رنگین‌کمانی از زیبایی‌ها در لباس زنان و مردان کرمانج خراسان شمالی

پوشش اقوام خراسان شمالی که در هريک از طوايف اين اقوام نيز متفاوت است، جلوه‌هایی از فرهنگ، هنر و ذوق مردمان این دیار را به نمایش می‌گذارد، این پوشش‌ها همچون لباس زنان و مردان کرمانج خراسان شمالی رنگین‌کمانی از زیبایی و بهاری بی خزان است.

البسه زنان و دختران کرمانج این استان غالباً شامل ۵ قسمت “یاشار” و یا چارقد، “کراس” یا بلوز، “شیلوار” یا دامن، “جلیقه” و “شلیته” است که در ادامه به‌اختصار معرفی می‌شود.

یاشار یا چارقد که در اصطلاح امروزی روسری گفته می‌شود، شال حریر مخصوصی است که به‌عنوان پوشش سر استفاده می‌شود و به‌گونه‌ای است که سر و حتی چهره زن، به‌جز چشمان وی را نیز می‌پوشاند.

 سربند نیز دستمال‌یزدی است که غالباً ترکیبی از رنگ‌های قرمز و مشکی بوده و برای محکم کردن یاشار بر روی آن بسته می‌شود.

 کراس لباس بالاتنه بوده و به پیراهن بلند ساده‌ای گفته می‌شود که یقه خاصی ندارد و پایین آن نیز چین‌دار است.

 شیلوار یکی از بخش‌های اصلی لباس زنان کرد خراسان «شیلوار» است. شیلوار یا پارچه، دامن پر چینی است که در پوشش دخترها نارنجی و یا زردرنگ بوده و در خانم‌ها نیز به رنگ قرمز و از پارچه مخملی تهیه می‌شد و حاصل دوخت آن لباسی با چین بسیار زیاد و خوش‌حالت می‌شد.

شیلوار با استفاده از نخ‌های رنگی و سکه‌های قدیمی (دراو)، دراودوزی و قیطان‌دوزی می‌شد و در پایین آن نیز با نوارهایی رنگارنگ که “ماخل” نامیده می‌شدند، دور دوزی‌های زیبایی ایجاد می‌شد. شیلوار معمولاً تا زیر زانو است، ولی در بعضی از ایل‌ها بلند و تا ساق پا می‌رسد.

شیلوار به نسبت سن و سال نیز دارای تفاوت است و شیلوار دختران با زنان بزرگ‌سال فرق می‌کند.

 شلیته دامنی بلندی تا محدوده زانو و از جنس مخمل بوده که با رنگ‌های متنوع حاشیه‌دوزی می‌شود.

 جلیقه معمولاً از جنس مخمل بوده و سکه‌های قدیمی که در قدیم به‌عنوان پس‌انداز خانم‌ها به آن دوخته می‌شد و به‌مرور زمان به جزئی از لباس تبدیل شده است، زیبایی خاصی به آن می‌بخشد و غالباً نیز کراس و جلیقه با شلیته همرنگ انتخاب می‌شدند.

علاوه بر این پوشش‌ها باید “گار” یعنی گوشواره‌ بلندی که به دو طرف عرقچین متصل و روی آن یاشار و سربند بسته می‌شد و “کله” پوششی از جنس پارچه مخمل که بر روی کراس پوشیده می‌شد، جوراب را نیز اضافه کرد که به بنا به شرایط و فصول مختلف سال پوشیده می‌شدند و با یکدیگر پوششی مرکب از رنگ‌ها و پیام‌ها را ایجاد می‌کردند.

علاوه بر موارد ذکر شده که به‌صورت پوشش استفاده می‌شود، بانوان کرد شمال خراسان از تزئینات زیادی بر روی لباس‌ها و سر وگردن و دست‌های خود استفاده می‌کنند ازجمله خرمهره‌ها بر روی سربند یا لبه‌های جیب، آویزهای نقره و طلا بر بناگوش، پیشانی‌بندهای مختلف، دستبندهای متنوع از انواع عقیق و کهربا و نقره سینه‌ریزهای گوناگون و قاب‌های دعا و سکه‌های فراوان بر روی جلیقه‌های الوان استفاده می‌کنند.

پوشاک مردانه کرمانج‌های خراسان شمالی نیز شامل “عرق چین”، “که لاو” و “لچگ” بود که همانند پوشاک بانوان دارای رنگ‌های شاد و برگرفته از طبیعت است.

در خراسان شمالی تعدادی از کارگاه‌های صنایع‌دستی در حوزه تولید لباس محلی فعالیت دارند که رونق آن‌ها تا قبل از شیوع کرونا و استقبال برای استفاده از این لباس‌ها در مراسم شادی و عروسی‌ها بسیار بود.

منبع:میراث آریا