در سال‌های اخیر گردشگری به عنوان یکی از پایه‌های اقتصاد مطرح است و برخی حتی این صنعت را جایگزینی برای نفت می‌دانند و معتقدند گردشگری می‌تواند اقتصاد ایران را از معضل تک محصولی نجات دهد.
در سال ۲۰۱۹ میلادی ۱.۵ میلیارد سفر گردشگری بین‌المللی در سراسر جهان انجام شد که حکایت از رشد چهار درصدی در مقایسه با سال ۲۰۱۸ دارد و سهم خاورمیانه در قیاس با دیگر کشورهای جهان بیشتر و معادل هشت درصد بوده است، البته این رشد بین‌المللی در مجموع نتوانست خود را به رشد هفت و شش درصدی که در سال‌های ۲۰۱۷ و ۲۰۱۸ حاصل شده بود، برساند.
ایران سرزمینی چهار فصل همراه با جاذبه‌ها و پتانسیل‌های مختلف است که قطعا می‌تواند مقصد بسیاری از گردشگران مذهبی، طبیعتی، تاریخی، صنعتی، سلامت و … باشد، اما هنوز در جذب گردشگر آنطور که باید و شاید موفق نبوده است، تا قبل از کرونا، تحریم‌ها و برخی تبلیغات منفی علیه این سرزمین در جهان، قدری بر باور گردشگران تاثیر منفی داشت هرچند تلاش های بسیاری در حوزه های مختلف و بویژه بخش خصوصی برای باز شدن افق های جدید به روی گردشگری کشور و برقراری تعامل با گردشگران انجام شد، اما با شیوع کرونا عملا صنعت گردشگری و اقتصاد این حوزه ضربه فنی شد و در واقع تاکنون یکی از اهرم‌های تقویت اقتصاد کشور از مدار خارج شده است.
اما سوال اینجاست که چرا با وجود پتانسیل‌های مختلفی که در استان‌های ایران به لحاظ گردشگری وجود دارد، هنوز این صنعت عقب است؟ چرا هنوز استان‌ها یک بُعد از گردشگری خاص را به نام خود نزده‌اند؟ چرا هنوز یک لوگو یا نماد گردشگری در کشور یا استان‌ها وجود ندارد تا بتوان مشخصه‌های گردشگری در منطقه را بیشتر نمایش داد؟
مسلما هر یک از سوالات فوق در هر استانی دلایل و پاسخ‌های مختلفی دارد، اما راه دور نمی‌رویم، چرا در همین استان مرکزی که در واقع شاهراه مواصلاتی کشور است و قدمتی کهن دارد، می‌تواند در بعد گردشگری طبیعی، صنعتی و سلامت خودی نشان دهد، گردشگری رونقی ندارد؟
استان مرکزی در تاسیسات گردشگری کم و کاستی ندارد
معاون گردشگری استان مرکزی در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه برخی از استان‌ها در ابعاد مختلف گردشگری برخوردار و برخی کم برخوردار هستند، افزود: استان مرکزی شاید در اذهان مردم استانی کم برخوردار یا عبوری شناخته شده باشد، اما ظرفیت‌های غنی برای جذب گردشگر دارد که معرفی آنها فقط در حیطه وظایف میراث فرهنگی نیست و لازم است دستگاه‌های مختلف مانند شهرداری‌ها، منابع طبیعی، راه و شهرسازی و دستگاه‌های حاکمیتی مانند استانداری به این عرصه ورود کنند.
سید حسن حسینی با اشاره به پتانسیل‌های گردشگری استان در حوزه های صنعتی، سلامت، طبیعت‌گردی و جاذبه‌های تاریخی تصریح کرد: این استان به لحاظ تاسیسات گردشگری کم و کاستی ندارد و هرگاه متقاضی استفاده از این تاسیسات مراجعه کرده است مشکلی بروز نکرده، اما لازم است که بخش خصوصی در کنار میراث فرهنگی قوی‌تر ظاهر شود.
موفقیت بخش خصوصی نیازمند خلاقیت است
وی گفت: میراث فرهنگی تور گردشگری برگزار نمی‌کند، بلکه مجوزهایی به بخش خصوصی می‌دهد تا جذب گردشگر را دنبال کند و در واقع این دفاتر خدمات مسافرتی هستند که طبق وظایف و رسالت کاری خود تورهای خارجی و داخلی را جذب می‌کنند، اما آنچه در این سال‌های بیشتر خودنمایی کرده، ضرورت برخورداری این دفتر از خلاقیت بیشتر بوده است تا با برنامه‌ریزی‌های خاص و ابتکار عمل تورهای خارج از استان یا خارج از کشور را جذب استان مرکزی کنند.
حسینی با بیان اینکه دفاتر خدمات مسافرتی باید با معرفی جاذبه‌های گردشگری استان به شکل جذاب، گردشگر را جذب کنند، افزود: شاید برخی از دفاتر اعلام کنند که زیرساخت‌های گردشگری در استان وجود ندارد، اما داشته‌های کنونی استان کاملا برای تورهای گردشگری کفایت می‌کند و هیچگاه تامین تقاضاهای گردشگران با مشکل روبرو نبوده است و به اندازه تقاضا، عرضه از حیث وجود هتل‌های مختلف، اقامتگاه‌های بومگردی، رستوران‌های سنتی و مدرن و مجتمع‌های خدماتی رفاهی بین راهی و … انجام شده است.
دفاتر خدماتی خارج از استان فعال‌تر و خلاق‌ترند
وی با اشاره به موقعیت جغرافیایی استان مرکزی که در مسیر شاهراه عبوری کشور واقع شده و از زیرساخت‌های اقامتی و پذیرایی مناسبی برخوردار است، گفت: میراث فرهنگی هر ساله اقدامات و اعتبارات لازم برای تبلیغات و ارائه ظرفیت‌های گردشگری به استان اختصاص می‌دهد و در حال حاضر با توجه به شرایط، فضای مجازی ابزاری برای نمایش این پتانسیل‌ها قرار داده شده است ولی آنچه مسلم است لزوم همت بخش خصوصی است، مسلما تعامل بین دفاتر خدمات مسافری و هتل‌ها و تمهیدات و توافقاتی مانند تخفیف اقامت در هتل‌ها می‌تواند شمار تورهای ورودی به استان را افزایش دهد، استان مرکزی و برخی جاذبه های خاص استان تجربه‌هایی موفقی در جذب گردشگری دارند و می‌توان از این تجربه‌ها در سطح وسیع استفاده کرد.
معاون گردشگری استان مرکزی بیان کرد: زمانی که غار چال نخجیر دلیجان به عنوان یک غار طبیعی و زنده پذیرای گردشگران بود، تورهای زیادی از تهران، اصفهان، قم و دیگر نقاط کشور وارد شدند، اما تمامی تورها و دفاتر خدمات مسافری مربوط به خارج از استان بودند که این گردشگران را به استان وارد کردند، به همین دلیل بخش خصوصی و دفاتر خدمات مسافری استان باید برنامه‌ریزی و خلاقیت بیشتری در جذب گردشگر به خرج دهند و قطعا تعامل با هتل‌ها می‌تواند این صنعت را تکمیل کند.
برندسازی نیازمند حمایت است/خلاء نماد گردشگری در استان مرکزی
وی با بیان اینکه سرمایه گذاری در بخش گردشگری نیازمند تسهیل شرایط و تعامل بین دستگاهی با بخش خصوصی است، گفت: سال ۱۳۸۰ جشنواره گل و گیاه محلات که در واقع ظرفیتی برای استان مرکزی محسوب می‌شود، با همه دشوارها و مشقات به منظور معرفی این شهرستان و پتانسیل‌های آن برگزار شد، مسلما برای اثربخشی چنین برنامه‌ای باید تعامل بین بخشی صورت می‌گرفت که هنوز این شرایط حاصل نشده و با وجود اینکه هرسال این جشنواره برگزار می‌شود، اما در حد انتظارات نیست.
حسینی افزود: در سال ۱۳۹۵ و ۱۳۹۶ موضوع برندسازی روستاهای استان مدنظر قرار گرفت و با توجه به اینکه استان مرکزی جزو معدود استان‌هایی است که تعداد بسیاری روستا دارد، تلاش شد برندسازی در این راستا مدنظر قرار گیرد، اما مسلما این برندسازی نیازمند حمایت است. در هیچ نقطه‌ای از کشور این حجم مفاخر و مشاهیر که مربوط به استان مرکزی است را نمی‌توان یافت، اما آنها تاکنون به معنای واقعی معرفی نشده‌اند و مسلما میراث فرهنگی به تنهایی نمی‌تواند قدم در این مسیر برندسازی بگذارد.
وی با تاکید بر خلاءهای موجود در حوزه تعریف نماد گردشگری در استان و شهرستان‌های مختلف، اظهار کرد: مسلما تعریف یک نماد یا لوگو برای هر منطقه لازم و ضروری است و قطعا براساس آن می‌توان معرفی قدرتمندی از یک منطقه داشت، اما این خلاء همچنان نه تنها در استان مرکزی بلکه در کشور وجود دارد و باید برای جبران این کمبود، اتاق فکری تشکیل شود تا براساس ظرفیت‌ها و داشته‌ها و تعریف یک نماد بهترین شکل معرفی یک منطقه انجام گیرد.
گردشگری استان خوابیده است
حسینی با بیان اینکه صنعت گردشگری می‌تواند اقتصاد یک کشور را متحول کند، اما چالش‌های بسیاری را پیش‌رو دارد، گفت: متاسفانه صنعت گردشگری در حال حاضر وضعیت خوبی ندارد، از پیش از نوروز ۹۹ تاکنون این صنعت خوابیده است، بخش خصوصی به دلیل کاهش درآمد شدید دست به تعدیل نیرو زده است و دفاتر خدمات مسافرتی عملا تعطیل هستند و هر روز ضرر بیشتری را متحمل می‌شوند و با توجه به شرایط، این ضرر و زیان‌ها همچنان ادامه خواهد داشت.
معاون گردشگری استان مرکزی بیان کرد: شاید تعداد تورهایی که در حال حاضر در استان برگزار می‌شود به تعداد انگشتان یک دست نباشد و با توجه به شرایط، برخی از فعالان این حوزه دست به برگزاری تورهای مجازی زده اند. وضعیت بسیار بد است و هیچ راهکاری هم وجود ندارد، تمامی هتل‌ها پروتکل‌های بهداشتی را رعایت می‌کنند، اما در مقابل، صحبت از اعمال محدودیت های سفر می‌شود و عملا این تناقض، رونق صنعت گردشگری را کاهش داده و ضرر و زیان‌ها را افزایش می‌دهد و چاره‌ای هم فعلا وجود ندارد.
به گزارش ایسنا، با اتمام سال ۲۰۱۹ و آغاز ۲۰۲۰ باور و تصور همگان این بود که صنعت گردشگری در سال جدید میلادی می‌تواند رشدی بیشتر از سال ۲۰۱۹ را تجربه کند، اما صنعت گردشگری جوان نوپای ایران که رونق گرفتن آن زیرساخت و توجه می‌طلبد، یک پاندمی عجیب و غریب در کمین خود یافت که نه تنها گردشگری بلکه همه بخش‌ها و ارکان اقتصاد جهان را درگیر کرد.
در واقع ، در گیر و دار رونق بخشی به این صنعت که می‌توانست یکه‌تازی کند، کرونا آمد و همان اقتصاد دست و پا شکسته گردشگری در ایران را نیز به گل نشاند.
در هفته گردشگری، این صنعت در واقع به زمین خورده است، زمین خوردنی که شاید برخی فعالان این حوزه بلند شدنی در پی نداشته باشد، طبق آخرین آمار، خسارت ناشی از کرونا به صنعت گردشگری استان مرکزی به بیش از ۶ میلیارد تومان می‌رسد و مشخص نیست که جبران این خسارت از چه راهی انجام خواهد شد.
صنعتی که روزی می‌توانست اقتصاد جهان را متحول کند، امروز به گل نشسته و کسی را یارای نجات آن نیست و شاید با ادامه‌دار بودن کرونا و کاهش سفرها، جبران این حجم خسارت به این زودی‌ها میسر نباشد.
منبع:ایسنا
