در این قسمت از نقاشی فضای بزرگ صحرای محشر (قیامت) با حضور شخصیت‌های مختلف تصویر شده است که در آن احوال بهشتیان و جهنمیان را به باورهای عامه به نمایش گذاشته است.

موارد دیگر که در قرآن و احادیث به کرات اشاره شده است بحث عدالت و بخش اعمال است . در این نقاشی ملک عدالت با لباس قرمز بلند، تاج بر سر با دو بال طلایی قو مانند و ترازویی در دست و دو فرشته دیگر با دو بال طلایی در سمت راست و چپ با تابلوی صواب و گناه ایستاده‌اند .

مردگان در کفن در حال زنده شدن  برای حسابرسی در دو صف جداگانه به سمت بهشت و جهنم در حرکتند.میان افرادی که در صف بهشت قرار دارند فردی به همراه حیوان خانگی که احتمالا بز است مشاهده می‌شود . بنا بر روایات در صحرای محشر حیوانات هم زنده‌ شده‌اند و برخی از آنان چون سگ اصحاب کهف، گوسفند ابراهیم  و حتی بز اخفش از سوی فرشتگان، قابل احترام و ارزش هستند. در انتهای صف صواب فرشته‌ای دیگر با شمشیری در دست ایستاده است.

مردگان کفن پوشی که در صف گناه ایستاده‌اند به ترتیب وارد جهنم می‌شوند. از اوصاف جهنم پس از گرزهای آتشین و شعله‌های مداوم آتش که معصیت‌کاران پیوسته در آن می سوزند و پس از خاکستر شدن دوباره زنده می‌شوند، اژدهایی به نام مار غاشیه است که در حال بلعیدن گناهکاران و اهالی برهنه دوزخ است.

 چنان که نقاش مار غاشیه را به‌عنوان عنصر اصلی عذاب در جهنم نشان داده است که به همراه موجودات مخوف دیگری چون عقرب جراره، گناهکاران و قاتلان امام حسین (ع) و شهدای کربلا را عذاب می‌دهند .

از دیگر عذاب‌هایی که توسط نقاش ترسیم شده است جوشاندن ستمکاران در دیگ‌های جوشان است. مأموران دوزخی یا دیوان در این پرده با اندام خاکستری و قهوه‌ای و با دندان‌های نیش بزرگ، گوش‌های بلند و تاجی بر سر و گرزهای آتشین در دست در حال شکنجه دوزخیان هستند.

در کنار تصاویر دیگ‌های جوشان، جوانی در کنار اولیای خدا برهنه در گور به تصویر کشیده شده و در پشت سر جوان،  مادرش ایستاده است. این تصویر اشاره به داستان عاق والدین دارد. در این داستان پیامبر گرامی اسلام ، روزی در گذر به گورستان چشمش به گوری می‌افتد که از آن آتش زبانه می‌کشد، به نزدیک قبر می‌رود و صدای فرد مرده را از درون گور می‌شنود و از احوال مرده که مادرش را در وقت زنده بودن داخل تنور آتش انداخته و اینک به عذاب الهی گرفتار آمده باخبر می‌شود. برای نجات روح آن جوان از عذاب، مادر آن جوان مرده را بر سر گور حاضر می‌کند.

حضرت محمد (ص) به اتفاق حضرت فاطمه (س) و دو فرزندش حسن و حسین (ع) بر سر قبر جوان حاضر می‌شوند و از مادر فرد متوفی می‌خواهند که فرزندش را ببخشد و از گناه او در گذرد. اما پیرزن به دلیل آزار و اذیت بیش از حدی که فرزند در حق او روا داشته از عفو و بخشش او امتناع می‌‌کند تا اینکه نوبت به شفاعت امام حسین (ع) می‌رسد و و پیرزن در نهایت به ضمانت امام حسین (ع) فرزند خطاکار را عفو و مورد بخشش قرار می‌دهد. این داستان به عاقبت بدرفتاری فرزندان به والدین و همچنین عقوبت آن اشاره می‌کند .

در کنار این تصاویر فرشته نکیر و منکر با پوستی قهوه‌ای و گوش‌ها و دندان‌های بلند، مشابه دیوان با گرزهای آتشین در دست به تصویر کشیده شده‌اند که بر سر تابوت یکی از وفات یافتگان به همراه پیامبر (ص) برای شفاعت ایستاده‌اند. نکیر و منکر (به معنای انکار شده و انکار کننده) دو  فرشته هستند که ایمان مرده‌ها را در قبرشان آزمایش می‌کنند. هم ناباوران و هم مؤمنان در قبر پاسخگوی این پرسش‌ها قرار می‌گیرند.

منبع:میراث آریا

بر اساس تعریف سازمان جهانی گردشگری، گردشگری روستایی شامل انواع گردشگری با برخورداری از تسهیلات و خدمات رفاهی در نواحی روستایی است، که امکان بهره‌مندی از منابع طبیعی و جاذبه‌های طبیعت را همراه با شرکت در زندگی روستایی و کار در مزرعه و کشاورزی را فراهم می‌آورد.

گردشگری کشاورزی (agritourism) از دو واژه کشاورزی (agriculture) و گردشگری (tourism) تشکیل‌شده است و بر اساس این تعریف شاخه‌ای از گردشگری روستایی است که در آن کارآفرینان کشاورزی و اعضای خانوار آن‌ها، خدماتی را برای فراهم شدن امکان مشارکت عملی و اقناع نیازهای بازدیدکنندگان در محیط‌های کشاورزی ارائه می‌کنند. این نوع از گردشگری، مدت‌هاست در کشورهای اروپایی و آمریکای شمالی به‌عنوان مقاصدی پرطرفدار مورد اقبال عموم قرار گرفته و به‌عنوان یک کسب‌وکار ارزشمند شناخته‌شده است و بسیاری از مردم از هر فرصتی استفاده می‌کنند تا از زندگی در شهر و ازدحام و شلوغی‌های آن رهاشده و به گذران اوقات خود در سفرها به روستاها و مزارع کشاورزی هم‌جوار با آن‌ها بپردازند. تورهایی که مرتبط با فعالیت‌های کشاورزی در مزرعه، چیدن میوه‌ها، استفاده از نوشیدنی‌های مختلف، نگهداری از گاوها، دوشیدن شیر حیوانات یا تولیدات حیوانی، کار کردن با حیوانات، شکار و ماهیگیری سوارکاری، قایق‌سواری و… سروکار دارند و گردشگری کشاورزی به‌عنوان یک منبع درآمد و اشتغال مکمل در قبال ایجاد تجربه فعالیت‌های کشاورزی برای گردشگران، درآمدهایی را برای کشاورزان به همراه دارد به عبارت دیگر گردشگران در ازای برخورداری از خدمات گردشگری مربوطه و با خرید محصولات آن‌ها و پرداخت هزینه‌هایی بابت تأمین خدمات اقامت، پذیرایی و تفریحی به معیشت کشاورزان کمک می‌کنند.

در ایران نیز وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی اخیراً در راستای اجرای ماده (۱) آیین‌نامه «ایجاد، اصلاح، تکمیل، درجه‌بندی و نرخ‌گذاری تأسیسات گردشگری و نظارت بر فعالیت‌های آن‌ها مصوب ۱۳۹۴» و نظر به اهمیت و ضرورت سامان‌دهی گردشگری کشاورزی کشور، «دستورالعمل صدور مجوز فعالیت گردشگری کشاورزی» را برای اجرا به ادارات کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان‌های کشور ابلاغ کرده است.

مرکز گردشگری کشاورزی واحد تولیدی کشاورزی است که طیف وسیعی از بخش‌ها اعم از مزرعه، باغات، گلخانه، ماکیان، دام‌پروری، شیلات، عرصه‌های تولید در فضای باز و بسته رویشگاه‌های طبیعی را شامل می‌شود و هر فرد حقیقی و یا حقوقی می‌تواند برای ایجاد کسب‌وکار گردشگری کشاورزی به‌صورت فعالیتی (تجربه‌گرا و حتی‌الامکان بدون نیاز به سازه ثابت) پس از دریافت مجوزهای لازم از وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی و با رعایت قوانین و مقررات مربوطه و استعلامات لازم از دستگاه‌های اجرایی مرتبط فعالیت نماید.

مزین شدن سال ۲۰۲۰ به‌عنوان «گردشگری و توسعه روستایی»، انتخاب هوشمندانه سازمان جهانی گردشگری در سالی است که ویروس کرونا به‌طور بی‌سابقه‌ای صنعت گردشگری را با رکود مواجه ساخته و خسارت‌های جبران‌ناپذیری را به این صنعت وارد نموده است. به نظر می‌رسد با توجه به نوع تورهای خانوادگی که به‌صورت تورهای غیر انبوه و تخصصی برگزار می‌شود و معمولاً به دور از ازدحام جمعیت و در فضای باز طبیعت و مزارع کشاورزی صورت می‌پذیرد در این روزها می‌تواند خانواده‌هایی را که بیش از هشت ماه اخیر به دلیل شیوع ویروس کرونا در منازل خود محبوس شده‌اند و البته دغدغه سلامت و پرهیز از ابتلا به ویروس کرونا رادارند متقاعد کند که با این تورها همراهی کنند.

اگرچه کشور ما ایران با برخورداری از آب‌وهوای چهارفصل و متنوع پتانسیل‌های بی‌نظیری در جذب گردشگران کشاورزی دارد و هر استان کشور می‌تواند شرایط مناسبی را در این خصوص برای ارائه خدمات گردشگری فراهم کند ولی نبود مجوزهای مرکز گردشگری کشاورزی جهت سرمایه‌گذاری و فعالیت بخش خصوصی ازیک‌طرف و عدم پیش‌بینی زیرساخت‌های لازم توسط دولت از سوی دیگر و هم‌چنین نبود نیروی آموزش‌دیده جهت ارائه خدمات استاندارد موانع مهم عدم توسعه کشاورزی در کشور به شمار می‌رود.

آنچه که در حال حاضر مشاهده می‌شود اقبال، همسویی و عزم جدی دولت و بخش خصوصی در راستای تحقق نوع جدیدی از گردشگری در کشور است که با توجه به شیوع ویروس کرونا در حال حاضر، در مقایسه با سایر انواع گردشگری‌ها، هم دارای مزیت نسبی است و هم فرصت خوبی است تا هم‌زمان با شیوع ویروس کرونا که فعالیت‌های گردشگری را مختل نموده است، امکانات و زیرساخت‌های لازم جهت ارائه خدمات به گردشگران در پساکرونا فراهم گردد.

استان خراسان رضوی با وسعت ۱۱۸ هزار و ۸۵۱ کیلومترمربع معادل ۷ درصد مساحت کل کشور شامل ۲۸ شهرستان، ۷۰ بخش و ۲۵۴۰ روستاست. این استان همچنین با ۸.۱ درصد جمعیت کشور ۶ میلیون و ۴۳۴ هزار و ۵۰۱ نفر جمعیت را در قالب ۲ میلیون و ۴۵۰ هزار و ۹۱۶ خانوار دارد در خود جای‌داده است که یک‌میلیون و ۷۳۳ هزار نفر از این جمعیت در روستاهای استان سکونت دارند.

برابر اعلام رسمی اداره‌کل جهاد کشاورزی استان خراسان رضوی سطح زیر کشت اراضی زراعی و باغی استان خراسان رضوی حدود یک‌میلیون هکتار است که از این مقدار بیش از ۶۲۷ هزار هکتار زراعی و حدود ۳۶۲ هزار هکتار باغی است.

همچنین تولید محصولات زراعی و باغی استان نیز بیش از ۵ میلیون و ۹۰۲ هزار تن است که از این مقدار بیش از ۴ میلیون و ۸۲۸ هزار تن محصولات زراعی و حدود یک‌میلیون و ۷۳ هزار تن محصولات باغی است.

خراسان رضوی دارای یک‌میلیون هکتار سطح زیر کشت انواع محصولات زراعی و باغی آبی و دیم با هشت میلیون تن انواع محصولات است. این استان مقام نخست کشور در تولید زعفران و زیره، رتبه دوم در تولید پسته، رتبه سوم در تولید انار ، مقام چهارم کشور در تولید انگور و رتبه دوم کشور درکشت گلخانه‌ای را در اختیار دارد.

کسب رتبه نخست کشور در تولید گوشت قرمز (با تولید حدود ۸۳ هزار تن)، رتبه دوم در تولید تخم‌مرغ (با تولید ۱۴۵ هزار و ۷۰۰ تن)، مقام سوم در تولید شیر (با تولید بیش از یک‌میلیون و ۱۴۰ هزار تن شیر) و مقام چهارم در تولید گوشت مرغ (با تولید ۱۸۳ هزار تن ) نیز نشان از جایگاه این استان در حوزه دام و طیور دارد.

بعلاوه داشتن رتبه دوم کشور در تولید پیله تر (بعد از استان گیلان با تولید ۳۳۵ تن) و رتبه نخست کشور با دارا بودن بیش از ۱۴ میلیون واحد دامی از دیگر جایگاه‌های برتر استان در کشور به شمار می‌رود.

همچنین استان خراسان رضوی با تشکیل و پوشش ۶۹۲ شرکت تعاونی روستایی با بیش از ۱۲۸ هزار عضو زیرپوشش از این حیث رتبه نخست را در کشور داراست.

آمار و اطلاعات رسمی فوق نشان می‌دهد که استان خراسان رضوی به‌عنوان یکی از استان‌های موفق و برتر در حوزه کشاورزی دارای توانمندی‌ها و ظرفیت‌های فراوانی است که از آن‌ها کمتر در زمینه توسعه گردشگری کشاورزی استفاده‌شده است.

در چند ماه گذشته با ابلاغ دستورالعمل گردشگری کشاورزی از سوی وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی تعداد معدودی تقاضا برای اخذ مجوز مرکز گردشگری کشاورزی به اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی واصل شده و جلسات هماهنگی با اداره‌کل جهاد کشاورزی استان خراسان رضوی و سازمان نظام‌مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی استان و دستگاه‌های اجرایی مرتبط برگزار گردیده و امیدوار هستیم با هماهنگی و همراهی بخش‌های مختلف دولت، با صدور پروانه بهره‌برداری برای تعدادی از پروژه‌های فوق تا پایان سال جاری بتوانیم زمینه تبدیل اجرایی شدن پتانسیل‌های بالقوه فوق در حوزه گردشگری کشاورزی فراهم شود.

منبع:میراث آریا

عمارت کلاه فرنگی ماکو یکی از بناهای ارزشمند تاریخی در استان آذربایجان‌غربی است که به واسطه داشتن اریه‌های معماری، نقشه منحصر به فرد و دیگر ویژگی‌ها از معروفیت خاصی در بین بناهای تاریخی منطقه برخوردار است.

تاریخچه

در برخی منابع عمارت کلاه فرنگی ماکو را به یکی از خوانین به نام ماکو به نام علی قلی‌خان بیات نسبت داده‌اند که جهت سکونت شخصی وی در دوران قاجار احداث شده که بعدها توسط اداره بهداری ماکو از فرزندش تقی‌خان بیات خریداری شده و به عنوان ساختمان بیمارستان شیر و خورشید سابق مورد استفاده قرار گرفته است.

در کتاب ارزشمند اسدالله موسوی ماکویی به نام تاریخ ماکو این بنا را به نعمت الله‌خان صدیق‌الدوله نسبت داده‌اند، این بنا در اصل قسمتی از ساختمان بزرگ مالک اصلی بوده که بعد از فروش آن متاسفانه اداره بهداری ماکو بخش‌های دیگر ساختمان را تخریب و به جای آن بناهای جدیدی برای محل بیمارستان احداث کرده و فقط عمارت کلاه فرنگی به عنوان دفتر شیر وخورشید سابق از گزند حوادث سالم باقی مانده است.

بنای فوق با تلاش مسئولین میراث‌فرهنگی و با تهیه پرونده، مستندنگاری، نقشه و مطالب لازم نهایتا پس از طی مراحل و تشریفات قانونی در تاریخ ۳/۱۲/۱۳۷۷ و به شماره ۲۲۱۴ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده و تحت حفاظت سازمان میراث فرهنگی قرار گرفت.

از زمان ثبت اثر فوق طرح‌هایی برای مرمت و سازماندهی این اثر انجام شده و به ویژه در دهه ۷۰ و ۸۰ هجری شمسی بخش‌های عمده‌ای از این اثر مورد مرمت قرار گرفته است.

مصالح

مصالح اصلی مورد استفاده در بنای عمارت، آجر و خشت خام و چوب و مصالح فرعی سنگ و گچ است، جهت پوشش ساختمان از شیروانی استفاده شده و در مرمت‌های ادواری نیز از تیرآهن به جای ستون‌های چوبی استفاده شده است.

نقشه

عمارت کلاه فرنگی به صورت دو طبقه که از بیرون به صورت هشت‌ضلعی و از داخل به شکل صلیب است، ساخته شده و مساحت کلی آن بیش از ۲۲۵ متر مربع است.

تزئینات

بنای عمارت کلاه‌فرنگی ماکو علی­رغم مساحت و زیربنای اندک به نسبت دیگری بناهای تاریخی و مهم شهر ماکو، دارای تزئینات بسیار مهم و چشمگیری است، از جمله مهمترین این تزئینات می‌توان از آیینه‌کاری، گچ­­بری و نقاشی­های رنگ­و روغن و شیشه­های رنگی و اُرسی­های ارزشمند نام برد که از بسیاری جهات شبیه تالار آیینه کاخ گلستان است.

نقاشی‌های رنگ و روغن

در بدنه دیوار طبقه همکف نقاشی­های نفیسی با رنگ ­و ­روغن ایجاد شده که جذابیت ویژه­ای به فضای داخلی عمارت بخشیده است.

 متاسفانه قسمت‌های زیادی از این نقاشی­ها در اثر نفوذ آب و تخریب‌هایی که به مرور در بنا ایجاد شده از بین رفته است.

عمده‌­ترین آسیب وارده به این نقاشی­ها در اثر مرمت­های غیر اصولی و سفید کاری بدنه داخلی طبقه همکف بوده که باعث از بین رفتن آنها شده است.

 از مجموع نقاشی‌های دیواری تنها تصاویری از سه نقاشی ارزشمند، نقاشی دیواری رم دادن اسب­ها، نقاشی دیواری درگیری نظامی در دریا، نقاشی شکار خرس، بر جای مانده است.

وجود ارزش‌های قابل توجه عمارت کلاه فرنگی ماکو از نظر سبک و پلان معماری و همچنین تزئینات ارزشمندی از قبیل آیینه کاری، قاب‌بندی، گچ‌بری و نقاشی‌های رنگ و روغن این بنا را در ردیف آثار شاخص و فاخر تاریخی در منطقه آذربایجان‌غربی و ماکو قرار داده است.

آثار و شواهد نشان می‌دهد اثر فوق بخشی از مجموعه بزرگی است که امروزه به نام بافت تاریخی ماکو معروف است و از آن تنها چندین بنای مهم همچون ساختمان شهربانی، ساختمان بانک ملی، خانه جمال‌خان تیموری، خانه علی‌خان بیات، حمام و قلعه قبان  و … بر جای مانده و در زمان آبادانی از اعتبار و اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده و از نظر رعایت تناسب معماری نیز ساختمانی جا افتاده و خوش ترکیب است.

 با انجام اقدامات زیربنایی در راستای احیا و بهره‌برداری از این بنای منحصر به فرد منطقه می‌توان زمینه جذب هرچه بیشتر گردشگر داخلی و بین‌المللی به خطه شمال غرب به عنوان دروازه ورود به ایران را فراهم کرد.

منبع:میراث آریا