نوشته‌ها

برای دیدن کوه اژدها و مثلث برمودای کویر به گرمسار سفر کنید

گرمسار در غرب استان سمنان دارای جذابیت‌ها و ظرفیت‌های تاریخی و گردشگری زیادی است که با توجه به نزدیکی به پایتخت و قرارگیری در مسیر زائران امام رضا(ع) می‌تواند گزینه مناسب توقف و اقامت برای رفع خستگی و مقصدی برای گردشگری در نوروز ۱۴۰۱ از کوه اژدها و غارهای نمکی تا مثلث برمودا باشد.

به گزارش ایرنا، گرمسار غربی ترین شهرستان استان سمنان محسوب می‌شود که از غرب به ورامین، از شمال به دماوند، از شرق به آرادان و از جنوب به کویر مرکزی راه دارد و به دلیل جذابیت‌های تاریخی و طبیعی که دارد می‌تواند مقصد گردشگری و مسافرت در نوروز ۱۴۰۱ باشد.

کویر ریگ جن، کوه اژدها، قصر بهرام گور، خانه تاریخی باقری‌ها، آب انبار تاریخی، کاروانسرای مربوط به دوره صفویه و غارهای نمکی با شهرت جهانی، تنها بخشی از دیدنی‌های شهرستان گرمسار است که در ادامه برخی از این ظرفیت‌ها معرفی می‌شود.

کویر ریگ جن

کویر ریگ جن واقع در استان سمنان، یکی از نقاط مخوف و اسرار آمیز کشور است که تاکنون به روایت هایی اتفاق‌های عجیبی در آن رخ داده و به دلیل همین شگفت انگیزی لقب مثلث برمودای ایران را از آن خود کرده است.

کویر ریگ جن، کویری رمزآلود با وسعت سه هزار و ۸۰۰ کیلومتر مربع بدون چشمه و چاه آب، ترسناک، اما زیبا و هیجانی در جنوب غربی و غرب دشت کویر، جنوب سمنان، جنوب شرق گرمسار، شرق پارک ملی کویر، شمال انارک و غرب جندق و در یک کلام محصور بین ۲ استان سمنان و اصفهان قرار گرفته که همواره مورد توجه گرشگران ماجراجو بوده است.

چیزی که این کویر را  تا این اندازه ترسناک و مرموز کرده، این است که هیچ کس دقیقا نمی‌داند که مختصات ریگ جن کجاست، چرا که بسیاری از آن‌ها که از مسیرهای مختلف به عمق این محدوده رفته‌اند، هرگز بازنگشته‌اند تا از آنجا بگویند ، ولی علاقه‌مندان برای گشت و گذار از راه امن در مثلث برمودای ایران ابتدا، باید به شهرستان گرمسار و پارک ملی کویر سفر کنند و سپس از آنجا به جاده سنگ فرش ملک آباد رفته و به سمت کویر پیش بروند.

قصر بهرام کاروانسرای برای اقامت عاشقان آسمان کویر

اگر مسافر دیار کهن استان سمنان هستید و می خواهید خوشه های ستارگان آسمان را از نزدیک سبد سبد بچینید کافی است شبی را در این کاروانسرا اتراق و آرزوی خود را محقق کنید تا خاطره خوشی در کارنامه عمرتان رقم بخورد.
قصر شاه عباسی یا قصر بهرام یکی از مهمترین کاروانسراهای کویر مرکزی ایران و شاهکار معماری ایرانی است که دیدن آن وجود آدمی را به وجد می‌آورد.
این کاروانسرا در سر راه قدیمی و تاریخی کاروانسروی کویری اصفهان، کاشان، خوار( گرمسار)، و خراسان واقع شده است که نمای بیرونی این بنا چهارگوش با ۲ دروازه شمالی و جنوبی، زیبایی های معماری این آثار تاریخی را دو چندان کرده است.
کارشناسان امر می گویند نمای این بنای تاریخی از سنگ های بزرگ آهنی صیقل شده و سفید رنگ می باشد که از کوه های همجوار آورده شده است.

کاروانسرای «قصر بهرام» در پارک ملی کویر گرمسار استان سمنان، مربوط به دوره ساسانی و به روایتی توسط بهرام گور ساسانی در زیستگاه گورخر ایرانی ساخته شد. این کاروانسرا در دوره شاه عباس صفوی بازسازی و به عنوان کاروانسرا استفاده می‌شد.

کاروانسرای قصر بهرام که با نام‌های کاروانسرای شاه عباسی و رباط سیاه‌کوه نیز شناخته شده است، از جاهای دیدنی گرمسار به شمار می‌رود و در استان سمنان، جنوب شهر گرمسار و در محدوده‌ پارک ملی کویر قرار دارد.

قصر بهرام از مرکز شهر گرمسار ۶۵ کیلومتر فاصله دارد و راه دسترسی به این کاروانسرا ۵۵ کیلومتر شوسه است.

پارک ملی کویر

پارک ملی کویر گرمسار شبه جزیره‌ای محصور بین دریاچه نمک، کویر ریگ جن، کویر مرکزی و کویر گرمسار و نمایشگاهی طبیعی از گونه‌های کمیاب بیابانی و کویری حیات وحش مانند کل و بز، قوچ و میش وحشی، گربه شنی، جبیر و گورخر و گونه‌های گیاهی متنوع است که فقط دیدن آن می‌تواند چنین رویای تماشایی را در ذهن به باور تبدیل کند.

پارک ملی کویر گرمسار واقع در جنوب غربی استان سمنان با دارا بودن ۳۴ گونه پستاندار، ۱۵۵گونه پرنده، ۳۴ گونه خزنده و ۳۵۵ گونه گیاهی، یکی از غنی ترین مناطق دارای گونه های مختلف گیاهی و جانوری در کشور محسوب می‌شود که در حد فاصل کویر مرکزی ایران و دریاچه نمک واقع شده است.

از جاذبه ‌های منحصر به فرد پارک ملی گرمسار برای دوستداران محیط زیست وجود زیستگاه تنها دو زیست منطقه وزغ کویری است که در اطراف چشمه سفید آب زیست می‌کند و این گونه منحصر به همین نقطه از پارک ملی است و در هیچ جای دنیا یافت نمی‌شود.

در اراضی مسطح و دشتیِ پارک ملی کویر با پوشش گیاهی بیابانی و نیمه ‌بیابانی، پستاندارانی از جمله آهو، جبیر، یوزپلنگ و گربه شنی دیده می‌شود و در بخش کوهستانی آن نیز که دارای جوامع گیاهی با سیمای استپی است، تعداد قابل توجهی از گونه‌های حیات وحش نظیر کل و بز، قوچ و میش و پلنگ زیست می‌کنند.
از دیگر پستانداران مهم این منطقه می‌توان به کاراکال، روباه شنی، روباه معمولی، کفتار، گرگ، شغال، خرگوش، تَشی و انواع جوندگان دیگر نیز اشاره کرد.
پرندگانی نظیر سارگپه، عقاب طلایی، کرکس، دلیجه و انواع پرندگان شکاری مثل کبک، تیهو،شاه بوف، انواع چکاوک‌ها، دم جنبانک ابلق، زاغی، غراب و انواع گنجشک‌سانان دیگر، از مهمترین گونه‌های منطقه به حساب می‌آیند.از جمله خزندگان منطقه پارک ملی کویر گرمسار می‌توان به افعی شاخدار، مار جعفری، تیرمار، بزمجه بیابانی اشاره کرد.

در کنار تنوع گیاهی و جانوری پارک ملی گرمسار وجود دریاچه نمک مثلثی در حاشیه و مرز جنوب غربی و به عبارتی در قلب کویر است که هر اهل ذوقی را به وجد می‌آورد.

تماشاییِ دیگر پارک ملی کویر گرمسار وجود  یک جزیره کوچک به نام جزیره سرگردان در جنوب دریاچه نمک است که یکی از بزرگترین شورزارهای ایران محسوب می‌شود که چشم دوختن به سفیدی محض زمین اما از جنس شوری نه از جنس برف خود جاذبه‌ای است که کلمات یارای توصیف این زیبایی را ندارد و فقط تماشای آن می‌تواند این زیبایی‌ها را برای ذهن وصف کند.

غارهای نمکی

تونل یا غار نمکی در گرمسار یکی از از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری و از شگفت انگیزترین جاذبه هایی است که برای طبیعت دوستان و گردشگران گزینه ای عالی محسوب می شود و سالانه مسافران زیادی برای بازدید از این منطقه به استان سمنان و شهر گرمسار سفر می کنند.

تونل‌های نمکی در فاصله ۱۵ کیلومتری غرب گرمسار و ۹۰ کیلومتری تهران قرار دارد که تونلهای نمکی گرمسار از بزرگترین معادن و تونلهای نمکی در منطقه خاورمیانه است .

شاید در اولین تامل بازدید از معدن به نظر خسته‌کننده باشد، اما این طور نیست. گرمسار دارای ۲۷ معدن نمک است که یکی از جذاب‌ترین آن‌ها معدن نمک کوهدشت کهن نام دارد. معدن نمک کوهدشت کهن یک جاذبه‌ طبیعی متفاوت و بی‌نظیر است که سالانه گردشگران بسیاری را از نقاط مختلف ایران به سمت خود جذب می‌کند. تماشای دیواره‎ های سفید تونل نمکی، کوه‌های رنگارنگ نمک و حوضچه‌های سبزرنگی که در اطراف معدن دیده می‌شوند، از جمله جذابیت‌های معادن نمک می‌باشد که در این منطقه شاهد آن خواهید بود.

معدن نمک کوهدشت،  شکلی کوه‌مانند دارد که در گذر زمان و با استخراج نمک از میان آن، به شکل یک غار درآمده است. در واقع این غار یک تونل دست‌کند می‌باشد که توسط انسان ایجاد شده است. در ورودی این غار سنگ ‌نمک‌هایی را می‌بینید که رنگی تیره دارند و بیشتر طوسی‌رنگ هستند­، اما هرچه جلوتر بروید رنگ نمک‌ها روشن‌تر و براق‌تر می‎ شود. دیواره‌ها و سقف غار نیز جنسی از نمک دارند. استلاکتیت‌های فراوانی نیز از غار آویزان هستند که شکلی شبیه به نیزه دارند و زیبایی خاصی به محیط غار می‌دهند.

غار ایجاد شده تا ۱.۵ کیلومتر در دل نمک‌ها پیش می‌رود. در این مسیر پیچ‌وخم‌ها و تونل‌های متعددی وجود دارد. در بین مسیرها ۶ ستون بزرگ نمک دیده می‌شود که هرکدام از آن‌ها ۱۲ متر ارتفاع دارد و شعاع آن‌ها نیز حدود ۱۰ در ۲۰ متر است. این ستون‎ها از ریزش معدن جلوگیری می‌کند و البته جلوه خاصی نیز به غار می‌دهد.

در بخشی از معدن یک حوضچه دیده می‌شود که به دلیل رنگ آن به حوضچه سبز گرمسار شهرت دارد. حوضچه‌ای کم‌ عمق که با آب باران پر شده است. نکته جذاب حوضچه سبز گرمسار، رنگ آن است که به زیبایی در کنار رنگ سفید نمک می‌درخشد و چشم‌اندازی بی‌نظیر ایجاد می‌کند.

در روستای رامه آرام بگیرید

زندگی کردن در روستا حتی برای چند روز محدود، روح انسان را جلا می‌بخشد. زمانی که از زندگی شهری و ترافیک‌ و آلودگی هوای آن خسته شده‌اید، با رفتن به روستایی خوش و آب و هوا و آرام، می‌توانید انرژی از دست رفته‌ خود را بازیابی کنید. هوای پاکیزه، استفاده از محصولاتی عاری از مواد شیمیایی، طبیعتی بکر و زیبا، آرامش و سرزندگی، موهبتی‌ست که با رفتن به محیط‌های روستایی به دست می‌آورید.

اهالی روستا می‌گویند: نامش به معنی رام بودن و آرامش است و در گذشته پناهگاه یاغیان و راهزنان بوده است. راهزنانی که در کمین کاروان تهران به مشهد بودند بعد از راهزنی به رامه پناه می‌آوردند  و اسم این منطقه ییلاقی و خوش آب و هوایی که در شمال شرقی گرمسار و در ۳۰ کیلومتری شمال روستای ده نمک، قرار دارد روستای رامه است،  روستایی که طبیعت بکر و وحشی خود را حفظ در عصر فناوری حفظ کرده است.

روستای رامه سبکی پلکانی دارد و به‌دلیل سرمای زیاد منطقه درختان گردو با عمری ۵۰۰ ساله دارد و تنوع زراعت در منطقه بالاست. وجود قلعه ۲ هزار ساله ضحاک، قبرستان و ظروف سفالی نشان از قدمت روستا دارد. رودخانه رامه و آبشارهای مرتفع از جاذبه‌های توریستی روستا است. رامه بین مسیر اصلی گرمسار به مازندران است و وجود جاذبه هایی مانند قلعه استوناوند با قدمتی هزار ساله، ریگ تپه و قلعه گبری نشان از اهمیت نظامی و تاریخی رامه است.

کارخانه پنبه

کارخانه پنبه با قدمتی که به دوره پهلوی بازمی‌گردد، از جاهای دیدنی گرمسار در استان سمنان است و در تاریخ ۲۵ اسفند ۱۳۸۰ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید. بنای کارخانه در دو طبقه و پلانی مستطیل شکل از خشت و گل ساخته شده است که برخی آن را به دلیل معماری‌ ویژه‌اش، با کاروانسرا اشتباه می‌گیرند. در سال ۱۳۹۳، باغ موزه علم و صنعت در بخشی از کارخانه برپا شد و هم‌اکنون قسمتی دیگر از بنا به بازارچه صنایع دستی گرمسار اختصاص داده شده است.

خانه تاریخی باقری‌ها

خانه تاریخی باقری‌ها از یادگارهای به‌جامانده از دوره قاجار و بناها و مکان های دیدنی گرمسار به‌ شمار می‌رود و در دو طبقه، با استفاده از خشت خام ساخته شده است. استفاده از آجرهای ختایی با بندکشی گچ و خاک بر زیبایی خانه افزوده‌اند. هر دو طبقه شبیه به یکدیگر ساخته شده‌اند. طبقه اول پس از ورود به سالن اصلی متشکل از دو اتاق در طرفین سالن است و بعد از گذر از سالن اول، برای دسترسی به طبقه دوم بایستی از دو راهرو منتهی به پله عبور کرد. در سال ۱۳۸۹، موزه اقوام در این خانه تاریخی برپا شد که پوشش و زندگی روزمره اقوام مختلف ساکن در شهر گرمسار را معرفی می‌کند. خانه تاریخی باقری‌ها در فهرست آثار ملی ایران نیز به ثبت رسیده است.

کاروانسرای ده نمک

کاروانسرای شاه عباسی ده نمک با قدمتی که به دوره صفوی بازمی‌گردد، از دیگر جاهای دیدنی گرمسار است و در روستای ده نمک قرار دارد. این بنا دارای سردر ورودی با چهار ایوان، ۲۴ حجره در طرفین و یک شاه‌نشین است. از دیگر قسمت‌های کاروانسرا می‌توان به شترخوان، برج‌های دیدبانی چهارگانه بیرون و بارانداز در چهار گوشه آن نام برد. این اثر در تاریخ ۴ شهریور ۱۳۵۳، با شماره ثبت ۹۷۸ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید و هم‌اکنون به‌عنوان مجتمع اقامتی، توریستی و گردشگری در حال فعالیت است.

کوه اژدها و آب انبار گرمسار

کوه هایی در شهرستان گرمسار وجود دارد که با چین خوردگی های عجیب و زمین شناسی که دارد توانسته سالانه مسافران زیادی را به سمت خود جذب کند. این کوه نوارهای قرمز، قهوه‌ای و سفید رنگ به شکلی موج وار و درهم تنیده‌اند که یک ساختار خاص را پدید آورده‌اند و به کوه اژدها معروف است.

آب انبار گرمسار از دیگر بناهای قاجاری و دیدنی های گرمسار به‌ شمار می‌رود. این سازه دارای چهل پله و پاشیر بزرگ و عریض است که مخزنی استوانه‌ای شکل و بادگیری بر فراز آن قرار گرفته‌اند. منبع بزرگ و اصلی این آب انبار که به‌صورت گنبد پله‌ای مدور آجری است، در داخل کوچه قرار دارد و به صورت میدانگاهی درآمده است. آب انبار گرمسار در سال ۱۳۸۰ و به شماره ۳۷۸۹ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

بنه کوه واقع در پنج کیلومتری شمال گرمسار  به دلیل دارا بودن طبیعت زیبا و عبور رودخانه حبله رود،  از دیگر مناطق نمونه گردشگری در استان سمنان است، منطقه بنه کوه به دلیل قرار داشتن بر سر راه باستانی گرمسار (خوار) به مازندران از نظر تاریخی و نظامی دارای اهمیت ویژه ای بوده است و وجود قلعه باستانی استوناوند، ریگ تپه و قلعه گبری  از جاذبه های منطقه بنه کوه است.

منبع:ایرنا

ردپای قهرمان اساطیری شاهنامه در گرمسار

کوه اژدها در محدوده‌ استان سمنان و شهرستان گرمسار واقع شده است که جزو نادرترین و کم‌نظیرترین پدیده‌های طبیعی و زمین‌شناسی ایران محسوب می‌شود.

همشهری آنلاین- مریم ورشو: اگر به گرمسار سفر کنید به جز معادن ویژه و دیدنی‌اش حتما برای دیدن کوه اژدها نیز وقت بگذارید. این کوه با ارتفاع ۱۲۶۵ متر در ۱۱ کیلومتری غرب مرکز شهرستان گرمسار واقع است.

برای دیدن این کوه باید خودروی خود را در کنار جاده پارک و مسافت زیادی را پیاده‌روی کنید؛ البته می‌توانید از دور و کنار جاده هم آن را تماشا کنید، اما دیدن از نزدیک آن شما را حیرت‌زده می‌کند. وقتی به کوه اژدها نزدیک می‌شوید نمک‌های در مسیر و ترک‌های خاک شما را به یاد کویر خواهد انداخت.

چین‌خوردگی‌های منحصر به فرد و عجیب کوه اژدها شما را میخکوب می‌کند، این چین‌خوردگی‌های موج‌وار با رنگ‌های قرمز، قهوه‌ای و سفید چشم‌ها را به خود خیره می‌کند. با کمی دقت کنید متوجه می‌شوید که این چین‌ها و نوارهای سرخ و قهوه‌ای رنگ شبیه تصویر یک اژدها هستند. رنگ‌های مختلفی که روی این کوه ایجاد شده به‌ دلیل وجود عناصر مختلف در خاک است که به‌طور منظم طی سالیان متمادی شکل گرفته است.

همیشه هر چیزی که در طبیعت شکل خاص و مسحورکننده‌ای دارد، پشتش قصه‌ای هم از سوی مردم روایت می‌شود. به‌عنوان نمونه در مورد کوه اژدها مردم معتقدند که رستم، قهرمان اساطیری ایران، در این محل همراه رخش با اژدها درگیر شده و آن را نابود کرده‌ است. طبق این گفته‌ها و روایت‌ها بر اثر پرتاب جسد اژدها توسط رستم روی این کوه چنین نقشی ایجاد شده است.

در هر صورت اگر کنجکاو هستید که به تماشای کوه اژدها بروید از طریق جاده ارتباطی تهران- گرمسار، قبل از ورودی شهر گرمسار می‌توانید آن را زیارت کنید.

منبع:همشهری

شواهد حضور نئاندرتال‌ها و چشم‌اندازهای پارینه‌سنگی در گرمسار

در نتیجۀ انجام بررسی روشمندِ باستان‌شناختی در منطقۀ ایوانکی در غرب استان سمنان، چشم‌اندازهای وسیعی از دوران پارینه‌سنگی و تعداد قابل توجهی دست‌ساخته‌های سنگی کشف شد.

به گزارش ایلنا، سیدمیلاد هاشمی (عضو هیات علمی گروه باستان‌شناسی دانشگاه تربیت مدرس) گفت: این بررسی در منطقه‌ای به وسعت حدود ۸۹۰ کیلومتر مربع با اهدافی چون مشخص کردن الگوهای پراکنش محوطه‌های پارینه‌سنگیِ احتمالی و بررسی سنن ابزارسازیِ کهن در منطقۀ غرب استان سمنان در شمال دشت کویر مرکزی انجام گرفت.

سرپرست هیأت باستان‌شناسی افزود: در این پروژه محوطه‌هایی از غرب و جنوب‌غرب در چنداب، سنگاب، حسین‌آباد کورس، شورقاضی و یوسف‌آباد تا شرق و شمال‌شرق در نزدیکی شهر جدید ایوانکیِ و جنوب روستای بولان و کُرَک یافت شد.

این باستان‌شناس اظهارکرد: از این محوطه‌ها که هرکدام ابعاد چند کیلومتری دارند، تعداد قابل توجهی دست‌ساخته‌های سنگی کشف شد که تنها بخشی از آن‌ها به منظور مطالعات آزمایشگاهی، نمونه‌برداری شدند.

او با بیان‌اینکه تمامی این محوطه‌ها بر روی مخروط‌افکنه‌های کهنی قرار گرفته‌اند که برای چندین هزار سال با رسوبات مختلف آبی و بادی پوشانده شده بودند خاطرنشان‌کرد: سپس فرآیندهای فرسایشی موجب شد که پوشش رسوبات ریزدانه به مرور کنار رفته و قطعات سنگ ریز و درشتِ دوباره آشکار شوند.

هاشمی با اشاره به اینکه چنین سطوحی را در بیابان‌ها، سنگ‌فرش بیابانی می‌نامند افزود: به دلیل اینکه این سطوح باستانی احتمالاً هزاران سال است که دوباره آشکار شده‌اند، سطح تمامی قطعه سنگ‌ها، چه ابزارهای سنگی و چه سنگ‌های طبیعی، به تدریج هوازده شده و پوششی قهوه‌ای سوخته تا سیاه بر روی آن‌ها تشکیل شده است که بدان جلای بیابانی گویند.

او اظهارکرد: بررسی‌های مقدماتی حاکی از آن است که این چشم‌اندازها دست کم به دو دورۀ پارینه‌سنگی میانی و جدید تعلق دارند و مطالعات مقدماتی نشان داد که بخش عمده‌ای از دست‌ساخته‌های سنگی را تراشه‌های با ابعاد نسبتاً بزرگ و قابل ملاحظه تشکیل می‌دهد؛ تراشه‌هایی که به کمک ضربه با چکش سخت از روی سنگ مادرهای تراشه جدا شده‌اند.

سرپرست هیأت باستان‌شناسی گفت: علاوه بر تراشه‌های ساده، انواع ابزارهای روتوش‌دار از نوع سنت پارینه‌سنگی میانی و شواهد بهره‌گیری از تکنیک لوآلوآ نیز در میان مجموعه ابزارها به چشم می‌خورد.

او افزود: بهره‌گیری از این تکنیک در عرض‌های جغرافیایی مشابه با منطقۀ ایوانکی (عرض جغرافیایی منطقه: ۳۵ درجۀ شمالی) معمولاً به نئاندرتال‌ها منتسب می‌شود؛ از این‌رو، علاوه بر انسان خردمند، می‌توان ردپای انسان نئاندرتال را نیز در منطقه جستجو کرد.

هاشمی با اشاره به اینکه مجموعه دست‌ساخته‌های گروه دوم که به دوران پارینه‌سنگی جدید منتسب هستند، شامل سنگ مادرهای تیغه و ریزتیغۀ حجمی (منشوری) و برداشته‌های تیغه و ریزتیغۀ ساده هستند خاطرنشان‌کرد: برخی تیغه‌ها لبه‌های همگرا یا پیکانی‌شکل دارند و برخی دیگر نیز به کمک روتوش به سرپیکان تبدیل شده‌اند.

او در پایان گفت: درصد سرپیکان‌ها، چه بر روی تراشه و چه بر روی تیغه‌ها نسبتاً بالاست و تعداد قابل توجهی از آن‌ها شواهدی از قرارگیری در دسته‌های چوبی را نشان می‌دهند که شاید اشاره‌ای به اهمیت شکار در چشم‌انداز پارینه‌سنگی منطقۀ ایوانکی باشد.

منبع:ایلنا

نمایش تنوع قومیت‌ها در موزه اقوام گرمسار

 شهر گرمسار به علت حضور پنج قوم بزرگ و مهم ایران به عنوان جزیره اقوام شهرت دارد و به همین دلیل طرح محتوایی موزه شهر بر مبنای مردم‌شناسی و قوم‌شناسی تهیه و تدوین شد.

مردمانی از ۵ قوم بزرگ در گرمسار زندگی می‌کنند

مهم‌ترین و پرجمعیت‌ترین اقوام ساکن در گرمسار  می‌توان به  اقوام ترک زبان که از مناطق شمال‌غرب و شمال‌شرق کشور به گرمسار کوچانده شده‌اند، اقوام لر که از مناطق مرکزی و جنوب‌غربی کشور به گرمسار کوچانده شده‌اند، اقوام کرد که از مناطق غربی کشور به گرمسار کوچانده شده‌اند،  اقوام عرب که از اعراب نجد عمان هستند و سایر گروه‌های عرب که از اعراب خوزستانی ساکن در استان فارس بودند به گرمسار کوچانده شده‌اند و  اقوام الیکایی که از  منطقه الیکا واقع در مازندران به منطقه گرمسار و آرادان برای دامداری کوچ کردند و  بخش عمده جمعیت روستاهای آرادان و گرمسار را طوایف مختلف ایل عشایری الیکایی تشکیل می‌دهند (الیکایی‌ها به ۹ طایفه بزرگ گیلوری، قندالی، قاسمی، عاشوری، ابولی شاه حسینی، قنبری، گلینی و کاشانی تقسیم می‌شوند) اشاره کرد.

در مجموع مهاجرت به واسطه بازرگانی، کوچ اجباری از سوی حکومت‌ها، انتقال نظامیان به همراه خانواده‌هایشان برای حفاظت از خوار (گرمسار قدیم) سه اصل مهم مهاجرپذیر شدن این منطقه در گذشته دور بوده است.

تنوع قومیت‌ها ضرورت راه‌اندازی موزه

تنوع این قومیت‌ها ضرورت راه‌اندازی موزه‌ای برای حفظ این یادگاران کهن را فراهم کرد و در موزه اقوام گرمسار  در فاز اول و با بررسی و برنامه‌ریزی همه جانبه، ۴۲ ویترین شامل ابزار، ادوات و پوشش اقوام مختلف وارد شده به گرمسار به نمایش گذاشته شد و طی ۱۰ سال فعالیت در فاز دوم تلاش شد تا با استفاده از تعداد ۱۱ عدد مجسمه‌ مومی در اندازه انسانی، مشاغل، کارکرد ادوات کشاورزی و آهنگری، باغداری، پزشکی و عشایری به علاقه‌مندان نشان داده شود و همچنین اشیای به نمایش گذاشته شده در موزه کامل‌تر و پربارتر شود.

۳۵۰ قطعه شیء در موزه اقوام

در حال حاضر موزه اقوام با داشتن حدود ۳۵۰ قطعه شیء تاریخی در ۴۲ ویترین و فضای نمایشی با کاربری‌های مختلف تزئینی، آشپزخانه‌ای، پوشش اقوام مختلف ایرانی، ادوات کشاورزی، پزشکی، باغداری، شترداری و گلیم‌بافی پذیرای علاقه‌مندان به موزه است.

 این موزه طی یک دهه فعالیت مداوم با اجرای برنامه‌های مختلف آیینی، ملی، مذهبی، جشنواره‌های سنتی و با هدف آشنایی هر چه بیشتر مردم با سنت‌ها و پیشینه گرمسار و ارتباط هرچه قوی‌تر با فرهنگ‌های مختلف کشور و منطقه به فعالیت پرداخته است که خوشبختانه آنچه که مسلم بود بازتاب خوب این فعالیت‌ها بین خردسالان و نوجوانان بوده است.

این موزه و اشیای آن برای کودکان و نوجوانان که بیشتر اشیای موزه‌ای را با چشم خود و از نزدیک ندیده‌اند و تنها در عکس‌ها، فیلم‌ها و تلویزیون با آن برخورد داشته‌اند، بسیار جذاب است.

ساختمان تاریخی، جاذبه موزه اقوام

یکی از جاذبه‌های موزه اقوام گرمسار، ساختمان تاریخی آن معروف به خانه باقری است. ساختمان باقری سال ۱۳۱۰ به سبک خانه‌های مناطق گرمسیری دوره قاجار ساخته شده است.

 مالک اصلی ساختمان میرزا علی آقا باقری از خیرین و مالکان شهر گرمسار و فرزند مرحوم حسن آقا باقری است که بخش زیادی از زمین‌های گرمسار متعلق به او و خانواده‌‌اش است.

میرزا علی آقا باقری این عمارت (خانه باغ) را برای سکونت خانواده‌اش و رسیدگی به املاک اجدادی، به دست معمار یزدی با رعایت اصول ساختمان‌سازی در مناطق گرمسیری ساخته است و با توجه به اینکه آفتاب گرمسار در فصل تابستان بسیار تند و سوزان است، بر همین اصل، خانه را پایین‌تر از سطح حیاط می‌ساختند که خنکی و رطوبت موجود در خاک به داخل خانه منتقل شود و در فصل گرم سال هوای داخل اتاق‌ها خنک تر از بیرون باشد و بر همین اساس خانه باقری حدود ۷۰ سانتی‌متر از کف حیاط گودتر ساخته شده است.

این عمارت در زمان ساخت در باغچه‌ای به مساحت حدود ۸هزار متر در دو بخش احداث شده است، بخش اول شامل عمارت مسکونی و بخش دیگر متشکل از خزینه، آب‌انبار، کوره گرم کردن آب، مطبخ و محل نگهداری احشام بوده است که به مرور زمان همه آن‌ها از بین رفته و تنها خزینه و آب‌انبار آن باقی مانده است.

نمای درونی و بیرونی ساختمان آجر با بندکشی گچ و خاک است که اگر گوشه‌ای از این نما را کنار بزنیم، داخل آن خشت‌های گلی را می‌بینیم که با اندود گل اسکلت اصلی بنا را به وجود آورده است و سپس روی آن نماسازی آجر انجام شده است.

 به طور کلی در سده‌های گذشته خانه‌ها دارای اتاق‌های زیاد و تودرتو بوده است که قطعا خنک کردن و گرم کردن اتاق‌ها نیازمند تمهیدات خاص و اساسی بوده است که باید از فنون علمی معماری استفاده می‌کردند و یکی از این فنون استفاده از بادگیرها بوده است که در مناطق گرمسیر از این بادگیرها در تمام بناها استفاده می‌کردند مثل شهر جهانی یزد که بلندترین بادگیرهای دنیا در این شهر احداث شده است.

در ساختمان باقری نیز این فن در چهار درگاهی ضلع شرقی و غربی بنا به صورت ساده‌تر اجرا شده است، البته لازم به ذکر است که بادگیرها طبق استاندارد معماری به سرداب و اتاق‌های دارای حوض آب منتهی می‌شوند اما در ساختمان باقری این اصل کمی متفاوت اجرا شده است، یعنی زیرزمین و یا حوض‌‎‌خانه ندارد اما در طبقه اول و طبقه دوم تا پشت بام  فضای خالی در دیوارها تعبیه شده است که جریان هوا در بدنه بنا به آسانی اتفاق بیافتد، به علاوه در کنار استفاده از بادگیر، به کار بردن درها و پنجره‌های زیاد در دو ضلع ساختمان به راحتی گردش هوا را در کل ساختمان به جریان انداخته است.

در سال ۸۸ و باگذشت ۷۸ سال از زمان احداث این بنای زیبا، ساختمان مورد مرمت اساسی قرار گرفت و در نهایت کفپوش بنا تغییر و بندکشی‌های دیوارها مرمت شد و با توجه به اینکه تیرهای چوبی سقف طی سال‌ها به وسیله موریانه آسیب‌های جدی دیده بودند تعویض و مجدد احیا شده است. همچنین اندود گچ دیوارها سبک سازی و مجدداً انجام شد.

در تاریخ ۲۱ بهمن ماه ۱۳۸۹ ساختمان باقری که در سال ۷۸ ثبت آثار ملی شده بود از کاربری مسکونی و در مدت زمان کوتاهی که اداره میراث‌فرهنگی شهرستان در آن فعالیت داشت، تغییر و تبدیل به موزه مردم شناسی شهر گرمسار شد.

منبع:میراث آریا

معادن نمک زمینه ساز توسعه گردشگری در گرمسار

مدیر کل میراث‎فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان سمنان از معادن نمک در گرمسار به عنوان بستری مناسب برای گردشگری در غرب استان سمنان نام برد و گفت: استفاده از ظرفیت معادن نمک زمینه ساز توسعه گردشگری شهرستان گرمسار و استان است.

مهدی جمال روز پنج شنبه 12 تیر ماه و در جلسه بررسی مسایل و مشکلات معادن متروکه شهرستان گرمسار، اظهار کرد: احیای معادن و معرفی معادن نمک به عنوان جاذبه گردشگری در اشتغالزایی، رشد اقتصادی و رشد گردشگری منطقه موثر است.

وی با تاکید بر اینکه گردشگران در جستجوی مقصدهای جدید گردشگری هستند، افزود: گردشگری معدنی می‌تواند برای گردشگران خاطرات ماندگار و منحصر به فردی را به یادگار بگذارد.

نماینده مردم شهرستان‌های گرمسار و آرادان در مجلس شورای اسلامی نیز بر رفع موانع حوزه گردشگری و معادن شهرستان‌های گرمسار، آرادان و شهر ایوانکی تاکید کرد و گفت: تلاش می‌شود موانع و مشکلات موجود را در چارچوب انعقاد تفاهم‌نامه در سطح استانی و یا کشوری پیگیری و برطرف کنیم.»

اردشیر مطهری با اشاره به اهمیت همگرایی و همبستگی مسئولان برای پیگیری مشکلات حوزه گردشگری، تصریح کرد: برخی گمان می‌کنند اگر به صورت بخشی مسائل را دنبال کنند و شرایط را در حوزه فعالیت خود اصلاح یا حفظ کنند، کافی خواهد بود اما این رویه برای مردم زیان‌بار است.

فرماندار شهرستان گرمسار نیز با اشاره به نزدیکی شهرستان‌های گرمسار و آرادان به تهران و سمنان و وجود امکانات زیر بنایی مناسب و استعدادها و منابع طبیعی و معدنی بسیار خوب در این شهرستان‌ها گفت:  این شهرستان‌ها، از موقعیت مناسبی برای رشد و توسعه صنعت و معدن و گردشگری برخوردار هستند.

وحید رجایی به وجود معادن نمک غنی در شهرستان گرمسار اشاره کرد و افزود: اکنون که کشور در تحریم اقتصادی قرار دارد باید شرایطی را فراهم کنیم تا از وابستگی به دیگر کشورها خارج شویم و یکی از بهترین راهکارها توسعه و تقویت حوزه گردشگری است.

وی افزود:  ظرفیت مطلوب حوزه گردشگری و سابقه تاریخی و معدنی گرمسار نشانگر لزوم تقویت زیرساخت‌های بخش گردشگری است و این مهم منوط به انسجام در همه حوزه‌ها است.

رجایی جهش و توسعه تولیدات معدنی و استفاده حداکثری از این بخش را یکی از راهکارهای توسعه اقتصادی دانست و خاطرنشان کرد: رونق صنعت در گرو مشارکت جدی بخش خصوصی و سرمایه‌گذاران است تا بستر و زمینه تحقق اقتصاد مقاومتی با تکیه بر تولید داخلی فراهم شود.در فاصله ۱۵ کیلومتری غرب گرمسار و ۹۰ کیلومتری تهران در جاده‌های ایوانکی و گرمسار بیش از  ۲۷ معدن نمک وجود دارد، این معادن در نوع خود بکر و منحصر به فرد هستند.
به گزارش ایسنا-معادن نمک در استان سمنان و به ویژه در گرمسار از کیفیت بالایی برخوردارند و گفته می‌شود که درجه‌ خلوص نمک بسیاری از این معادن بالای 98 درصد است و همین ویژگی نمک استان سمنان را از دیگر مناطق متمایز می‌کند.

گذشته از این معادن نمک گرمسار امروزه به یکی از جاذبه‌های مهم گردشگری در استان تبدیل شده و هر ساله پذیرای هزاران گردشگر داخلی و خارجی است، ضمن این‌که هالوتراپی یا نمک درمانی امروزه در بسیاری از کشورها و از جمله در کشورهای اروپایی مورد توجه جدی است.

منبع:ایسنا