بلندپرچین؛ روستای آسمانی استان زنجان

بلندپرچین، شهیدپرورترین روستای استان زنجان بوده و ۱۶ شهید، ۱۷ جانباز و ۹۰ رزمنده از نوجوان ۱۲ ساله تا پیرمرد ۸۰ ساله در جنگ تحمیلی تقدیم نظام اسلامی کرده است.

بدون شک روستاها یکی از نقاط تاثیرگذار در کشور به شمار می‌رود، تا جایی که اکثر تمدن‌های بزرگ امروزی در گوشه و کنار دنیا از روستاهایی کوچک و با مردمانی ساده‌زیست آغاز شده و بسیاری از افراد تاثیرگذار جامعه نیز از دل همین مناطق برخاسته‌اند. از طرفی، این‌ مناطق نقش بسیاری ارزنده‌ای در اقتصاد کشور داشته و محور تولید به شمار می‌رود.

از روستاها به عنوان یکی از مولفه‌ها و اهرم‌های قدرتمند و اثرگذار در تسهیل و تسریع روند توسعه اقتصادی کشور و تحقق سیاست‌های موسوم به اقتصاد مقاومتی نیز یاد می‌شود و بسیاری از برنامه‌ریزی‌های توسعه‌ای نیز بر اساس تأکید تقویت روستاها امکان‌پذیر است، زیرا با تقویت روستا می‌توان توسعه را به سایر قسمت‌های منطقه نیز تزریق و به نوعی تعادل و توازن را در سطح منطقه ایجاد کرد.

‌از کنار نقش اقتصادی روستاها که بگذریم، بسیاری از روستاها در ایران فعل خواستن را به خوبی صرف کرده‌ و روی پای خود ایستاده‌اند که از مهم‌ترین این روستاها می‌توان به ابیانه، کندوان، جواهرده درسجین ابهر و اورامان اشاره کرد. گاهی معروفیت روستاها با گردشگری حاصل شده، گاهی وجود جوانان موفق، گاهی اشتغال و گاهی نیز مانند روستای بلندپرچین به واسطه جوانانی که ایثار و شهادت را به خوبی معنا کردند.

انقلاب ما در طول عمر با برکت و پر عزت خود فراز و فرودهای فراوانی را به خود دیده است، تجربه‌هایی که هر یک به تنهایی حرف‌های فراوان برای گفتن و درس‌های فراوان برای آموختن داشتند. یکی از این تجربه‌ها، تجربه هشت سال دفاع‌مقدس بود که با نام صدام اما با هم‌دستی کشورهای قدرتمند رقم خورد، جنگی که در نهایت اقتدار و اعتلای امروز ایران اسلامی را در پی داشت.

در کنار ساکنان شهری، بسیاری از مردم روستا نیز در طول دوران دفاع‌مقدس علی‌رغم کمبود وسایل ارتباط جمعی ندای «هل من ناصر ینصرنی» حسین زمان خود را شنیده و در جبهه‌های حق علیه باطل حضور یافتند و بسیاری از آنان نیز شربت شیرین شهادت را نوشیدند. شهدایی که بسیاری از آن‌ها در اوج مظلومیت به شهادت رسیدند و امروز مهم‌ترین وظیفه ما پاسداری از خون این عزیزان است.

استان زنجان در طول انقلاب حدود ۳۰۰۰ شهید گلگون کفن را تقدیم انقلاب کرده است. رشادت رزمندگان زنجانی در جنگ به حدی تاثیرگذار بود که مدال غواصان دریادل با وجود نداشتن دریا بر گردن دلاورمردان زنجانی خودنمایی می‌کند. گوشه به گوشه استان زنجان پر است از یاد و خاطره دلاورمردانی که عاشقانه جان را در طبق اخلاص نهاده و تقدیم خدا کردند. یکی از این نقاط، روستای بلندپرچین‌ ماه‌نشان است که لقب شهیدپرورترین روستای استان زنجان را با خود یدک می‌کشد.

اهالی روستای بلندپرچین با ۱۶ شهید، ۱۷ جانباز و ۹۰ رزمنده از نوجوان ۱۲ ساله تا پیرمرد ۸۰ ساله در جنگ تحمیلی در خدمت نظام مقدس جمهوری اسلامی بودند که بر حسب ۵۰ خانواری و میانگین جمعیتی، این روستا از روستاهای شاخص استان زنجان در امر دفاع از کشور محسوب می‌شود. جوانان این روستا، در همان روزهای نخستین جنگ، جزو اولین کسانی بودند که به سوی جبهه‌های حق علیه باطل شتافته و در عملیات‌ مختلف در دوران جنگ تحمیلی حضور فعالی داشتند و تعداد زیادی از این عزیزان به مقام والای شهادت نائل آمدند، کسانی که اکنون نام‌شان بر تارک تاریخ جاودانه شده است.

اگر درب هر خانه‌ای را در کوچه پس کوچه‌های  این روستا بزنید، کمتر خانواده‌ای خواهید یافت که با هیچ شهیدی نسبت نداشته باشد. غیرت و مردانگی جوانان این روستا و پیوند ذاتی مردمانش با دفاع مقدس، شهدا و جانبازانی که تقدیم ایران اسلامی کرده‌اند، باعث شده این روستا شهیدپرورترین روستای زنجان نام بگیرد.

این روستای شهیدپرور در ۱۲۰ کیلومتری جنوب‌غربی استان زنجان در منطقه‌ای کوهستانی و صعب‌العبور با آب و هوای سرد و خشک در ارتفاعات شهرستان ماه‌نشان واقع شده است که در حال حاضر حدود ۵۰ خانوار در این خطه زندگی می‌کنند. پرچین به‌ معنای دیواری است که از آمیختن گل و شاخه‌های درخت و بوته گرداگرد کشتزارها درست می‌کنند، مردم این دیار همچون نام آن دارای آرمان‌های بلند الهی در حفظ و حراست از حریم میهن اسلامی ایران بوده‌اند.

منبع:ایسنا

تلفیق تاریخ، فرهنگ و آموزش در اکسپو ۲۰۲۰ دبی

نمایشگاه اکسپو ۲۰۲۰ دبی در تاریخ ۱ اکتبر پس از ۱۱ ماه تاخیر طی مراسمی آغاز به کار کرد و برگزارکنندگان آن معتقدند که پس از همه‌گیری کرونا این نمایشگاه بزرگترین گردهمایی جهانی در حال برگزاری است.

این نمایشگاه تا تاریخ ۳۱ مارچ ۲۰۲۲(۱۱ فروردین) به مدت ۶ ماه ادامه خواهد داشت و با حضور ۱۹۰ کشور در فضایی به وسعت ۴.۸ کیلومتر مربع برگزار می‌شود. اکسپو ۲۰۲۰ دبی مکانی مناسب برای آشنایی با فرهنگ و سنت کشورهای مختلف به صورت همزمان است و برای تمامی سنین و گروه‌های شغلی مناسب خواهد بود.

از ویژگی‌های این دوره اکسپو می‌توان به برگزاری آن در امارات(دبی) به عنوان منطقه‌ای از خاورمیانه برای اولین بار اشاره کرد. نمایشگاه اکسپو یا فرهنگ ملل هر ۵ سال یک بار برگزار می‌شود و پس از جام جهانی و المپیک به عنوان سومین رویداد بزرگ و مهم جهانی که کشورهای مختلف دستاوردهای خود را در آن به نمایش می‌گذارند، اهمیت دارد. این دوره از نمایشگاه اما با موضوع ارتباط ذهن‌ها و ایجاد آینده است که بر ایجاد راه ‎حل‌های پایدار برای مشکلات زیست‌محیطی کنونی جهان تاکید دارد.

گفته می‌شود که این نمایشگاه یک جاذبه گردشگری فراموش‌نشدنی است و نمونه‌ای از شهرهای دیجیتالی آینده در آن به نمایش در خواهد آمد؛ همچنین پیش‌بینی می‌شود که چیزی حدود ۲۵ میلیون نفر در این نمایشگاه شرکت کرده و شاهد دستاوردهای کشورهای مختلف در زمینه‌های متفاوتی باشند.

این نمایشگاه همچنین با هدف تلفیق تاریخ، فرهنگ و آموزش در جهان برگزار می‌شود و کشورهای مختلف جهت رشد و مطرح شدن ایده‌های خلاقانه در آن شرکت می‌کنند. از ویژگی‌های این نمایشگاه باید به نمایش درآمدن تمام آثار و اختراعات جدید اشاره کرد که باعث اشتراک تجربه‌های آموزنده می‌شود و روابط بین‌الملل را تقویت می‌کند.

از سال ۱۸۵۱ که برای اولین بار اکسپو از انگلستان برگزار شد در هر دوره اتفاقات جدیدی که دنیا به عنوان خلاقیت و نوآوری تجربه کرده است در این نمایشگاه ارائه شده و این روند هنوز هم ادامه دارد.

همانطور که گفته شد یادگیری در مورد پایداری محیط‌زیست، پیاده‌روی در باغ‌های واقعیت مجازی و آشنایی با آخرین تکنولوژی‌های روز دنیا، بخشی از جاذبه‌های دیدنی اکسپو هستند. به همین دلیل کشورهای مختلف پاویون‌هایی (غرفه) با معماری ویژه و طراحی خاص ارائه می‌کنند که به عنوان دیدنی‌ترین جاذبه اکسپو ۲۰۲۰ دبی شناخته می‌شود.

«بلژیک» از کشورهای حاضر اکسپو ۲۰۲۰ دبی است که پاویونش با الهام از مفهوم پویایی در اروپا ساخته شده و مساحتی حدود ۵۰۰ متر مربع دارد؛ غرفه‌های این کشور در اکسپو همچنین بر اساس چشم‌اندازها و نوآوری‌های بلژیک ساخته شده و رستوران‌هایی را شامل می‌شود که غذاهای محلی و سنتی این کشور را سرو می‌کنند که محل آن‌ها بر پایه محیط زیست و ساختمان‌های سبز طراحی شده است. مفهوم ساخت این پاویون استفاده از الگوهای طبیعت برای حل مسائل روز است.

کشور «کوبا» نیز در این اکسپو به نمایش ماشین‌های قدیمی، فرهنگ سنتی، موسیقی محلی و صدها نمایش دیگر در پاویون خود می‌پردازد. البته در پاویون کوبا که بر اساس مفهوم «تحرک» ساخته شده است می‌توان در رستوران‌های مختلف غذاهای کوبایی را امتحان کرده و با سنت و فرهنگ این کشور در نمایش‌های سه‌بعدی آشنا شد.

پاویون «جامائیکا» ساختمانی است تمام اتوماتیک که همه چیز در آن به صورت دیجیتالی ایده پردازی شده و نشان‌دهنده فرصت‌های‌آینده و پتانسیل‌ جامائیکا برای مطرح شدن در عرصه جهانی به عنوان یک قطب تکنولوزی پیشتاز است.

بازدیدکنندگان همچنین می‌توانند در این پاویون با افراد مشهور گفت‌وگو کنند و از استودیوهای پخش زنده موسیقی و غرفه‌های متنوع سرو قهوه مخصوص این کشور لذت ببرند.

کشور «لوکزامبورگ» از دیگر کشورهای حاضر در اکسپو دبی است و جذاب‌ترین پاویون در اکسپو ۲۰۲۰ را به خود اختصاص خواهد داد؛ چراکه ساختمان این پاویون به گونه‌ای طراحی شده که نشان‌دهنده درهای باز این کشور برای استقبال از ایده‌های جهانی، بین‌المللی و علاقه به همکاری بیشتر با کشورها برای ساخت آینده‌ای روشن است.

نکته قابل توجه در مورد پاویون لوکزامبورگ طراحی ساختمان آن به شکل علامت بی‌نهایت است که علاقه‌مندان به حضور در این نمایشگاه می‌توانند برای حمل‌ونقل از سرسره‌های پرسرعت استفاده کرده و در نمایشگاه نوآوری‌های دیجیتال آن شرکت کنند.

شاید کمتر کسی «موناکو» را به ‌عنوان یک کشور تکنولوژی‌محور و مناسب برای سرمایه‌گذاری بداند، اما این کشور در اکسپو ۲۰۲۰ دبی با شرکت در بخش فرصت‌ها و طراحی پاویون ویژه، نمایشگاهی دیدنی از پتانسیل این کشور در زمینه تکنولوژی‌، پزشکی و به ‌خصوص گردشگری ارائه کرده است تا با معرفی جدیدترین نوآوری‌ها و موفقیت‌هایش این عقیده را تغییر دهد. پاویون این کشور شبیه به جزیره موناکو ساخته شده است.

پاویون «سیشل» نیز  با الهام از زندگی دریایی و اهمیت توجه به حفظ آن و معرفی فرصت‌های گردشگری این کشور ساخته شده و شبیه به نمایشگاهی زیردریایی است. پاویون این کشور بر حفظ پایداری محیط‌ زیست تمرکز داشته و سرمایه‌گذاران با هدف اهمیت و تامین هزینه‌های لازم برای حفظ محیط ‌زیست دریایی، این منطقه را ساخته‌اند.

«کره‌جنوبی» از دیگر کشورهایی است که در اکسپو دبی ۲۰۲۰ شرکت کرده و پاویون خود را با توجه به تغییر شدید سبک زندگی و با تمرکز بر معرفی فرهنگ و سنت باستانی این کشور ساخته است. استفاده از رنگ‌های روشن قرمز و زرد در ساختمان پاویون شبیه چادر نشان‌دهنده پویایی در این کشور و تلفیق و پیوند میان نوآوری‌های آینده کره‌جنوبی و پتانسیل نسل جوان این کشور با فرهنگ بومی و باستانی آن است؛ پیشرفت‌های علم و فناوری کره‌جنوبی را می‌توان با استفاده از واقعیت افزوده مشاهده کرد. این پاویون شبیه به خیابان‌های سئول ساخته شده است تا افراد تجربه بازدید و گردشگری در این کشور را نیز داشته باشند.

«تانزانیا» نیز از کشورهایی است که در پاویون خود سفری کامل به این کشور را ارائه می‌کند. ساختمان این پاویون بر پایه پایداری محیط زیست است و شرکتت‌کنندگان در این نمایشگاه با بازدید از ساختمان این پاویون می‌توانند در سفری مجازی و سه‌بعدی شرکت کنند و با حیوانات ناشناخته جهان و گونه‌های منقرض شده آشنا شوند.

در پاویون کشور تانزانیا همچنین نمایش‌ها و همایش‌هایی در زمینه آموزش‌ها و پتانسیل‌های این کشور برای تبدیل شدن به قطب اقتصاد سبز برگزار می‌شود و شرکت‌های پیشگام، نوآوری‌های خود در زمینه حفظ محیط ‌زیست را به نمایش می‌گذارند.

پاویون «آلمان» در اکسپو دبی ۲۰۲۰ با تمرکز بر معماری پایداری و دارای اتصالاتی شبکه مانند است که فضایی ایده‌آل، منحصر به‌فرد، گیرا و متمایز را برای حرکت افراد ایجاد می‌کند. طراحی غرفه آلمان به گونه‌ای است که از هر زاویه می‌توان دید کامل به غرفه داشت، حرکت به راحتی امکان‌پذیر است و تراکم ایجاد نخواهد شد. تمامی قطعات و مواد به کار رفته در این غرفه قابلیت جداسازی دارند و بازیافت اصولی و آسان ممکن شده است.

بازدیدکنندگان از اکسپو دبی ۲۰۲۰ همچنین می‌توانند در پاویون «انگلستان» شاهد سرایش شعر به کمک هوش مصنوعی باشند. این نمایشگاه فرصتی برای همکاری هر چه بیشتر شرکت‌های بین‌المللی با یکدیگر، افزایش آگاهی در زمینه‌های مختلف و آشنایی با فرهنگ و سنت کشورهای مختلف و اهداف آن‌ها برای ساخت جهانی بهتر و آینده‌ای روشن‌تر است.

این سازه شعر، اولین پاویون شعر انگلستان است که طراحی آن را یک خانم انجام داده و شبیه به قیف با ارتفاع ۲۰ متر است. این شعرها به زبان عربی، انگلیسی و فرانسه نمایش داده می‌شود و می‌تواند به بازدیدکنندگان حس وحدت را منتقل کند.

طراح این مجموعه گفته است، «ایده این طرح از آخرین طرح‌های استیون هاوکینگ به نام پیام موفقیت (مسابقه‌ای که از مردم دعوت کرده بود پیامی بنویسند که در صورت مواجهه ما با موجودات بیگانه نسل انسان را معرفی کند) است.

«عربستان سعودی» در پاویون خود قصد دارد تا نمای پنجره‌ای بزرگ و باز به آینده با مساحت آن ۱۳ هزار مترمربع را نشان دهد. این سازه درهای خود را به جهان خارج گشوده و پذیرای مشاغل و گردشگران است و همچنین تمایل دارد برای ایجاد آینده‌ای بهتر برای همه با سایر کشورها همکاری کند. این غرفه بازدیدکنندگان را با سنت‌ها و میراث سعودی و همچنین خلاقیت فعلی و انگیزه پرشور برای بلند پروازی‌های آینده آشنا خواهند کرد.

«فرانسه» از دیگر کشورهای حاضر در این نمایشگاه است. فرانسه همیشه در نمایشگاه‌های جهانی حضور داشته و موفق نیز بوده است، برای مثال در نمایشگاه سال ۱۸۸۹ برج ایفل را ارائه کرده است. امسال اما در اکسپو ۲۰۲۰ دبی غرفه نور و روشنگری را ارائه می‌کند که مفهوم استفاده از نور در تمام اشکال را به مخاطب خود منتقل می‌کند.

در پاویون فرانسه از الهام، خلاقیت، دانش و وسایل ارتباطی با سایر فرهنگ‌ها  و بر اساس کنترل دستاوردهای خورشیدی، محدود کردن استفاده از سوخت‌های فسیلی، نمای بیروی عایق ضد آب استفاده شده است و ساختمان شمالی این پاویون منطقه بزرگ سایبانی وجود دارد تا از بازدیدکنندگان در برابر نورخورشید و گرما محافظت کند.

پاویون «سنگاپور» در اکسپو ۲۰۲۰ دبی شبیه ساختمانی بزرگ پوشیده از گیاه است. غرفه انرژی صفر خالص به نحوی ساخته شده که رفتن افراد به سازه‌های مسکونی سازگار با طبیعت را نشان می‌دهد و پیام آن مقاومت در برابر اثرات وحشتناک تغییرات آب و هوایی است. باغچه مخروطی شکل از چشم‌اندازهای سبز این پاوین است و درون آن مجموعه نمایشگاه‌هایی از میراث طبیعی سنگاپور به نمایش درآمده که بر مخروط باغ حرکت می‌کند.

پاویون «ژاپن» شامل سازه‌ای نفس‌گیر است که نور را از نمای سه بعدی با تکنولوژی پیشرفته به اطراف ساطع می‌کند. غرفه ژاپن ترکیبی از الگوهای سنتی عربی و آسانوآ (اشکال سنتی اوریگامی ژاپنی که نمادی از احترام به دیگران از طریق بسته‌بندی هدیه هنر ژاپنی) است. این ساختمان واقع در منطقه فرصت بوده و توسط یوکو ناگایاما و اوبایاشی میدل و با الهام از فرهنگ عربی طراحی شده است. غرفه ژاپن دارای سیستم خنک‌کننده طبیعی بوده که از تکنیک‌های سنتی عربی و ژاپنی در ساخت آن استفاده شده است بازدیدکنندگان می‌توانند غذاهای رستوران عربی و ژاپنی این بخش را امتحان کنند.

«ایران» نیز از کشورهای حاضر در اکسپو ۲۰۲۰ دبی است که در پاویون خود مجموعه‌هایی مشهور از داستان‌های عامیانه خاورمیانه که در عصر طلایی اسلامی گردآوری شده و یک قطعه ادبی در فرهنگ ایرانی بوده که از هزار و یک شب الهام گرفته است، را به نمایش می‌گذارد.

پاویون ایران توسط شرکت معماری ایرانی شیفت پروسس پرکتیو (Shift Process Practice) طراحی شده و به جای اینکه یک ساختمان یکپارچه باشد شامل چندین مکعب سه‌بعدی در یک میدان است که هر کدام از این سازه‌ها به عنوان عاملی برای نشان ‌دادن بخشی از تاریخ معاصر ایران استفاده می‌شود.

از نکات ویژه اکسپو دبی ۲۰۲۰ حضور پاویون‌های ویژه از جمله « صنایع Lay’s» و «پپسی» است که در این نمایشگاه غرفه‌های متعددی دارند که پایداری محیط زیست، تهیه غذاهای سبز و ظروف یک‌بار مصرف خوراکی یا قابل تجزیه در نظر گرفته شده است. شرکت‌کنندگان در این نمایشگاه می‌توانند در این دو پاویون در خصوص تاریخچه غذا، کمک به آسیب کمتر به محیط‌ زیست و صنایع‌غذایی مواردی را یاد گیرند.

از غرفه‌های ویژه اکسپو می‌توان به غرفه گروه «ENOC» اشاره کرد که سازه آن از مخازن ذخیره نفت دایره‌ای شکل الهام گرفته است. این سازه با استفاده از ۷۰۰ تن فولاد و به منظور به حداقل رساندن ضایعات، تاثیرات زیست‌محیطی و ترویج پایداری ساخته شده و پنج ساختار منحصر به‌فرد دارد که هر کدام نماینده موضوعی متفاوت است. این سازه با استفاده از ساختار فولادی این امکان را فراهم کرده تا از مواد دوباره استفاده شود و به حالت اولیه بازگردند.

غرفه «تحرک الیف» نیز توسط شرکای فوستر طراحی شده و سقف آن از صفحات فتوولتائیک و خورشیدی ساخته شده که بر اساس سه ساختار امضاء شده اکسپو مانند زیرمجموعه‌های تحرک، پایداری و فرصت بنا نهاده شده است. درون ساختمان نوعی نمایشگاه است که مناطق مختلفی برای بازدید دارد و هدف غرفه این است که شکاف بین دنیای فیزیکی و دیجیتالی را از بین ببرد و نشان دهد که چگونه تحرک همچنان بر نحوه زندگی، ارتباط و تبادل ایده افراد با فرهنگ‌های دیگر تاثیر می‌گذارد.

در انتها اما باید گفت که حفظ ایمنی بازدیدکنندگان اولویت اصلی این نمایشگاه است که با انجام آزمایش کرونا، رعایت فاصله فیزیکی و استفاده از ماسک در آن محقق می‌شود، همچنین برنامه‌ها و غرفه‌های نمایشگاه برای همه گروه‌های سنی مناسب و برای تفریح کودکان نیز برنامه‌هایی در نظر گرفته شده است.

منابع

digiato.com

internetchk.com

imna.ir

oman۷۷۷.com

ddsafar.com

feedik.com

abgineharch.ir

منبع:ایسنا

قدمت حضور انسان در ماسوله به ۴هزار سال رسید

پیشینه حضور انسان در منطقه ماسوله و کوهستان‌های اطراف آن، دست‌کم تا چهارهزار سال به عقب رفت.

به گزارش ایسنا به نقل از روابط‌عمومی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، محمد سنایی ـ مدیر پایگاه پژوهشی میراث‌فرهنگی ماسوله ـ  با اعلام این خبر گفت: با بررسی مقدماتی امکان‌سنجیِ باستان‌شناسی که در راستای تکمیل پرونده ثبت جهانی ماسوله، با حضور باستان‌شناسانی از موزه ملی ایران، پایگاه ملی پژوهشی میراث‌فرهنگی ماسوله و اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان گیلان انجام شد، شواهد جدیدی از فرهنگ‌های اواخر پیش از تاریخی، تاریخی و دوره‌های اسلامی در ارتفاعات کوهستانی بالای ۲۵۰۰ متر ماسوله کشف شده است.

وی افزود: طبق نظر باستان‌شناسان، یافته‌های جدید نشان می‌دهد که انسان دست‌کم از اواخر دوره مفرغ از این مناطق مرتفع به طور فصلی استفاده می‌کرده و شواهد دوره‌های آهن یک و  آهن سه، دوره اشکانی، آل بویه، سلجوقی و ایلخانی نیز حاکی از تداوم این الگوی سکونتی در چهار هزار سال گذشته را دارد.

مدیر پایگاه پژوهشی میراث‌فرهنگی ماسوله گفت: انجام یک برنامه بررسی فشرده و گسترده باستان‌شناسی در حریم منظری ماسوله می‌تواند در تکمیل و تقویت پرونده ثبت جهانی ماسوله بسیار مؤثر باشد.

ولی جهانی ـ معاون اداره میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی گیلان ـ نیز اظهار کرد: این یافته‌های جدید می‌تواند ما را در تکمیل اطلس باستان‌شناسی غرب گیلان خصوصا در مناطق مرتفع البرز یاری کند و کشف آثار سکونت در چنین ارتفاعات بالایی، جنبه جدیدی از انطباق جوامع انسانی در دوره‌های پیش از تاریخ، تاریخی و اسلامی در مناطق کوهستانی گیلان را به نمایش می‌گذارد.

فریدون بیگلری، سرپرست هیأت باستان‌شناسی نیز در این‌باره گفت: با توجه به مشاهدات تیم مستقر، در این بررسی، امکان‌سنجی و کشف چند دست‌تراش سنگی، احتمال وجود آثار قدیمی‌تر در منطقه را بسیار قوت بخشیده است.

متخصص پارینه‌سنگی از موزه ملی ایران افزود: در صورت انجام بررسی پیمایشی و فشرده می‌توان انتظار داشت شواهد مطمئنی از حضور انسان‌های دوران پارینه‌سنگی در منطقه پیدا شود.

منبع:ایسنا

فاروج، دروازه شرقی خراسان شمالی با جاذبه‌های تاریخی و گردشگری بی‌نظیر

شهرستان فاروج در درۀ وسیع و دشت پیرامون رود اترک و بین رشته‌کوه‌های کپه داغ در شمال و آلاداغ در جنوب شکل گرفته است. به دلیل وجود منابع آب کافی و ازجمله رودخانه اترک، کشاورزی در منطقه رونق بسزایی دارد. شهرستان فاروج امروزه به یکی از مراکز مهم کشت غلات، انگور، زعفران، گل محمدی و نیز تولید و عرضه آجیل تبدیل شده است.

کوه شاه جهان با ارتفاع ۳۰۵۱ متر به‌عنوان بلندترین قلۀ خراسان شمالی در جنوب شهرستان فاروج قرار دارد. ارتفاعات و دامنه‌های کپه داغ و آلاداغ یکی از کانون‌های رونق زندگی عشایری است.

پیشینه

دشت فاروج از دیرباز موردتوجه جوامع انسانی بوده است. تپه باستانی یام واقع در ۵ کیلومتری شهر فاروج، تپه زوبار، گلو تپه تیتکانلو، تپه خیر آباد، تپه طویل و وجود مراکز سکونتی و قلعه‌های نظامی- تجاری عظیم دورۀ اشکانی و ساسانی نظیر محوطۀ باستانی ویرانشهر واقع در تیتکانلو حاکی از غنای تاریخی و به‌ویژه حضور پررونق اشکانیان و ساسانیان در پهنه دشت فاروج است. برخی مورخین، بخش خبوشان فاروج را همان استوا یا آستائوین، تختگاه اولیه اشکانیان می‌دانند.

وجود آرامگاه بسیار زیبای «بابا و بی‌بی» و نیز گورستان تاریخی خسرویه با سنگ قبور صندوقی بسیار زیبا و پرتکلف (دارای تاریخ نیمه قرن هشتم هجری) نشانه‌ای از تاریخ باشکوه دوران اسلامی این خطه است.

فرهنگ و هنر

تات‌های خسرویه، مایوان و استاد بی‌تردید کهن‌ترین ساکنان فاروج بشمار می‌آیند. پیشینه آن‌ها ریشه در دوران تاریخی و شاید عصر اشکانی دارد. در خسرویه سنگ قبور صندوقی مجلل قرون میانه اسلامی سند محکمی از تاریخ دیرین تات‌های فاروج بشمار می‌روند.

از نگاه فرهنگ سنتی و مردم‌شناسی فاروج کانون پررونق و متنوع زندگی سه قوم تات، کرد و ترک است. تات‌ها در گوشه جنوب غربی (روستاهای مایوان، سه گنبد، استاد و خسرویه)، کردها در مرکز و اکثر نقاط شهرستان و ترک‌ها بیشتر در شهر فاروج و روستاهایی چون اسفجیر، نجف‌آباد، کورانِ ترکیه تمرکز دارند.

موسیقی مقامی و کشتی چوخه را باید شاخص‌ترین نماد فرهنگ سنتی این شهرستان دانست و کشتی‌گیرانی چون پهلوان بهادری (مایوان) و پهلوان رستمی تیتکانلو شهرتی درخور دارند. گود کشتی امام مرشد تیتکانلو امروزه یکی از مهم‌ترین گودهای کشتی سنتی خراسان شمالی بشمار می‌رود. روستاهای خسرویه و استاد و سایر نقاط تات نشین، کانون‌های مهم مذهبی تاریخی فاروج هستند و آئین‌های مذهبی به‌ویژه در ایام محرم در این مناطق بسیار پررونق به نظر می‌رسند.

جاذبه‌های گردشگری و تاریخی شهرستان

تپه باستانی یام

شماره ثبت ملی: ۱۶۵۸۶

تپه یام بزرگ‌ترین محوطه شناسایی‌شده در دره رود اترک علیا در خراسان شمالی است که آثار چندین هزاره استقرار، از دوره پیش‌ازتاریخ تا دوره اسلامی را در خود جای داده است. کاوش‌های علمی تیم باستان‌شناسی دانشگاه تورین ایتالیا در این تپه نشان‌دهنده شباهت فراوان فرهنگ‌های این منطقه با فرهنگ‌های پیشرفته دورۀ مس و سنگ و مفرغ در آسیای مرکزی است.

آرامگاه بابا و بی‌بی

شماره ثبت ملی: ۵۹۴۵

آرامگاه تاریخی بابا و بی‌بی از آثار ارزشمند تاریخی دوره تیموری، در روستای خسرویه قرار دارد. این بنا متشکل از دو اتاق در ضلع شمالی و جنوبی و یک ایوان بزرگ در ضلع شرقی است. بر روی مقبره اصلی یک صندوقچه چوبی منبت کاری شده با تزئین نقوش گیاهی و کتیبه‌هایی به خط ثلث، قرار دارد.

گرمابه تاریخی و موزه مردم‌شناسی فاروج

شماره ثبت ملی: ۲۳۱۰۷

گرمابه یا حمام تاریخی فاروج در جنوب شرقی شهر فاروج، در خیابان شهید مقیم، کوچه حمام قرار دارد. این حمام تاریخی در بین عموم به «حمام اسماعیل‌زاده» که نام بانی حمام است نیز معروف است و در دوره قاجاریه ساخته شده و معمار آن «کریم اقبال» است. آب موردنیاز حمام از قنات جعفرآباد تأمین می‌شده است. در سال ۱۳۴۰ هنگام تعمیر حمام نمای دیوارهای آن با نقوش هندسی تزئین گردیده است. این بنای تاریخی ارزشمند توسط میراث فرهنگی مرمت‌شده و از سال ۱۳۹۰ به‌عنوان موزه مردم‌شناسی فاروج مورد بهره‌برداری قرارگرفته است.

روستای هدف گردشگری استاد

روستای زیبای استاد در فاصله ۱۷ کیلومتری جنوب غربی شهر فاروج واقع شده است. اهالی این روستای تاریخی تات هستند. وجود آثار قلعه‌ای تاریخی، مسجد جامع پانصدساله، گورستان تاریخی، حمام عصر قاجاری و… نشانه ریشه‌های کهن این روستا است. موقعیت مناسب اقلیمی و قرارگیری در مجاورت دره‌ای پر آب و شکل‌گیری باغات سرسبز در پیرامون این روستای تاریخی موجبات شکل‌گیری یک منطقه گردشگری جذاب و کم‌نظیر را فراهم نموده است.

مسجد جامع استاد

شماره ثبت ملی: ۱۸۷۳۹

مسجد جامع روستای استاد واقع در مرکز روستا، از آثار تاریخی- مذهبی مهم شهرستان فاروج است و ازنظر تاریخی احتمالاً به دوران تیموری تعلق دارد. این مسجد از نوع مساجد شبستانی ساده است و پلان آن به‌صورت مستطیل و دارای ستون‌های حجیم چهارضلعی است که پوشش آن به‌صورت گنبدهای کوچک در فاصله مابین هر چهارستون اجرا شده است.

حمام قدیمی روستای استاد

شماره ثبت ملی: ۲۲۲۰۳

در روستای استاد حمام قدیمی از نمونه حمام‌های دورۀ قاجار-پهلوی باقیمانده که در عمق زمین قرارگرفته و با مصالح سنگ و ساروج ساخته شده است. طرح کلی حمام از یک راهروی ورودی، یک سربینه با پلان هشت‌ضلعی، گرمخانه و مخازن آب تشکیل شده است. حمام دارای پوششی گنبدی با نورگیرهایی برای تأمین روشنایی داخل است.

منطقه نمونه و روستای هدف گردشگری خسرویه

روستای خسرویه در دامنه شمالی رشته‌کوه زیبای شاه جهان و در فاصله ۲۲ کیلومتری جنوب غربی فاروج، در دل دره‌ای زیبا و پر آب جای گرفته است. اهالی خسرویه تات هستند. خسرویه زادگاه عالم ربانی آیت‌الله آقا نجفی قوچانی است. بافت معماری سنتی، کوهستان و باغات سرسبز، آرامگاه تاریخی بابا و بی‌بی، گورستان تاریخی و سنگ قبور صندوقی، خانه آقا نجفی قوچانی و… از جاذبه‌های مهم گردشگری این روستا است.

روستای اسفجیر

در فاصله ۲۵ کیلومتری شمال شهر فاروج و در بخش خبوشان، روستای زیبای اسفجیر در دل کوهستانی چشم‌نواز واقع شده است. رودخانه‌ای روستا را به دو پاره تقسیم کرده و باغات انبوه و سرسبز آن، تفرجگاه دربند و آبشار اسفجیر و درخت چنار کهن‌سال (ثبت میراث طبیعی ایران) آن جزو جاذبه‌های اصلی روستا بشمار می‌روند. در کوهستان بالادست شمال اسفجیر طبیعت زیبا و ییلاقات و چشمه‌های پر آب زیادی وجود دارد.

منبع:میراث آریا

تل باکون، گسترده‌ترین کاوش یک محوطه پیش‌ازتاریخی فارس

این محوطه ابتدا توسط ارنست هرتسفلد در سال ۱۹۲۸ به‌عنوان بخشی از پروژه تخت جمشید مؤسسه شرق‌شناسی شیکاگو کاوش شد و از آن زمان به‌عنوان کانون توجه باقی‌مانده است.

هرتسفلد تشابهات زیادی بین سفال‌های سطحی تل باکون الف و محوطه‌های پیش‌ازتاریخ سامرا در بین‌النهرین که خود او نیز آن‌ها را حفاری کرده بود، مشاهده کرد. می‌توان گفت که هرتسفلد، اولین شخص در جهت کشف پیش‌ازتاریخ حوضه رودخانه کر است.

ارنست هرتسفلد از آن زمان که سفال‌های پیش‌ازتاریخ فراوانی در سطح این تپه‌ها پیدا شد، تصمیم به حفاری آزمایشی در تپه غربی، تل باکون الف گرفت. بعد از هرتسفلد، لانگسدورف و مک کان بیشترین کاوش‌ها را در سال ۱۹۳۲ از سوی مؤسسه شرق‌شناسی و چاپ مجلات بعدOIP، (جامع‌ترین انتشارات در مورد محوطه) را رهبری کردند چندین ترانشه کوچک توسط مک کان و اشمیت در سال ۱۹۳۷ حفاری شدند لانگسدروف و مک‌کان تل باکون الف را نیز در سال ۱۹۳۲ کاوش کردند در این فصل تنها بخش شمالی تپه (بلندترین بخش) تا خاک بکر کاوش شد در اینجا مجموعه‌ای از خانه‌ها، کوچه‌ها، فضاهای باز و ساختارهای دیگر آشکار شد.

نتایج کاوش این فصل به شماره ۵۹ در سری انتشارات موسسه شرق‌شناسی در سال ۱۹۴۲ منتشر شد.

لانگسدروف و مک‌کان قصد داشتند تا آنجا که ممکن است سطح بیشتری از تل باکون الف را کاوش کنند؛ اما این کار تا سال ۱۹۳۷ که اریک اشمیت به‌جای هرتسفلد سرپرست پروژه تخت جمشید شد، به تعویق افتاد.

فعالیت باستان‌شناسان ژاپنی با کاوش ترانشه‌های کوچکی در تل باکون الف و ب در سال ۱۹۵۶ آغاز شد.

سرانجام عباس علیزاده سه ترانشه کوچک را در سال ۲۰۰۴ به‌عنوان بخشی از پروژه مشترک موسسه شرق‌شناسی و سازمان میراث‌فرهنگی و گردشگری ایران کاوش کرد. درنتیجه این پژوهش‌ها، تل باکون الف، گسترده‌ترین حفاری یک محوطه پیش‌ازتاریخی در فارس رادار است.

تل باکون، منبع اصلی اطلاعات درباره کهن‌ترین شواهد عینی از نهادهای حکومتی است که بعداً در مراکز شهری بزرگ اواخر هزاره چهارم ق. م دیده می‌شود. تا پیش از پژوهش‌های عباس علیزاده، فرهنگ باکون الف بیش از هر چیزی با سفال‌های منقوش پرکار و دست‌ساز آن شناخته می‌شد.

اما شواهد و مدارک به‌دست‌آمده از آن درباره فلز گری، بازرگانی فرا منطقه‌ای، تخصصی شدن پیشه‌ها، معماری طراحی‌شده، مجزا بودن بخش‌های اداری، مسکونی و صنعتی از یکدیگر و مهم‌تر از همه؛ استفاده از مهروموم گِلی، به‌ویژه قفل‌های گلی در پژوهش‌های مرتبط با توسعه نهادهای حکومتی اولیه نادیده گرفته‌شده بود، نام باکون برای طبقه‌بندی استقرارهای دیگر فارس که به هزاره پنجم پ. م تاریخ‌گذاری می‌شوند و سفال‌های شاخص نخودی منقوش باکون، استفاده‌شده است. درنتیجه، محوطه باکون، دید اصلی برای آنچه ما شکل‌گیری جوامع پیش حکومتی در ارتفاعات تلقی کرده‌ایم؛ شده است و ما روزبه‌روز بیشتر از بافت ناحیه‌ای که تل باکون الف در آن قرار داشت، آگاه می‌شویم.

در تل باکون ب در نهشته‌های زیری، یعنی باکون ب ۱، بقایای معماری به دست نیامد؛ اما متشکل از لایه‌های خاکستری و دورریز همراه با سفال قرمز خشن بود این نهشته به حدود ۵۰۰۰ ق. م. تاریخ‌گذاری شده است.

نهشته‌های بالایی، یعنی باکون ب ۲ حدود ۴۵۰۰ ق. م نیز بدون بقایای معماری، اما شامل مخلوطی از سفال نخودی منقوش و سفال قرمز خشن باکون ب ۱ بود. اگر لایه‌های باکون ب ۲ در اصل دارای بقایای معماری بوده، این بقایا

شاید توسط تعدادی گور دوره اسامی که تا عمق ۵/۱ متری از سطح تپه شده، نابودشده‌اند. نتایج کاوش تل باکون ب هیچ‌گاه منتشر نشد، چون کشتی حامل مواد فرهنگی به‌دست‌آمده از آن در حین سفر به‌سوی آمریکا توسط زیردریایی‌های آلمانی غرق شد.

محوطه باستانی تل باکون الف تنها محوطه‌ای از دوره پیش‌ازتاریخ در فارس مربوط به دوره روستانشینی پیشرفته است؛ که در اندازه بسیار بزرگ کاوش شده است. درنتیجه این کاوش‌ها مشخص شد که فضاهای معماری از یکدیگر تفکیک‌شده بودند. بخش جنوبی محوطه به فعالیت‌های کارگاهی و افراد با رتبه‌بندی بالاتر اجتماعی در سوی شمالی محوطه متمرکز بودند وجود رتبه‌بندی در استقرار باکون الف تنها محدود به مورد بالا نمی‌شد.

شمار زیادی مهر و مهم‌تر از همه، قفل‌های گلی در سوی شمالی محوطه یافت شدند که نشان می‌داد، باکون، مکانی مرکزی برای کنترل مبادلات منطقه‌ای به شمار می‌آمد. موضوعی که تاکنون از هیچ‌یک از محوطه‌های هم‌زمان در منطقه فارس گزارش نشده است. البته این موضوع به حجم بسیار بزرگ کاوش این محوطه (تقریباً ۳۲۰۰ مترمربع) نیز مرتبط است.

اما به هر ترتیب باوجود به دست آمدن شماری مهر از محوطه‌های مختلف هزاره پنجم پیش از میلاد فارس، قفل‌های گلی تاکنون از این محوطه‌ها گزارش نشده‌اند.

ازآنجاکه اولین بار سفال‌های باکون از این محوطه شناسایی‌شده، نام دوره فرهنگی پیش‌ازتاریخ فارس را به خود اختصاص داد. دوره باکون در باستان‌شناسی پیش‌ازتاریخ فارس به سه دوره کوتاه‌تر تقسیم‌شده که هنوز مرز این سه دوره به‌طور کامل مشخص نیست. دایسون و وویت، بر اساس نوع نقوش به‌کاررفته در سفال‌های این دوره، سه زیر دوره قدیم، میانه و جدید را پیشنهاد کردند.

سپس سامنر با استفاده از داده‌های سطحی، محوطه‌هایی که دارای استقرار باکونی بودند را به سه دوره کوتاه‌تر تقسیم کرد:

باکون قدیم، شامل استقرارهایی بودند که سفال‌های شمس‌آباد و باکون داشتند؛ باکون میانی شامل دو گروه بود: گروه اول، محوطه‌هایی بودند که فقط سفال باکونی داشتند و سفال شمس‌آباد و لپویی در آن‌ها دیده نمی‌شد، گروه دوم، محوطه‌هایی بودند که سفال شمس‌آباد، باکون و لپویی را داشتند که این محوطه‌ها در زمره باکون قدیم و جدید نیز قرارگرفته‌اند؛ باکون جدید هم شامل محوطه‌هایی بود که فقط سفال‌های باکون و لپویی داشتند.

بررسی‌ها درزمینه گاه نگاری مطلق دوره باکون در فارس اندک بوده و محدود به تاریخ‌گذاری‌های علیزاده از محوطه‌های دره رود کر و پروژه ممسنی در تل نورآباد است. به‌طورکلی مدارک موجود از توالی دوره باکون در ممسنی، تاریخی تقریبی از ۴۸۰۰ تا ۴۰۰۰ ق. م را ارائه می‌دهد.

از شاخصه‌های مهم فرهنگ باکون ظروف منقوش باکون الف یا باکون جدید است که به‌طور ماهرانه‌ای با طرح‌های هندسی و تصاویر نمایشی تزیین یافته‌اند که اغلب تمام بخش‌های ظروف را پوشانده است و گاهی دارای طرح‌های منفی هستند. این ظروف در برخی مورد دارای بدنه نازک هستند.

و تقریباً تمام ظروف این‌گونه، از گل رس ریزدانه‌ای نخودی رنگی ساخته‌شده که شاموت قابل مشخصی در آن دیده نمی‌شود. سفال دوره باکون الف دارای سطحی به رنگ نخودی بوده، ولی از نخودی مایل به زرد/ کرمی تا نخودی مایل به صورتی و گاهی حتی قرمز روشن متغیر است. بیشتر ظروف بارنگ قهوه‌ای نقش شده‌اند، اما رنگ‌های قهوه‌ای مایل به قرمز، خرمایی و حتی بنفش روشن نیز ممکن است به‌کاررفته باشد. نقوش بکار گرفته‌شده در این سفال‌ها شامل: نقوش هندسی پیچیده، گیاهی، حیوانی و انرسانی است، نقوش حیوانی و انسانی این دوره کاملاً انتزاعی است.

منبع:میراث آریا

اژدهاگولی، منطقه بکر گردشگری نیر

تپه اژدهاگولی در ۳۱ کیلومتری جنوب شرق کوه آتشفشان سبلان، ۳۰ کیلومتری جنوب غربی شهر اردبیل و ۲ کیلومتری جنوب شرقی شهر نیر در حوالی روستای سقزچی واقع شده است. این اثر بقایای چشمه آبگرمی است که در آنجا واقع بوده و سپس از مجرای دیگر خارج شده و این دهانه که بین اهالی با نام اژدهاگولی معروف است به صورت یک گودال خشک شده تراورتی باقی ماند.

در فاصله ۳۰ متری این گودال خشک مجرای جدید چشمه آبگرم واقع شده که توسط اهالی با یک بنای کوچک پوشانده شده است، این گودال در یک ناحیه بکر و دست نخورده واقع شده و مصون از هر دستکاری است.

این گودال تقریبا در ارتفاع ۱۶۵۹ متری از سطح دریا قرار داشته و طول آن ۹ متر و عرض آن ۸ متر بوده و از عمقی در حدود ۳/۵ متر برخوردار است، در منطقه اژدهاگولی به دلیل وجود سنگ‌های آهکی و انحلال آن‌ها در آب و ظاهر شدن به صورت چشمه‌های آهکی ناهمواری‌های کارستی در مقیاس‌های مختلفی به وجود آمده است.

آبگرم‌های موجود در اطراف این تپه از جمله سقزچی و دیپ‌سیز گول دارای کاتیون‌های سدیم و کلسیم و آنیون‌های کلر و بی‌کربنات در ردیف آب‌های کلروبیکربنات سدیم هستند، در یک نمونه حفاری که در این منطقه انجام شده است پس از رسیدن به عمق ۷۱ متری به مخزن بخار و آب داغ فشرده برخورد شد که این بخار و آب داغ بیش از ۱۵ متر از زمین فوران کرد که دمای مخزن آن حدود ۱۱۰ درجه سانتیگراد گزارش شده است.

مطالعات ژئوفیزیکی و زمین‌شناسی نشان داده که مخزن آهکی این محدوده بیش از ۱۰۰ کیلومتر مربع در زیر زمین گسترش داشته و ریشه تمام آبگرم‌های منطقه در این مخزن آهکی است.

جنس تپه اژدهاگولی از سنگ تراورتن بوده و شکل و جنس آن می‌رساند که قبلا آنجا چشمه آب گرم بزرگی بوده که بعدها خشک شده است. تراس‌هایی که در دیواره حوض وجود دارد بیانگر این است که چشمه چند بار خشک شده و دوباره جوشیده است؛ هم اکنون نیز که چشمه خشک شده اطراف آن در اثر انباشته شدن رسوبات کارستی به صورت تپه کوچکی با سطحی صاف درآمده است.

تپه اژدهاگولی در دامنه جنوبی کوه آتشفشان سبلان واقع شده و از این منطقه می‌توان این کوه آتشفشانی را به وضوح مشاهده کرد که دسترسی به آن از طریق جاده خاکی امکان‌پذیر است.

در درون این گودال که روزگاری چشمه آب گرم از آن خارج می‌شده الان هیچ چشمه و جریان آبی را نمی‌توان مشاهده کرد و کلا خشک است و ظاهرا چشمه مسیر خود را عوض کرده و از مجرایی جدید جاری شده است.

در مورد چشمه آب گرم اژدهاگولی عقیده بر این بوده که اژدهایی خفته در زیر زمین با آتش خود آب این چشمه را گرم کرده است، گرچه این گودال فاقد آب بوده ولی در جوار آن چشمه آبگرمی قرار داشته و تصور می‌شده که این گودال آشیانه این اژدهاست.

منطقه اژدهاگولی که در جوار آن چشمه آبگرم سقزچی واقع شده است با وجود منطقه زیبای بولاخلار در مجاورت شهر نیر، آب و هوای خنک و طبیعت سبز و دلچسب فصول بهار و تابستان در صورت معرفی مطلوب و بهینه می‌تواند یکی از اهداف گردشگری در استان و کشور باشد.

با توجه به ظرفیت بالای این منطقه و قابلیت‌های آن با تشکیل پرونده و جمع‌آوری اطلاعات لازم زمینه برای ثبت ملی این اثر فراهم و امسال در ردیف آثار ملی جای گرفت تا این امر در کنار حفاظت از این اثر زمینه برای معرفی آن را نیز فراهم کند.

منبع:میراث آریا

طعم و عطر آیراننی آش، زبانزد گردشگران ورودی به اردبیل

آیراننی آش (آش دوغ) یکی از غذاهای سنتی اردبیل است که با حبوباتی همچون نخود، تره و سبزی‌های محلی و کوهی و دوغ پخته می‌شود و به دلیل خوشمزه بودن و پرطرفدار بودن همچنان در سفره‌های مردم دیده می‌شود.

این آش اکثرا در مناطق مختلف شهر و روستا پخته شده و به صورت ارثی دستور پخت این غذا از مادر به دختر انتقال داده می‌شود، آیراننی آش بیشتر در بین عشایر شاهسون و روستاییان استان اردبیل که دسترسی به لبینات در آن‌ها به‌راحتی امکان‌پذیر است پخته می‌شد اما امروزه در همه جای استان در مراکز شهری هم این آش پخته می‌شود.

عموما این آش در مناطق مختلف استان دستور پخت مشترکی دارد و در برخی مناطق ممکن است کمی متفاوت باشد، برای مثال در خلخال در برخی مناطق اریشته (رشته‌ای که به‌صورت سنتی در خلخال در خانه‌ها آماده می‌شود) نیز به این آش اضافه می‌کنند ولی مواد اولیه آن عموما شامل دوغ، تره، سبزی‌های محلی و کوهی، نخود، آرد، تخم‌مرغ، سیر، نعنا، برنج، نمک و کوفته قلقلی است.

برای تهیه این آش خوشمزه دوغ را در قابلمه‌ای ریخته و روی حرارت گاز قرار می‌دهند، در داخل یک ظرف جداگانه یک عدد تخم‌مرغ و آرد و کمی دوغ ریخته و خوب هم می‌زنند تا مخلوط شوند، سپس مخلوط را به دوغ اضافه کرده و مدام هم می‌زنند تا زمانی که دوغ بجوشد اما بعد از جوش آمدن نیازی به هم زدن نیست ولی تا زمان جوش آمدن دوغ مدام باید هم زد تا دوغ نبرد.

البته در مواقعی که تخم مرغ اضافه می‌شود نیازی به هم زدن مدام نیست و تا زمان جوش آمدن دوغ چند باری آش را هم می‌زنند ولی اگر تخم‌مرغ زده شود باید تا زمان به جوش آمدن دوغ مدام آش را هم زد تا دوغ نبرد؛ بعد از جوش آمدن دوغ حرارت شعله را کم می‌کنند تا دوغ به آرامی بجوشد و بعد از جوش آمدن دوغ نخود پخته‌شده را به آن اضافه می‌کنند.

در این فاصله گوشت چرخ‌کرده را به همراه پیاز رنده شده و کمی نمک به صورت توپ‌های قلقلی به اندازه یک فندق در آورده و در داخل آش می‌ریزند، به اندازه یک دقیقه بعد از اضافه کردن گوشت‌ها آش را هم نمیزنند تا گوشت خودش را بگیرد و بعد به آرامی آش را هم می‌زنند.

بعد از پنج تا شش دقیقه پختن گوشت قلقلی‌ها، یعنی زمانی که گوشت‌ها به سطح بالای قابلمه آمدند سیر و بقیه سبزی آش و نمک را اضافه کرده و شعله گاز را کم می‌کنند تا با حرارت کم آش پخته شود، بعد از پختن سبزی و برنج آش ۲۰ دقیقه بعد آش پخته شده و آماده سرو است و بعد از پختن آش نعنا داغ را آماده کرده و روی آش می‌ریزند.

برای پخت آش دوغ عموما از دوغ محلی یا همان آیران استفاده می‌شود و در برخی مواقع نیز از ماست به‌جای دوغ استفاده می‌کنند، به این ترتیب که ماست را در میزان مناسب آب حل کرده و سپس به همان ترتیب پخت آش دوغ عمل می‌کنند؛ البته در برخی مناطق به این آش که با ماست تهیه می‌شود «قاتیخ آشی» نیز اطلاق می‌شود.

یکی از مواردی که باعث طعم خاص و متقاوت آیران آشی در مناطق مختلف می‌شود استفاده از انواع مختلف تره در مناطق مختلف است، در حالت کلی سبزی‌ها شامل ترکیبی از گشنیز، شوید، تره و قسمت سبز پیازچه است، در خلخال قسمت ریشه چقندر سفید و ساقه آن محبوبیت فراوانی دارد. از جمله دیگر سبزی‌ها می‌توان به اَوَلیگ که نوعی سبزی کوهی است نیز اشاره کرد که در طعم‌دهی به آش دوغ بسیار تاثیر مثبتی دارد.

با توجه با اینکه مواد اصلی پخت آش دوغ محصولات کشتی و دامی خود محل بوده پس از زمانی که این محصولات (دوغ و نخود و سبزی‌های کوهی و محلی) در این منطقه به خصوص بین عشایر شاهسون و جوامع روستایی بوده، پخت این آش هم رایج بوده است.

از زمان قدیم این آش در مراسماتی مثل مراسم روز سیزده بدر دیده شده است و همیشه در گفته‌های پدربزرگ و مادربزرگ‌ها شنیده می‌شود که در مراسم روز سیزده بدر آش دوغ پخته می‌شود. این آش علاوه بر مصارف خانگی در مراسمات آیینی و دینی نیز به‌صورت عمومی پخش می‌شود.

استان‌های دیگر نیز مشابه آش دوغ اردبیل را دارند ولی مواد پخت آن‌ها با آش دوغ اردبیل متفاوت است چرا که آش دوغ اردبیل سبک و ساده بوده و با کمترین مواد موجود پخته می‌شود.

علاوه بر این مزیت، آش دوغ اردبیل به‌خاطر داشتن دوغ خوشمزه به دلیل وجود مراتع درجه یک و به تبع آن کیفیت بالای لبنیات تولیدی استان و همچنین گیاهان کوهی با طعم و عطر منحصر به‌فرد در مقایسه با نمونه آش‌های رایج در استان‌های دیگر از جایگاه بالاتری برخوردار است.

همچنین آش دوغ یک آش سنتی بوده که با فرهنگ و آیین مردم اردبیل عجین بوده و مردم اردبیل در مراسمات خود از این آش استفاده می‌کنند. برخی از مردم اردبیل هر سال، در ساعت تحویل سال آش دوغ می‌پزند تا با جوش آمدن آش در ساعت تحویل سال، سال پر خیر و برکتی داشته باشند یا در مراسم روز سیزده بدر اکثر مردم اردبیل آش دوغ می‌پزند.

با توجه به شرایط اقلیمی سرد و کوهستانی اردبیل و قابل رویش بودن حبوباتی مثل نخود که در این محیط به عمل می‌آید و همچنین تنوع سبزی‌ها در این منطقه و فراوانی لبنیات این آش با شرایط اقلیمی و جغرافیایی اردبیل سازگاری مناسبی دارد.

به دلیل پرطرفدار بودن این غذا در بین مسافران و گردشگران همه‌ساله درآمد زیادی از پخت و فروش این غذا عاید بوم‌گردی‌ها و سفره‌خانه‌ها و رستوران‌های فروش آش دوغ می‌شود.

در راستای معرفی این آش همه‌ساله در روزهای ۲۷ تا ۲۹ مرداد ماه مراسم جشنواره آش‌ها در شهرستان نیر برگزار می‌شود که در این مراسم ۲۲ استان شرکت می‌کنند و هر استانی آش‌های سنتی منطقه خود را معرفی می‌کنند که در بخشی از این مراسم آیراننی آشی اردبیل پخت می‌شود.

برگزاری این مراسم هرساله باعث حفظ آیین و سنت و حفظ دستور پخت غذاهای سنتی و معرفی الگوهای گردشگری غذایی، گردشگری سلامت و گردشگری عشایری می‌شود که در کنار این اقدامات در راستای حفظ آش دوغ سنتی اردبیل، با ثبت ملی این اثر در سال گذشته برای معرفی و ماندگاری آن نیز گام اساسی برداشته شده است.

منبع:میراث آریا

خوی، ‌مهد کهن تولید زین و یراق اسب

در بازار تاریخی خوی که قدمت آن به دوره صفوی برمی‌گردد راسته‌ای به نام «سراجان» وجود دارد که سال‌هاست صنایع چرم‌دوزی در آن تولید می‌شود و به فروش می‌رسد و از آنجا که خوی یک شهرستان مرزی بوده و پادگان‌های نظامی زیادی در این منطقه وجود داشته است به دلیل استفاده ارتش از لوازم سوارکاری در رسته سوارکاران این راسته، تا اوایل پهلوی یکی از فعال‌ترین راسته‌های بازار تاریخی خوی بود.

اما بعد از ورود خودرو و تغییر زندگی مردم و حذف رشته سوارکاری از ارتش، تولید یراق و لوازم سوارکاری نیز کمتر شد و گرچه با تغییر حرفه و کاربری در این راسته مغازه‌داران آن در تولید و فروش لوازم چرمی و به ویژه کیف و کمر فعالیت می‌کنند اما همچنان تولید و فروش یراق و زین در راسته ادامه دارد و امروزه زین اسب یکی از تولیدات اصلی هنرمندان رشته چرم‌دوزی است که مردم محلی به آن «یهر» نیز می‌گویند.

هنرمندان این رشته بعد از تهیه چرم و شاسی چوبی توسط نجاران و قالب‌گیری چرم و دوخت و دوز دستی اقدام به نصب چرم بر روی آن می‌کنند از دیگر تولیدات لوازم سوارکاری در خوی می‌توان به تولید سینه‌بند، کمر زیر دم، بند رکاب شلاق، دهنی اسب، کمر سوارکاری و غیره نیز اشاره کرد که تولید آن در هر کارگاه به طور متوسط هر هفته ۱۰ زین و لوازم متعلق به آن بوده که تولید سالانه کارگاه‌های چرم‌دوزی در حدود ۲هزار زین است.

میزان اشتغال‌زایی در این واحدها در هر کارگاه چهار نفر بوده و اکثر کارگاه‌ها از ظرفیت‌های مشاغل خانگی در تولید لوازم سوارکاری نیز استفاده می‌کنند.

در حال حاضر از ۳۰ مغازه راسته سراجان دو مغازه در امر تولید زین و یراق و بقیه در فروش لوازم چرمی شامل کیف و کمر فعال هستند، بقیه واحدهای تولیدی نیز در سطح شهر پراکنده هستند.

ویژگی‌های زین تولیدی این شهرستان ساده و بادوام بون، استفاده از مرغوب‌ترین چرم ایرانی، استفاده از شاسی استاندارد و متناسب با پشت اسب و زیبایی خاص و از همه مهم‌تر ارزان‌تر بودن آن هستند به طوری که اکثر هنرمندان سایر شهرها با خرید زین خوی اقدام به انجام حکاکی بر روی چرم و زین‌های آماده کرده و با ایجاد ارزش افزوده زین خریداری شده به مبلغ ۳۰ میلیون ریال همان زین‌ها را به قیمت ۸۰ میلیون ریال به فروش می‌رسانند.

۶۰ درصد تولیدات این رشته مصرف داخلی داشته و بقیه به کشورهای خارجی به ویژه کشورهای همسایه ترکیه، عراق، ارمنستان و آذربایجان به صورت بار مسافر و قاچاقی صادر می‌شود و این یکی از مشکلات مهم هنرمندان این رشته است.

همچنین عمده مشکلات هنرمندان این حوزه مشکلات مربوط به بازاریابی است به طوری که دلالان با نازل‌ترین قیمت از تولیدکنندگان خرید کرده و با قیمت‌های گزاف آن‌ها را به فروش می‌رسانند.

نبود تسهیلات گمرکی نیز از دیگر مشکلات این حوزه است به طور مثال کشور ترکیه از ورود زین اسب جلوگیری می‌کند و در نتیجه صادرات به این کشور از طریق قاچاق صورت می‌گیرد.

همچنین واردات بی‌رویه زین و یراق از کشورهای خارجی و نبود بیمه هنرمندان این رسته از دیگر مشکلات است.

در حال حاضر با توجه به اینکه رشته سوارکاری در اکثر شهرهای ایران راه‌اندازی شده و تولید زین و یراق پس از سال‌ها رونق دوباره‌ای گرفته برای حمایت از هنرمندان این رشته نیاز است که حمایت‌های جدی از سوی مسئولان صورت بگیرد تا تولیدات ایرانی در رشته‌های سوارکاری و سایر رشته‌های ورزشی مرتبط با اسب مورد استفاده قرار بگیرد.

منبع:میراث آریا

پرداخت ۳۴میلیارد ریال تسهیلات کرونا در بخش گردشگری هرمزگان

نزدیک به ۳۴۶ تأسیسات گردشگری دارای مجوز در هرمزگان فعالیت می‌کنند که با توجه به شیوع کرونا، هتل‌ها و مراکز اقامتی استان تقریباً تعطیل یا نیمه تعطیل بودند و تنها بین ۱۵ تا ۲۰ درصد ظرفیت هتل‌ها از سوی گردشگران و مسافران مورد استفاده قرار گرفت که با حمایت‌های دولت بسیاری از این واحدها توانستند در مقابل کرونا سرپا بمانند.

به بهانه فرارسیدن ۵ مهر روز جهانی گردشگری، مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی هرمزگان به تشریح عملکرد حوزه معاونت گردشگری و سرمایه‌گذاری از مهرماه سال گذشته تا پایان شهریور ۱۴۰۰ پرداخت.

سهراب بناوند گفت: «از مهر سال گذشته تاکنون، عملیات اجرایی ایجاد ۱۶ زیرساخت گردشگری بااعتباری بالغ‌بر ۱۴۰ میلیارد ریال در سطح استان آغاز شد که از این تعداد ۹ زیرساخت گردشگری به بهره‌برداری رسیده و عملیات اجرایی هفت زیرساخت گردشگری دیگر نیز انجام شده است که پروژه‌ها تا پایان سال جاری به بهره‌برداری خواهند رسید.»

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی هرمزگان با اشاره به اینکه این پروژه‌ها در شهرستان‌های بندرعباس، ابوموسی، بندر خمیر، سیریک، بندرلنگه و قشم انجام شده، افزود: «این پروژه‌ها شامل احداث آلاچیق، سرویس بهداشتی، سکوی نشیمن، نمازخانه، برق‌رسانی، احداث شبکه برق فشار متوسط هوایی و راه دسترسی است.»

او ادامه داد: «به‌منظور حمایت از سرمایه‌گذاران و توسعه زیرساخت‌های گردشگری استان، از مهرماه سال گذشته تاکنون ۱۳۱ موافقت اصولی برای ایجاد زیرساخت‌های گردشگری با پیش‌بینی سرمایه‌گذاری ۱۵۲۰۰ میلیارد ریال و اشتغال ۳۱۵۱ نفر صادر شده است.»

بناوند افزود: «موافقت اصولی‌های صادرشده شامل ۶۹ مجتمع گردشگری، ۲۴ سفره‌خانه سنتی، ۱۵ اقامتگاه بومگردی، پنج هتل، هفت مرکز گردشگری ساحلی و دریایی، سه تأسیسات اقامتی و پذیرایی واقع در مجتمع‌های خدمات رفاهی بین‌راهی، سه مرکز تفریحی سرگرمی گردشگری، دو محیط و پارک طبیعت گردشگری روستایی، دو مهمان‌پذیر، یک هتل‌آپارتمان و یک مرکز گردشگری سلامت است.»

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی هرمزگان در مورد صدور مجوزهای گردشگری گفت: «از مهرماه سال گذشته تاکنون، چهار پروانه بهره‌برداری برای دفاتر خدمات مسافرتی، شش پروانه بهره‌برداری برای اقامتگاه‌های بوم‌گردی و یک پروانه برای مجتمع، اردوگاه و محوطه گردشگری با سرمایه‌گذاری ۳۲ میلیارد ریال و اشتغال ۳۸ نفر صادر شده است.»

او ادامه داد: «در راستای استانداردسازی و ارائه خدمات بهتر در تأسیسات گردشگری، ۱۴ گواهینامه کیفیت خدمات گردشگری برای تأسیسات گردشگری استان صادرشده که این گواهینامه‌ها برای شش هتل، پنج مهمان‌پذیر و سه واحد پذیرایی بین‌راهی در شهرهای بندرعباس، بندرلنگه، بستک، میناب و رودان است.»

بناوند با بیان اینکه گردشگری هرمزگان مانند سایر ایران از بیماری کرونا آسیب‌دیده است، افزود: «در همین راستا از مهرماه سال گذشته تاکنون مبلغ ۳۴ میلیارد ریال تسهیلات حمایتی کرونا در بخش گردشگری پرداخت‌شده است.»

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی هرمزگان افزود: «این مبلغ برای ۵۳ پرونده شامل دفاتر خدمات مسافرتی و مراکز اقامتی بوده که سایر پرونده متقاضیان در دست بررسی است.»

برگزاری ۱۳ دوره آموزش گردشگری

او در خصوص دوره‌های آموزشی گردشگری گفت: «با همکاری جهاد دانشگاهی هرمزگان و موسسه مشق آفرینش ۱۳ دوره آموزش گردشگری در سطح استان برگزار شده که ۱۳۴۱ نفر در این دوره‌ها شرکت کرده‌اند.»

بناوند ادامه داد: «دوره‌های برگزارشده شامل طبیعت‌گردی، راهنمای فرهنگی، بلد محلی، مدیر فنی بند ب و دوره‌های توانمندسازی فعالان گردشگری است.»

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی هرمزگان در مورد گردشگران ورودی به استان طی مهر ۹۹ تا پایان شهریور ۱۴۰۰ گفت: «طی این تاریخ ۳ میلیون و ۶۷۵ هزار نفر گردشگر وارد استان شده‌اند که از این تعداد یک هزار و ۱۴۲۰ نفر گردشگر خارجی بوده‌اند.»

او تأکید کرد: «در استان به‌جز مناطق آزاد، ۲۶ هتل، ۱۰ هتل‌آپارتمان، ۱۲ مهمان‌پذیر، یک متل، یک پانسیون، ۳۰ اقامتگاه بومگردی، ۸۱ واحد پذیرایی بین‌راهی، ۶۱ سفره‌خانه سنتی و ۴۲ مجتمع گردشگری، هفت مرکز گردشگری ساحلی و دریایی و ۸۵ دفتر خدمات مسافرتی و گردشگری در حال فعالیت هستند.»

منبع:میراث آریا

جهش زیرساخت‌های گردشگری لرستان در‌ یک‌سال اخیر

در کنار این بهشت خدادادی و ظرفیت‌های بی‌بدیل طبیعی و تاریخی آنچه که در اولویت قرار دارد رفاه حال گردشگران و وجود راه مسیر دسترسی آسان است. بهسازی مسیر دسترسی، تجهیز و ایمنی و سیستم روشنایی مسیر از جمله اقداماتی ست که در اولویت کاری اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان لرستان قرار دارد.

در همین راستا مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی لرستان از ایجاد تأسیسات گردشگری در دره شیرز یکی از نقاط پرطرفدار گردشگری در استان لرستان خبر داد.

سیدامین قاسمی افزود: «‌ در دیگر نقاط هدف گردشگری استان نیز اقدامات قابل توجهی انجام شد مانند؛ بهسازی مسیر اجرای زیرساخت گردشگری در آبشار چکان، بهسازی مسیر،اجرای پیاده‌راه، اجرای سکوهای پیک‌نیکی و عملیات زیرساخت‌های گردشگری در کمپ گردشگری ازنا نیز انجام گرفت.»

احداث نیروگاه برق در اطراف دریاچه گهر

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی لرستان با اشاره به دریاچه گهر به عنوان نگین‌ گردشگری اشترانکوه‌ در طبیعت لرستان بیان کرد: «به منظور تامین روشنایی و رفاه حال گردشگران در اطراف این دریاچه زیبا با پیگیری‌های به عمل آمده یک نیروگاه برق ۳۰ کیلو واتی در اطراف دریاچه زیبای گهر احداث شد.»

او‌ در خصوص ایجاد دیگر زیرساخت‌های گردشگری در دریاچه گهر تشریح کرد: «عملیات شاخص دیگری شامل احداث منبع و خط انتقال آب در بالادست، احداث سپتیک، بهسازی مسیر، دیواره سازی رودخانه، مرمت پل و تأسیسات مسیر، اجرای سکوی پیک‌نیکی و عملیات مرمت ابنیه و سرویس‌های بهداشتی در محدوده دریاچه گهر انجام شد.»

قاسمی ادامه داد:همچنین ایجاد زیرساخت‌های گردشگری روستای چروش دلفان، شامل ساماندهی چشمه ها نیز انجام شد.»

بهسازی زیرساخت‌های گردشگری در اماکن تاریخی- مذهبی

در استان لرستان بقاع متبرکه امامزادگانی همچون امامزاده زیدبن علی(ع)، امامزاده محمد، احمد، ابراهیم و … وجود دارد که در ایام نوروز و تعطیلات زائران زیادی از سایر شهرها و استان‌های کشور را به خود جذب می‌کند. از جمله این بقاع متبرکه می‌توان به امامزاده پیر شمس‌الدین اشاره کرد که این بقعه متبرکه در ۲۲ کیلومتری غرب شهرستان چگنی قرار دارد.

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان لرستان با اشاره به استقبال گردشگران از امامزاده‌ها در جوار جاذبه‌های طبیعی‌ استان تشریح کرد:
«در مسیر امامزاده پیرشمس‌الدین سکوهای پیک‌نیکی احداث شده و راه دسترسی و پله‌های این امام زاده مورد بهسازی قرار گفت. همچنین عملیات تعمیر و مرمت سرویس‌های بهداشتی و نمازخانه پارک باباهور دورود به‌خوبی انجام شد.»

نصب ۱۹۷ تابلوی راهنمای گردشگری در سطح استان

سید امین قاسمی در ادامه گزارش عملکرد یک ساله معاونت گردشگری از نصب ۱۹۷ تابلوی راهنمای گردشگری در سطح استان لرستان خبر داد و گفت: «با هدف توسعه گردشگری کار مطالعاتی و ارزیابی زیرساخت‌ها و قابلیت‌های گردشگری در محور خرم‌آباد-کرمانشاه نیز دستور کار قرار گرفت.»

وضعیت گردشگری در محدودیت‌های کرونا

با وجود مهمان ناخوانده ویروس منحوس کرونا در استان لرستان گردشگری در این استان زیبا همچنان به حیات خود ادامه می‌دهد و جز در بازده زمانی وضعیت قرمز که ستاد ملی مبارزه با کرونا دستور تعطیلی عمومی مراکز اماکن تاریخی-تفریحی را صادر می‌کرد، این صنعت با وجود مشکلات بسیار ادامه داشت مسئولان صنعت گردشگری عقیده دارند که بیشترین خسارت را همین حوزه متحمل شده‌است.

در همین خصوص معاون گردشگری اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی لرستان از تشکیل ۲۶ تیم نظارتی در ایام کرونا در سطح استان لرستان خبر داد.

اسکندر فلاحوند افزود: «در ایام محدودیت کرونا ۲۶ هزار و ۵۳۰ مورد بازدید از اماکن عمومی سطح استان انجام شد. که ۸ هزار و ۲۴۷ فقره مورد اخطار و تذکر واقع شدند.»

او افزود: «در شرایط اعلام محدودیت ناشی از ویروس کرونا و وضعیت قرمز شهرهای استان، تعداد دو هزار و ۹۱۰ فقره مورد پلمب و تعطیلی قرار گرفت و جمعا در این مدت ۲۱۰ فقره شکایت مورد بررسی قرار گرفت.»

صدور مجوز تاسیسات گردشگری

فلاحوند در بحث موافقت‌نامه اصولی به منظور صدور مجوزهای ایجاد، اصلاح و تکمیل تاسیسات برای سرمایه‌گذاران گردشگری ابراز کرد: «در این حوزه، ۵ فقره مجوز ایجاد اصلاح و تکمیل تاسیسات گردشگری در سطح استان لرستان صادر شد.»

معاون گردشگری لرستان ادامه داد: «در یک سال اخیر ۴۰ فقره موافقت‌نامه اصولی با حجم سرمایه گذاری ۴۹۴۸۹۷۸ میلیون ریال و ۵۰ فقره مربوط به تمدید و صدور پروانه بهره‌برداری از تأسیسات گردشگری استان نیز صادر شد.»

فلاحوند گفت: «همچنین دوره‌های آموزشی کوتاه مدت گردشگری، شامل دو دوره آموزشی با حضور ۵۲ کارآموز مدیرفنی، ۱۳۱ راهنمای ایرانگردی و جهانگردی، ۱۰ راهنمای طبیعت‌گردی با رعایت فاصله اجتماعی و پروتکل‌های بهداشتی برگزار شد.»

اقامت ۱۳ هزار گردشگر در لرستان

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی لرستان از اقامت گردشگران در مراکز اقامتی در سطح لرستان خبر داد و اظهار کرد: «در طول یک‌سال اخیر در مراکز اقامتی استان شامل هتل، هتل آپارتمان، اقامتگاه‌های بوم‌گردی و… استان ۱۳ هزار و ۵۶۶ نفر گردشگر اقامت داشته‌اند.»

سید امین قاسمی در پایان یادآور شد: «در همین مدت تعداد ۱۰۴۶۶۲ نفر از جاذبه‌های گردشگری استان لرستان بازدید کرده اند.»

منبع:میراث آریا