گنبد جبلیه کرمان

گنبد جبلیه کرمان بنایی است تاریخی که با شکوه و استوار در شرق شهر کرمان خودنمایی می کند. این گنبد سنگی طی قرون متمادی از گزندِ تخریب و ویرانی در امان ماند. گنبد جبلیه کرمان در آذر 1316 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید و هم اکنون به عنوان موزه سنگ مورد استفاده قرار می گیرد.

تاریخچه 

سرگذشت گنبد جبلیه کرمان در پرده ای از ابهام قرار دارد و کارشناسان تاریخی نتوانسته اند متفق القول قدمت این بنا را تخمین بزنند؛ برخی بر این باورند که گنبد جبلیه در اوخر دوره ساسانی ساخته شده و اوایل دوره اسلامی مرمت و بازسازی شده است. برخی دیگر قدمت گنبد جبلیه را به بعد از ورود اسلام به ایران نسبت می دهند و بر این باورند که معماران این بنای سنگی را با الهام از معماری دوره ساسانی ساخته اند. گروهی دیگر نیز این سازه سنگی را به سلجوقیان نسبت می دهند. در مورد کاربری بنا نیز نظرات مختلفی وجود دارد؛ برخی آن را آتشکده و برخی دیگر آن را آرامگاه یکی از پارسایان زرتشتی می دانند.

معماری 

گنبد جبلیه کرمان به صورت هشت ضلعی ساخته شده است و سنگ لاشه، ملات گچ و آهک اصلی ترین مصالح به کار رفته در آن می باشد. ارتفاع این بنا هجده متر است و نمای بیرونی آن از سه بخش تشکیل شده است:

بخش پایینی از هشت ضلع با دیوار هایی ضخیم تشکیل شده است که در هر ضلع آن یک طاق نمای بزرگ قوس‌دار کار شده است و نورگیرهایی در میان این طاق نما ها به چشم می خورند. بخش میانی در بالای بخش پایینی  قرار دارد و قطر آن از قطر اصلی بنا کوچک‌تر است. در وسط اضلاع بخش میانی یک در میان، هشت نورگیر به چشم می خورد که درست در بالای نورگیر های قسمت اول قرار دارند. بخش فوقانی به اندازه ی یک متر از بخش میانی عقب نشینی دارد و گنبد روی آن قرار گرفته است. قطر گنبد بنا دوازده متر است و ساقه آن هشت متر ارتفاع دارد. گنبد نیز همانند سایر قسمت ‌های بنا از سنگ ساخته شده است.

فضای داخلی گنبد جبلیه که اکنون به عنوان موزه سنگ مورد استفاده قرار می گیرد، بسیار ساده است. کتیبه های سنگی تاریخی، کوچکترین سنگ قبر کشف شده در استان کرمان با ابعاد ۲۶ در ۲۲ سانتیمتر و سنگ قبر میرزا آقاخان، پسر میرزا احمد علی خان وزیری نویسنده تاریخ کرمان از شاخص ترین اشیایی به نمایش در آمده در این موزه هستند.

 

آدرس: کرمان، خیابان شهدا