آموزشی بودن فضای اقامتگاه بومگردی برای گردشگران ارزشمند است
عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی خراسان رضوی گفت: باید به این نکته توجه کرد که همواره آموزشیبودن فضای یک اقامتگاه بومگردی برای گردشگر بسیار ارزشمند است.
مژگان ثابتتیموری در گفتوگو با ایسنا در خصوص اهمیت شاخصهای تاسیس یک اقامتگاههای بومگردی اظهار کرد: در حال حاضر به دلیل هدفگذاری و تمرکز دولت بر روی کاهش بیکاری، افزایش اشتغال و شناسایی فرصتهای اشتغال در مناطق روستایی که به ویژه در صدر برنامههای جاری و امور مورد پیگیری قرار دارند، وقتی مکانی پتانسیل توسعه اقامتگاه بومگردی را دارد و دولت نیز تسهیلاتی را برای توسعه این اقامتگاهها در نظر گرفته است، اقبال به سوی کسب مجوز افزایش پیدا میکند.
وی اضافه کرد: البته در اینجا با دو خطر مواجه هستیم؛ اولین خطر این است که میتواند روستایی را از اشتغال به فعالیت اصلی خود دور کند، اما مورد بعدی که وضعیت را وخیمتر میکند مبحث ورود شهرنشینانی است که شغل دیگری هم دارند و به روستاها مراجعه، اقامتگاه را احداث و بابت آن به کسب مجوز اقدام میکنند.
ثابتتیموری ادامه داد: این در حالی است که شرط اول ایجاد اقامتگاههای بومگردی و فعالیت این اماکن آن است که فرد متقاضی، ساکن روستا و در آن اقامتگاه تاسیسشده زندگی جاری داشته باشد، نه اینکه فردی شهرنشین باشد، روستایی را به خدمت گیرد و یا از شهر کارگران و خدمهای را برای ارائه خدمات و فعالیت در اقامتگاه بومگردی استخدام کند و عملاً خود فرد حضور فیزیکی و نظارت کامل به آن فضا نداشتهباشد، در هر صورت این فرصتی است که از روستایی بیکار یا کمتوان، گرفته شده و در اختیار فردی قرار میگیرد که در آن منطقه زندگی نمیکند.
چرا ادارهکننده یک اقامتگاه بومگردی باید روستاوند باشد؟
عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی خراسان رضوی ابراز عقیده کرد: موضوع بعدی در تاسیس اقامتگاههای بومگردی، اشاعه فرهنگ بومی، قومی و سنتهای آن منطقه است، زمانی که فرد شهرنشین وارد روستا میشود و اقامتگاهی را خریداری و به اقامتگاه بومگردی تبدیل میکند که شناختی نسبت به فرهنگ، آداب و رسوم و خوراک محلی آن منطقه ندارد، چگونه میتواند نیازهای گردشگری را که در مورد روستای ویژهای اطلاعاتی کسب کرده، تامیننماید؟ پس این آسیبی است که متاسفانه بعضا به آن توجه نمیشود؛ یعنی فردی که متقاضی دریافت مجوز اقامتگاه بومگردی است بایستی ساکن روستا یا روستاوند باشد، نه اینکه شهروندی باشد که هیچ ارتباطی با مجموعه روستا ندارد.
ثابتتیموری در خصوص شاخصهای کلی اقامتگاههای بومگردی تصریح کرد: به طور کلی شاخصهای اقامتگاه بومگردی عبارت از اصالت داشتن، موجود بودن در منطقه یا روستا، ارائه خدمات قومی، سنتی و بومی، سکونت خانوار روستایی در همان اقامتگاه، همجواری با گردشگر و میزبانی از وی و در صورت تمایل میهمان، پذیرایی از او در کنار اعضای خانواده است.
وی افزود: نکته دیگر استفاده از نیروهای بومی محلی برای خدمترسانی به گردشگران و توزیع فعالیتهای مورد نیاز برای ارائه به گردشگران در قالب فعالیتهای خدماتی مانند طبخ غذا، شستوشوی البسه، تهیه لباس و حتی محل خواب است؛ ممکن است اقامتگاه بومگردی فضای بسیار بزرگ و به واسطه جمعیت اعضای خانواده، فضای کافی برای خواب نداشته باشد، اما کسی که متولی فعالکردن اقامتگاهبومگردی و یا معرفی این روستا به عنوان قطب گردشگری شده است، بایستی از تمامی افراد آن روستا برای ارائه خدمات زنجیره گردشگری کمک گیرد؛ این چند مورد از مهمترین شاخصهای ارائه خدمات گردشگری در قالب اقامتگاههای بومگردی به میهمانان است.
اهمیت محیط زیست در گردشگری مسئولانه
عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی خراسان رضوی در خصوص شاخصها در زمینه گردشگری مسئولانه مبتنی بر طبیعت، گردشگری روستایی، کشاورزی و به ویژه مباحث مرتبط با طبیعتگردی، اظهار کرد: وقتی کلمه مسئولانه پسوند گردشگری میشود، رعایت نکات حفاظت و سلامت طبیعت و محیط زیست از اهمیت برخوردار خواهد شد، برای مثال در یک اقامتگاه بومگردی سیستم دفع زباله و پسماند علاوه بر اینکه بایستی مانع تخریب و آلوده شدن منابع خاک و آب شود، لازم است بحث تجزیه مواد آلی و پسماندهای تجدیدپذیر را حتما رعایت و چرخه بازگشت مواد به زمین، به عنوان یک نکته آموزشی که بخشی از رسالت اقامتگاههای بومگردی است، برای میهمانان تشریح شود. بنابراین آموزشیبودن فضای اقامتگاه بومگردی برای یک گردشگر بسیار ارزشمند است.
وی ادامه داد: در هر صورت اگر کلمه مسئولانه در کنار کلیدواژه گردشگری قرار میگیرد، لازمه آن رعایت احترام به محیط زیست، اصول بهداشتی و احترام به طبیعت است که امیدواریم در این قالب، طراحی و جانمایی فعالیتهای مختلف در یک اقامتگاه بومگردی بیشتر مورد توجه قرار گیرد؛ حتی گاهی اوقات لازم است ما از سنتهایی که در قدیم برای شستوشوی وسایل و البسه داشتیم، به عنوان نمایشی از فرهنگ گذشته استفاده کنیم.
عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی خراسان رضوی خاطرنشان کرد: میتوان در استان سمنان، جزیره قشم و در برخی از زیستگاههای عشایری استانهای آذربایجان غربی و شرقی بهترین نمونه اقامتگاههای بومگردی را مشاهده نمود که ایل قشقایی بسیار به این ویژگی پرداختهاند؛ افراد در کپرهای مخصوص شاهد فعالیتهای متفاوت عشایر هستند و خانواده نیز در کنار مهمانان و گردشگران حضور دارند و آنها را همراهی میکنند.
وی افزود: در استان هرمزگان طبخ غذاهای سنتی در اقامتگاههای بومگردی روستاهای فعال در این حوزه را شاهد هستیم و اعضای خانواده در ارائه خدمت با یکدیگر همکاری دارند و میهمانان را نیز به صورت داوطلبانه به همراهی در طبخ غذا دعوت میکنند، در همین زمان آموزش طبخ غذا و بافتههای سنتی و بومی نیز انجام میگیرد که خود به عنوان جاذبه گردشگری بسیار ارزنده بهشمار میآید.
ثابتتیموری اضافه کرد: زمانی که یک اقامتگاه بومگردی میزبانی تعدادی گردشگر را بر عهده میگیرد، تمامی اهالی روستا توسط مدیر اقامتگاه بومگردی فراخوانده میشوند، شرح وظایف از پیش تعیین شده هریک به آنها یادآوری شده و در زمان مشخص هر کدام از آنها خدمت خود را ارائه میکنند و به این شکل میتوان عشق، همدلی و روحیه همکاری اصیلی که در روستاهای ما جاری بوده است را دوباره احیا نمود که نتیجه آن استحکام بیشتر رابطه خانوادههای روستایی در فضای روستا خواهد بود و امیدواریم که در استان خراسان رضوی نیز شاهد این گونه همگراییها باشیم.
آنچه به عنوان فرهنگ قومی منطقه به مهمان ارائه میشود، باید از اصالت برخوردار باشد
وی در خصوص آموزشهای لازم برای تاسیس اقامتگاههای بومگردی بیان کرد: در حال حاضر متقاضیان تاسیس و راهاندازی اقامتگاههای بومگردی موظف شدهاند که دورههای آموزشی مدیران اقامتگاهها را طبق سرفصلهای آموزشی تعیینشده، طی کنند؛ اما در این مورد باید به چند نکته توجه شود. نکته اول این است که آموزش در ارتباط با مهمان برای کلیه پرسنل و خدمه الزامی است.
عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی خراسان رضوی گفت: دومین نکته این است که مدیران اقامتگاههای بومگردی نیاز به آموزش موضوعات مدیریتی، محاسباتی، چگونگی رفتار و تعامل با میهمان و پرسنل و همکاران خود را دارند؛ چرا که ما نمیخواهیم یک مدیر اقامتگاه بومگردی صرف به عنوان یک شغل محض پرورش دهیم، چرا که قرار شده اقامتگاه بومگردی به عنوان یک مکان اصیل شناخته شود. بنابراین ما زندگی واقعی خودمان را در کنار افراد روستایی دیگر خواهیم داشت، اما بایستی برای بهتر شدن روابط و همگرایی، آموزش ببینیم که آنچه به عنوان فرهنگ قومی آن منطقه به مهمان ما ارائه میشود، از اصالت برخوردار باشد و بهدلیل شرایط موجود و رقابتهای منفی، روی نازیبای واگرا و فردگرا(که البته در ذات ایرانی میهماننواز وجود ندارد) را به گردشگر نشان ندهیم.
وی ادامه داد: رفتارهای اصیل، جذابیت بیشتری برای گردشگران دارد و به محض اینکه مهمان قبلی مکان را ترک کند، این اقامتگاه و این روستا را به میهمان بعدی معرفی میکند و آنها استقبال بیشتری برای حضور در این مکانها نشان خواهند داد.
ثابتتیموری افزود: نکته دیگری که اقامتگاههای بومگردی باید به آن توجه کنند این است که گردشگران از کدام کشورها به این منطقه سفر میکنند تا بر اساس زبان غالب میهمانان، افراد آموزشدیده را به عنوان راهنمایان محلی برای همراهی گردشگران استخدام کنند. موضوع بعدی در مورد نصب تابلوها و ارائه تبلیغات در این مکانها است که باید به دو زبان و گویش محلی و میهمان نوشته شود.
وی ادامه داد: یکی از مسائلی که باید در اقامتگاههای بومگردی رعایت شود، همراهی بلد محلی مقیم روستا، مدیر اقامتگاه بومگردی و یا فردی است که مسئولیت پذیرش میهمانها دارد، حضور این بلد محلی به ویژه برای میهمانان خارجی بسیار لازم است، چرا که اگر گردشگر به تنهایی عازم سفر شده و راهنمای عمومی ندارد، این فرد باید در ورودی روستا یا مسیرهای انحرافی منتهی به روستا و حتی در صورت لزوم در فرودگاه یا پایانه مسافربری با گردشگر همراه شود. این موضوع یکی از اصول میزبانی بوده و از نکاتی است که میتواند از گمشدن گردشگر برای رسیدن به موقعیت مورد نظر، جلوگیری کرده، مانع از سردرگمی میهمان شده و از دلسردی اقامتگاهدار و یا افراد مشغول به کار در آن مکان، برای ورود گردشگر جلوگیری کند؛ چه بسا افرادی که به دلیل ناآشنایی با مسیرها به مقصد اصلی نرسیدند و توسط روستائیان و اقامتگاهداران دیگر جذب شدند، یا مسیر خود را منحرف کرده و حتی از سفر خود در نیمه راه منصرف شدهاند؛ بنابراین، بحث آموزش اصول میزبانی یکی از شروط ضروری است که مسئولان اقامتگاهها ملزم به رعایت آن هستند.
عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی خراسان رضوی خاطرنشان کرد: در نهایت نباید مدیریت، فعالیت و حتی استانداردهای اقامتگاههای بومگردی را با مدیریت، فعالیت و استانداردهای سایر اقامتگاههای فعال در صنعت گردشگری اشتباه گرفت؛ متاسفانه این مورد به تازگی به چشم میخورد و استاندارد تدوین شده برای اقامتگاه بومگردی، بسیار سختگیرانه و در حد استانداردهای هتلهای چند ستاره تنظیم شده که امید است، این استانداردها در سطح قابل اجرا تنظیم و به استانداردهای بینالمللی اقامتگاههای بومگردی نزدیکتر شود.
منبع:ایسنا
