یزد :گنبد آسمانی قاضی‌القضاتی که به بند کشیده شد

نگین فیروزه‌ای یزد که در آسمان بافت تاریخی در مجاورت مناره‎های سر به فلک کشیده‎ی مسجد جامع کبیر این شهر چشم نوازی می‎کند، متعلق به آرامگاه قاضی القضات مهربان و خیری است که به علت درگیری‌های فرقه‌ای به بند کشیده شد.

«سید رکن‌الدین محمد قاضی حسینی یزدی» از علما و دانشمندان مسلمان یزدی است که در حوالی سال 711 هجری خورشیدی در این شهر می‌زیسته است، پدرش «سید قوام‌الدین یزدی» یکی از ریاضی‌دانان یزدی از تبار خانواده سادات عریضی بود، سید رکن الدین در کنار برخورداری از علم و عمل نیک در این سرزمین، مدتی نیز به عنوان قاضی‌القضات یزد فعالیت داشت.

سید رکن‌الدین در درگیری‌های فرقه‌ای یزد شرکت داشت و به همین جهت اتابک یوسف شاه، او را پس از شکنجه و آزار، در بازار شهر گرداند و در چاه قلعه خورمیز به بند کشید.

در پی این اتفاق، سید «شمس‌الدین» فرزند سید رکن‌الدین شبانه برای دادخواهی پدرش به تبریز رفت و چون با رشیدالدین فضل‌الله همدانی وزیر سلطان ابوسعید بهادرخان آشنایی داشت، توانست حکم آزادی پدرش را بگیرد.

سید رکن‌الدین پس از آزادی به حج رفت و به همراه پسرش به فعالیت‌های نیکوکارانه پرداخت به طوری که مدرسه رکنیه از یادگارهای وی است که تا پایان عمرش به قضاوت و رسیدگی به امور مدرسه رکنیه پرداخت و پس از درگذشت نیز در این محل به خاک سپرده شد است.

امروزه بخشی از مدرسه رکنیه که مجموعه‌ای از مدرسه و خانقاه و رصدخانه و آسیاب بوده از بین رفته و آرامگاه وی باقی مانده که زیارت آن در چهارشنبه‌ها مرسوم‌تر است چرا که زیارت چهارشنبه‌ها با زنان است و سفره‌های سبز رنگ از هر سوی، دور تا دور ضریح پهن می‌شود و زنان نذورات خود را توزیع می‌کنند اما با این حال در سایر روزها زیارت و بازدید آن برای گردشگران و عموم آزاد است، هر چند که کرونا در حال حاضر بازدید از این بنای مقدس و متبرکه را نیز با محدودیت مواجهه کرده است.

این بقعه تاریخی با قدمتی حدود 700 سال از اماکن متبرکه و دارای ارزش معماری بسیار زیادی است که بخشی از آن به خصوص گچ کاری‌ها و نقوش بسیار زیبای آن به مرور از بین رفته است، البته در سال‌های اخیر در مورد مرمت آن اقداماتی انجام شده که با توجه به کمبود اعتبارات، این شاهکار معماری ایران که به نگین فیروزه‌ای یزد نیز معروف است، همچنان در حصار داربست‌ها باقی مانده است.

این بنای تاریخی که گنبد آسمانی رنگش از دور جلوه‌گری می‌کند، زینت خاصی به بافت تاریخی یزد بخشیده و دیدنش از نگاه هر گردشگری ارزشمند است و در تصاویر متعدد ثبت شده از سوی گردشگران و خبرنگارانی مانند نیویورک تایمز و افرادی که شاید حتی علاقه‌ای به تاریخ و معماری ندارند، این گنبد فیروزه‌ای به چشم می‌آید.

منبع:ایسنا