایجاد می‌کند که این امر تقاضای اجتماعی را برای حضور در این نوع اقامتگاه‌ها افزایش می‌دهد با این حال معتقد بود عدم تجاوز به منابع طبیعی از سوی صاحبان اقامتگاه‌های گردشگری، تخریب محیط، آتش سوزی، انباشت زباله و غیره بخشی از مواردی است که در بوم‌گردی جنگلی باید بر روی آن به طور کامل نظارت داشت.

به گزارش ایسنا، الگوی بوم‌گردی جنگل به دلیل جذابیت‌های موجود، می‌تواند موجب احیا و تجدید حیات بسیاری از تولیدها، فرهنگ، صنایع دستی، شیوه زندگی در کنار جنگل، دامپروری، تولید گوشت، لبنیات، اشتغال و غیره شود و اگر این امر در کنار معیشت جنگل‌نشینان شکل بگیرد به رشد اقتصادی آنها نیز کمک می‌کند.

منبع:ایسنا

صادق کاظمیان در گفت‌وگو با ایسنا در خصوص خسارت به بوم‌گردی‌ها در شرایط بحران کرونا، اظهار کرد: با توجه به اینکه خدمات گردشگری انبارناپذیر بوده، خسارت غیرقابل جبرانی در کلان به گردشگری و به‌طور خاص به اقامتگاه‌های بوم‌گردی وارد شده است که زخم‌های عمیقی را بر پیکره گردشگری وارد کرده؛ چراکه پذیرش مهمان از اوایل اسفند ماه 98 تا امروز که نزدیک به دو ماه می‎شود، منتفی شده و پیش از منتفی شدن پذیرش مسافر، اقامتگاه‌های بوم‌گردی که به شکل خانوادگی اداره می‌شوند نیز از پذیرش مهمان اجتناب می‌کردند. بنابراین تا امروز اقامتگاه‌ها در کل ایران و استان خراسان رضوی تعطیل هستند.

وی افزود: با پراکندگی اقامتگاه‌ها در کل کشور، آمار جامعی در سطح کشور جمع‌آوری نشده است و در استان خراسان نیز مشغول جمع‌آوری اعداد خسارات هستیم؛ با توجه به اینکه این اتفاق در پیک مهمان‌پذیری رخ داده است و دو ماه طلایی را از دست داده‌ایم و این تعطیلی به واسطه ورود ماه رمضان همچنان ادامه خواهد داشت، عملا نباید به عملکرد اقامتگاه‌های بوم‌گردی در سال 99 خوش‌بین بود.

خسارت ۱۰ تا ۲۰ میلیاردی به اقامتگاه‌های بوم‌گردی

دبیر جامعه حرفه‌ای اقامتگاه‌های بوم‌گردی ایران در خصوص خسارات وارد شده به این بخش در این دو ماه، عنوان کرد: به صورت تقریبی می‌توان خسارات این دو ماه تعطیلی به واسطه بیماری کرونا در این حوزه را چیزی حدود 10 تا 20 میلیارد تومان محاسبه کرد.

کاظمیان ادامه داد: همچنین به نظر می‌رسد که تعداد زیاد مجوزها، میزان تبلیغاتی که روی پروژه‌های بوم‌گردی اتفاق افتاد و وام‌های داده شده در سطح کشور و استان در این حوزه باعث شد که افراد زیادی بدون مطالعه و فقط برای بیزینس وارد این حوزه شوند، به همین دلیل خسارت هنگفتی به آن‌ها وارد شد و اگر حمایت جدی از گردشگری در کل و بوم‌گردی به‌طور خاص صورت نگیرد، این واحدها و کسب و کار آن‌ها ورشکست شده و تعطیل خواهند شد.

وی خاطرنشان کرد: در حال حاضر اقامتگاه‌های بوم‌گردی در سطح کشور به فروش گذاشته شده‌اند و طی دو ماه گذشته در حال منفک کردن خود از این فعالیت هستند؛ با توجه به اینکه اقتصاد روستا توسط گردشگری می‌تواند رونق گیرد، اگر حمایت از این مشاغل مکمل مانند بوم‌گردی در روستاها صورت نگیرد، ضربه جدی به اشتغال و رفاه روستاییان وارد خواهد شد.

گردشگری، تنها راه‌ برون‌رفت اوضاع اقتصادی ایران از وضع موجود

دبیر جامعه حرفه‌ای اقامتگاه‌های بوم‌گردی ایران، یادآور شد: متولیان امر باید بدانند که گردشگری تنها راه برون‌رفت اوضاع اقتصادی ایران از وضع موجود است، اقامتگاه‌های بوم‌گردی با توجه به اینکه در بافت روستا هستند، علاوه بر اینکه می‌توانند موضوع اقتصادی کشور و به خصوص استان را بهبود بخشند، از آن طرف نیز نقش پررنگ آن‌ها در بخش‌های فرهنگی، اقوام و توسعه پایدار روستا کلیدی است. به همین دلیل باید از مشاغل به صورت جدی حمایت صورت گیرد.

کاظمیان تشریح کرد: در کلان کشوری قرار است 75 هزار میلیارد تومان توسط دولت کمک صورت گیرد که از این مبلغ 23 هزار میلیارد تومان آن قرار است به صورت یک میلیون تومان در قالب یارانه به اقشار یارانه‌بگیر پرداخت شود و 52 هزار میلیارد تومان آن نیز قرار است به صورت تسهیلات پرداخت شود.

وی اضافه کرد: از این 52 هزار میلیارد تومان تنها مبلغ 3 هزار و 800 میلیارد تومان به بخش گردشگری اختصاص پیدا کرده است؛ چیزی حدود 10 درصد که بسیار ناچیز است و نشان‌دهنده آن است که نگاه به گردشکری در حالت کلان هنوز آن چیزی که باید باشد نیست.

دبیر جامعه حرفه‌ای اقامتگاه‌های بوم‌گردی ایران در خصوص حمایت‌های صورت گرفته، گفت: در حال حاضر حمایت‌ها به صورت بیمه‌ای، مالیاتی و پرداخت تسهیلات با نرخ 12 درصد است که اکثریت قریب به اتفاق بوم‌گردی‌های ما بیمه ندارند و مشاغل موقت هستند که این مورد هیچ کمکی نخواهد کرد، مورد بعدی حمایت مالیاتی است که با توجه به اینکه اقامتگاه‌های بوم‌گردی در بافت روستا و مناطق محروم هستند، مالیاتی به آن‌ها تعلق نخواهد گرفت که این مورد نیز کمک چندانی نمی‌کند.

کاظمیان ادامه داد: مورد سوم نیز تسهیلات 12 درصدی است که اقامتگاه‌های بوم‌گردی هیچ‌گونه درآمدی ندارند، این تسهیلات فعالان بوم‌گردی را وارد راهی می‌کند که انتهای آن معلوم نیست و بسیاری از تاسیسات گردشگری دیگر مانند هتل‌ها و دفاتر خدمات مسافرتی نیز به موضوع تسهیلات با این نرخ و با بازپرداخت سریع روی خوش نشان نداده‌اند.

تهیه بن سفر ویژه استفاده از اقامتگاه‌های بوم‌گردی پس از حل بحران کرونا

وی ارائه تسهیلات ارزان قیمت با سود پایین و دوره تنفس بالا و ارائه کمک‌های بلاعوض به این اماکن را یکی از راه‌های حمایت دانست و اظهار کرد: پس از دوره کرونا که امیدوارم طولانی نشود، گردشگری داخلی باید رونق پیدا کند؛ چراکه گردشگری خارجی امسال عملا با توجه به وضعیت موجود از دست رفته است.

دبیر جامعه حرفه‌ای اقامتگاه‌های بوم‌گردی ایران متذکر شد: با توجه به اینکه مسیرهای گردشگری در شهرستان‌ها و روستاهای استان خراسان برای گردشگران داخلی شناخته شده نیست، اگر گردشگران از دیگر استان‌ها در دوران پسا کرونا به خراسان سفر کنند، تنها هتل‌ها پر خواهند شد و تغییری در وضعیت اقامتگاه‌های بوم‌گردی رخ نمی‌دهد.

کاظمیان خاطرنشان کرد: به عقیده من حاکمیت و استانداری استان خراسان برای اقامتگاه‌های بوم‌گردی شهرستان‌ها و روستاها، برای ایجاد نشاط در بین کارمندان، بازنشستگان، دانشجویان و … تسهیلاتی را در قالب بن سفر ارائه کنند که این بن سفر صرفا برای استفاده از اقامتگاه‌های بوم‌گردی استان باشد.

وی ادامه داد: در زمینه بن سفر برای استفاده از اقامتگاه‌های بوم‌گردی، دولت نیز باید برای کارکنان، دانشجویان، بازنشستگان و هر قشری که می‌تواند حضور داشته باشد در استان مربوطه به خصوص خراسان رضوی تسهیلاتی پرداخت کند تا تکمیل‌کننده زنجیره مورد نظر ما باشد.

منبع:ایسنا