هنر “مرواربافی” یکی از مهمترین رشته‌های صنایع دستی شهرستان ملایر است که سابقه تولید و کشت آن به صدها سال قبل و به نوعی به زمان تولید انگور می‌رسد، چراکه کاربری مهمی در حوزه کشاورزی دارد و از آن برای کارهای دامداری، ابزار کشاورزی و ظروف خانگی و نگهداری محصولات باغی استفاده می‌شود.
به گزارش ایسنا؛ ” مروار” یک نوع چوب ترکه‌ای اسـت که در ملایر کاشته و تولید می‌شود، البته تهیـه آن در منـاطق دیگر نیز امکان‌پذیر بوده، اما نه باکیفیت ملایر، بهترین نوع مروار کشور در ملایر کشت می‌شود.
این روزها این هنر زیبا و پرسود در تکاپو برای ثبت ملی شدن است؛ مسئولان شهرستانی، استانی و کشوری از روند مرواربافی در ملایر بازدید کرده و طی برگزاری جلسات متعدد در تلاش هستند این هنر فاخر به ثبت ملی برسد.
مروار بافی ملایر زیر ذره‌بین بازرسان وزارت میراث فرهنگی
رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شهرستان ملایر به بازدید بازرسان شهر و روستاهای ملی و جهانی و مدیرکل آموزش و ترویج صنایع‌دستی وزارت میراث فرهنگی به همراه کارشناسان این وزارتخانه از روستای داویجان ملایر اشاره کرد و گفت: به‌تازگی ویدا توحدی مدیرکل آموزش و ترویج صنایع‌دستی به همراه مهندس ملایی یکی از کارشناسان وزارتخانه به‌منظور ثبت هنر مرواربافی روستای داویجان از این محل به‌صورت میدانی بازدید کردند.
ابراهیم جلیلی در گفت‌وگو با ایسنا؛ افزود: خلاصه پرونده ثبت روستای داویجان به‌عنوان روستای ملی صنایع‌دستی در فروردین ماه سال جاری تهیه و به وزارتخانه متبوع ارسال شد و مورد تائید اولیه قرارگرفته است، بنابراین بازرسان وزاتخانه به‌منظور بازدید میدانی و تائید نهایی به ملایر سفر کردند.
ملایر؛ قطب تولید مروار در کشور
وی بابیان اینکه مروار و مرواربافی در شهرستان ملایر سابقه طولانی دارد و سبدبافی هنری است که در اکثر روستاهای ملایر بافته‌شده و مورداستفاده قرار می‌گیرد، افزود: این هنر در کشاورزی و مصارف خانگی کاربردهای گوناگونی دارد.
این مقام مسئول اظهار کرد: ملایر با ظرفیت بیش از ۲۰۰ هکتار، قطب تولید مروار در کشور به شمار می‌رود و بیشترین مزارع کشت مروار در روستاهای داویجان، گوراب، رضوانکده و توچغاز و حرم آباد قرار دارند.
جلیلی بیان کرد: با توجه به کشت محصول باکیفیت مروار در شهرستان و تأثیر آن بر اشتغال و زندگی مردم و کارگاه‌های فعال در سطح شهرستان پرونده ثبت ملی مروار با محوریت روستای داویجان به وزارتخانه ارسال شد و پیرو آن مدیرکل آموزش و ترویج صنایع‌دستی وزارت میراث فرهنگی از مزارع تولید مروار، مراکز توزیع و عرضه این محصول، کارگاه‌های مختلف سبدبافی بازدید کرد و بازرسان از نزدیک با چرخه تولید آشنا شدند.
تولید محصولات متنوع با مرواربافی
رئیس اداره میراث فرهنگی ملایر در بخش دیگری در مورد نحوه کاربرد مروار و استفاده از آن، گفت: مرواربافان پس از تهیه ترکه آن را انبار کرده و به‌تدریج پس از گرفتن زوائد آن، ترکه‌ها را از طول به سه یا چهار قسمت تقسیم کرده و آنها را در پاتیل‌های مخصوصی با آب می‌جوشانند و لایه‌ی رویی آن را می‌گیرند و پس از خشک شدن برای بافتن از آنها استفاده می‌کنند.
جلیلی بابیان اینکه مروار دارای ویژگی‌های خاص خود بوده و رنگ آن زرد است و وقتی با روغن جلا می‌خورد، به رنگ طلایی درمی‌آید، افزود: پس از بافتن مروار باید آن را نزدیک به ۴۸ ساعت در معرض آفتاب بگذارند و این کار بدین دلیل انجام می‌گیرد که براثر تابش نور آفتاب به ترکه‌های مروار، رنگ آنها روشن‌تر شده و به رنگ طلایی درمی‌آید.
وی در مورد محصولات تولیدی از مروار توضیح داد: سبـد گرد کوچک و بزرگ، سبد بیضی کوچک و بزرگ، سبد قایقی کوچک و بزرگ، کاسه در اندازه‌های مختلف، سبد کشکولی، سبد جای میوه، سبد پنجره‌ای، ساک پیک‌نیک، سبد دوطبقه سبد سه‌طبقه، جای لباس، جای بچه، جای روزنامه، انواع لوستر، انواع شکلات خوری، جای سوزن و نخ ،جای تخم‌مرغی، میز و صندلی و مبل و محصولات متنوع دیگر در این رشته هنری تولید و به بازار عرضه می‌شود.
جلیلی بابیان اینکه ابزارآلات تولید مروار شامل اره، رنده، چکش، انبردست، گازانبر و قیچی باغبانی است، خاطرنشان کرد: در مرواربافی علاوه بر ترکه‌های مروار، از مواد دیگری مانند تخته‌سه‌لائی، پوشال برنج و خرما و مفتول‌های سیمی نیز استفاده می‌شود.
رئیس اداره میراث فرهنگی ملایر گفت: شیوه کار مرواربافان شبیه بافت شعاعی بامبو است، به این طریق که بافندگان ابتدا ترکه‌های درخت را که ماده اولیه مورد مصرفشان است انتخاب و آن تعداد از ترکه‌هایی را که قابلیت تقسیم شدن به دو، سه یا چهار قسمت رادارند، برش طولی داده و سپس ازنظر اندازه به طول‌های موردنیاز درآورده و در آب می‌خیسانند تا انعطاف‌پذیر و قابل‌استفاده شود.
این مقام مسئول اظهار کرد: در مرحله بافت، تعداد چهار عدد از ترکه‌ها در کنار یکدیگر قرارگرفته و تعداد چهار یا پنج ترکه دیگر به‌صورت متقاطع روی آنها قرارگرفته تا تشکیل یک ستاره هشت پر را بدهد آنگاه به‌وسیله ترکه‌های باریک‌تری مهارشده و بافنده با ترکه‌های نازک عمل بافت را به شیوه یکی از زیر، یکی از رو آغاز کرده و ترکه‌ها را به‌طور یکی در میان از لابلای ترکه‌هایی که قبلاً به‌طور متقاطع روی یکدیگر قرارگرفته، عبور می‌دهد و این کار را تا تکمیل قسمت کف شیئی که تولید آن موردنظر است، تعقیب می‌کند.
وی یادآور شد: بعد از پایان کار بافت قسمت کف، در محلی که قرار است ازآنجا به لبه کار بافته شود، صنعتگران به بافت حالت مارپیچی داده و کار را به شیوه قبلی ادامه می‌دهند و انتهای کار را نیز به‌صورت مارپیچ درآورده و سر تکه‌ها را به داخل قسمت مارپیچ خم می‌کنند.
قابلیت ثبت ملی شدن هنر مرواربافی ملایر
فرماندار ملایر به ظرفیت‌های ویژه این شهرستان در حوزه صنایع‌دستی و ثبت مبلمان منبت در فهرست صنایع‌دستی جهانی اشاره و بیان کرد: با توجه به فعالیت کارگاه‌ها و هنرمندان فعال در رشته مرواربافی و کشت مروار در این شهرستان، قابلیت و ظرفیت ملی شدن را در فهرست صنایع‌دستی کشور را دارد.
قدرت الله ولدی با تقدیر از نگاه مثبت و پیگیری‌های دلسوزانه حوزه صنایع‌دستی و هنرهای سنتی وزارت میراث فرهنگی، کسب موفقیت و برداشتن گام‌های مهم در این حوزه را حاصل نگاه تعاملی و مرهون زحمات بدنه‌سازمانی وزارت میراث فرهنگی دانست.
وی افزود: خط سیر و برنامه راهبردی که از سوی وزارت میراث فرهنگی برای ثبت ملی هنر مرواربافی تعیین‌شده، پیگیری و اقدامات و درخواست‌های لازم در موعد مقرر انجام شود.
ولدی با تأکید بر اینکه تمام تلاش ما ارائه خدمت صادقانه خالصانه به مردم و پاسخ مثبت به مطالبات مردم به‌ویژه روستاییان است، احیای هنرهای صنایع‌دستی را در اولویت دانست و ادامه داد: با توجه به اینکه بیشترین حجم تولید و کارگاه‌های مرواربافی در دهستان موزاران و روستاهای رضوانکده، جوراب و داویجان است، انتظار داریم زمینه‌های لازم برای تکمیل پرونده ثبت ملی این هنر مهیا شود.
فعالیت خانوادگی مرواربافان ملایر
همچنین مدیرکل دفتر آموزش و ترویج صنایع‌دستی و هنرهای سنتی وزارت میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری، در سفر یک‌روزه خود به شهرستان ملایر از مراحل مرواربافی در روستاهای رضوانکده، جوراب و داویجان بازدید کرد.
ویدا توحدی در حاشیه این بازدیدها بیان کرد: امروز مشاهده کردیم در ملایر هنر مروار بافی سطح شهرستان گسترش پیداکرده و هنرمندان این رشته به‌صورت خانوادگی مشغول فعالیت هستند
وی با اشاره به فعالیت کودک ۸ ساله تا پیرمرد ۸۰ ساله در این رشته هنری، ادامه داد: این همبستگی و وحدت ایجادشده برای ما بسیار مهم بوده و ملایر یکی از موفق‌ترین نمونه‌ها درزمینه‌ی شهرهای ملی و جهانی به شمار می‌رود.
توحدی افزود: از سوی دیگر حضور هنرمندان و منبت‌کاران ملایری در ” نمایشگاه بین‌المللی اکسپو دبی” نشان از تلاش و همدلی در بین تولیدکنندگان منبت است و امیدواریم درزمینه‌ی “مرواربافی” نیز با حمایت مسئولین محلی و تلاش هنرمندان شاهد رشد و شکوفایی این هنر باشیم.
منبع:ایسنا
