قطعه به قطعه گیلان سرسبز همواره غرق در تنوعی از رنگ ها و شاهکار خلقت است که در این میان لاهیجان غرق در زیبایی و شکوه خلقت و تاریخ، همچون عروس زیبای خزر جلوه گری می نماید.

اهواز 10 پل برروی رودخانه کارون دارد. ساخت همین پل ها برروی رودخانه پرخروش کارون سبب گردیده که اهواز جایگاه نخست در تعداد پل رودخانه ای در خاورمیانه را از آن خود نماید. هفتمین پل از این مجموعه ده تایی، پل هفتم نام دارد. پل هفتم اهواز با اسامی دیگری نیز شناخته می شود که عبارتند از: پل علی بن مهزیار، پل رنگین کمان، پل آبشار و پل گفت و گوی تمدن ها.

پروژه ساخت پل هفتم اهواز از سال 1375 آغاز شد و پس از حدود دو سال، در سال 1377 به بهره برداری رسید. این پل راه ارتباطي اتوبان آيت الله بهبهاني در شرق با بلوار توحيد و خيابان شهيد چمران(فلكه دوم كيانپارس) در غرب كارون می باشد. طول پل هفتم تقریبا 500 متر است. دو دهنه 140 متری در وسط، دو دهنه 75 متری در دو طرف و دو دهنه 30 متری در کناره های پل مجموعا شش دهنه این پل را تشکیل می دهند. عرض پل16 متر است که 3/5 متر آن به پیاده رو و 12/5 متر آن نیز به سواره رو اختصاص یافته است.

به دلیل ایجاد ارتباط بین بافت قدیم و منطقه کیان پارس، پل هفتم به نام پل گفتگوی تمدن ها نیز معروف گردیده است. حرم مطهر علی بن مهزیار اهوازی واقع در قسمت شرقی شهر اهواز، روبروی این پل قرار دارد. از این رو به آن، پل علی بن مهزیار نیز می گویند.

آنچه که پل هفتم یا پل رنگین کمان را از سایر پل های این شهر متمایز ساخته است، نورپردازی و آب نمای بسیار زیبای به کار رفته در آن می باشد. نورپردازی های بسیار زیبا و رنگارنگ در ترکیب با آبشار مصنوعی پل، شب هنگام خودنمایی کرده و جلوه ای زیبا و فراموش نشدنی به این پل می دهد. در این آبشار مصنوعی، آب رودخانه کارون توسط چندین الکتروپمپ به بالای پل منتقل می شود و فواره ها از دو طرف پل به درون رودخانه سرازیر می شوند.به لطف وجود نورپردازی رنگارنگ، پل آبشار همچون رنگین کمانی زیبا جلوه گری می کند. انعکاس این رنگین کمان بر روی رود کارون تصویری زیبا خلق می کند و فرصت مناسبی را برای عکاسی در اختیار علاقه مندان قرار می دهد.

آبشار مصنوعی پل هفتم، یکی از بزرگترین و چشم نواز ترین آبشار های مصنوعی در ایران به شمار می ‌رود و به پاتوق خانواده های اهوازی تبدیل شده است. همچنین گردشگران بسیاری در سفر به شهر اهواز بازدید از این پل رنگین کمانی را در برنامه سفر خود قرار می دهند.

سازه های آبی شوشتر مجموعه ای از نبوغ و خلاقیت مهندسان ایرانی در دوره ی ساسانیان است که سندی از پیشرفت مردمان این دیار در هنر، معماری و صنعت را به نمایش گذاشته است. این مجموعه کم نظیر مثال روشنی است از تعامل بین انسان و طبیعت که در طول قرن ها حیات خود توانسته است از دل حوادث طبیعی و غیر طبیعی متعددی جان سالم به در برد و هم اکنون همچون میراثی بسیار گرانبها برای ما به یادگار باقی مانده است.

سازه های آبی شوشتر به ۱۳ اثر تاریخی شامل پل ها، بندها، آسیاب ها، کانال‌های دستکند و تونل های عظیم در محدوده شهر شوشتر می گویند که در فاصله کمی از یکدیگر قرار دارند. مجموعه سازه های آبی به منظور بهره گیری بیشتر از نیروی آب، به عنوان محرک آسیاب های صنعتی، ساخته شده و در ارتباط با یکدیگر کار می کنند. این مجموعه جزو شاهکارهای صنعتی تاریخ بشر به شمار می رود و “مادام ژان دیولافوآ”، باستان‌شناس معروف اعزامی دولت فرانسه در سال ۱۸۸۱ میلادی، از سازه های آبی شوشتر به عنوان بزرگ ‌ترین مجموعه صنعتی پیش از انقلاب صنعتی یاد کرده است.

مجموعه سازه های آبی شوشتر در سال 2009 میلادی با عنوان “سیستم آبی تاریخی شوشتر” یا “سازه‌های آبی تاریخی شوشتر” به صورت یکجا به عنوان دهمین اثر ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو با شماره ۱۳۱۵ به ثبت رسیدند.

پیشینه تاریخی سازه های آبی شوشتر

شهر شوشتر واقع در استان خوزستان یکی از شهرهای تاریخی کشور است که به عنوان پایتخت سازه‌های آبی جهان شناخته می‌شود. شهر شوشتر به دلیل در اختیار داشتن منابع آبی عظیم و خاک حاصلخیز در طول تاریخ همواره مورد توجه بوده است. قدمت سازه های آبی شوشتر به بیش از 2000 سال پیش و دوره ساسانیان باز می گردد و همانطور که پیشتر ذکر شد از ۱۳ اثر تاریخی شامل پل ها، بندها، آسیاب ها، کانال‌های دست ‌کند و تونل های عظیم در محدوده شهر شوشتر تشکیل شده است. در آن دوران شهر شوشتر یکی از مهمترین و بزرگترین شهرهای حاشیه ی رود کارون به شمار می رفت. برای استفاده بهینه از انرژی تولید شده توسط رود کارون، مهندسان ایرانی این سازه آبی منحصر به فرد را بنا نهادند. کارکرد اصلی سازه آبی شوشتر آبیاری زمین های کشاورزی بوده است. به همین دلیل زراعت و کاشت محصولات کشاورزی در شوشتر همواره از رونق برخوردار بوده است.

مهمترین اجزای سازه‌های آبی شوشتر

1. بند میزان

بند میزان یکی از شاهکارهای مهندسی در ایران باستان است که در زمان حکومت ساسانیان به منظور میزان یا تنظیم کردن آب رودخانه کارون احداث گردید. این بند که ساخت آن را به شاپور اول ساسانی نسبت می‌دهند، آب رود کارون را به نسبت های ۲ و ۴ بین رودهای گَرگَر و شطیط تقسیم می کند. از آنجا که آب اختصاص داده شده به رود شطیط دو برابر حجم آب اختصاص داده شده به رود گرگر می باشد، رود گرگر را دودانگه یا مسرقان و رود شطیط را چهاردانگه می نامند. بند میزان در ابتدای شهر شوشتر قرار دارد و در تاریخ ۸ خرداد ۱۳۷۸ با شماره ثبت ۲۳۳۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.

 بند میزان در فاصله ی یک کیلومتری شمال “مجموعه آبشارها و آسیاب‌های آبی شوشتر” قرار دارد و در طول عمر طولانی خود همواره از اهمیت بسیاری برخوردار بوده است، چرا که آبیاری هزاران هکتار از دشت های شوشتر وابسته به بند میزان و دیگر سازه‌های آبی شوشتر می باشد و شکسته شدن این بند ازدیاد فقر و بدبختی را به همراه خواهد داشت.

2. برج کلاه‌فرنگی شوشتر

برج کلاه فرنگی بقایای برج ۸ ضلعی در کنار رود شطیط است که بر فراز تپه کوتاهی مشرف به بند میزان ساخته شده ‌است. مورخان بر این باورند که این برج مکانی برای دیده ‌بانی بر پهنه رودخانه و نظارت بر کار کارگران بوده ‌است. این اثر در تاریخ ۲۵ اسفند ۱۳۷۸ با شماره ثبت ۲۶۱۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.

3. نهر دستکند گَرگَر

نهر گَرگَر که از آن با نام های دیگری همچون دودانگه و مسرقان نیز یاد می شود، یکی از شاخه‌های رودخانه کارون است که توسط بند ميزان از كارون جدا مي شود و راه جنوب را در پیش می گیرد. نهر گرگر يكي از بزرگترين نهرهای دستكند در ايران است كه برخی از مورخان قدمت آن را به دوره ی هخامنشیان نسبت داده اند. این  نهر به منظور کاهش حجم آب رود کارون (کاهش خطر سیلاب)، آبیاری  زمين هاي جنوبي شوشتر و افزایش امنیت شهر ایجاد شده  بود. این اثر باستانی در تاریخ ۶ اسفند ۱۳۸۵ با شماره ثبت ۱۷۵۹۹ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.

4. پل بند گرگر

پل بند گرگر یکی دیگر از بخش های سازه‌های آبی تاریخی شوشتر است که قدمت آن همانند اغلب بناهای این مجموعه، به دوره ساسانیان باز می ‌گردد. کاربرد پل بند گرگر، انحراف آب از نهر دستکند گرگر و هدایت آن به سمت تونل های ورودی به آسیاب های آبی شوشتر می باشد. پل بند گرگر در ضلع شمالی مجموعه آبشارها و آسیاب‌های آبی شوشتر قرار دارد و در تاریخ ۲۰ آذر ۱۳۷۹ با شماره ثبت ۲۹۱۴ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.

 مجموعه آبشارها و آسیاب‌های آبی شوشتر

مجموعه آبشارها و آسیاب‌های آبی شوشتر یکی از بخش های سیزده‌گانه “سیستم آبی تاریخی شوشتر” و شاخص ترین آن می باشد که در مجاورت پل بند گَرگَر و در مسیر رودخانه دستکند گَرگَر بنا شده است.

در این مجموعه، آب پشت پل بند گَرگَر به سمت آسیاب های آبی هدایت می شود. پل بند گرگر سطح آب رود کارون را بالا می آورد و آب را به سه کانال حفر شده در دیواره های سنگی صخره ها هدایت می کند. این کانال ها که با نام های ” تونل بلیتی “، ” تونل دهانه شهر ” و ” تونل سه كوره ” شناخته می شوند، در سه سطح متفاوت حفر شده اند. طراحی تونل های این سازه به گونه ای است که همواره حجم معینی از آب به سمت پره های آسیاب ها هدایت می شود و پره های کارگذاشته شده در مسیر با سرعت دادن به جریان آب، موجب افزایش فشار آب وارد شده به آسیاب ها می شوند.

 در گذشته حدودا 40 آسیاب آبی در این منطقه وجود داشته است، اما متاسفانه تعداد زیادی از آنها در گذر زمان تخریب شده اند و امروزه تنها تعداد محدودی برای ما به یادگار باقی مانده است.

همچنین مهندسان این سازه مسیرهای ویژه ای را حفر کرده بودند تا آب موجود در کانال ها، پس از گرداندن چرخ آسیاب ‌ها، به صورت آبشارهایی به محوطه‌ای حوضچه مانند سرازیر شوند. آبشارهای مصنوعی شوشتر یکی از مهمترین جاذبه های گردشگری منطقه به شمار می روند و در سطح جهانی نیز شهرت بسیار دارند.

این مجموعه ی تاریخی از سه بخش اصلی تشکیل شده است: بخش های شمالی، شرقی و غربی که هرکدام چندین آسیاب را در خود جای داده اند. تاسیسات مربوط به کارخانه برق مستوفی (1332) و تلمبه خانه که تامین کننده آب مصرفی شهر بوده است، در قسمت شمالی مجموعه قرار دارند.

مجموعه تاریخی آبشارهای شوشتر در تاریخ ۱۷ آذر ۱۳۷۷ با شماره ثبت ۲۱۸۰ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.

6. بند برج عیار

بند برج عیار بر روی رود گرگر قرار دارد و پایین دست آبشارها واقع شده است. پیشینه ساخت آن همانند اغلب بناهای این مجموعه، به دوره ساسانیان بازمی ‌گردد. گفته می شود، کاربری این بنا به منظور اندازه گیری میزان آب و بالا آوردن سطح آب برای امور کشاورزی بوده است. این اثر در تاریخ ۲۰ آذر ۱۳۷۹ با شماره ثبت ۲۹۴۰ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید. در سمت شرق بند برج عیار آثاری از عبادتگاه‌های “صابئین” به چشم می خورد. “صابئین” یا “مندائیان” پیروان یحیای تعمید دهنده و یکی از اقلیت‌های مذهبی ایران، عراق، کشورهای اروپایی و آمریکا هستند.

7. قلعه سلاسل

قلعه سلاسل در فاصله تقریبی یک کیلومتری غرب “مجموعه آبشارها و آسیاب‌های آبی شوشتر” در مجاورت رود شطیط قرار دارد. برخی از مورخان قدمت این قلعه را به دوران هخامنشیان نسبت داده اند. این قلعه زمانی از قسمت های مختلفی همچون سربازخانه، طویله، شبستان، برج، فضای سبز، آشپزخانه، حصار و خندق و … تشکیل شده بود، که در حال حاضر بیشتر این بنا ها تخریب شده‌اند.

 مادام ژان دیولافوآ، باستان‌شناس نامدار فرانسوی، درباره قلعه سلاسل چنین می‌گوید:

“قلعه سلاسل اقامتگاه رسمی والی خوزستان است، و بر روی کوهی که مانند فلات کوچکی است قرار دارد. در پای این کوه هم یکی از شعب کارون که شطیط نام دارد عبور می‌کند، و ساختمان‌ها و استحکاماتی که از عهد ساسانیان باقی مانده‌اند آن را از طرف شهر قابل دفاع می‌سازند.”

این قلعه به جز اقامتگاه رسمی والی خوزستان، مرکز کنترل نهر داریون و پایگاه نظامی نیز بوده است.

8. نهر داریون

نهر داریون (نهر داریوش یا دارا) نیز همانند نهر گرگر، ساخته دست انسان است و قدمت آن را به زمان داریوش اول هخامنشی نسبت داده اند. نهر دستکند داریون شاخه ای از رود شطیط است که پس از طی مسافتی دوباره به آن می پیوندد و کاربری آن آبیاری “دشت میان آب” شوشتر می باشد. جالب است بدانید سر دهانه نهر داریون در زیر قلعه سلاسل قرار دارد و آب این نهر توسط میراب‌ها از همین قلعه کنترل می ‌شده است.

9. پل بند شادُروان

پل بند شادُروان شوشتر یکی از ده پل قدیمی در جهان است که قدمت آن به دوران حکمرانی شاپور اول ساسانی باز می گردد. این پل بند تاریخی یکی از بخش‌های ۱۳ گانه سیستم آبی تاریخی شوشتر است که در سال 2009 در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید.

پل بند شادروان بر روی رود شطیط در ناحیه شمال غربی شوشتر و در مجاورت پل آزادگان قرار دارد. فاصله ی پل بند شادروان تا قلعه سلاسل در حدود 400 متر و تا “مجموعه آبشارها و آسیاب‌های آبی شوشتر” در حدود 1.5 کیلومتر می باشد.

در روایات تاریخی آمده است شاپور یکم، پادشاه ساسانی، در مدت حکمرانیش سه امپراتور روم با نام های “گوردیانوس”، “گالوس” و “والریانوس” را شکست داد. شاپور پس از چیره شدن بر سپاهیان والریانوس، او و 70 هزار نفر از لشکریانش را به اسارت درآورد. والریانوس در مقابل شاپور یکم زانو می زند (تصویر این پیروزی در نقش رستم استان فارس به صورت نقش برجسته وجود دارد) و پادشاه ایران، احداث پلی برای گذر از رود کارون را شرط آزادی والریانوس و سپاهیانش قرار می دهد. والریانوس و لشکریانش در مدت زمان اسارتشان که به گفته ی فردوسی سه سال و به گفته حمدالله مستوفی هفت سال به طول کشیده، پل بند شادروان را از ساروج و سنگ خارا بر روی رود کارون بنا نهادند. مهندس معمار پل بند شادُروان “برانوش” نام داشت که بنابر شاهنامه فردوسی، مهندس و سپهدار جنگی سپاه والریانوس بود. برانوش، معماری چیره دست بود و روایت است شاپور اول با او در مورد ساخت اماکن و شهرسازی مشورت می کرده است. شاپور به برانوش دستور می‌دهد پلی بر روی رودخانه کارون احداث کند و در ازای ساخت پل به برانوش وعده آزادی می‌دهد.

در سالیان گذشته پل بند شادُروان هم سدی بوده که آب را در پشت خود نگه می داشته و هم گذرگاهی بر فراز رود شطیط بوده است. منظور از شادُروان، سراپرده، فرش منقش و بساط گرانمایه است و چون بستر رودخانه را از بند میزان تا پل شادروان، به زیبایی با سنگ مرمر فرش کرده بودند، به آن شادُروان می گفتند.

پل شادُروان با طول بیش از 500 متر یکی از طولانی ترین پل های تاریخی جهان بوده که با 44 دهانه ی بزرگ و 43 دهانه کوچک بر روی بستر صخره ای رود با اندکی قوس ساخته شده است. پل شادُروان یکبار توسط حجاج بن یوسف و بار دیگر توسط انگلیسی ها ویران گشت که در دوره ی صفوی و قاجار مورد بازسازی و مرمت قرار گرفت.

10. پل بند لشکر

پل بند لشکر در قسمت جنوب غربی شهر شوشتر و در فاصله سه کیلومتری از “مجموعه آبشارها و آسیاب‌های آبی شوشتر” قرار دارد. قدمت این بنای تاریخی نیز به دوران حکمرانی ساسانیان بازمی گردد و در گذشته یکی از دروازه‌‌های ششگانه تاریخی شوشتر با نام “دروازه لشکر ” در کنار این پل قرار داشته است. پل بند لشکر بر روی “نهر رقط” و در مجاورت بقعه امامزاده عبدالله احداث شده است و جنس مصالح به کار رفته در ساختمان آن ماسه سنگ و ملات ساروج می باشد. طول پل ۱۲۴ متر و میانگین ارتفاع آن نیز 8.35 متر است. پل بند لشکر روزگاری ۱۳ دهانه داشته که امروزه ۱۱ دهانه از آن باقی مانده است. پل بند لشکر در تاریخ ۲۹ تیر ۱۳۷۸ با شماره ثبت ۲۳۵۹ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.

11. پل شاه علی

پل شاه علی جدیدترین بنای تاریخی مربوط به سازه‌های آبی تاریخی شوشتر است که قدمت آن به دوران صفوی بازمی گردد. پل شاه علی در نزدیکی پل بند لشکر قرار دارد و در تاریخ ۱۷ اسفند ۱۳۸۱ با شماره ثبت ۷۹۳۸ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.

جزیره مرجانی هنگام یکی از زیباترین جزایر ایران با آب­های شفاف می­باشد که در خلیج فارس و دو کیلومتری جنوب جزیره قشم واقع شده است. این جزیره با روستاهای نه چندان بزرگ، غنی از معادن نمک، خاک و سرب، نزدیک به 50 کیلومتر مربع وسعت دارد. طول هنگام در حدود 9.5 و عرض آن نیز حدود 5 کیلومتر است.

ارتفاعات جزیره هنگام عمدتا آهکی هستند و مرتفع­ ترین قسمت جزیره کوه ناکس با ۱۰۶ متر ارتفاع از سطح دریا می­باشد.

نام هنگام همچنین با تلفظ اشکال هنجام، هنیام، هنگاما و انگ­ام به معنی وقت و زمان، بیان می­شود.

جزیره هنگام در گذشته ­های نه چندان دور جایگاه مهمی میان کشورها در منطقه خلیج فارس داشته و آثاری از زمان تسلط انگلیسی ­ها و پرتغالی­ ها بر جزیره به جای مانده است. از سال 1311 خورشیدی با اقدامات رضا شاه پهلوی ماجراهای استعمار خارجیان و سو­ء نظر داشتن کشورهای عربی به جزیره خاتمه پیدا کرد.

جزیره هنگام با مرکزیت روستای ماشی یا هنگام جدید از توابع شهرستان قشم می­باشد و تنها سه منطقه مسکونی و روستایی کوچک شامل هنگام جدید، هنگام قدیم و روستای غیل را در خود جای داده است. مردم بومی، عرب هوله هستند و با یکدیگر نسبت فامیلی دارند. این مردم از قبیله آل بو فلاسه می­باشند و با شیخ محمد بن راشد آل مکتوم حاکم دبی، نیای مشترک دارند. تعداد 141 خانوار با جمعیت 615 نفر در اینجا ساکن هستند.

عمده فعالیت اقتصادی مردم جزیره هنگام، صیادی، پرورش ماهی و میگو، فروش صدف و همچنین پذیرایی از گردشگران می­باشد. جزیره هنگام فاقد فرودگاه، جاده و همچنین ماشین است و سکوت لذت بخش آن طبیعتا به مذاق گردشگران خوشایند خواهد بود.

جاذبه­ های دیدنی

جزیره تماشایی هنگام که از آن به عنوان بزرگترین آکواریوم طبیعی یاد می­ کنند؛ جاذبه­ های خاص و ویژه ­ای را در خود جای داده است و پناهگاه ماهیان و آبزیان بسیار زیاد و متنوعی است. در ادامه به معرفی تعدادی از جاذبه ­های این مکان زیبا می پردازیم:

خلیج دلفین‌ها

تماشای شنای دلفین‌های بازیگوش بینی بطری یکی از جاذبه ­های خاص جزیره هنگام است. در زمان گذر از اسکله کندالو قشم به سمت جزیره هنگام با دسته­ های منظم دلفین ­ها مواجه خواهیم شد. دلفین­ های خاکستری رنگ با باله­ های پهن، از اواسط پاییز تا اواسط بهار میهمان آب­ های پیرامون جزیره هنگام هستند. بازدید از این دلفین­ ها را می­توان با راهنمایی افراد بومی و توسط قایق­ های موتوری تجربه کرد. دلفین های بینی بطری تنها در ایام مشخصی از سال و ساعات بخصوصی از شبانه­ روز در آب­ های جزیره قابل دیدن هستند. به همین خاطر بهترین زمان برای بازدید از آن­ها، ماه­ های آبان و آذر است؛  در اوایل روز هنگامی که دریا صاف و هوا خنک باشد.

لاک‌پشت ­های پوزه عقابی

لاک‌پشت ­های پوزه عقابی یکی از چهار گونه لاک­پشت خلیج فارس و از نایاب­ ترین گونه­ های جانوری در معرض انقراض است. همچنین لاک‌پشت­ های پوزه عقابی یکی از دو گونه لاک‌پشت­ های دریایی می­باشند که سواحل ایران نظیر سواحل جزایر نَخیلو و ام‌الکرم استان بوشهر و جزایر قشم، هندورابی، هنگام و هرمز استان هرمزگان را برای تخم­ گذاری برگزیده ­اند. طول این لاک‌پشت­ ها نزدیک به یک متر می­ باشد و متوسط وزن آن­ها ۸۰ کیلوگرم است. زمان تخم­گذاری لاک‌پشت­ های پوزه عقابی که از اواخر زمستان تا اواسط بهار است، یکی از جاذبه های دیدنی جزیره هنگام است.

ماهی­ های آکواریومی

سواحل مرجانی هنگام آب بسیار شفافی دارد و همین ویژگی امکان تماشای ماهی­ های رنگارنگ گوناگونی کف سواحل را میسر می سازد. می­توان با همراه داشتن مقداری نان این ماهی­ ها را به سطح آب کشاند و زیبایی­ های خاص آن­ها را مشاهده کرد. خرچنگ ­های بسیاری نیز بر روی صخره­ های این سواحل به چشم می­خورند.

جِبیر یا آهوی گریزپا

جبیرها، گونه ­ای از آهو می­باشند که نسبت به دیگر گونه­ های آهو، کوچک تر و لاغرتر بوده و گوش ­ها و دم­ هایی بلندتر دارند. در میان آهوان تنها جنس نر شاخ دارد اما جبیرها در هر دو جنس شاخ دار هستند. این گونه جانوری که مقدار کم آب مورد نیاز بدن خود را از گیاهان تامین می­کند بیشتر در مناطق بیابانی و گرم نظیر شبه ‌قاره هند و ایران یافت می­شود. کشورهای پاکستان و افغانستان نیز از دیگر زیستگاه های این گونه دیدنی هستند.

مردم هنگام، رفتار مناسبی با جبیر­ها دارند اما این موجودات، بسیار تیزپا و انسان گریز می­باشند. به طوری که می­توانند با سرعت ۸۰ کیلومتر بر ساعت فرار کنند. به همین خاطر شانس دیدن آن­ها از نزدیک بسیار کم است.

خاردم یا آفتاب‌پرست مصری

خاردم­ های مصری، گونه­ ای کمیاب از سوسمارها هستند که گونه نر آنها تا 76 سانتی­متر طول دارد. در قدیم، اعراب از آن­ها استفاده خوراکی می­کردند. چرم این گونه به عنوان محبوب­ترین نوع چرم در میان سوسمارها شناخته می­شود. جزیره هنگام یکی از اندک زیستگاه ­های خاردم های مصری در دنیا محسوب می­شود.

حیات وحش

علاوه بر جبیر و خاردم مصری که پیشتر به آن اشاره شد؛ گونه های مختلف­ پرندگان زیبایی همچون: اگرت خاکستری، حواصیل، پرستو دریایی، تلیله نوک پهن، هدهد، گیلانشاه بزرگ، صدف‌خور و خرچنگ‌خور به غنای هرچه بیشتر حیات وحش جزیره هنگام افزوده­ اند.

سواحل دیدنی

• ساحل نقره‌ای

شن­های درخشان این ساحل به دلیل وجود مقادیر زیاد سیلیس، به رنگ نقره ­ای براق و بسیار زیبایی دیده می شوند. به دلیل خارج کردن شن­های خاص و با ارزش این ساحل توسط گردشگران در گذشته و جهت حفظ غنای خاک ساحل، گردشگران به سختی امکان ورود به ساحل نقره ای را می یابند و دریافت مجوز ورود به راحتی امکان پذیر نمی باشد. در صورتی که موفق به دیدن این ساحل بشوید تجربه ­ای بسیار دلنشین خواهید داشت.

• ساحل درخشان

ساحل درخشان، در شب­ها درخشش خاص و آبی رنگی دارد. دلیل این اتفاق جالب و دیدنی وجود فیتوپلانکتون­ های دریایی است. فیتوپلانکتون ها آبزیان کوچکی هستند که هنگام ناآرام شدن محل زیست خود نور آبی رنگی ایجاد می­کنند. اگر بتوانید شب را در جزیره هنگام بمانید سواحلی نورانی شبیه به سواحل مالدیو و کالیفرنیا را تجربه خواهید کرد. البته در سواحل مکران ایران نیز این جاذبه خاص قابل بازدید است.

• ساحل خنیزی

ساحل خنیزی واقع در شرق جزیره هنگام یکی دیگر از جاذبه ­های زیبا و بکر جزیره محسوب می­شود. این ساحل برای شنا و غواصی بسیار مناسب و لذت بخش است.

• ساحل کله خماسی

ساحل کله خماسی با صخره ­های زیبای خود جاذبه ­ای هیجان انگیز در جزیره هنگام است. پرش و شیرجه از روی این صخره­ ها به درون آب از تفریحات لذت بخش جزیره محسوب می­شود. همچنین عروس دریایی و خیارماهی در این ساحل فراوان به چشم می­خورند.

روستاها

• روستای هنگام جدید یا روستای ماشی واقع در شمالی­ ترین قسمت جزیره هنگام، با امکاناتی نظیر اسکله، پاسگاه، تجهیزات آب شیرین‌کن، پست و مدرسه و همچنین ساحل شنی زیبا، پرتراکم ­ترین و مهمان­ نوازترین قسمت­ جزیره به حساب می­ آید. مردم این روستا اغلب صیاد هستند.
• روستای هنگام قدیم که کم جمعیت­ ترین قسمت جزیره هنگام محسوب می­شود با خانه­ های عمدتا خالی، در جنوبی­ ترین قسمت جزیره واقع شده است. لاکپشت‌های غول‌پیکر قرمز رنگ و صخره­ هایی با ارتفاع 20 تا 30 متر در این قسمت قرار دارند. بیشتر اهالی این روستا به کشورهای عربی منطقه مهاجرت کرده ­اند. مردم این روستا بیشتر به صیادی به خصوصی صید کوسه اشتغال دارند.
• روستای غیل در میان روستاهای قدیم و جدید جزیره هنگام واقع شده و دلیل نام­گذاری آن گود بودن روستاست که موجب جمع شدن مقادیر زیادی آب در آن می­شود.

تاسیسات انگلیسی‌ها

از آنجا که جزیره هنگام همواره جایگاه ویژه­ و استراتژیکی در خلیج فارس داشته، مورد توجه کشورهای استعمارگری نظیر انگلیس بوده است. انگلیسی­ ها به منظور نظارت بر کشتی­رانی در خلیج فارس، نفوذ خود در جزیره هنگام را با استفاده از ساخت خانه ­ها و تاسیساتی همچون انبار ذغال و تلگراف­ خانه صورت دادند که امروزه آثاری از آن­ها بر جای مانده است.

خاک‌ خوراکی

در جزایر هنگام و هرمز یک نوع خاک خوراکی قرمز رنگ به نام گِلک وجود دارد که مردم بومی این جزایر از این خاک به عنوان ادویه در پخت نان محلی و تعدادی از غذاها استفاده می­کنند. این خاک در ساخت سنگ‌های تزئینی ساختمان‌ نیز کاربرد دارد.

دهکده‌ کوچک ماهی­گیری

دسترسی به دهکده‌ ماهی­گیری هنگام از طریق راه دریایی و اسکله کندالو جزیره قشم صورت می­گیرد. صنایع­ دستی زیبا، غذاهای تازه‌ دریایی و محلی نظیر: سمبوسه‌، میگو، دوپیازه میگو، نان تمشی و ماهی‌های خوش ­طعم و از همه مهمتر میهمان نوازی ساکنین دهکده خاطرات لذت­بخشی را برای گردشگران ایجاد می­کند. اهالی بومی منطقه بسیار میهمان نواز هستند و لباس­های محلی زیبایی به تن دارند. حتما برای عکاسی از بومیان دهکده، از قبل هماهنگ کرده و از آنها اجازه عکاسی بگیرید. هنر نقش حنا روی دست نیز توسط خانم ­های جزیره انجام می­شود.

سنگ مادر و دختر

در نزدیکی­ های روستای غیل سنگ‌هایی وجود دارند که هیبت یک مادر و دختر را در ذهن تداعی می­کنند. دیدن آن خالی از لطف نخواهد بود.

غواصی

امکان تجربه خاص غواصی همراه با تماشای آبزیان آکواریومی با استفاده از کمک و تجهیزات بومیان منطقه وجود دارد. همچنین با دوربین­های مخصوص امکان عکاسی از منظره ­های تماشایی در زیر آب­ های شفاف ساحل هنگام نیز مهیاست.

نخلستان­ ها

نخلستان­ های هنگام بخشی از جاذبه ­های دیدنی این جزیره محسوب می­شوند. خرمای خوش­ طعم این نخلستان­­ ها جهت مصارف مردم محلی استفاده می­شود با این وجود بخشی از آن­ها نیز به گردشگران ارائه می­شود. همچنین با کمک مردم خونگرم و میهمان­ نواز هنگام می­توان تجربه آب کشیدن از چاه و چشیدن مزه خنک آب را در این نخلستان­ ها تجربه کرد.

کشتی به گل نشسته پرتغالی­ ها

از زمان صفویه که پرتغالی­ ها به دریانوردی، اکتشاف و استعمار کشورهای دیگر روی آوردند، جزیره هنگام نیز به یکی از مناطق مورد پسند آن­ها تبدیل شد. امروزه، آثار اندکی از دوران تسلط پرتغالی­ ها بر جزیره هنگام یافت می­شود که از جمله آن­ها می­توان به بقایای یک کشتی به گل نشسته اشاره کرد. کشتی پرتغالی ها در نزدیکی ساحل ماهی­ های آکواریومی جای خوش کرده است.

نحوه دسترسی

برای دستیابی به این جزیره مرجانی باید ابتدا به جزیره قشم سفر کرد زیرا جزیره قشم تنها راه رسیدن به آن محسوب می‌شود. بهترین و راحت­ ترین راه رسیدن به جزیره هنگام از شهر قشم، استفاده از اسکله کندالو یا همان شیب دراز است. این اسکله نزدیک به 10 کیلومتر تا فرودگاه قشم و 50 کیلومتر تا شهر قشم فاصله دارد.

از قایق های موتوری بومیان منطقه نیز می توان برای انتقال به جزیره هنگام بهره جست.

بهترین زمان سفر

به دلیل گرما و رطوبت بالای خلیج فارس بهترین زمان سفر در نیمه اول سال، فصول پاییز و زمستان است. در این ایام شانس بازدید از دلفین­ های بازیگوش و لاکپشت­ های پوزه­ عقابی نیز بسیار بیشتر است.

سوغات

یک بازار کوچک محلی در جزیره هنگام قرار دارد که با غرفه هایی بسیار ساده و سنتی، صنایع­ دستی­ و زیورآلات مختلف ساخته شده از صدف و گوش ­ماهی­ را به گردشگران ارائه می­دهند. موجودات تاکسیدرمی شده دریایی، ادویه ­جات و روغن­ های محلی نظیر روغن کوسه نیز در این بازار به فروش می­رسند. این بازار بهترین محل برای خرید سوغاتی از جزیره هنگام است. نکته قابل توجه اینکه در جزیره هنگام بهتر است پول نقد به همراه داشت زیرا دستگاه کارت­خوان به ندرت پیدا می­شود.

اقامت

مدت بازدید از جزیره هنگام اغلب بین 2 تا 4 ساعت طول می کشد مگر آن که قصد اقامت در جزیره را داشته باشید. امکانات اقامتی خاصی در جزیره وجود ندارد اما می­توان منازل مردم محلی را اجاره کرد یا در سواحل مناسب چادر زد.

جزایر ناز به عنوان بخشی از ژئوپارک جهانی قشم در فاصله 24 کیلومتری از مرکز شهر قشم و در جنوب شرقی جزیره قشم قرار گرفته اند. این جزایر که از عجایب هفت گانه قشم شناخته می­شوند در مسیر جاده ساحلی، قبل از روستای سوزا واقع شده­  اند. ویژگی جالب این دو صخره جزیره­ ای این است که در زمان جزر دریا می­توان با پیاده­ روی از جزیره قشم به این مکان رفت اما در هنگام مد دریا و بالا آمدن آب، به صورت جزیره درآمده و امکان ورود به آن­ها از راه خشکی امکان­ پذیر نمی­ باشد. بنابراین برای ورود به این جزایر و خارج شدن از آن­ها مخصوصا به وسیله خودروی شخصی، می­بایست به زمان جزر و مد دریا توجه داشت. این دو جزیره که در زبان مردم بومی منطقه دو کَردَه نام دارند در زمان جزر دریا توسط باریکه ­ای از خشکی به ساحل قشم متصل می­شوند و در زمان مد راه شنی آن به زیر آب می­ رود.

از بلندای این صخره ها که ارتفاعی بین پنج تا ده متر دارند می­توان نمایی از خلیج فارس و تنگه هرمز و همچنین جزیره لارک و ساحل قشم را تماشا کرد. صخره های زیبا و مسطح ناز، نزدیک به 3 هکتار مساحت دارند و ساحل ماسه­ ای ندارند.

جت اسکی، قایق سواری، غواصی و پیاده روی در آب، آفرود، شتر سواری، اسب سواری، پاراگلایدر، کایت بورد، پاراموتور، چتربازی و باد سواری از جمله فعالیت­ های تفریحی و ورزشی هیجان­ انگیز و متنوعی هستند که در این مکان می توان انجام داد. صخره های جزیره ای ناز فاقد هرگونه امکانات رفاهی هستند و تنها غرفه­ های دستفروشان و چادرهای اجاره تجهیزات دراین جزایر مستقر هستند. اما در نزدیکی پارکینگی که در بخش ساحلی جزیره قشم واقع شده، تسهیلات ابتدایی برای گردشگران ایجاد شده است. صدف­ های رنگارنگ، عروس­ های دریایی و خرچنگ­ های زیبا را می­توان در کنار جزایر دیدنی ناز تماشا کرد. از جمله جاذبه­ های دیدنی اطراف این جزایر می­توان به غارهای خربس، دره ستاره گان، پارک بیوتکنولوژی قشم، پارک کروکودیل­ ها، جزیره هنگام و خلیج دلفین­ ها اشاره کرد.

بهترین زمان و مدت زمان بازدید

به دلیل گرمای شدید و رطوبت بالای منطقه، فصل­ های پاییز و زمستان بهترین زمان بازدید از این منطقه شناخته می­ شوند. نزدیک به سه ساعت پس از عقب نشینی آب دریا یا جذر می­ توان به این جزایر وارد شد و یک ساعت پس از شروع مد باید به سمت ساحل قشم برگشت. فاصله میان جزر و مد نزدیک به 6 ساعت طول می­کشد بنابراین می­توان با احتساب زمان ورود و خروج به جزایر، زمانی در حدود 4 ساعت را در این مکان زیبا گذارند و از دیدنی­های آن لذت برد.

مسیر دسترسی

برای رسیدن به جزایر ناز، باید ابتدا وارد جزیره قشم شد. در شهر قشم از طریق جاده ساحلی (بلوار آزادگان و جاده دریا) و از شهر درگهان واقع در جزیره قشم از دو مسیر روستای رمچاه و روستای گیاهدان- هر کدام با فاصله تقریبی نیم ساعت از جزایر- می­توان به مقصد رسید.