قلعه والی ،آرمیده در سایه سار رسوم ایلامیان
قلعه آرمیده در این گوشه از تمدن دیرپای عیلام ، حرف‌هایی از مردم‌شناسی این دیار دارد.
ساختمان قلعه والی در مرکز شهر ایلام قلعه‌ای مسکونی – نظامی است که دارای سه در ورودی در سه ضلع جنوب، شرق و غرب بوده که ورودی اصلی قلعه در ضلع جنوبی قرار دارد و با 11 پله بیست سانتی‌متری به داخل اتاق نگهبان و سپس با هشت پله دیگر به کف حیاط مرتبط می‌شود. ورودی قلعه به سبک یونانی بنا شده است .
درب‌های دیگر قلعه خصوصی بوده و یا برای تردد مهمان‌ها احداث شده‌اند و با راهروهای سرپوشیده به داخل حیاط قلعه مرتبط می‌شوند در منتهاالیه درب‌ها دو هشتی وجود دارد و نور تعدادی از اتاق‌ها از آنجا تأمین می‌شود این هشتی‌ها که داخل یکی از آنها حوض کوچکی وجود دارد به هشت ضلع منظم تقسیم و با شکستگی در آجرهای دیوار و اجرای انواع قوس بر سر نعل درگاه‌ها و تزیینات آجری بالای آنها و اجرای طاق ضربهایی در دیوار تزیین شده‌اند .
قلعه دو برج نگهبانی به‌صورت نیم‌دایره در رأس ضلع شمال شرقی و شمال غربی دارند و اطراف آن کنگره‌هایی جهت قرار گرفتن نگهبان جهت دیده‌بانی دارد و دارای تعدادی اتاق زیرزمینی است که به سبک خاصی ساخته شده و دارای اشکال هندسی در سقف می‌باشد و با فضاهای سرداب مانندی به صورت زیرزمین با پوشش هلالی آجری تعبیه شده است.
نمای خارجی اضلاع مختلف قلعه که مشرف به حیاط می‌باشد به کمک ارسی‌ها و پنجره‌های چوبی تزئینی با شیشه‌های رنگی در فرم‌ها و اشکال منظم هندسی مزین شده است.
در تزئینات بیرونی از نمای خوشه گندمی آجرها استفاده از آجرهای رنگی در نماها و بالای قوس‌ها درهای چوبی قوسی شکل هم‌چنین روزنه‌های دید و شکل جالب توجه سردر مشخص است. وجود نرده‌های مشبک آجری به رنگ فیروزه‌ای در تراس‌های سرپوشیده ضلع جنوب غربی همراه با پنجره‌های مشبک با شیشه‌های الوان و ارسی‌های قلعه و ستون‌های دایره‌ای با سرستون‌های منقوش در ایوان قوس‌های کمانی و تزئینی و کاربندی بالای آن با کاشی‌های رنگی درختان بلند و کهنسال کاج، سرو و چنار و توت و گلستانی از گل‌های محمدی و حوضی مستطیل شکل در صحن جلوی قلعه از جمله تزئینات بیرونی قلعه هستند .
تزئینات فضای درونی آئینه‌کاری در سقف اتاق‌ها معمول بوده که بقایایی از آن در یکی از اتاق‌های ضلع غربی که به‌نحو بسیار زیبایی اجرا شده برجا مانده است، گچبری بر روی دیوارها و سقف اتاق شاه‌نشین در نقوش گل و گیاه اجرا شده و سنگ اداره نمای بیرونی دیوار از سنگ‌های تراشیده شده مستطیل شکل یا برجسته نشان دادن نقش‌های اسلیمی مختلف در نمای دیوار به کار رفته است .
ایمن سازی موزه مردم شناسی قلعه والی
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ایلام از انجام ایمن سازی موزه مردم‌شناسی قلعه والی شهر ایلام خبر داد.
«عبدالمالک شنبه زاده» مدیر کل استان مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ایلام از انجام ایمن سازی موزه مردم‌شناسی قلعه والی شهر ایلام خبر داد و اظهار کرد: با اختصاص ۴۰۰ میلیون ریال از محل اعتبارات ملی تنها موزه مردم شناسی قلعه والی شهر ایلام و مخزن اشیای تاریخی با نصب دوربین مداربسته و … ایمن سازی می‌شود.»
وی با بیان اینکه هدف از این اقدام، حفاظت بهتر از موزه مردم شناسی که با ایجاد فضایی مناسب برای به نمایش گذاشتن ابزار و لوازم زندگی مردم در دوره‌های مختلف تاریخی و حفاظت از اشیا موزه‌ای موجود است، تصریح کرد: این گنجینه به سبب تنوع غرفه‌ها و موضوع‌ها، موردتوجه خاص گردشگران و دوستداران فرهنگ ایران و ایلام قرارگرفته است چرا که موزه مردم‌شناسی نماد فرهنگی استان برای شناساندن مؤلفه‌های فرهنگی، اجتماعی، ارزش‌ها، اعتقادات و باورهای مردم درگذشته بوده است.
مدیرکل میراث فرهنگی استان ایلام ادامه داد: در حال حاضر موزه مردم شناسی شهر ایلام از غنی ترین موزه‌های تخصصی مردم شناسی محسوب می‌شود که معرفی اقوام کرد، لر، لک و عرب در اتاق‌های قلعه والی از بخش‌های مهم موزه است.
شنبه‌زاده درباره مرمت این بنای تاریخی هم اظهار کرد: با اختصاص اعتبار ملی، عملیات اجرایی مرمت و بازسازی بخش هایی از قلعه تاریخی والی که دچار فرسودگی شده بودند توسط استادکاران سنتی و با نظارت کارشناسان این اداره کل انجام شده است.
پایان مرمت قلعه والی
وی تصریح کرد: عملیات اجرایی مرمت قلعه شامل تعمیرات موضعی بخش های آسیب دیده معماری بنا، بندکشی دیوارها، آجرفرش پشت بام، سفیدکاری، نازک کاری، رنگ آمیزی در و پنجره بوده است.
قلعه والی در تاریخ سوم آذر 1376 با شماره 1798 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است و هم اکنون موزه مردم‌شناسی در این مکان دایر است.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.