حظ بومگردان گیلان
قریحه مردمان سرزمینمان همواره مملو از صفا و شاعرانگی کوچه باغ‌های روستایی است و این روزها در آستانه ۲۷ سپتامبر روز جهانی گردشگری، بومگردان در اشتیاق تصویرکردن خانه مادربزرگان و عطر خوش دیوارهای کاهگلی باران خورده، هیزم داغ تنور، چشمه های جوشان و گاوهای شیرافشان، حظ اقامت در کلبه های بوم گردی گیلان را به جان می نشانند.
” بوم ” اگر چه برمبنای علم با ” اکو” یونانی هم معنی انگاشته شده و بومگردی را معادل اکوتوریسم (طبیعت گردی) تلقی نموده اند اما در عالم واقع و بر مبنای تعاریف گردشگری بومگردی طلب کردن زندگی در سرزمین نیاکان، نفس کشیدن در کوچه باغ‌هایی فراخ همراه با بخشش طعم لذت آواها و نواها، عطر خوش هیزم و زندگی برآمده از دل زندگی روستایی اجدادمان است. بومگردان در گیلان در میان عطر خوش شالی و باران و جنگل، طعم بی نظیر برنج هیزمی، همراهی در برآوردن محصولات کشاورزی و هزاران گیرایی دیگر را که هر کدامش اگر در یکی از کشورهای دور بود امروز خود به تنهایی شاید چرخ اقتصاد می‌راند، زندگی می کنند.
روستا در فرهنگ مردم سرزمینمان به موجب عطر طبیعت، سادگی و صفایش نماد زندگی است و روستاهای گیلان هنوز به سبب اقلیم و تلاش روستائیان در هر فصل تصاویری خلق می‌کنند که به نقش نقاشان چیره دست می‌ماند؛ البته گاه دلمان می گیرد مادامی که در جست و جوی نوستالژی نفس کشیدن در فضای زندگی مادربزرگان در دل عمیق ترین فضای روستایی نیز با معماری دلگیر شهر رو برو می شویم.
تاریخچه اقامتگاه های بوم گردی به کمتر از ۱۰ سال می رسد تا پیاپی جان گرفتند و امروز به یکی از شاخه های گردشگری تخصصی بدل شده و مردمان برای فراغت از دمی شهرنشینی پس از تعیین مقصد گردشگری اقامت گاه های بوم گردی را نشان می کنند که میزبانانشان با لباس های محلی از آنان با غذاها و آدابی بومی در خانه هایی به رنگ و آداب گذشته پذیرایشان می شوند.
سعیده حسینی از دانش آموختگان ارشد برنامه ریزی توریسم است که در گفت و گو با خبرنگار ایرنا می گوید: بوم گردی هم راستا با سازگاری با محیط زیست است و در آن کمترین آسیب از سوی گردشگران به محیط زیست می رسد و میهمان تا حد زیادی فرهنگ جامعه میزبان را در فضایی نو و متفاوت از زندگی خود تجربه می کند.
وی ادامه می دهد: این اقامتگاه ها معمولا توسط افراد محلی اداره می شوند تا در انتقال ویژگی های اجتماعی و فرهنگی موفق تر عمل کنند؛ فرم، دکور و ساختار اقامتگاه های بوم گردی نیز تداعی کننده ویژگی های همان منطقه هستند و حتی غذاهای سرو شده در آن نیز از میان خوراک های محلی انتخاب می شوند؛ توسعه پایدار گردشگری، احیای ارزش های سنتی و بومی، کمک به اقتصاد جامعه محلی و حفظ محیط زیست از فرصت هایی هستند که اقامتگاه های بوم گردی در اختیار جوامع می گذارند.
حسینی بیان می کند: صدور مجوز اقامت گاه های بومگردی بر عهده اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی هر استان است و اعتمادی برتر از این نیست چراکه این اقامت گاه ها تحت پایش در شاخه های متعدد هستند تا رضایت خاطر بوم گردان را فراهم کنند.
حسینی، کاهش هزینه اقامت، کمک به اقتصاد محلی، آشنایی با فرهنگ جامعه میزبان، لذت طعم ناب غذاهای محلی، کمک به محیط زیست و کاهش آسیب های آن را از مزیت های تجربه بومگردی در گیلان عنوان کرد.
مصطفی مرتضوی از بوم گردانی که معتقد است جز سکنی گزینی در اقامت گاه های بومگردی سفر را به خطا رفته ای در گفت و گو با خبرنگار ایرنا می گوید : سفر یعنی تجربه حس نو و در این راستا بهره گیری از اقامت گاه های بوم گردی در شمال، جنوب، شرق و غرب کشور فرصتی است که این حس نو را تجربه کنید.
وی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا می گوید: مادامی که اقامتگاه های بوم گردی را برای اقامت در شهر یا استانی برمی گزینید یعنی انتخاب کرده اید تجربه های نو را با مردمان محلی تجربه کنید؛ همه چیز بر عهده خودتان است، یادتان باشد که شما به اینجا آمده اید تا مانند محلی ها زندگی کنید؛ در اقامتگاه های بوم گردی خبری از خشکشویی نیست و اجاق های کاملا مجهز با امکانات شهرنشینی نیست؛ ارتباطات رو در رو صوت می گیرد و برای دریافت صبحانه تان باید با میزبان صحبت کنید و شاید سری هم به آشپزخانه بزنید و یا حتی تخم مرغ صبحانه تان را خود از لانه مرغ جمع کنید و این حسی است که موجب شده بوم گرد بمانم.
معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی گیلان، اقامتگاه های بوم گردی را یاری گر توسعه پایدار گردشگری، احیای ارزش های سنتی و بومی، کمک به اقتصاد جامعه محلی و حفظ محیط زیست می داند و می گوید : پیش از کرونا ۹۵ هزار نفر در اقامت گاه های بوم گردی اقامت گزیدند که نسبت به دوره مشابه سال پیش تر بیش از چهار برابر رشد داشته است اما پس از بازگشایی اقامت گاه های بوم گردی بعد از بحران کرونا اقبال مردم به بومگردی افزایش یافته است.
حمیدرضا آذرپور در گفت و گو با خبرنگار ایرنا بیان کرد: کمترین اثر بر محیط زیست، بیشترین مزایای اقتصادی برای مردم میزبان، کمترین اثر بر فرهنگ های بومی و بیشترین احترام برای آن ها و همچنین عالی‌ترین رضایت برای گردشگران از اهداف اصلی اقامت گاه های بومگردی است.
وی اظهار داشت: این اداره کل در سال های اخیر با ایجاد اقامتگاه های بوم گردی در روستاها، گامی بزرگ در راستای توسعه اکوتوریسم و گردشگری روستایی در ایران برداشته است.
وی ادامه داد: تعداد اقامتگاه‌های بومگردی فعال استان در حال حاضر ۸۲ واحد است که این تعداد در دو سال گذشته تنها ۱۴ واحد بوده است.
آذرپور می گوید: ایجاد فرصت در صنعت گردشگری از روی آوردن جوامع محلی به کسب و کارهای دیگر جلوگیری می‌کند؛ امروزه در پاسخ به میل و اشتیاق رو به رشد سفر کردن و علاقه به طبیعت گردی در راستای حفظ محیط زیست و پایداری زیست بوم و فرهنگ مناطق گردشگری، مفهومی نو به نام بوم گردی و سفر مسئولانه به طبیعت ظهور کرده است که مورد استقبال گردشگران واقع شده و می توان از آن در راستای توسعه گردشگری و اشتغالزایی بهره گرفت.
بی مانند است؛ در آن هنگام که خسته از کار کشاورزی، دام و جنگل بر می گردی و زنان روستایی نان از تنور برگرفته با پنیر محلی و ریحان چیده شده از باغ و گردوهایی که از درختان عظیم آنهم توسط کهن سال ترین مرد خانه چیده شده و آثار جدا کردن پوست سبز گردوها بر دستانشان گویی نقش حنا نگاشته در خانه هایی برآمده از جان طبیعت سفره گشوده اند میزبانی ات می کنند؛ چای از هیزم بر می گیرند تا دیگ فسنجان مرغابی را برای شب بر زغال گداخته بگذارند.
فضای گیلان به نسبت سایر استان های شمالی، بکرتر مانده و روستاهای آن تا حدود زیادی دستخوش تغییر نشده و می توان با آمایش، کارشناسی و برنامه ریزی از آنها در راستای توسعه گردشگری روستایی بهره گرفت.
توسعه صنایع دستی، انجام کشت دوم در شالیزارها، اشتغال خانگی و خرد در خانه های روستایی، توسعه و احیای تولید پیله ابریشم، توسعه فضاهای گردشگری روستایی و بوم گردی و ایجاد واحدهای صنعتی کوچک در روستاها با مشارکت روستائیان از مهم ترین برنامه های استان برای اشتغالزایی در روستاها است.
گیلان از استان هایی است که برخلاف روند مهاجرت روستانشینان، همچنان دارای درصد جمعیت روستایی بالاتری به نسبت کشور است؛ درصد جمعیت روستایی گیلان ۴۰ درصد است در حالیکه این عدد برای کل کشور رقمی کمتر از ۳۰ درصد را نشان می دهد.
بی گمان ذهن مردمان‌مان هیچ گاه بواسطه شاعرانگی های مفاخرش از روستا خالی نمی شود؛ آنگاه که سهراب می گوید: آب را گل نکنیم، چه گوارا این آب! /چه زلال این رود! /مردم بالادست، چه صفایی دارند! / چشمه‌هاشان جوشان، گاوهاشان شیرافشان باد! / مردمان سر رود، آب را می‌فهمند، گل نکردندش، ما نیز آب را گل نکنیم…
۲۷ سپتامبر برابر با ششم مهرماه روز جهانی گردشگری است که امسال با شعار گردشگری و توسعه روستایی تعریف شده است.
