ایاصوفیه ؛ کاوش غنی سنگ‌های تاریخی استانبول

شهر اوراسیا استانبول، دارای تاریخ غنی و میراث ارزشمند فرهنگی ترکیه است. موقعیت محوری آن در تنگه بسفر، این شهر را به یک قاره بین‌المللی تبدیل می‌کند که شرق و غرب را به هم پیوند می‌زند. به همین دلیل، این یک سرمایه مهم برای دو امپراتوری بزرگ آن زمان یعنی بیزانس و عثمانی بوده است. حال نکته قابل توجه این‌جاست که این میراث فرهنگ‌ها و جنبش‌های مختلف هنوز هم در سراسر استانبول دیده می‌شود و خودنمایی می‌کند.

یکی از بهترین نمونه‌های این تلفیق تاریخی، سازه معماری بزرگی به نام ایاصوفیه است. ایا صوفیا مشهور به گنبد عظیم، در اصل در زمان امپراتوری بیزانس به عنوان کلیسا جامع ارتدکس شرقی در سال 537 میلادی تاسیس شد. بعدها این سازه، به عنوان کلیسا جامع کاتولیک روم و یک مسجد، زندگی‌های مختلفی را سپری کرد. اکنون نیز، ایا صوفیه به عنوان یک موزه سکولار وجود دارد، جایی که سالانه هزاران بازدیدکننده برای دیدن نقشه جذاب آن و تاریخ نهفته‌ای که با سبک‌های مختلف معماری در خود جا داده، به آن‌جا می‌روند.

همچنین سنگ‌های باستانی و تاریخی غنی که این سازه معماری در خود جا داده، از دیگر کاوش‌های تخصصی حوزه میراث فرهنگی در سطح جهان است که نمی‌توان آن را نادیده گرفت.

پیش از برپایی ایا صوفیه، از همان مکان برای دو کلیسا مختلف بیزانس استفاده می‌شده است که هر دو به دلیل مواد چوبی که داشتند، در آتش سوختند. در نتیجه، امپراطور ژوستینیان اول دستور ساخت یک کلیسا جدید و مجلل را در 532 میلادی داد و برای آن درخواست استفاده از سنگ مرمر با کیفیت بالا را داد و بیش از ده هزار نفر را برای این پروژه استخدام کرد.

معمار آنتمیوس که ریاست پروژه را بر عهده داشت، از سنگ تراشی برای کلیساها و سنگ مرمر برای ستون‌ها استفاده کرد. تقریبا شش سال بعد، در 27 دسامبر سال 537 میلادی، یوستینین اول، کلیسای جدید را افتتاح نمود.

باستان‌شناسان و متخصصان این کلیسا جامع تکمیل‌شده را نمونه‌ای از معماری بیزانس می‌دانند. این بنا دارای یک گنبد شاهنشاهی، یک شبستان بزرگ و موزاییک‌های طلایی درخشان که دیوارهای داخلی را پوشانده است، می‌باشد.