فرهنگی که در میان تار و پودها نفس می‌کشد

فرش‌؛ تاریخی به بلندای فرهنگ دارد؛ فرهنگی که بخش اعظمی از زندگی مردمان را در تار و پود خود دارد؛ فرهنگی که شاید مردمانش از بین رفته باشند، اما هنوز نفس می‌کشد.

مردم خراسان جنوبی همواره حرف‌هایشان را با فرش می‌زنند؛ از زندگی روزمره و یا عاداتشان و تا فرهنگ‌ها و آداب و رسومشان در مراسمی چون عروسی و عزاداری و یا مهم‌ترین حوزه اشتغالشان در گذشته یعنی دامپروری.

به گزارش ایسنا، باغ جهانی اکبریه را که قدم می‌زنی انگار از درختان تاریخی و با قدمت 100 ساله و یا بیشتر آن بگذری، می‌رسی به بخش‌هایی به نام موزه؛ موزه‌های مختلفی که براساس دسته بندی قرا گرفته‌اند و به تو تاریخی بی بدیل را در آن زمینه می‌نمایانند.

موزه و نمایشگاه فرش، یکی از موزه‌های این مجموعه جهانی است. این نمایشگاه که بیشتر فرش‌های آن متعلق به دوره قاجار و یکی از ابنیه تاریخی مذهبی بیرجند بوده، با هدف معرفی فرش دستباف خراسان جنوبی که ریشه در تاریخ این مرز و بوم دارد ایجاد شده است. فرش‌هایی با قدمت دوران قاجار و پهلوی در نمایشگاه فرش دستباف خراسان جنوبی نفس می‌کشند و گویای تاریخی سراسر فرهنگی هستند.

حسن رمضانی، مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان جنوبی می‌گوید: فرش خراسان جنوبی قدمتی ۷۰۰ ساله دارد و شهر مود شهرستان سربیشه و درخش شهرستان درمیان خواستگاه و مراکز مهم قالیبافی در خراسان جنوبی هستند که حتی در جهان حرفی برای گفتن دارند.

وی ادامه داد: نمایشگاه فرش دستباف خراسان جنوبی در سال ۱۳۹۴ با مشارکت اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان جنوبی و اداره کل اوقاف و امور خیریه استان با هدف معرفی این هنر ارزشمند و بومی و معرفی طرح‌های اصیل خراسان جنوبی در عمارت پهلوی مجموعه فرهنگی- تاریخی اکبریه بیرجند گشایش یافت.

رمضانی بیان کرد: اداره کل اوقاف و امور خیریه استان تعداد ۵۱ تخته فرش دستباف را که اکثراً متعلق به دوران قاجار و پهلوی هستند و برخی اختصاصاً برای حسینیه امام رضا(ع) بافته شده‌اند را در تفاهم نامه‌ای مشترک برای حفظ و نگهداری در شرایط بهتر و برداشتن گامی مؤثر برای مرمت فرش‌های آسیب دیده و نیز نمایش و معرفی کردن آن‌ها در «موزه فرش خراسان جنوبی» به اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اهدا کرد.

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان جنوبی افزود: در این نمایشگاه ۱۰ تخته فرش دستباف از مجموعه ۵۱ فرش دستباف اهدایی اداره کل اوقاف و امور خیریه که طرح‌های اصیل و بومی خراسان جنوبی از جمله ریزه ماهی، سعدی، گل فرنگ، بته، محرمات و لچک ترنج کف ساده را ارائه می‌دهند در معرض دید علاقمندان و گردشگران قرار گرفته است.

رمضانی یادآور شد: فرش‌های این نمایشگاه عمدتاً مربوط به دوره قاجار و پهلوی و متعلق به یکی از ابنیه تاریخی مذهبی بیرجند بوده، با هدف معرفی فرش دستباف خراسان جنوبی که ریشه در تاریخ این مرز و بوم دارد ایجاد شده است.

موزه باستان شناسی، موزه مردم شناسی، موزه مشاهیر، موزه خصوصی سکه، بازارچه صنایع دستی، حیاط اندرونی، نمایشگاه البسه محلی و موزه فرش واقع در میراث جهانی باغ جهانی اکبریه و همچنین باغ و عمارت تاریخی رحیم آباد بخش‌های مختلف باغ جهانی اکبریه بیرجند را تشکیل می‌دهند که اکنون با بازگشایی موزه‌ها می‌توانید از این قدمت و تاریخ، بازدیدی شکوهمند داشته باشید.

منبع:ایسنا

عوامل موثر بر رفتار گردشگران و مدل‌های توریستی

عوامل زیر رفتار گردشگران را به شدت تغییر می‌دهند:

عوامل جغرافیایی: برخی از عوامل فیزیکی مانند شرایط جغرافیایی و اقلیمی، امکانات رفاهی موجود در مقصد، تبلیغات و بازاریابی انجام شده توسط تجارت گردشگری تصمیم‌گیری گردشگران را تغییر می‌دهد.

عوامل اجتماعی: چند عامل اجتماعی مانند شبکه اجتماعی یک فرد، که ابتدا اطلاعاتی را ارائه می‌دهد که می‌تواند تصمیم فرد را برای بازدید یاعدم بازدید از یک مکان خاص تغییر دهد.

محل مبدأ: بسته به مکانی که گردشگران به آن تعلق دارند، طیف وسیعی از رفتار گردشگران می‌تواند وجود داشته باشد. مردم آمریکای شمالی دوست دارند از چارچوب فرهنگی خود پیروی کنند. گردشگران ژاپنی و کره‌ای دوست دارند از مکان‌ها به صورت گروهی بازدید کنند.

مقصد گردشگری: عامل اصلی تغییر رفتار گردشگران است. اگر مقصدی از تمام امکانات اولیه مانند برق، آب، محیط تمیز، دسترسی مناسب، امکانات رفاهی برخوردار باشد و اهمیت خاص خود را داشته باشد، تا حد زیادی گردشگران را جذب می‌کند.

آموزش توریست: هرچه گردشگر تحصیلات بیشتری داشته باشد، دامنه انتخاب، کنجکاوی و شناخت مکان‌های او بیشتر خواهد بود. این امر باعث می‌شود تا در هنگام انتخاب مقصد تصمیم‌گیری شود.

رفتار توریست درونی و بیرونی

رفتارهای بیرونی

آن‌ها با عبور از استرس رقابت، سطح نسبتاً کمتری از لذت را ثبت می‌کنند. آن‌ها روی گذر زمان تمرکز می‌کنند و تمایل دارند برای عملکرد خود تجربه درک استرس را داشته باشند و ممکن است دلهره داشته باشند، که مانع لذت و آرامش آن‌ها می‌شود. در اینگونه رفتارها افراد مشتاقانه منتظر تکرارتجربه‌ها در بازه زمانی کوتاه هستند.

رفتارهای درونی

آن‌ها سطح بالاتری از رضایت و لذت را ثبت می‌کنند زیرا فعالیت‌ها را به عنوان وسیله‌ای برای لذت بردن خود می‌بینند. زمان برای آن‌ها سریعتر می‌گذرد. آن‌ها مشتاقانه منتظر تجربه مشابه بعدی در بازه زمانی متوسط ​​تا طولانی هستند. Plog گردشگران را به سه دسته طبقه‌بندی می‌کند که در زیر توضیح داده شده است.

Allocentric (سرگردان) 

توریستی که به‌دنبال تجربیات جدید و ماجراجویی در طیف گسترده‌ای از فعالیت‌ها است. این فرد برونگرا و در رفتار خود اعتماد به نفس دارد. یک فرد آلوسنتریک ترجیح می‌دهد پرواز کند و قبل از اینکه دیگران این کار را انجام دهند، مناطق جدید و غیرعادی را کشف کند. آلوسنتریک‌ها از ملاقات با افرادی از فرهنگ‌های خارجی یا متفاوت لذت می‌برند. آن‌ها هتل‌ها و غذای خوب را ترجیح می‌دهند، اما نه لزوماً هتل‌های مدرن یا زنجیره‌ای. برای یک بسته تور، یک آلوسنتریک دوست دارد که اصول اولیه مانند حمل و نقل و هتل‌ها را داشته باشد، اما متعهد به یک برنامه سفر ساختار یافته نباشد. آن‌ها ترجیح می‌دهند که آزادی کاوش در یک منطقه و انتخاب انواع فعالیت‌ها و جاذبه‌های گردشگری را داشته باشند.

روان‌محور (تکرارکننده)

توریستی که در این دسته قرار می‌گیرد معمولاً غیرماجراجویی است. آن‌ها ترجیح می‌دهند به مقاصد سفر آشنا برگردند، جایی که می‌توانند استراحت کنند و بدانند چه نوع غذا و فعالیتی را باید انتظار داشته باشند. چنین گردشگرانی ترجیح می‌دهند به مقصد بروند، در اقامتگاه‌های معمولی اقامت کنند و در رستوران‌های خانوادگی غذا بخورند.

Midcentric (ترکیب)

این دسته گروهی از گردشگران را پوشش می‌دهد که بین دو نوع فوق در نوسان هستند.

مدل هنلی در تعطیلات

مرکز هنلی، مرکز مشاوره بریتانیایی آینده‌شناسی، گردشگران را به چهار مرحله تقسیم کرده است:

فاز اول – مسافران حباب: آن‌ها پول و دانش زیادی ندارند. آن‌ها تورهای بسته‌بندی شده را ترجیح می‌دهند. آن‌ها مشتاق تماشای فرهنگ‌های مختلف هستند بدون اینکه بخشی از آن باشند. آن‌ها بیشتر از روی کنجکاوی سفر می‌کنند.

فاز دوم – جویندگان تجربه ایده‌آل: آن‌ها گردشگرانی مطمئن با تجربه تورهای خارجی هستند. آن‌ها انعطاف‌پذیر و راحت هستند. آن‌ها پیشنهادهای توری را که برای افراد ساخته شده است ترجیح می‌دهند.

فازسوم- مسافران فصلی: این گردشگران نسبت به جویندگان تجربه ایده‌آل ثروتمندتر هستند. آن‌ها اعتماد به نفس بیشتری برای آزمایش و تجربه مکان‌ها و محیط‌های مختلف دارند. آن‌ها بیشتر ماجراجو هستند و تورهای فردی را ترجیح می‌دهند.

فاز چهارم – غوطه‌ورهای کامل: این گردشگران قصد دارند به طور کامل در فرهنگ، میراث، تجربه آشپزی و زبان خارجی غوطه‌ور شوند. تعطیلات آن‌ها به خوبی برنامه‌ریزی شده است اما ساختار خوبی ندارد.

در فازهای فوق، گردشگر مراحل مختلفی را طی می‌کند و بنابراین به دنبال گزینه‌ها یا مقاصد مختلف گردشگری نیز می‌گردد.

منبع:میراث آریا

نقش تبلیغات در توسعه گردشگری در جهان پساکرونا

امروزه گردشگری در ایران به‌عنوان یکی از زیباترین، هیجان‌انگیزترین و درعین‌حال دردسترس‌ترین صنعتی است که می‌توان آن را با کمترین هزینه ایجاد کرد و بیشترین درآمد را از طریق آن به دست آورد.

اگر این توان بالقوه جایگاه اصلی و واقعی خود را در تمامی شهرها و روستاهای ایران پیدا کند، و به‌صورت ملموس در جامعه نمود پیدا کند، به‌واقع توانسته‌ایم در امر آگاهی‌رسانی و بسترسازی اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی در زمینه جذب گردشگر داخلی فعال عمل کرده و با فراهم کردن امکانات جدید در زمینه جذب گردشگر خارجی اقدام کنیم.

امروزه در صنعت گردشگری باید از تبلیغات به‌عنوان مهم‌ترین ابزار بصورت حرفه‌ای استفاده کرد، چون تبلیغات حرفه‌ای می‌تواند به‌عنوان ابزاری دقیق در راستای پیشرفت اهداف فرهنگی در داخل و خارج مدنظر قرار گیرد، لذا موفقیت تبلیغ برای ارزش‌های فرهنگی و گردشگری کشور مبتنی بر درک صحیح و حرفه‌ای از تبلیغات و ارزش‌های آن است، همچنین در اثر تبلیغات است که دانش و آگاهی گردشگران تا حد زیادی از مقصد سفر ارتقا می‌یابد. مدیریت گردشگری یک مقصد، وظیفه دارد تا تبلیغات مورد نظر را برنامه‌ریزی کرده و به انجام برساند. یکی از ارکان مهم تبلیغات، رسانه‌های تبلیغاتی است که در میزان تاثیر تبلیغات بر مخاطب از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و استفاده درست از آن باعث افزایش تاثیر پیام می‌شود، برای موفقیت در تبلیغات گردشگری به‌علت پراکندگی مخاطبان در سرتاسر جهان رسانه‌های تبلیغات از اهمیت خاصی برخوردار است و انتخاب صحیح آن‌ها در موفقت تبلیغات گردشگری نقش مهمی دارد. امروزه جذب گردشگران بدون برنامه‌های مناسب بازاریابی و تبلیغات امکان‌پذیر نیست، بنابراین تبلیغات ابزاری است که با آن آگاهی‌های لازم در مورد مناطق توریستی به گردشگران داده می‌شود و آن‌ها را متقاعد به سفر می‌کند.

برای فعالیت‌های تبلیغاتی در گردشگری در دنیای امروز به‌ویژه در جهان پساکرونا باید با این اعتقاد و ایمان به تبلیغات نگریسته شود، به گونه‌ای که فعالان صنعت گردشگری باید بدانند تبلیغات هزینه‌بر نبوده بلکه نوعی سرمایه‌گذاری بنیادی و اصولی برای پیشبرد اهداف سازمانی و ملی است و در صورت اجرای صحیح و اصولی می‌تواند دستاوردهای با ارزشی را به همراه داشته باشد. پس هرگونه بی‌توجهی وعدم بهره‌برداری صحیح از این ابزار نه تنهاعدم موفقیت را در پی داشته بلکه موجبات عقب ماندن از رقابت‌ها در بازار متراکم گردشگری را به‌ویژه در جهان جدید به اقبال خواهد داشت.

عمدتا ابزارهای تبلیغات گردشگری عبارتند از لوح فشرده، انواع نرم افزارهای دیجیتالی و کتاب از جاذبه‌های کشور، بروشور اطلاع‌رسانی و راهنمای سفر به مقاصد گردشگری، سایت‌های اینترنتی، ایمیل‌های اطلاع‌رسانی گردشگری، رادیو، پوستر، تلویزیون، مطبوعات، پست مستقیم، بانک اطلاعات و اطلاع‌رسانی گردشگری، نمایشگاه‌ها. در ایران وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی به‌عنوان متولی صنعت گردشگری تلاش‌های فراوانی در راه جذب گردشگران تا کنون به سرانجام رسانیده و در راستای ارتقا این صنعت نیز دست به فعالیت‌های بازاریابی در سطح کلان زده است که از آن جمله می‌توان به چاپ انواع بروشورها اشاره کرد که از جمله ابزاری است که موجب معرفی صنعت گردشگری است. این بروشورها امروزه به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم باعث ایجاد انگیزه در گردشگران خارجی و داخلی می‌شود و از طرفی سعی شده حداکثر اطلاعات مورد نیاز گردشگران نظیر آدرس و نشانی آثار تاریخی، هتل‌ها، موزه‌ها، دفاتر خدمات مسافرتی و مواردی از این دست در اختیار آنان قرار گیرد.

یکی دیگر از فعالیت‌های تبلیغات گردشگری، شرکت در نمایشگاه‌های خارجی است که همه‌ساله در نقاط مختلف جهان برگزار می‌شود و میزبان هزاران بازدید کننده است. تبلیغات گردشگری دشوار نیست، کافی است تصویر خوبی در جهان از کشور خود ارائه کنیم.

بنابراین می‌توان نتیجه‌گیری کرد که در دنیای امروز، تلاش‌های تبلیغاتی و بازاریابی، به مراتب از تولید و فروش مهم‌تر است، لذا اگر هر مقصد سفری که از امکانات و جاذبه‌های گردشگری زیادی برخوردار است، لذا روش‌های معرفی این جاذبه‌ها و نحوه عرضه آن به بازار هدف در برنامه کلان خود قرار ندهد، به‌طور یقین موفق نخواهد بود. از سوی دیگر با توجه به مشکلات عدیده‌ای که در بعضی از کشورها بر سر راه رشد و توسعه صنعت گردشگری و جذب گردشگران وجود دارد، نقش و اهمیت بکارگیری تبلیغات حرفه‌ای و مدرن و سرمایه‌گذاری‌های کلان در این رابطه بسیار نمایان‌تر می‌شود.

برای توسعه در صنعت گردشگری که می‌تواند دست آوردهای اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی بسیاری را برای پیشگامان آن به ارمغان آورد، نیازمند یک چرخه توسعه و همچنین در این چرخه نیازمند یک رسانه ارتباطی قدرتمند، که در دنیای امروز از آن به‌عنوان تبلیغات یاد می‌شود، هستیم.

امروزه وسایل ارتباط جمعی (تبلیغی) چنان قدرتی دارد که می‌تواند در جامعه تفکرات جدیدی را پدید آورد بگونه‌ای که تبلیغات امروزه می‌تواند تصورات، اعتقادات و ذهنیت‌های تازه‌ای را برای انسان ایجاد کند. همچنین تبلیغات در دهکده جهانی هر روز نقش پر رنگ‌تری به خود می‌گیرد، پس باید به این نکته مهم توجه داشت که توسعه صنعت گردشگری و تبلیغات، در فرایندی مشخص، پیوند تنگاتنگی با یکدیگر دارند.

تبلیغات می‌تواند به‌عنوان ابزار برنده‌ای برای پیشرفت اهداف فرهنگی در داخل و خارج کشور مدنظر قرار گیرد. برای فعالیت‌های تبلیغاتی در صنعت گردشگری در دنیای امروز باید با این اعتقاد و ایمان به تبلیغات نگریسته شود که تبلیغات هزینه بر نبوده، بلکه نوعی سرمایه‌گذاری بنیادی و اصولی برای پیشبرد اهداف توسعه گردشگری در دو سطح دولتی و خصوصی و در صورت اجرای صحیح و اصولی می‌تواند دستاوردهای ارزشمندی را در راستای توسعه کمی و کیفی گردشگری به‌ویژه در جهان پساکرونا که رقابت‌های اقتصادی و فرهنگی بسیار تنگاتنگ خواهد بود به ارمغان آورد.

منبع:میراث آریا

طبیعت و سازه‌های تاریخی در روستای گلابر زنجان

معماری روستا به‌صورت پلکانی و بر دامنه کوه ایجادشده است که شکوه خاصی به آن بخشیده است. قرارگیری آن در دامنه کوه باعث شده که دارای آب و هوایی سرد باشد به همین خاطر است که سفر به این روستا در فصول گرم سال می‌تواند بسیار لذت‌بخش و مفرح باشد.

این روستا علاوه بر جاذبه‌های طبیعی موجود در آن، آثار تاریخی متعددی را در آنجا می‌توانید مشاهده کنید. شغل مردان روستا اکثراً نانوایی است و زنان روستا نیز به ساخت ظروف سفالین می‌پردازند به‌ویژه بانوان روستای گلابر که با تکیه‌بر هنر خود نان‌آور خانه و روستا شده‌اند. تنورهای سفالینه و ظروف سفالی تولیدشده در این روستا برای آنان که شناختی از آن دارند یادآور نان تنوری و لبنیات محلی است که در دل خاک منطقه جا خوش می‌کنند.

تنورهای قد و نیم قد برای طبخ نان حاصل دست‌زنانی است که این روزها در دوره میان‌سالی سیر می‌کنند. تنورها سفالی را این روزها راهی خانه باغ‌ها یا نانوایی‌های سنتی گاه تا میانه و تهران می‌کنند. غالب این شهرت به سبب استفاده از خاک مرغوب و موی بز در ساخت این تنور است. نانوایی سنتی، باغ‌ها و حیاط‌ها مقصد این تنورهای کوچک و بزرگ است.

با کاوش‌های صورت گرفته در این محل، قدیمی‌ترین آثار به‌دست‌آمده از آن مربوط به دوره اشکانی است، ولی عمده آثار آن مربوط به دوره میانه اسلام به‌ویژه عهد سلجوقی است. وجود آثار تاریخی گوناگون در کنار طبیعت بکر و زیبای این منطقه، باعث شده است این روستا به روستای هدف گردشگری تبدیل شود.

گلابر روستایی زیبا و تاریخی با طبیعتی چشم‌نواز در ایجرود زنجان است که سد زیبای آن تفرجگاه مردم شهرستان است. این روستای پلکانی با چهل‌پله ساسانیان، مسجد تاریخی، سد گلابر، باغ‌ها و کوچه‌باغ‌ها مقصد مناسبی برای گردشگری است. صخره معروف به قیرخ ایاق (هزارپا) نیز در جنوب روستای گلابر قرارگرفته است.

سد گلابر در این منطقه جاذبه بی‌نظیری است که وجود صخره‌ها و دیوارهای بلند در اطراف آن چشم‌انداز منحصربه‌فردی به آن بخشیده است، در سد گلابر شرایط برای ورزش‌های آبی، صخره‌نوردی و ماهیگیری نیز فراهم‌شده است. فاصله آبادی تا شهر زنجان در حدود ۴۸ کیلومتر است. این سد بزرگ‌ترین سد شهرستان ایجرود و در حال حاضر استان زنجان است و از نظر اقتصادی و کشاورزی اهمیت زیادی برای این منطقه دارد.

در دامنه غربی این ارتفاعات، تل تاریخی مسجد جامع گلابر واقع است. این مجموعه از یک مسجد و یک خانقاه تشکیل‌شده که احتمال دارد بقعه باشد. مسجد دارای پلان مربع نسبتاً کوچکی است که دورتادور آن تا ارتفاع ۱.۵ متری از سنگ تراورتن ساخته‌شده و بر روی آن اسماء جلاله و اسامی ائمه اطهار (ع) و نام حضرت فاطمه (س) همراه با نقوش اسلیمی حکاکی شده است. مسجد گلابر تنها کتیبه و محراب سنگی استان را دارد که با توجه به نوع خطوط و نقوش آیات قرآنی خط کوفی مربوط به عهد سلجوقی است که نمونه گچی این‌گونه محراب در مسجد جامع قروه و سجاس نیز قابل‌مشاهده است. در حفاری انجام‌گرفته در محل، اثری از نوع سقف مسجد، پدیدار نشد اما با مشاهده سنگ‌های اطراف بنا و قراین موجود و مقایسه با بناهای هم‌ردیف آن چنین می‌نماید که سقف ابتدایی مسجد، گنبد مدوری بوده که به لحاظ‌عدم انسجام سنگ‌ها فروریخته و در دوره‌های بعدی، سقف با تیروتخته پوشیده شده است.

در این منطقه سه هکتار باغ مثمر درختان ایجادشده است و محوطه‌سازی به وسعت هشت هکتار انجام‌شده است. در جوار روستای گلابر کمپ‌هایی برای استفاده گردشگران احداث‌شده است. کمپ گردشگری گلابر از سال ۱۳۸۶ احداث آن از سوی اداره‌کل میراث‌فرهنگی استان زنجان آغازشده است. این پروژه به دلیل احداث سد گلابر و سد مخزنی گلابر برای استراحت مسافرین احداث‌ شده است.

منبع:میراث آریا

مسجد قاجاری گله‌داری در قلب بندرعباس

تاریخچه مسجد

این بنا بر اساس کتیبه موجود در سال ۱۲۹۶ هجری قمری مصادف با دوره قاجاریه توسط حاج عبدالکریم گله‌داری ساخته‌شده و طبق کتیبه سنگی آن در بیستم ماه محرم‌الحرام سال ۱۳۸۸ هجری قمری توسط احمد گله‌داری به دلیل کوچک بودن گسترش و مرمت کامل شده است.

کتیبه مزبور با طرح‌های گل و برگ افقی آراسته‌شده و ابتدا و انتهای خطوط توسط طرح‌های گشنیزی زینت یافته است و بخش شبستان قدیمی مسجد در زیر حیاط جنوبی جدید است.

مسجد گله‌داری در سال ۱۳۵۷ به شماره ۱۵۹۵ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید. شبستان آن از زیبایی ویژه‌ای برخوردار است و نمونه‌ای از شبستان‌های مساجد کشورهای عربی است.

در جانب شمال غربی به شمال شرقی، پشت مسجد مسیلی جهت هدایت آب در مواقع بارندگی قرار دارد. این مسیل که در کنار اکثر مساجد جنوب وجود دارد، شاید حکایت از آن داشته باشد که درگذشته نزدیک مساجد، آب‌انبار وجود داشته و از طریق این کانال آب به سمت مخزن آب‌انبار هدایت می‌شده است.

فضای مسجد

مسجد گله‌داری مشتمل بر صحن، رواق و شبستان ستون‌دار و مأذنه بوده و مجموعه فعلی به همراه الحاقاتش، دارای دو در ورودی در جانب شرقی و غربی است.

شبستان

درهای ورودی شبستان در جهت شرقی و شمالی است، البته ورودی‌های متعدد آن را مسدود کرده‌اند و در جبهه شمالی نیز درهای شبستان کاملاً مسدود شده است.

شبستان مسجد به‌صورت مربع، دارای ۳۶ ستون استوانه‌ای (با احتساب ستون‌های درون دیوارها) با پایه ستون مربع است.

در داخل شبستان منبری چوبی نیز قرارگرفته که تزیینات ساده‌ای با نقوش هندسی دارد.

ستون‌های این فضا، عهده‌دار فشار طاق‌های بلند و زیبای گچین و سنگینی آسمانه هستند. در زیر این طاق‌ها گچ‌بری‌های زیبایی دیده می‌شود. از عمر تزیینات این بنا به گفته اهالی، ۴۰ سال می‌گذرد که در جریان یک مرمت و تعمیر به آن الحاق شده‌اند.

سرستون‌ها مکعب شکل و گچی‌اند که با تزیینات گچ‌بری، طرح‌های شیاردار افقی، خطوط ساده افقی و گل‌های ساده و طرح‌های هندسی تزیین‌شده‌اند و مشابه تزیینات گچی مسجد ملک بن عباسی بندرلنگه است.

طاق‌های رفیع شبستان با قوسی شکسته، چشم‌نوازترین عنصر موجود در مسجد گله‌داری است. در زیر این طاق‌ها، طرح‌های زیبای گچ‌بری با نقوش هندسی و به روش قالبی مشاهده می‌شود.

محراب

در میانه ضلع جنوبی شبستان مسجد، محرابی به عمق ۱/۳۰ و ارتفاع حدود ۳ متر با تزیینات زیبای گچی قرارگرفته است. تزیینات گچی محراب از نوع «برهشته» است و شامل طرح‌های متنوعی از گلدانی، شیارهای عمودی، گل و برگ‌های اسلیمی، غنچه‌های باز و ردیف عمودی گل‌های لوتوس و نیم ستون‌های شیاردار است.

بالای طاق گچی محراب با چهار ردیف دندانه‌دندانه (لوزی شکل) آراسته‌شده است. در سمت راست فضای داخلی محراب تنها کتیبه‌ای با جملات مبارکه «لا اله الا الله و محمد رسول‌الله» گچ‌بری شده است.

پشت محراب فضایی جهت نگهداری کتاب و اشیای دیگر تعبیه‌شده است که درب ورودی آن دربی چوبی است.

در اضلاع مختلف شبستان جمعاً ۱۹ درگاهی با درب‌های چوبی و طاق‌های هلالی که معرف عصر قاجاریه است، مشاهده می‌شود.

رواق‌ها

در جانب شرقی و شمالی شبستان، رواق‌هایی با یک ردیف ستون ساخته‌شده است. تمام ستون‌ها به‌غیراز ستون‌هایی که در رأس اضلاع هستند، ساقه‌ای استوانه‌ای دارند.

مناره

این مسجد دارای دو مناره است. یکی معروف به مناره کوچک که هم‌اکنون بقایایی از آن موجود است و این همان مأذنه مسجد قدیمی زیرزمینی است و مناره‌ای دیگر که هنوز پابرجاست.

در ضلع شرقی صحن مسجد گله‌داری فضایی مستطیل شکل وجود دارد که بر روی آن بقایای مناره مشهور به مناره کوچک دیده می‌شود و درگذشته برای اذان مورداستفاده قرار می‌گرفته است.

این مناره تا سال‌های ۷۸-۷۷ پابرجا بوده، اما براثر رانش و بارندگی شدید به‌صورت یک‌باره فروریخته است.

در بخش جنوبی این اثر پلکانی برای دسترسی به مناره وجود دارد و در ضلع شمالی آن، راه دسترسی به شبستان زیرزمینی مسجد اولیه مشاهده می‌شود که در سال‌های اخیر پرشده است.

در گوشه شمال غربی مسجد مناره امروزی با پلانی استوانه‌ای که ساقه آن خالی از هرگونه تزیینات است، وجود دارد.

حدفاصل ساقه و تاج مناره (گلدسته مأذنه) سایه‌بان یا آبچکی دایره‌ای شکل ترکیب یافته از چوب و خرده‌سنگ و کاه‌گل موجود است.

کلاهک گلدسته بسیار ساده است. در میانه ساقه مناره روزنه‌ای برای تأمین نور تعبیه‌شده که به درون رواق دید دارد. این مناره دارای ۴۶ پلکان است و ورودی‌اش در جهت جنوبی است.

مصالح به‌کاررفته

از نکات جالب‌توجه وجود مرجان‌های دریایی در ترکیب مصالح مسجد است. استفاده از ملاط‌های صدفی در این اقلیم بسیار دیده می‌شود و دلیل آن پایداری و مقاومت ستودنی آن در مقابل رطوبت است. بنابراین ملاط‌های استفاده برای ساخت، ملاط‌های گچی است که برای مقاومت در مقابل رطوبت به آن آهک هم اضافه می‌کنند و اندودهای این بناها با استفاده از ملاط‌های صدفی و در چندلایه اجرا می‌شود که هم استحکام بنا را تأمین می‌کرده و هم عایق رطوبتی بسیار مطمئنی بوده است.

ستون‌ها هم با سنگ لاشه و ملاط گچی‌ای که آهک به آن‌ها اضافه‌شده (برای مقاومت در برابر رطوبت) ساخته‌شده و با لایه خارجی گچی به ضخامت ۶ سانتی‌متر محکم شده‌اند. دیوارهای پیرامونی شبستان هم به ضخامت ۵۰ سانتی‌متر دورتادور مسجد را فراگرفته‌اند.

منابع:

– جعفری، عباس، شناسنامه جغرافیایی طبیعی ایران، انتشارات گیتاشناسی، ۱۳۶۳

– افشار سیستانی، ایرج، استان هرمزگان، انتشارات هیرمند، تهران، ۱۳۷۸

منبع:میراث آریا

5 ساختمان تاریخی که زیبایی «معماری ویکتوریا» را نشان می‌دهند

معماری ویکتوریا کمی متفاوت از سبک‌های دیگر مانند معماری آرت‌دکو یا معماری باروک تعریف می‌شود؛ این به سادگی به معماری دوران ویکتوریا یا در زمان سلطنت ملکه ویکتوریا بر بریتانیای کبیر و ایرلند اشاره دارد که در این کشورها و بسیاری از نقاط دیگر جهان می‌توان آثار این سبک را یافت.

شهر حريره يادگاري از دوران شكوفايي كيش

شهر باستاني حريره نمادي از تاريخ و يادگاري از دوران شكوفايي كيش است و كمتر گردشگري يافت مي شود كه در سفر به اين جزيره از آن ديدن نكرده باشد .

به گزارش خبرنگار ايرنا ، جزيره كيش همچون ديگر نقاط گردشگري جلوه گاهي از جاذبه هاي تاريخي و فرهنگي است و شهر حريره در شمال جزيره كيش يكي از اين جاذبه هاست كه به عنوان يك ظرفيت مي تواند به رونق گردشگري اين جزيره كمك فراواني كند. آثار بجاي مانده از گذشته در اين شهر نشان از مجد و عظمت اين جزيره در آن دوران دارد .

شهر تاريخي حريره با قدمتي حدود هشتصد سال و در فضايي به وسعت 120 هكتار نشان مي دهد كه در روزگاران گذشته شهري آباد و بزرگ در اين منطقه وجود داشته و جمعيت زيادي در آنجا زندگي مي كردند.

اين شهر باستاني مربوط به سده پنجم تا دهم هجري قمري ( دوره ساسانيان و اوايل دوره اسلامي ) است كه در سال 1376 به عنوان يكي از آثار ملي ايران به ثبت رسيده است و داراي مجموعه اي شامل خانه اعياني، مسجد، حمام و قنات هاي قديمي است .

شهر حريره در كنار ساير جاذبه هاي كيش همچون شهر زير زميني كاريز، آب انبارسنتي ، كلبه هور ، بندرگاه و مسجد جامع حريره ،خانه مردم شناسي بوميان كيش هر ساله ميزبان گردشگران نوروزي است و كساني كه به اين جزيره سفر مي كنند شايد هيچگاه باور نكنند جزيره اي محصور در ميان آب با آب و هوايي گرم روزگاري يكي از قطب هاي تجارت ميان چين ، اروپا و شمال آفريقا بوده است.

اشاره به شهر باستاني و بناهاي تاريخي كيش در آثار مورخان ، شاعران و نويسندگان نيز به چشم مي خورد چنانچه ‘ ياقوت حموي ‘جغرافي دان و تاريخ نويس قرن هفتم هجري قمري مي گويد : شهري كه در جزيره كيش ساخته شده بسيار زيبا و اطراف آن را عمارات عالي و باغ هاي دلگشا احاطه كرده است و كشتي هايي كه بين هندوستان و خليج فارس رفت و آمد مي كنند در آنجا توقف دارند .

‘وصاف’ مولف و اديب در قرن هفتنم نيز مي نويسد ، در جزيره كيش شهري ساخته شده بود كه بارويي مستحكم داشت و آب آن از بركه هاي متعدد حاصل مي شد و در نزديكي ساحل محلي براي صيد مرواريد بوده است .

‘اسماعيل نوري زاده بوشهري ‘ مولف كتاب نظري به ايران و خليج فارس مي نويسد : شهر قديم ‘ گيس’در سمت شمالي اين جزيره واقع شده و تپه هاي زيادي از آثار خانه هاي آن و ستون هاي سنگي در اطراف آن اكنون باقي مانده است ،آثار ويرانه قصبه حريرا كه از بناهاي خلفاي اسلام بوده اكنون باقي مانده و از مشاهده ستون هاي عمارت مخروبه به نظر مي رسد كه براثر زلزله تخريب شده است .

سعدي شاعر بلند آوازه سده هفتم هجري از جزيره كيش و شهر قديمي آن ديدار كرده و از حشمت و جلال آن روزگار ياد كرده و ديداري با يكي از بازرگانان شهر قديمي كيش داشته چنانكه در كتاب گلستان ذكر كرده ، بازرگاني را شنيدم صد و پنجاه شتر بار داشت و چهل بنده خدمتكار ، شبي در جزيره كيش مرا به حجره خود در آورد و همه شب نيازمند از سخن هاي پريشان گفتن كه فلان انبارم به تركستان و فلان بضاعت به هندوستان …

در سال 1370 به منظور جلب گردشگر فرهنگي و در راستاي گسترش جذابيت هاي تاريخي منطقه با توافق سازمان عمران كيش و سازمان ميراث فرهنگي اقدام عمليات كاوش و مرمت در شهر تاريخي حريره انجام شد كه اين عمليات بخش هايي از هنر معماري و نحوه زندگي مردمان آن روزگار را مشخص كرده است.

خانه اعياني در نتيجه كاوش هاي يكي از تپه هاي شهر حريره بيرون آمده است كه از نمونه هاي منحصر بفرد زندگي جمعي در حاشيه خليج فارس است .

از كاوش هاي انجام شده در عمارت اعياني تعداد زيادي اشيا سفالي و تزيينات ديوارها از جمله گچ بري و كاشي لعابدار بدست آمده كه قدمت آن ها به قرن هاي سيزدهم و چهاردهم ميلادي باز مي گردد.

بناهاي اين شهر بيشتر از سنگ ، ملاط ساروج و روكش گچ بوده و پس از كاوش هاي باستاني قطعات سفال ‘ سلادن ‘ و ‘ اسگرافياتو ‘ بدست آمده است .

آثار به جا مانده از حمام حريره نيز در فاصله كمي از خانه اعياني قرار داشته و داراي قسمت هايي مانند سربينه ، گرمخانه و تون حمام است كه با صحن هاي متعدد و حصار آن در مجموع 500 متر مربع وسعت داشته است.

در كرانه شمالي شهر تاريخي حريره، بر روي صخره اي بلند تاسيسات كارگاهي با بقاياي معماري و فضاهاي ناشناخته وجود دارد ، همچنين مجموعه كانال هاي افقي وزيرزميني و چاه هايي كه در دل لايه هاي مرجاني و كانال هايي كه رو به دريا حفر شده ارتباط شهر را به دريا برقرار مي كرده است. بر بدنه يكي از اين چاه ها رشته پلكاني تراشيده شده كه به طرز زيبايي مسير رفت و برگشت در آن در كمترين فضاي لازم تعبيه شده است.

آثار بدست آمده از شهر تاريخي حريره در جزيره كيش معرف حضور سكنه مسلمان با تمدن و فرهنگ غني اسلامي در آن دوران است . يكي از آثار كشف شده مسجد تاريخي زيبايي است كه معماري آن مربوط به دوره سلجوقيان است .

بقاياي مناره بلند و باشكوه با پلان دايره و پلكان داخلي ، پايه ها و ستون هاي چند وجهي متعدد و آب انبار هاي از اهميت و اعتبار اين مسجد در زمان قديم خبر مي دهد. اين مسجد كهن در محدوده اي نامنظم با مساحت دو هزار متر مربع يافت شده كه نشان دهنده گسترش ومرمت آن در دوره هاي مختلف تاريخي است. اين مسجد در هيچ كجا داراي سقف نبوده و يك مناره و چهار محراب در آن شناسايي شده است كه مطالعه و پژوهش در اين مسجد كماكان ادامه دارد.

آثار تاريخي و فرهنگي به يادگار مانده از گذشته پرافتخار ايران اسلامي همواره از جذاب ترين مكان هاي بازديد براي گردشگران بوده است ، شهر حريره نيز به عنوان يكي از اين جاذبه هاي گردشگري در كيش در تعطيلات نوروزي ميزبان عده زيادي از گردشگران بوده است به گونه اي كه روزانه حدود 10 هزار نفر از اين شهر تاريخي ديدن مي كنند كه با آغاز دور دوم سفرها نوروزي و افزايش تعداد پروازها ممكن است تعداد بازديد كنندگان از اين مكان تاريخي افزايش يابد.

گزارش : مريم زباندان

منبع:ایرنا

راهکارهای توسعه گردشگری ورزشی

گردشگری در هزاره سوم میلادی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین نیروهای محرکه توسعه اقتصادی و یکی از سه صنعت درآمدزای مهم جهان در کنار صنعت نفت و خودروسازی مطرح‌شده است؛ و هم‌اکنون بیشتر کشورهای مختلف دنیا، همواره در تلاش‌اند تا با تدوین استراتژی‌های مختلف، بیشترین بهره‌برداری را از این صنعت بزرگ و ارزشمند کسب کنند. بنا بر آمار سازمان‌های مختلف جهانی، توریسم ورزشی یکی از شیوه‌های گردشگری است که سالانه بین ۵ تا ۱۱ درصد از تمام سفرهای توریستی دنیا را به خود اختصاص می‌دهد.

از طرفی افزایش رویدادهای ورزشی بزرگ در جهان مانند المپیک و جام‌های جهانی باعث شده که ورزش به صنعت اصلی در بخش اوقات فراغت تبدیل شود بنابراین در همین مسیر، ورزش با صنعت گردشگری پیوندی ناگسستنی پیداکرده تا بتوانند نوعی جدید و پرطرفدار از گردشگری را در جهان به نام گردشگری ورزشی شکل دهند؛ زیرا یکی از ضرورت‌های جذب گردشگر ورزشی، میزبانی مسابقات بزرگ است که می‌تواند در سطح بالای بین‌المللی تحولات عظیم اقتصادی، ورزشی، فرهنگی و اجتماعی ایجاد کنند و یا با شیوه‌ای نوین به‌عنوان گردشگری مجازی در حوزه‌های مختلف با برجسته کردن ظرفیت و جذابیت‌های ورزشی و طبیعی هر منطقه در شبکه‌های اجتماعی می‌توانند خود زمینه‌ساز حضور گردشگران ورزشی را فراهم کنند.

گردشگری ورزشی نیازمند فرصت‌هایی است که ضمن شکوفا کردن و بالفعل کردن این مزیت نسبی، در تحقق چشم‌انداز و سازمان فضایی مطلوب سرزمینی نقش داشته باشند. دره‌های عمیق، کوه‌های مرتفع، آبشارها، رودخانه‌های خروشان قله‌های بلند و پربرف، دره‌های ژرف و طولانی، دره‌هایی یخچالی، رودخانه‌های دائمی، پوشش گیاهی و جانوری بسیار متنوع، روستاهای کوهپایه‌ای و… در ایران موجب شده است مناطق زیادی در محدوده توسعه گردشگری ورزشی قرار داشته باشند. ورزش‌هایی مانند سنگ‌نوردی، موج‌سواری، ورزش‌های هوایی، اسکی، کوهنوردی، رفتینگ، دوچرخه‌سواری کوهستان، اسب‌سواری کوهستان، موتورسواری کوهستان، کایاکینگ و… ازجمله انواع گردشگری ورزشی است که در ایران قابلیت تحقق دارد.

انجام اقدامات مانند ترویج جاذبه‌های ورزشی و ورزش‌های سنتی، بازی‌های بومی و محلی، توسعه زیرساخت‌های مرتبط با ورزش‌های زمستانی، ایجاد سیستم اطلاعات گردشگری ورزشی و ایجاد شبکه گسترده تبلیغات، ایجاد امکانات ورزشی متنوع در مناطق گردشگری و استانداردسازی اماکن و تأسیسات ورزشی، توسعه فرهنگ اکو توریسم ورزشی در جامعه و… می‌تواند در این زمینه راهگشا باشد.

برنامه‌های استراتژیک برای توسعه صنعت گردشگری ورزشی در جای‌جای ایران وجود دارد و فرصت مناسبی برای نشان دادن قابلیت‌های استان و جذب گردشگران است. گردشگری ورزشی یکی از ظرفیت‌های گردشگری در جامعه است زیرا ورزش علاوه بر نشاط اجتماعی نشاط روحی را نیز به دنبال دارد.

کشور ما باوجود توان‌ها و قابلیت‌های بسیار درزمینه‌ی توسعه گردشگری ورزشی می‌تواند سهمی درخور جایگاهش از این نوع گردشگری کسب کند و با شناسایی این قابلیت‌ها می‌تواند این محدوده را به‌عنوان بخشی از پیکره پرجاذبه ایران به منطقه مهم گردشگری تبدیل کند. گردشگری ورزشی به‌مرورزمان موقعیت مهمی در بین انواع گردشگری برای خود دست‌وپا کرد و عامل مؤثری در تجدید ساختار اقتصادی و اجتماعی در کشورهای درحال‌توسعه است.

گردشگری ورزشی می‌تواند تأثیر بسزایی در زمینه‌های اقتصادی، اجتماعی، ورزشی، فرهنگی و زیست‌محیطی داشته باشد و یکی از آن‌ها کاهش بیکاری، توسعه عمران، شناخت بیشتر فرهنگ و آداب و رسوم منطقه است.

طرح طبیعت‌گردی ورزشی در خانواده باهدف ارتقا سطح سلامت در جامعه، افزایش سهم ورزش در غنی‌سازی اوقات فراغت و آموزش عمومی در مورد اهمیت محیط‌زیست پاک و سالم است. اگرچه نمی‌توان زمان دقیق و مشخصی از پایان بحران همه‌گیری کووید ۱۹ و آغاز فصل گردشگری امن و ایمن پیش‌بینی کرد، اما باید به موضوع تهدید سلامت در اثرعدم تحرک بیشتر توجه کرد و ورزش و طبیعت‌گردی را در برنامه‌های روزمره خود گنجاند؛ بنابراین سیاست‌گذاری‌ها و برنامه‌ریزی‌ها برای این‌گونه از گردشگری می‌باید بر اساس پتانسیل‌ها و ظرفیت‌های منطقه صورت گیرد.

منبع:میراث آریا

شامی‌کباب خرم‌آبادی، غذایی لذیذ و سنّتی

مهارت پخت این غذای لذیذ در میان مردم منطقه، نسبت به پخت آن در دیگر نواحی ایران منحصر به فرد است. طبخ این نوع از شامی کباب – شامی کباب لری – شامل دو مرحله پخت می‌شود. مرحلۀ اول پخت و سرخ کردن کوفته‌های شامی و مرحلۀ دوّم پختِ مایۀ رب‌انار و گردو.

مواد لازم برای تهیه و پخت شامی کباب خرم آبادی: 

رب انار، سبزی شامی (سبزی‌های معطر شامل گشنیز، جعفری، شوید، مرزه و ترخون)، آرد نخودچی، گوشت چرخ کرده، پیاز، گردو آسیاب شده، تخم مرغ، نمک و فلفل و زرد چوبه.

طرز تهیه: 

مرحلّۀ اوّل: 

برای شروع پخت، ابتدا یک‌عدد از پیازها را پوست کنده و سپس رنده می‌کنند (بهتر است، آب آن گرفته شود). بعد، گوشت چرخ کرده، سبزی‌های خرد شده، آرد نخودچی، یک عدد تخم مرغ و ادویه و نمک را در ظرفی ریخته و وَرز میدهند، تا زمانی که مخلوطی صاف و یکنواخت به دست بیاید و مواد به اصطلاح به خورد هم برود. بعد از آماده شدن مواد اصلی شامی، در تابه‌ای مناسب به مقدار کافی روغن ریخته تا داغ شود. سپس مقداری از مایه شامی را برداشته- به اندازه‌ی یک نارنگی – و در کف دست باز و پهن کرده و آن را درون روغن سرخ می‌کنند. بهتر است یک سوراخ در مرکز شامی‌ها به وجود بیاید تا در زمان سرخ کردن آن‌ها، روغن به صورت یکنواخت به همۀ بخش‌های آن برسد.

مرحلّۀ دوم: 

مرحلّۀ دوم پخت شامی‌کباب خرم‌آبادی، مربوط به سس آن است. در تابه‌ای مناسب و بزرگ پیاز باقیمانده را نگینی خورد کرده و با کمی روغن سرخ می‌کنند، تا زمانی که نرم، سبک و طلایی شود، کمی زردچوبه اضافه کرده و آن را در پیازداغ تفت داده و سپس گردوی آسیاب شده- یا رنده شده- و یک قاشق آرد نخودچی را به آن اضافه کرده و می‌گذارند تا کمی با مخلوط گردو و پیاز داغ، تفت بخورد. در هنگام تفت گردو باید کاملا مراقب بود تا ته نگیرد و در نهایت تلخ مزه نشود. بعد از تفت گردو نوبت به اضافه کردن رب‌انار می‌رسد. رب انار را افزوده و با مابقی مواد خوب مخلوط می‌کنند. سپس یک لیوان آب به تابه اضافه و زیر اجاق را کم می‌کنند، تا گردوها روغن خود را پس داده و لعاب بدهند. حرارت زیاد برای به جوش آمدن سس باعث می‌شود که گردوها به اندازۀ لازم روغن پس ندهند. بعد از به جوش آمدن سس، شامی‌های سرخ شده را درون آن قرار داده و صبر می‌کنند تا با حرارت بسیار کم به مدت ۳۰ تا ۴۵ دقیقه بپزد و جا بی‌افتد. به دلیل ترش مزه بودن رب انار، در آخر به میزان دلخواه و ذائقه، شکر به مواد می‌افزایند. غذای لذیذ شامی کباب خرم آبادی آماده است.

شامی کباب خرم آبادی، هنوز هم در شهرستان خرم آباد به طور دایمی سرو می‌شود. رستوران‌ها و سالن‌های غذا خوری، از مکان‌هایی هستند که هر گردشگری در هنگام گردش در شهر حتماً سری به آنجا می‌زند. تهیّۀ انواع غذاهای سنتی در سالن‌های غذاخوری به عنوان غذا‌های اصیل منطقه، می‌تواند یکی از جاذبه‌ها ی گردشگری باشد. جذب گردشگر به نوبۀ خود یکی از دلایل رشد اقتصادی جامعه است.

این غذا بسیار لذیذ و البته مقوی است. رب انار به عنوان چاشنی در شامی کباب لرستانی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این رب در اثر جوشیدن و غلیظ شدن آب انار به دست می‌آید و خاصیت بسیار زیادی برای سلامتی بدن دارد. رب انار حاوی کربوهیدرات، سدیم، پتاسیم، فیبر، آهن، منیزیم، منگنز، اسید فولیک، پلی فنول، اسید اولایژیک، قند، ویتامین A، گروه ویتامین B، B۱، B۲، B۳، B۶، C، E است. رب انار برای افرادی که فشار خون بالا دارند بسیار مفید است. این رب، موجب کاهش کلسترول بد خون شده و از رسوب چربی در عروق جلوگیری می‌کند. همچنین، خواص گوشت و سبزیجات به کار رفته در شامی کباب و طعم، بافت و عطری که دارند، بسیار حائز اهمیت است. باید به این نکته اشاره کرد که استان لرستان به عنوان یکی از صادر کنندگان انار در ایران به شمار می‌رود و رب انار مورد مصرف معمولاً از انارستان‌های بومی تهیه می‌گردد.

اگرچه این غذای سنتی همچنان در بین اقشار مردم استفاده می‌شود، ولی ضرورت حفظ و نگهداری این میراث ناملموس به عنوان پیشینه‌ای از گذشتگان ما و استمرار استفاده و پخت آن در آینده امری اجتناب ناپذیر است. به دلیل تغییر ذائقۀ جوانان و تمایل به غذاهای فست فود و دوری از غذاهای سنتی امکان فراموشی این غذای لذیذ در آینده، دور از ذهن نیست.

منبع:میراث آریا

معجونی از نمادهای معماری در موزه دکتر «محسن مقدم»

در خیابان شیخ هادی و در میانه هیاهوی هر روزه شهر شلوغ، عمارتی است زیبا و دلگشا.

می‌شود ساعتی را در خلوت پرآرامشش گذراند و از اشیایی دیدن کرد که تاریخی‌اند. خانه مسکونی دکتر «محسن مقدم» سال‌هاست که تبدیل به موزه شده و می‌توان از آن بازدید کرد.

موزه مقدم در اواخر دوره قاجار ساخته شده و بانی‌اش محمدتقی‌خان احتساب‌الملک، از صاحب‌منصبان شناخته‌شده دربار قاجار و رئیس اداره احتسابیه تهران و وزیر مختار ایران در برن سوئیس، بوده و بعدها خانه در اختیار فرزندش، محسن مقدم، قرار می‌گیرد. خانه محل سکونت خانواده مقدم بوده است. بعد از درگذشت او و زمانی که خانه به محسن مقدم، پسر بزرگ خانواده، می‌رسد، او تصمیم می‌گیرد اینجا چیزی بیشتر از یک خانه باشد. به همین دلیل، شروع به جمع‌آوری اشیای مختلف می‌کند و آنها را در بخش‌های مختلف عمارت به نمایش می‌گذارد. محسن مقدم از کودکی برای تحصیل به اروپا فرستاده شد و سال‌های زیادی را خارج از ایران گذراند و تحصیل کرد.

در میانه جنگ جهانی اول، به ایران برگشت و در مدرسه صنایع مستظرفه پیش استادانی مثل کمال‌الملک ادامه تحصیل داد و بعد از چند سال دوباره به اروپا رفت. او مدتی در بخش باستان‌شناسی موزه لوور پاریس آموزش دید و با درجه عالی، تحصیل در آنجا را به پایان رساند. بنابراین، کاملاً طبیعی است که به جمع‌آوری اشیای قدیمی‌ علاقه داشته باشد.

او کلکسیونی از پارچه، چپق، قلیان، سفال، شیشه، تابلو نقاشی، سکه، مهرها و اسناد تاریخی را در این خانه جمع‌آوری کرد. خانه در سال ۱۳۵۱ توسط محسن مقدم به دانشگاه تهران واگذار شد و امکان بازدید پیدا کرد. یکی دیگر از نکته‌های جالب این است که «حسن مقدم»، برادر محسن مقدم و نویسنده نمایشنامه «جعفرخان از فرنگ برگشته»، یکی از نخستین نمایشنامه‌های مدرن فارسی و شناخته‌شده‌ترینشان، هم در این خانه زندگی کرده است.

  •  اینجا موزه است، نه خانه‌ـ موزه

«رضا موسوی»، تهران‌شناس و کارشناس مرمت بناهای تاریخی، ترجیح می‌دهد اسم این عمارت را موزه بگذارد و نه خانه‌ـ موزه. دلیلش هم شکل کاملاً موزه‌ای عمارت است که شباهتی به خانه ندارد: «این بنا در عمل موزه است و در ذاتش انسجام فکری وجود ندارد. در مورد موزه ایران‌ باستان، از نظر بخش‌بندی و کارکرد، تکلیف کاملاً مشخص است و با یک موزه طرف هستیم. ولی در خانه مقدم، از معماری گرفته تا اشیای موزه‌ای، انسجام وجود ندارد. اصولاً یکسری اشیای موزه‌ای منقول داریم و یکسری اشیای موزه‌ای غیرمنقول، و خانه‌های تاریخی جزو آثار موزه‌ای غیرمنقول هستند. در اینجا چه در آثار منقول، یعنی اشیای تاریخی، و چه در آثار غیرمنقول، مثل ساختمان، گسست فکری وجود دارد.»

  •  ستون‌های خانه خواهر ناصرالدین‌شاه در کنار حوض ژاپنی

او می‌گوید: «دکتر مقدم بنیانگذار دانشکده هنرهای زیباست و این نشان می‌دهد عاشق هنر و ایران است، ولی همین علاقه باعث نبود انسجام در این خانه شده است. در این خانه ستون‌هایی وجود دارد که از خانه خواهر ناصرالدین‌شاه برداشته شده است. این اتفاق فقط برای یک موزه کلاسیک می‌تواند رقم بخورد. یعنی موزه‌ای درباره معماری یا مثلاً بخشی از موزه ایران باستان و نه در یک موزه شبیه موزه مقدم. تک‌تک اجزای ساختمان زیباست.

حیاط و حوضخانه فضای کاملاً منحصربه‌فرد دارد و همه‌چیزش درست است. ولی در کنار همان، یک حوض ژاپنی می‌بینیم. این باعث می‌شود انسجام وجود نداشته باشد و از نظر من، نبود انسجام یک نقطه ضعف است. مثلاً همان ستونی که از خانه خواهر ناصرالدین‌شاه آورده شده، می‌تواند برای بخشی از یک موزه مناسب باشد. ولی وقتی بخشی از معماری می‌شود، انسجام آن را از بین می‌برد.»

هر چند معتقد است در شکل کلی و برای گردشگری که می‌خواهد، به جای گشتن در چند خانه تاریخی، عناصر معماری ایرانی را در یک موزه تماشا کند، کارکرد مثبت دارد: «در این خانه گره چینی، کاشیکاری، رواق، پله و نرده و آیینه‌کاری و خاتم‌کاری و عناصر معماری را می‌توان دید که البته در خانه مسکونی اصولاً وجود ندارند. اما به هرحال مجموعه‌ای از نمادهای معماری و ساخت‌وساز در ایران از دوره قاجار تا اوایل پهلوی را می‌توان در اینجا دید.

اتاقی در این ساختمان به اسم اتاق قاجاری وجود دارد که گچبرهایی از اصفهان در آن گچبری کرده‌اند که از نظر سبک، گچبری دوره زندیه است. در جای دیگر، شومینه‌ای قرار دارد که از کاخ فیروزه ناصرالدین‌شاه، از منطقه افسریه، برداشته شده است. کاشی رنگی هم وجود دارد که مختص دوره صفویه است. بنابراین، نمادهایی از ادوار مختلف را می‌شود دید.»

رضا موسوی می‌گوید محسن مقدم و همسرش در این خانه، هرآنچه را از صدف گرفته تا کاشی‌های یک خانه قدیمی‌در تهران که دوست داشته‌اند، جمع‌آوری کرده‌اند. او مهم‌ترین بخش ساختمان را حیاط‌های آن می‌داند. یعنی حیاط بیرونی و اندرونی و سرایداری که هرکدام از این حیاط‌ها قسمت‌های مختلفی مثل گلخانه و ایوان دارد.

  • اجزای بنای موزه مقدم

مثل هر عمارت قاجاری دیگری، خانه مقدم هم بخش‌ها و ساختمان‌های مختلفی دارد. ساختمان ۲ حیاط بیرونی و درونی دارد و در حیاط بیرونی ساختمان بیرونی یا تابستانی قرار دارد که شامل ۲ بخش است: اتاق پیشخوان و اتاق پذیرایی یا سالن گاه‌نگاری که هم‌محل کار، فعالیت‌های علمی ‌و پذیرایی از مهمانان بوده ‌است و امروز آثاری چون سفالینه‌ها، ابزارهای سنگی، مفرغینه‌ها، شیشه‌ها، مهرها، اثر مهرها و اشیای فلزی را می‌توانید در آن ببینید.

  • حوضخانه

این زیرزمین در دوره مظفری (۱۳۲۴–۱۳۱۳ ه. ق) همزمان با ساخت خانه توسط احتساب‌الملک بنا شده‌است. علاوه بر این حوضخانه در حیاط بیرونی باغچه، حوضی با الهام از باغ‌های ژاپنی طراحی و اجرا شده است.

  • ساختمان اربابی

این ساختمان در زمان حیات محسن مقدم در سال ۱۳۴۵ به شکل قلعه‌های قرون وسطای اروپا ساخته شده ‌است. مقدم سعی بر این داشته تا در این محل بخشی از هنرهای مردمی ‌ایران را به نمایش بگذارد. این ساختمان بخش‌های مختلفی مثل اتاق کدخدا، حمام کوچک و خانگی با کاشی‌های قاجاری، اتاق صدف، اتاق تدخین و زیرزمین با تزیینات سفال را در بر می‌گیرد.

  • ایوان قاجار

در ضلع شمالی ساختمان اربابی، ایوانی بر پایه چند ستون و طاق ساخته‌ شده که با استفاده از کاشی‌های دوران زندیه و قاجار تزیین شده‌ است. در وسط این ایوان حوضچه مرمر کوچکی، متعلق به حمام فتحعلی‌شاه، کار گذاشته شده ‌است که آب از آن فوران می‌کند و از طریق یک جوی باریک به داخل استخر می‌ریزد.

  • دیوار تجدد

شاید یکی از عجیب‌ترین بخش‌های این موزه دیواری است که بین حیاط بیرونی و درونی ساخته شده است و اسم جالبی هم دارد: دیوار تجدد. این دیوار که توسط «هوشنگ سیحون» طراحی شده، از چند ستون مارپیچ درست شده که تعدادی طاق روی آنها کار شده است. طاق‌ها تزیینات کاشی دارند و پایه‌ستون‌های حجاری‌شده شبیه پایه‌ستون‌های کاخ چهل‌ستون هستند. دکتر مقدم این پایه‌ستون‌ها را هنگام تخریب کاخ خواهر ناصرالدین‌شاه به این محل انتقال داده‌ است.

  • ایوان

ایوان با نمای بیرونی به شکل ۲ سنتوری با گچبری ایرانی و روی ۴ ستون با گچبری کرنتی بر پا شده ‌است. این ایوان با ۲ رشته پلکان مارپیچ از حیاط قابل دسترسی است و هنوز شکل قدیم خود را حفظ کرده است. تزیینات این محل توسط دکتر مقدم و با استفاده از کاشی‌های چند رنگ صفوی، آینه‌کاری زندیه و قاجار و کاشی‌های معرق و خشتی قاجار و پهلوی اول صورت گرفته‌است.

  • اتاق قاجار

محسن مقدم این محل را با آثار ارزنده‌ای از دوران زندیه و قاجاریه مثل طاقچه گچبری زندیه از اصفهان، شومینه‌ای از قصر فیروزه ـ کاخ «فیروزه خانم»، سوگلی ناصرالدین شاه، کار کرده است و به همین دلیل به اسم اتاق قاجار شناخته می‌شود.

منبع:همشهری