نوشته‌ها

زیباترین روستاهای اطراف اصفهان

کنار جاذبه‌های تاریخی، طبیعی، تفریحی و گردشگری شهرهای استان اصفهان ، آب‌وهوای خوب و پاکیزه روستاهای این استان یکی دیگر از دلایل سفر به این استان مرکزی کشورمان است.

به گزارش بازرگانی خبرگزاری مهر، بخشی از روستاهای اصفهان آب‌وهوای کویری و برخی دیگر آب‌وهوای کوهستانی دارند. در این مطلب قصد داریم تعدادی از زیباترین روستاهای اطراف اصفهان را به شما معرفی کنیم تا در سفرهای متفاوت خود آن‌ها را درنظر داشته باشید.

با توجه به بافت تاریخی و توریستی استان اصفهان، تقریباً همه بخش‌های این استان موقعیتی ایده‌آل برای مسافرت محسوب می‌شوند. حتی بیشتر روستاهای استان اصفهان در زمینه ارائه خدمات به گردشگران و توریست‌ها از امکانات خوبی برخوردار هستند.تعدادی از این روستاها را درادامه به شما معرفی خواهیم کرد؛

روستای ابیانه اصفهان

کم‌تر کسی است که نام روستای سنتی ابیانه به گوشش نخورده باشد. مردم این روستا به خوبی پوشش سنتی خود را حفظ کرده و هنوز هم لباس‌های محلی مردم آن یکی از جاذبه‌های این روستا محسوب می‌شود. ابیانه اگرچه یک روستای کویری است؛ اما منابع آبی فراوان و پوشش گیاهی سرسبزی دارد که یکی از دلایل شهرت آن هستند.

روستای حسن‌رباط اصفهان

یکی دیگر از روستاهای سرسبز اصفهان که در کوهپایه قرار گرفته، روستای حسن‌رباط است. کشاورزی و باغداری حسن‌رباط رونق بسیار خوبی دارد. سالانه در این روستا جشنواره‌ای تحت‌عنوان «جشنواره انگور» برگزار می‌شود که گردشگران زیادی در آن ایام به این روستا سفر می‌کنند تا انواع فرآورده‌های ارگانیک انگور را بخرند. در حسن‌رباط خانه‌های ییلاقی برای اقامت شبانه گردشگران وجود دارد که می‌توان به‌جای هتل‌های اصفهان در آن‌ها اقامت کرد.

روستای برسیان اصفهان

روستای برسیان یکی از روستاهای کویری اصفهان است که بیشتر گردشگران برای کویرگردی به آن سفر می‌کنند. دوست‌داران تاریخ هم دیگر افرادی هستند که برای بررسی بناهای تاریخی این روستا مانند مسجد به‌جا مانده از دوره سلجوقی به برسیان می‌روند.

روستای قهی اصفهان

یکی از کویری‌ترین روستاهای اصفهان، روستای قهی است. این روستا مکان‌های قدیمی مانند آتشگاه، مسجد، امامزاده، کاروانسرا و خانه‌های تاریخی زیادی در دل خود دارد. شغل اصلی اهالی این روستا در گذشته پرورش شتر بوده و سال‌های سال کاروان‌ها برای استراحت به خانه‌های این روستا پناه می‌بردند تا در دل کویر بتوانند استراحت کرده و سپس به سفر خویش ادامه دهند.

روستاهای منطقه سمیرم اصفهان

مجموعه روستاهای شهرستان سمیرم اصفهان را می‌توان نمونه زیباترین روستاهای این استان درنظر گرفت. شما با سفر به منطقه سمیرم می‌توانید علی‌رغم تماشای آبشار و دیگر جاذبه‌های طبیعی سمیرم به گردش اطراف این شهر و روستاهای سرسبز این ناحیه بپردازید. سمیرم یکی از قطب‌های تویستی استان اصفهان محسوب می‌شود که سالانه هزاران گردشگر از آن بازدید می‌کنند.

گردشگری روستایی به رعایت چه نکاتی نیاز دارد؟

بهتر است قبل از سفر به هر منطقه‌ای از ویژگی مردمان آن منطقه و آداب‌ورسوم آن‌ها خبردار شوید. قوانین زیادی در نقاط مختلف دنیا وجود دارند که اگر بدون آگاهی از آن‌ها سفر کنید، ممکن است درطول سفرتان دچار مشکل شوید. اگرچه این تفاوت فرهنگی در اقلیم‌های مختلف کشورمان به این شدت نیست؛ اما آگاهی از یک سری اصول کلی می‌تواند سفر لذت‌بخش‌تری را برای شما رقم بزند. بخشی از قوانین سفر به روستا به قرار زیر است:

* هرگز بدون اجازه از مردم روستا و زندگی خصوصی‌شان عکس یا فیلم نگیرید؛ مگر اینکه قبلاً از آن‌ها اجازه این کار را گرفته باشید.

* هرگز آشغال‌های خود را در محیط روستا به‌دلیل نبودن امکانات جمع‌آوری زباله رها نکنید. زباله‌هایتان را با خود به شهر بیاورید و سپس در سطل‌های بزرگ قرار دهید.

* به پوشش و آداب روستاییان که دلیل اصلی تفاوت آن‌ها است احترام بگذارید.

* از صنایع‌دستی روستاها دیدن کرده و سعی کنید سوغات‌های خود را همانجا بخرید.

منبع:خبرگزاری مهر

 

معرفی اصفهان به جهان از سوی اکو

 موسسه فرهنگی اکو ظرفیت گردشگری فرهنگی اصفهان را به مردم جهان معرفی می کند.

به گزارش خبرنگار فرهنگی ایرنا، نخستین جلسه شورای عالی گردشگری فرهنگی اکو در خصوص اصفهان در موسسه فرهنگی اکو برگزار شد، سرور بختی رییس موسسه فرهنگی اکو با اشاره به جلسه ای که پیش از این در اصفهان به منظور همین برنامه برگزار شده گفت: امیدواریم همکاری میان اکو و مسئولان اصفهان منجر به نتایج ارزشمند و خوبی شود. ظرفیت گسترده گردشگری اصفهان به خوبی معرفی شود.
وی نخستین گام را انتشار مجله ای به نام اکو هریتیج با تیراژ هزار نسخه در سازمان فرهنگی اکو با محتوای معرفی گردشگری فرهنگی اصفهان اعلام کرد و گفت: این نخستین بار است که تمام یک مجله به معرفی اماکن گردشگری فرهنگی استانی از یک کشور اختصاص می یابد زیرا پیش از این هر کدام از صفحات مجلات به معرفی اماکن گردشگری کشورهای عضو اکو اختصاص داشت.
وی افزود: در نظر داریم در کنار این مجله انگلیسی زبان یک لوح فشرده نیز که محتوایی با معرفی فیلم هایی از جاذبه های گردشگری اصفهان دارد ،تهیه و تدوین کنیم.
بختی گفت : این مجله و لوح فشرده پس از تهیه و تدوین به سفارتخانه‌های کشورهای عضو اکو و دانشگاه ها و مراکز فرهنگی این کشورها و همچنین به ۱۱۰ نمایندگی سیاسی مستقر در ایران نیز ارسال می شود.
سید علی ضیائی رئیس کمیته مشترک گردشگری اصفهان و اکو در این جلسه به انتخاب روسای کمیته‌های مشترک جدید گردشکری  فرهنگی پرداخت و از برگزاری هفته فرهنگی اصفهان در موسسه اکو از ابتدا تا هفتم آذرماه سال جاری خبر داد و گفت: نمایشگاه دایمی صنایع دستی کشورهای عضو اکو نیز با همکاری شهرداری  اصفهان برگزار می شود.
ضیائی از راه اندازی نخستین فروشگاه و نمایشگاه دائمی هنر و فرش شرقی با ارائه فرش به ۱۰ کشور عضو اکو با همکاری مدیر ملی فرش ایران و شهرداری اصفهان در راستای این پروژه خبر داد و گفت:  در نظر داریم اجرای نخستین کنسرت موسیقی آنلاین مشترک کشورهای عضو اکو در مرکز سی تی سنتر اصفهان با همکاری شهرداری اصفهان برگزار شود.
وی با اشاره به ظرفیت پزشکی و بهداشتی اصفهان گفت: بسیاری از مردم منطقه و کشورهای عضو اکو علاقمند انجام معالجات پزشکی خود در اصفهان هستند از این رو با همکاری بخش خصوصی کمیته گردشگری سلامت نیز برای جذب گردشگر سلامت در این پروژه تشکیل می شود.

مؤسسهٔ فرهنگی اکو نهاد فرهنگی سازمان همکاری‌های اقتصادی (اکو) است که در سال ۱۳۷۴ تأسیس شده‌است و مرکز آن در ایران (شهر تهران) می‌باشد. وظیفهٔ این بنیاد گسترش همکاری و تبادلهای فرهنگی میان کشورهای عضو اکو است.

سازمان همکاری اقتصادی (اکو) یک سازمان منطقه‌ای-بین‌المللی است که در سال ۱۳۴۱ با نام سازمان همکاری منطقه‌ای برای توسعه به منظور ترویج همکاری اقتصادی، علمی و فرهنگی توسط سه کشور ایران، پاکستان و ترکیه تأسیس شد که خود دارای سازمان اقتصادی و مؤسسه فرهنگی بود.

پس از آن کشورهای ایران، پاکستان و ترکیه به بازسازی بخشهای مختلف این سازمان و تجدیدنظر در قوانین موجود در آن پرداخته و در سال ۱۳۶۲ بخش اقتصادی این سازمان با نام جدید سازمان همکاری اقتصادی که به اختصار (اکو) خوانده می‌شود- دوباره فعال گردید. در سال ۱۳۶۴ بخش فرهنگی این سازمان مورد تجدیدنظر و بازسازی قرار گرفت.

در سال ۱۳۷۱ با پیوستن هفت عضو جدید یعنی کشورهای افغانستان، جمهوری آذربایجان، قزاقستان، ترکمنستان، قرقیزستان، ازبکستان، و تاجیکستان این سازمان کاملاً فعال گردید و فعالیت آن تا به امروز ادامه دارد.

در نهایت با تصویب اساسنامه مؤسسه فرهنگی اکو در سال ۱۳۷۴ توسط چهار کشور افغانستان، ایران، پاکستان و تاجیکستان، این مؤسسه به‌طور کامل فعال شد.

وظیفه مؤسسه انجام تحقیقات نظام یافته در خصوص میراث مشترک فرهنگی منطقه تعیین شد تا در جهت تقویت آگاهی‌های مربوط به اتحاد ناگسستنی این کشورها گام بردارد و مطالعات بنیادین انجام دهد که این مطالعات در قالب انتشار کتاب، ماهنامه، فصلنامه، گاهنامه و غیره منتشر می شوود.

همچنین مؤسسه موظف گردید تا در جهت آشنا سازی و مرتبط کردن صاحب نظران و شخصیتهای عالی رتبه، اساتید دانشگاه‌ها، دانشجویان منطقه را به یکدیگر تلاش نماید و تمهیدات لازم را جهت ایجاد ارتباطی نزدیکتر و نیز شناخت صحیح بین مردم منطقه از طریق برنامه‌های فرهنگی اتخاذ نماید.

طبق اساسنامه مؤسسه فرهنگی اکو، این مؤسسه به عنوان یک سازمان مبتکر، هماهنگ‌کننده، تأمین‌کننده و نظارت‌کننده در چهارچوب اکو به منظور پیشبرد فعالیتهای زیر عمل خواهد کرد:

۱- تقویت و ارتقای همکاری و مشارکت نزدیک بین مردم منطقه به‌طور اعم و مشارکت بین رسانه‌های گروهی، روشنفکران و هنرمندان به‌طور اخص،

۲- تحقیق در زمینه میراث مشترک فرهنگی کشورهای منطقه به منظور تقویت آگاهیهای مربوط به اتحاد ناگسستنی شان و کشف سننی که سبب پیوند مردم منطقه با یکدیگر می‌شود،

۳- انتشار نتایج مطالعات آن‌ها در قالب کتاب، ماهنامه، فصلنامه، گاهنامه و سرگذشتنامه به زبان انگلیسی و در صورت امکان به زبانهای منطقه،

۴- انتشار آثار منتخب نویسندگان، هنرمندان، اندیشمندان و عکاسان عالی رتبه معاصر و غیره از کشورهای عضو به زبان انگلیسی و زبانهای منطقه،

۵- آموزش زبانهای منطقه در مؤسسه و شعبات آن در صورت امکان، همچنین اتخاذ اقدامات مؤثر جهت تقویت زبانهای مزبور در دانشگاه‌ها و سایر مؤسسات آموزش زبان منطقه،

۶- تنظیم برنامه‌های تبادل فرهنگی نظیر بازدید محققان، آموزگاران، نویسندگان، هنرمندان، سخنرانان مهمان، شخصیتهای عالی رتبه، دانشجویان، جوانان و اعضای سازمانهای زنان،

۷- تقویت همکاری میان دانشگاه‌ها و دیگر مؤسسات فرهنگی منطقه

از جمله اهداف موسسه فرهنگی اکو است.

منبع:ایرنا

آشنایی با عمارت عالی قاپو – اصفهان

 کاخ یا عمارت عالی قاپو در غرب میدان نقش جهان و روبه روی مسجد شیخ لطف الله در مرکز شهر اصفهان قرار دارد

این کاخ به عنوان یکی ازمهمترین شاهکارهای معماری اوائل قرن یازدهم هجری است و از شهرتی جهانی برخوردار است.

عمارت عالی قاپو در سال 1054 قمری ساخته شده و بانی آن شاه عباس اول صفوی می‌باشد. شاه صفوی، سفیران و شخصیت‌های عالیقدر را در این‌کاخ به‌حضور می‌پذیرفت.

این قصر دروازه مرکزی و مدخل کلیه قصرهایی بود که در دوران صفویه در محدوده میدان نقش جهان اصفهان بنا شده بودند. عالی قاپو مرکب از دوکلمه عالی و قاپو است که با هم به معنای «سر در بلند» یا «درگاه بلند» هستند. این بنا با نام‌هایی چون علی قاپو، دولتخانه مبارکه نقش جهان و قصر دولتخانه شناخته می‌شود.

از زیر سر در بلند کاخ که تمامأ با سنگ ساخته شده به قصر وارد می‌شویم و به وسیله پلکانی که در دو طرف تعبییه شده‌اند به طبقات فوقانی می‌رسیم.

عالی قاپو دارای 6 طبقه است که هر طبقه آن تزئینات ویژه‌ای دارد در طبقه همکف 2 تالار وجود دارد که در آن روزگار به امور اداری و دیوانی اختصاص داشت، در طبقه سوم ایوان بزرگی است که بر 18 ستون بلند و رفیع استوار است و در وسط این ایوان حوض زیبایی از مرمر وجود دارد.

به طور کلی عمارت عالی قاپو از دو قسمت متمایز تشکیل شده است؛ قسمت جلویی و مدخل عمارت و ساختمان اصلی کاخ.
قسمت جلویی ساختمان از ساختمان اصلی جلوتر است و مدخل وسیع عمارت در همین بخش واقع است. مدخل دارای تاق جناغی است و در دو طبقه طرفین آن درها و تاق‌نماهای کوچکتری وجود دارند.

بالای مدخل ایوانی هست که از 3 جهت باز است و اتاق چوبی دارد. در زمان‌های گذشته به هنگام ضرورت اطراف ایوان را باپرده می‌‌پوشانیده‏‌اند.

حوضی با لبه‌ های مرمرین در وسط ایوان قرار دارد که فواره هایی دارد ؛ کف حوض را از مس ساخته‏‌اند. از نوشته‏ های جهانگردانی چون تارونیه و شاردن چنین بر می‏آید که در گذشته دور، دیوار انتهای ایوان و سطوح ستون‌ها آینه کاری بوده است.

بنای این ایوان یا به عبارت دیگر تالار بر اساس کتاب قصص الخاقانی در سال 1053 هجری قمری آغاز شده در مدتی بسیار اندک به اتمام رسیده است.

مدخل به دهلیزی راه می‏یابد که به صورت شمالی – جنوبی ساخته شده. در پشت این دهلیز عمارت اصلی عالی قاپو قرار دارد که در آن مقابل مدخل که از آن نام بردیم قرار دارد.

اما بنای اصلی عالی قاپو از 6 طبقه تشکیل شده است. در طرفین در ورودی عمارت 6 طبقه دو سکوی سنگی وجود دارد. کتبه‌‌ای نیز در بالای این در قرار دارد که قسمتی از آن با گذشت زمان از بین رفته است.

کرباسی که پس از در ورودی قرار گرفته سقفی بلند به اندازه مدخل جلویی ساختمان دارد. در همین کرباس مقابل در ورودی عمارت اصلی دری دیگر با دو سکو در طرفین هست که کرباس را به حیاط پشت ارتباط می ‏دهد.

بالای این در پنجره‏ای مشبک قرار دارد که از آن نور به داخل کرباس می ‏تابد. اتاق های اطراف همین کرباس در حقیقت محل ادارات دولتی بوده است.

دو راه پله مارپیچ در دو گوشه طبقه اول راه‌های ارتباطی را تشکیل می‏دهند. بالای طبقه اول، چهار طبقه هست که هر دو طبقه علاوه بر اتاق‌هایی که دارند دارای تالار بزرگ هستند.

نخستین تالار به وسیله دری بزرگ به ایوان بخش جلویی عمارت باز می‏شود. بر در دیوار این تالار نقوشی زیبا و رنگارنگ وجود دارد که اغلب از آثار رضا عباسی است.

طبقه ششم تالاری بزرگ دارد که تماماً گچ کاری است. این تالار که به اتاق صوت نیز شهرت دارد، بر اساس شناخت فیزیکی صوت و انعکاس آن به نحوی ساخته شده که مثل یک استودیوی مجهز به ضبط صدا طنین‏های اضافی صدا را از بین می ‏برده است و اصوات را به صورتی صاف به تمام قسمت‌های تالار می‌رسانده است. دیوارهای اتاق‌های اطراف نیز با نقاشی‌های زیبا تزیین شده‌‏اند.

آنچه عالی قاپو را در عداد آثار با شکوه و بسیار نفیس قرار داده است گچبری‌های هنرمند معروف عصر صفوی رضا عباسی است که در آخرین طبقه خودنمایی می‌کند و تالار آن به اتاق موسیقی یا اتاق صوت نیز معروف است.

در این قسمت از کاخ شکل انواع جام و صراحی در دیوار تعبییه شده است که این اشکال علاوه بر نمایش زیبایی و خلاقیت و ابتکار هنرمندان گچکار برای این بوده است که انعکاس حاصل از نغمه‌های نوازندگان به وسیله این اشکال گرفته شود و صداها طبیعی و بدون انعکاس صوت به گوش برسند.

به طورکلی بنای عالی قاپو به عنوان یک بنای تشریفاتی خوش ساخت و زیبا دستاورد دیگری از هنر معماری دوران صفویه است.
با آنکه بعد از دوره صفویه به تزئینات بناها خسارات جبران ناپذیری وارد شده ولی هنوز شاهکارهایی از گچبری‌ها و نقاشی‌های عهد صفویه را در بر دارد و بازدید‌کنندگان را به تحسین وا می‌دارد.

مینیاتورهای هنرمندانه رضا عباسی، نقاش معروف عهد شاه عباس، نقاشی‌های گل و بوته، شاخ و برگ، اشکال وحوش و طیور و گچبری‌های زیبای آن به شکل انواع جام و صراحی در تاق‌ها و دیوارها تعبیه شده است وشاه صفوی و مهمانان او، از تالار همین عمارت مناظر بازی چوگان، چراغانی، آتش بازی‌ها و نمایش‌های میدانی را تماشا می‌کردند.

عالی قاپو بزرگترین کاخی است که ممکن است در یک پایتخت وجود داشته باشد. پس می‌توان گفت که این کاخ در زمان صفویه از بهترین کاخ‌های دنیا محسوب می‌شده است و از این رو محتوی بر تمام مزایا و محاسن بوده و آنچه لازمه یک کاخ سلطنتی بوده در آن وجود داشته است.

منبع:همشهری

تعطیلی بناهای تاریخی و جاذبه‌های گردشگری اصفهان

مدیر کل میراث فرهنگی،گردشگری و صنایع دستی استان اصفهان از تعطیلی تمامی بناهای تاریخی، جاذبه‌های گردشگری و همچنین برخی از مناطق نمونه گردشگری استان همزمان با فرارسیدن تاسوعا و عاشورای حسینی خبر داد و گفت: بیش از ۶۰۰ واحد اقامتی به‌ویژه اقامتگاه‌های بومگردی به صورت محدود و با رعایت شیوه‌نامه‌های بهداشتی آماده خدمات‌رسانی به گردشگران هستند.

فریدون اللهیاری اعلام کرد: با توجه به اینکه بسیاری از شهرستان‌های استان اصفهان در وضعیت قرمز کرونا قرار دارند، اکثر آیین‌های ماه محرم در عزای شهادت امام حسین (ع) و یاران با وفای ایشان با رعایت دستور العمل‌های بهداشتی و عمدتا توسط مردم بومی همان منطقه صورت می ‌پذیرد. از این رو بسیاری از روستاهای هدف و مناطق نمونه گردشگری استان همچون روستای تاریخی ابیانه از پذیرش گردشگر در این ایام معذورند.

به گزارش ایسنا و به نقل از روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اصفهان، وی ادامه داد: در ایام تعطیلات تاسوعا و عاشورای حسینی تمامی آثار تاریخی و جاذبه‌های گردشگری در اختیار این اداره کل تعطیل است اما بیش از ۶۰۰ واحد اقامتی به‌ویژه اقامتگاه‌های بومگردی به صورت محدود وبا رعایت شیوه‌نامه‌های بهداشتی آماده خدمات‌رسانی به گردشگران هستند.

مدیر کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اصفهان با اشاره به شروع ماه شهریور و آغاز دور دوم سفرهای تابستانی گفت: طی این ایام کارشناسان نظارت معاونت گردشگری اداره کل همراه با کارشناسان بهداشتی از بیش از یک هزار و ۳۰۰ واحد گردشگری این استان بازدید به عمل آورده و بر فعالیت‌های آنان به ویژه از منظر بهداشتی نظارت می‌کنند.

منبع:ایسنا

آشنایی با بقعه ستی فاطمه و شاهزادگان – اصفهان

یکی از اماکن مقدسه اصفهان ، بقعه ستی فاطمه است که مردم اصفهان به آن اعتقاد دارند و می‌گویند فاطمه صغری دختر امام موسی بن‌جعفر(ع) در این محل مدفون است

در کتاب‌های نسب شناسی برای امام کاظم (ع) دو دختر به نام فاطمه ذکر کرده‌اند که اولی در قم و دومی در اصفهان مدفون هستند.

مقبره ستی فاطمه همواره مورد توجه ادوار مختلف بوده و در قبل از دوران صفوی و در دوران صفوی دارای اهمیت زیادی بوده است.

در زمان فتحعلی شاه قاجار ، محمد علی خان از وابستگان حاج محمد حسین صدر اصفهانی، تجدید بنای این مقبره را بر عهده گرفت.

ساختمان صحن و بقعه ستی فاطمه به زمان صفویه مربوط می شود. در داخل بقعه ستی فاطمه و در اطراف گنبد اشعاری با خط نستعلیق سفید بر زمینه لاجوردی به چشم می‌خورد که تاریخ آن 1242 هجری و زمان فتحعلی‌شاه قاجار است.

در مزار ستی فاطمه، مقبره خصوصی خاندان خلیفه سلطانی و خاندان میرزا داود مرعشی قرار داشته است و بیشتر افراد این خاندان در این مکان مدفون هستند.

بقعه شاهزادگان، در ضلع جنوبی صحن ستی فاطمه قراردارد که بنای آن در زمان شاه عباس دوم صفوی ساخته شد و داخل آن با گچبری و سطح بیرون آن با کاشیکاری تزئین شده است.

در داخل بقعه کتیبه‌ای برجای مانده که قسمت‌هائی از آن از بین رفته است. در این محل نوه‌های شاه اسماعیل اول مدفون هستند.

علاوه بر این شاهزادگان ،‌ فرزندان یکی از سرداران شاه عباس اول نیز در این محل به خاک سپرده شده‌اند.

روی قبور شاهزادگان سنگ‌های یکپارچه مرمری نفیس قرار دارند که منقش به نقوش مختلف می‌باشند. هرکدام از این سنگ‌ها دارای یک کتیبه در قسمت بالا و اشعاری در اطراف به خط نستعلیق هستند.

در ضلع جنوبی داخل بقعه شاهزادگان نیز بر یک قطعه سنگ مرمر بسیار شفاف که به حالت عمودی در قسمت پائین دیوار نصب شده اشعاری نوشته شده است.

یکی از سنگ قبرها تاریخ 1041 قمری را برخود دارد و خوشنویس مشهور عصر صفویه محمدرضا امامی آن را نوشته است.

منبع:همشهری

اصفهان ، شهر گنبدهای بی‌بدیل ایران

گنبدهای بی‌بدیل ایران را در اصفهان می‌توان دید، شهر گنبدهای فیروزه‌ای و خاگی، شهر گبندهای مزین به کاشی و آجر که عالمی از تخیلات ظریف و با صلابت هنر ایرانی را در مساجد به تصویر می‌کشند، گرچه توسعه ساختمان‌های بلند، منظر شهر گنبدها را تا حدی مخدوش کرده اما باز هم اصفهان با همه این توسعه‌های بی سر و ته، شهر گنبدها و مناره‌هاست.

اصفهان شهر پل‌ها، شهر گل سرخ، شهر مناره‌ها و شهر گنبدهاست. نه فقط گنبدهای فیروزه‌ای، گنبدهای آجری نیز در این شهر صلابت و ابهتی بی‌تکلف دارند.  در گذشته این گنبدها در آبی بی‌انتهای آسمان اصفهان جلوه‌ای صد چندان داشتند آنگونه که در توصیف‌های گردشگران و پژوهشگران فرهنگ ایران یکی از اولین مناظری که آنها در بدو ورودشان به اصفهان به توصیف آن پرداخته‌اند، منظر بی‌بدیل گنبدها در میان انبوه درختان باغشهر اصفهان است.

اصفهان از چهارسو، از سر و بن بی امان گسترده شده است و شاید دیگر نتوان گفت که منظر آسمان و دورنمای اصفهان همان تصویری است که روزی اوژن فلاندن فرانسوی یا ارنست هولستر آلمانی توصیف کرده‌اند؛ اصفهانی که به تعبیر و توصیف آنها در بین بناهای کم ارتفاعش گنبدها برافراشته شده‌اند و در تابش خورشید می‌درخشند و رو به شمال جلوه می‌فروشند. یا آنجا که ژان دیو لافوآ و آبرهام جکسن در چشم‌انداز  اصفهان  از قبٌه‌های فیروزگونی می‌گویند که با رنگ آبی آسمان رقابت می‌کنند.

گنبدهای اصفهان شاخص‌اند

مرتضی فرشته‌نژاد از استادان برجسته مرمت در اصفهان از کسانی است که تمام سال‌های کاری‌اش با آثار نفیس میراث فرهنگی اصفهان چون گنبدها عجین بوده است. آنها  را رصد کرده  و در میراث فرهنگی اصفهان برای حفاظت و پاسداری آنها چه در میدان عمل و چه در میدان مشورت کوشیده است. ایرنا  با این پیشکسوت میراث فرهنگی اصفهان برای توصیف اصفهان، شهر گنبدها و و بررسی چالش‌های آن همراه و هم صحبت شده است.

فرشته نژاد در این گفت و گو، ابتدا گریزی به طرح جامع اصفهان زد. طرحی که در آن مرحوم سید هادی میرمیران  با همکاری کارشناسان کمیسون ماده پنج نقطه نظرهای میراث فرهنگی و شهرسازی ایرانی اسلامی را مطرح کرد و در صورت اجرا می‌توانست جاذبه‌ای برای اصفهان باشد. به این معنی که در دروازه‌های شهر و بلندی‌ها به سمت گنبدهای اصفهان دید وسیعتری وجود داشته باشد. عاقبت اما آنچه اجرا  شد طرح جامع ارتفاعات بود که بر فرم کاسه‌ای شهر اصفهان در تجدید نظر طرح جامع اصفهان سایه انداخت و چشم‌انداز گنبدها را از اطراف و ورودی به شهر تحت شعاع قرار داد.

این کارشناس میراث فرهنگی در این ‌باره به ایرنا گفت: گنبدهای اصفهان شاخص‌اند؛ حتی در زمانی که طرح جامع اصفهان توسط مرحوم میرمیران  تهیه شد یکی از دیدگاه‌هایی که مطرح شد این بود که ورود از هر دروازه‌ای از اصفهان به طرف گنبدها باشد.

طرح جامع ارتفاعات، سایه بر شهر گنبدها

وی درباره آنچه با ارتفاع گرفتن ساختمان‌ها، دیدگاه و منظرگاه گنبدهای اصفهان را حتی در بلندی‌های اصفهان تحت شعاع قرار داده است، افزود: در طرح جامع اصفهان فرم کاسه برای اصفهان دیده شده بود. کاسه گودی و جداره‌ای دارد. در این فرم که قرار بود اصفهان قدیم و ارتفاعاتش حفظ شود خط افقی برای گنبدها و بناهای تاریخی و مناره‌ها ایجاد کرده بود. همان نمایی از اصفهان که سیاحان در بدو ورود به اصفهان  از مناره‌ها و گنبدها توصیف می‌کردند.

فرشته نژاد گفت:  در تجدید نظر درباره طرح جامع اصفهان طرح جامع ارتفاعات ارائه و اجرا شد که مطابق با آن در جاهایی که نباید ارتفاع بدهند ارتفاع داده شد. این طرح چیزی مثل کچل موفرفری یا سیاه موبور بود! طرحی عوام فریبانه که مشکلات عدیده ایجاد کرد. اگر آنها روی  فرم کاسه اصفهان که مصوب شده بود مانده بودند اکنون  این مشکلات را نداشتیم و به حتم این مشکلات در آینده خودش را بیشتر نشان می‌دهد.

اکنون منظر آسمان اصفهان به همراه گنبدهایش با صدها بنای طویل و عظیم خراشیده و مخدوش شده است. سیمای شهر موزه و باغشهر اصفهان در حجم انبوه ساخت و سازها آن جلوه‌های گذشته را ندارد اما هنوز هم گنبدهای بی‌نظیر این شهر از گوشه و کنار بلندی‌ها و ساختمان‌ها در حالی که تن به تن آبی آسمان می سایند کم و بیش رخ می‌نمایند.

معماری بومی را مطرح کنید

فرشته نژاد در گفت و گو با خبرنگار ایرنا  اصفهان را شهر گنبدهای زیبا خواند اما در عین حال بر این باور است که نباید گنبدهای عجیب و غریب در اصفهان بسازند و معماران باید همان گنبدهای سنتی و جا افتاده معماری بومی را مطرح کنند نه اینکه به دنبال گنبدهایی تقلیدی از کشورهای دیگر و یا الگوهای من درآوردی بروند.

وی در این باره افزود: فرم‌ها و الگوهای امروزه در گنبدها  به برکت مصالح محکم است. در گذشته مصالح آجر، گچ و پوشش کاشی بود و حالا بتون‌آرمه (بتون مسلح)و مواد بسیار مقاوم امکان ساخت هر فرمی را می‌دهد تا  هرچه می‌خواهند بسازند اما این فرم‌ها باید معنی‌دار باشند.

مدرس پیشین دانشگاه هنر اصفهان  با ابراز نگرانی نسبت به مرمت گنبدهای اصفهان و خدشه‌ای که به هویت آنها وارد می‌شود گفت: در طول زمان گنبدها از نظر فرم و زیبایی، ارتفاع و تزیینات متحول شدند و تکامل پیدا کردند. تا اواخر قاجاریه گنبدهایی داشتیم که بسیار ارزشمند بودند و اما اکنون خدشه‌هایی به آنها وارد شده است که امیدواریم با جدی گرفتن علم مرمت به هویت گنبدهای اصفهان بیشتر از این خدشه‌ای وارد نکنند.

عنوان شهر گنبدها برای اصفهان اغراق آمیز نیست و  فرشته نژاد نیز آن را  تاکید می‌کند. باید گفت در هر دو دوران پایتختی اصفهان، چه سلجوقی و چه صفوی، دوره ای از تحول و اعتلای گنبدها در معماری ایران بوده است و این شهر گنبدهای بی‌نظیری را از آن دوران به یادگار دارد.

 گنبدهای شهر اصفهان، تبلور ذات ایرانی هنرمند

از اصفهان سلجوقی گنبدهای زیبا و ارزشمندی به یادگار مانده است و گنبدهایی چون گنبد نظام الملک، گنبد تاج‌الملک و گنبد مسجد برسیان از این جمله‌اند. روند تکامل گنبدها ادامه یافت تا آنکه در دوران صفویه که اصفهان دوباره در مرکز قدرت پادشاهی ایران قرار گرفت، همچنان که معماری به اوج پیشرفت خود در آن  روزها می رسید، گنبدها در نهایت آراستگی و زیبایی به اوج کمال و جمال خود رسیدند. گنبد مسجد شاه و گنبد مدرسه چهارباغ از نمونه های کمال یافته گنبد سازی با تزیینات کاشی، یادگار دوران صفویه در شهر اصفهان هستند.

گنبدهای مساجد و بقعه‌هایی که اصفهان را به شهر گنبدهای فیروزه‌ای شهره کرده است  بیشتر متعلق به دوره صفویه تا دوره قاجاری‌اند و  با کاشیکاری معرٌق آراسته شده اند. در تزیینات  این گنبدها هنرمند کاشیکار اصفهان طرح‌های  اسلیمی را که به هزاران تکّه کاشی در آمده است با ظرافت تمام در گرداگرد گنبدها کنار هم می‌چیند تا نقش یکدستی حاصل شود.

گنبد مسجد جامع عباسی گنبد مدرسه چهارباغ، دو گنبدهای درب امام، گنبد هارون ولات، گنبد مسجد رکن الملک، گنبد مقبره آقا نجفی، گنبد بقه شاهزادگان، گنبد مسجد سید، گنبد بقعه واله، گنبد امامزاده اسماعیل، گنبد تکیه خاتون آبادی و گنبد بقعه میرزا رفیعا نائینی از ادوار مختلف در شمار گنبدهای فیروزه‌ای اصفهان جای می‌گیرند.

از نگاه فرشته نژاد گنبدهای اصفهان تبلور ذات ایرانی هنرمند هستند. وی معتقد است آنچه در تناسبات گنبدهای اصفهان خلق شده آن چیزی است که آدمی دوست دارد: هنرمندان ایرانی سادگی سال‌های ابتدایی ورود اسلام به ایران را رعایت نمی‌کردند و بلکه فرمی را خلق می‌کردند که جاذبه داشته باشد.

این کارشناس میراث فرهنگی با اشاره به تزیینات آجری گنبدخانه‌های سلجوقی چون نظام الملک و تاج المک افزود: در این گنبدخانه‌ها تزیینات آجر که نماد خاک است را فرم و شکل داده‌اند و به گونه‌ای چیده شده‌اند که آدمی  را به طرف آسمان‌ها و وحدانیت اشارت می‌دهند.

عالم بی‌همتا و خیال‌انگیز گنبدخانه های اصفهان

در آسمان اصفهان این تنها گنبدهای مزین به کاشی نیستند که خودنمایی می‌کنند؛ گنبدهای آجری نیز دنیایی دیگر از نقش‌های انتزاعی، هندسی و گیاهی را در گنبدخانه هایشان دارند. در گشت و گذار در شهر اصفهان، از میدان عتیق تا آن سوتر در شرق، جایی که در دل خود مجموعه ای نفیس از مساجد چون دشتی و برسیان و ازیران دارد، عظمت گنبدهای آجری رهگذران را دعوت به تماشا می کند. در این دعوت بی تکلف، نمای آجری گنبدها شاید شما را به وجد نیاورد اما همان طور که فرشته نژاد تاکید کرد دنیای زیر گنبدخانه هر آینه بیننده را به شگفتی وا می‌دارد.

ساعت‌ها باید زیر گنبد خاگی(تخم مرغی) چرخید و در پی زاویه‌ها و اضلاع گنبدخانه، شمسه‌های چند پر، نقوش گیاهی و هندسی‌ها را به نظاره نشست. هنرمند ایرانی در تزیینات آجری زیر گنبدخانه چنان روحی در کالبد اشکال گوناگون  آجر از چهار ضلعی‌ها تا کثیر الظلعی‌ها دمیده که گویی تخیل جان گرفته است و در فضای ملکوتی گنبدخانه همه از پایین تا راس المرکز گنبد رو به یگانگی آفریدگار هستی نشانه می‌روند.

فرشته نژاد با اشاره به تکامل تدریجی تزیینات از صدر اسلام یادآور شد: در هنر ایرانی ـ اسلامی تصویر نگاری نمی‌توانستند بکنند و بنابراین طبیعت را به صورت انتزاعی نشان دادند. نقش اسلیمی‌ها که در کاشی کاری گنبدها می‌بینید یا فرم های  زیبایی که زیر گنبد مسجد شیخ لطف الله می‌بینید همه برآمده از هنر اسلامی ایرانی است.

در واقع بنا به گفته‌های فرشته نژاد این هنر مسلمان ایرانی است که خواسته با هندسی‌ها طبیعت انتزاعی را خلق کند چرا که محدوده آفرینش های هنری  او در مسجد تعیین و محدود است واین دست مایه‌ای برای بروز خلاقیت او در بوجود آوردن تزیینات بی‌نظیر شده است. هنری که در آینه اسلام، اقتباس از فرهنگ و میراث کهن ایران دارد و در تزیینات گنبد و گنبدخانه‌ها شاهکارهای بی‌نظیری آفریده است.

هنر مسلمان ایرانی در گنبد و گنبدخانه‌های مزین به کاشی‌ها باز هم همین روایت را دارد و به تعبیری گنبدخانه‌های موزون و کاشیکاری شده اصفهان دلگشا و مملو از گل و بوته‌ها، شمسه ها و گردونه‌هایی  است که همه در کار آفرینش زیبایی از یکدیگر پیشی می‌گیرند.

گنبد شیخ لطف الله دردانه و جواهر گنبدهای اصفهان

گنبد مسجد شیخ لطف الله یکی از زیباترین گنبدهای این شهر و در واقع دردانه گنبدهای ایران است. تزیینات این گنبد تلفیقی از آجر و کاشی( معقلی) است و اسلیمی‌های آن  در پیکر موزون و متناسبش در بستر رنگ روشن آجرها جلوه ای بی‌همتا دارد. این گنبد را کارشناس گفتگوی امروز ایرنا پیرامون شهر گنبدها  جواهر اصفهان دانست.

فرشته نژاد در گفت و گو با خبرنگار ایرنا در توضیح روند تکامل تزیینات گنبدها گفت: بعد از آنکه کاشی‌سازی  در اصفهان و  در ایران پیشرفت کرد، این هنر در بناهای عبادی و مذهبی کاربرد پیدا کرد. در زمان صفویه که اصفهان، به عنوان پایتخت کشور شیعه قدرتمند در مقابل کشور سنی قدرتمند عثمانی مطرح شد، اصفهان بایستی از همه نظر بتواند  خودنمایی  و ابراز وجود کند.عثمانی  مساجد بزرگی مثل ایاصوفیه داشت  که البته کلیسا بود و تبدیل به مسجد شد و در ایران هم مسجد جامع عباسی  یا  مسجد شیخ لطف الله که جواهر اصفهان است را ساختند.

فرشته نژاد افزود: کاشیکاری  درگنبد دو منظوره است. منظور اول این است که گنبد کامل عابق شود  و منظور دوم تزیینات است و  اینکه از نظر بصری  توجه نمازگزار به بزرگی و عظمت خداوند باشد.

او رنگ‌ها را در کاشیکاری گنبدهای مساجد پیوسته و وابسته به این معنی دانست که همه توجه ها به سمت آسمان و  ماورا طبیعت سوق داده شود. دیدگاهی که دین اسلام و تشیع آن را دیکته می‌کند.

وی در ادامه گفت و گو با اشاره به گنبدهای کلیساهای اصفهان افزود: در دوران صفویه چند گنبد مثل گنبد کلیسای بیت اللحم و کلیسای مریم  در جلفای اصفهان به پیروی از فرهنگ و  حکومت مذهبی سیاسی ایران ساخته شد. مسیحی‌ها در مورد تصویر سازی و تصویر نگاری هیچ گونه قید و بندی  ندارند و صحنه های قیامت را  داخل گنبدخانه به تصویر می‌کشند. از طرفی ارامنه اقلیت بودند و گنبد به عنوان عبادتگاه ساخته می‌شد بنابراین  تزیینی که بخواهد در مقابل تزیینات گنبد مسجد جامع عباسی یا گنبد شیخ لطف الله عرض اندام کند را بکار نبردند و یا اجازه این کار را نداشتند.

به هر روی گنبدها در شهر اصفهان از مساجد و کلیساها تا بقعه‌های باباها و پیران هم از برون و هم از درون تماشایی و چشم گیراند. چه آنها که سلجوقی‌اند و تزیینات‌شان در زیر گنبد خاگی شان در نهایت ظرافت و صلابت است و چه آنهایی که صفویه‌اند و با کاشیکاری معرق در کمال و شکوه با کاشی آراسته شده‌اند و یا گنبدخانه کلیساهایی که گالری‌های بی‌بدیلی از هنر ارامنه و تزیینات ایرانی اند.  اصفهان، به واقع شهرموزه ای است که همه جایش دیدنی و شنیدنی است؛ اما شنیدن کی بود مانند دیدن!

منبع:ایرنا

سرنوشت غمبار خانه‌های تاریخی اصفهان

تلخ‌ترین سرنوشت میراث‌ فرهنگی اصفهان از آن خانه‌های تاریخی است که بی‌دفاع محکوم به تخریب‌اند و با قلع و قمع شدن بافت‌های تاریخی در اوج بی‌مهری بر سرهم آوار یا در بلااستفاده ماندنشان عاقبت ویران می‌شوند، اما بر اساس تجربه‌های جهانی تعاونی‌هایی که می‌تواند به جای تخریب، راه آبادانی را برای این یادمانها باز کند.

غلو نیست اگر بگوییم اصفهان زیباترین خانه‌های تاریخی ایران را دارد اما تاسف‌انگیز این است که سال‌هاست شمار زیادی از این خانه‌های تاریخی به دلایل متعدد در بلاتکلیفی و بی‌توجهی بر سر هم آوار شده‌اند. توسعه، قسمت‌های زیادی از بافت تاریخی اصفهان را درو کرده و حالا خانه‌های تاریخی با درهای بسته و شرایط متروکه در محاصره آپارتمان‌ها و مجتمع‌ها بیشتر در معرض تخریب و ویرانی‌اند.

به زعم کارشناسان تخریب بافت‌های تاریخی با برچسب بافت فرسوده یکی از عمده‌ترین دلایل آسیب به آثار و ابنیه تاریخی است که روح و تداوم‌شان در گرو بافت است. امری که هنوز هم نهادهای شهری در گوشه و کنار اصفهان با تراشیدن بافت‌های  تاریخی، تیرخلاص را بر پیکر خانه‌های تاریخی می‌زنند.

نابودی بافت تاریخی که بطن خانه‌های ارزشمند اصفهان هستند، نبود آگاهی کافی مردم و نهادهای شهری و دولتی در مورد این سرمایه‌های اقتصادی و اساسا نگاه فرسایشی به آنها به عنوان بافت فرسوده شهری موجب شرایط ناگوار برخی از خانه‌های تاریخی اصفهان است.

در سال‌های اخیر برخی از خانه‌های تاریخی با کاربری هتل و مهمان‌پذیر احیا شدند و این فتح بابی بود برای تجربه‌های بیشتر در این زمینه و نگاه متفاوت به خانه‌های تاریخی از دریچه گردشگری. این راهکار خوبی بود برای نجات بخشی خانه‌هایی که می‌توانستند منبع اقتصادی خوبی هم برای مالکان جدیدشان باشند و هم رونقی برای صاحبان مشاغل گردشگری.

با این وجود باید گفت هنوز هم شمار زیادی از خانه‌های تاریخی اصفهان به دلایل متعدد مغفول مانده‌اند و در معرض ویرانی‌اند.

غربت غمبار خانه‌های تاریخی اصفهان

مهدی فقیهی، پژوهشگر میراث فرهنگی و کسی که از نزدیک سال‌ها شرایط خانه‌های تاریخی اصفهان را رصد کرده است، به ایرنا گفت: تعدادی از خانه‌های تاریخی در محدوده بافت تاریخی میدان نقش جهان، مرمت شده و در شروف گرفتن کاربری هستند اما تعدادی از خانه‌ها در حالی که دیگر بافت تاریخی ای وجود ندارد و پیرامون‌شان را بناهای نوساز فراگرفته در بی‌توجهی و بی‌مهری رو به ویرانی‌اند.

روایت فقیهی از بافت‌های تاریخی‌ که دیگر وجود ندارند و خانه‌های قدیمی‌ای که یکه و تنها در انبوه ساختمان‌های نوساز متروکه و خراب  شده‌اند، روایت همان خانه نائل است که همین سال گذشته در حالی که در تملک میراث فرهنگی بود با درهای بسته و توسط اشخاص نامعلوم تخریب شد و یا حکایت خانه نواب که  در سال‌های گذشته با تخریب ساباط و بعد هم آتش‌سوزی قربانی شد.

با این وجود بافت‌های تاریخی به گفته برخی از کارشناسان هنوز هم توسط شهرداری‌ها و با چراغ سبز میراث‌ فرهنگی تراشیده می‌شوند و هر روز به بهانه عبور گذر و خیابان دست بناهای تاریخی از بافت‌های تاریخی کنده می‌شود.

شوربختانه سرنوشت تلخی که خانه نائل، خانه نواب و خانه مشکی داشتند هنوز هم تکرار می‌شود مانند آنچه که شاید در ماه‌های پایانی اسفند بر سر بافت تاریخی و عصارخانه خمینی شهرآمد و نهادهای متولی در بی‌توجهی و کم کاریی چشم هایشان را بر همه اتفاقات و تخلفات در این منطقه بستند.

روزگار سیاه بافت‎های تاریخی

فقیهی در ادامه صحبت‌هایش با خبرنگار ایرنا افزود: وقتی محله‌های اصفهان را جسته گریخته بررسی می‌کنیم، می بینیم یا برخی از این خانه‌ها خاک‌برداری و خراب شده‌اند یا در شروع ویرانی و تخریب‌اند. در محله حکیم با اینکه نزدیک میدان نقش جهان است، سه، چهار خانه مربوط به اواخر قاجار و اوایل پهلوی همین شرایط را دارند.

این پژوهشگر میراث فرهنگی گریزی به خانه مشکی در همین محدوده محله حکیم و در مجاورت میدان نقش جهان می‌زند. اینکه این خانه شرایط مطلوبی ندارد و بیشتر خانه‌هایی که مغفول مانده‌اند در مناطقی هستند که کلا بافت تاریخی از بین رفته و مالک خصوصی دارند.

خانه‌های تاریخی اصفهان یا در تملک اشخاص‌اند و یا در تملک نهادهایی چون میراث فرهنگی، اوقاف و شهرداری.

به اعتقاد فقیهی خانه‌های تاریخی‌ای که در تملک نهادها هستند باز شرایط بهتری دارند چرا که در برخی موارد اشخاص از عهده هزینه‌های مرمت و نگهداری  خانه‌های تاریخی و شرایط و ضوابط آنها بر نمی‌آیند اما نهادها غالبا با استقرار در خانه‌های تاریخی، بهتر می‌توانند از آنها نگهداری کنند.

خانه انگورستان ملک در تملک اوقاف، خانه قزوینی‌ها و خانه سیف‌الله قاسمی در تملک میراث فرهنگی نمونه‌هایی هستند که نهادهای دولتی آنها را اداره می‌کنند. خانه‌هایی مثل مشکی، شیرمحمدی، شازده، بازاردوز و زهتاب هم تنها مشت نمونه خروار از خانه‌هایی هستند که با مالکیت شخصی شرایط مطلوبی ندارند و سالهاست که با وجود اطلاع‌رسانی رسانه‌ها هیچ اتفاق مثبتی برای نجات بخشی آنها رخ نداده است.

فقیهی در گفت‌ و گو با خبرنگار ایرنا افزود:  آثار تاریخی اصفهان یکی و ۱۰ تا نیست و میراث فرهنگی بسته به اولویت بندی‌ها و بودجه بندی‌ها به آثار تاریخی رسیدگی می‌کند بنابراین باید نهادها در قالب یک طرح شهری به فریاد خانه‌های تاریخی اصفهان برسند و آنها را نجات‌ بخشی کنند.

ازسویی اما این کارشناس میراث فرهنگی بر لزوم  ورود جدی‌تر بخش خصوصی به میدان احیابخشی در قالب کاربری‌های گردشگری تاکید دارد و چاره‌کار را بیشتر در دستان سرمایه‌گذاران بخش گردشگری می‌داند.

فقیهی که سال‌ها شاهد شرایط خانه‌های تاریخی اصفهان بوده و برای نجات بخشی آنها در ارتباط با رسانه‌ها تلاش‌های زیادی کرده با اشاره به وضعیت رها شده چند خانه تاریخی در محله حکیم و کوچه باغ قلندرها و همین‌طور برخی از خانه‌های محله جلفا به ایرنا گفت: از هر ۱۰ خانه تاریخی به طور میانگین سه یا چهار خانه  وضعیت خوبی ندارد و نود درصد از آنها مالک شخصی دارد.

متروکی مساوی با ویرانی

مریم قاسمی سیچانی نویسنده کتاب خانه‌های اصفهان از فعالان میراث فرهنگی اصفهان است که نگاه متفاوت‌تری به بحث خانه‌های تاریخی دارد؛ او معتقد است خانه‌ها چه در دست مالکان شخصی باشند و چه در دست نهادها، وقتی درشان بسته باشد، سرنوشت‌شان متروکی است و متروکی مساوی با تخریب خواهد بود.

این پژوهشگر معماری و میراث فرهنگی، اصفهان را یکی از شهرهایی دانست که زیباترین خانه‌های تاریخی جهان اسلام را دارد.

وی به ایرنا گفت: مثل رودخانه‌ای  که فکر می‌کردند همیشه آب خواهد داشت، این نگرش هم در میراث فرهنگی وجود  دارد؛ اینکه فکر می‌کنند آثار تاریخی زیاد داریم و تمامی ندارد؛ جای تاسف است.

اما از سوی دیگر قاسمی از این خرسند است که در سال‌های اخیر بررغم همه این بی مهری‌ها بخش خصوصی توانسته بسیاری از خانه‌های تاریخی را نجات بدهد؛ اما باز هم نگاه‌اش به تعداد زیاد خانه‌هایی است که در لفافه مشکلات مالکیتی یا صاحبانی که توجیح نیستند، چه اشخاص و چه نهادها در حال ویرانی‌اند.

وی با اشاره به خانه مشکی که بخشی از آن در تملک بنیاد ستاد اجرایی حضرت امام است و بخشی دیگر در تملک شخص حقیقی، گفت::خانه مشکی ظرفیت بالایی برای احیا شدن دارد، این خانه متعلق به کسی است که در تجارت بین الملل اصفهان تاثیرگذار بوده اما حالا این خانه ثبت ملی متروکه و با درهای بسته بر سرهم آوار شده است.

خانه‌های تاریخی ، گنج‌هایی که ارزش‌شان را نمی‌دانند

عضو هیات علمی دانشگاه آزاد خوراسگان معتقد است برای نجات خانه‌های تاریخی اصفهان باید به سراغ تجربه‌های جهانی رفت چرا که خانه‌های تاریخی فقط مختص اصفهان نیست و باید دید تجربه‌های موفق در مواجه با میراث فرهنگی چیست: به طور مسلم نهادهای دولتی به تنهایی نمی‌توانند بدون مشارکت مردمی از عهده حفاظت خانه‌های تاریخی بربیایند.

اشاره قاسمی به تجربه‌هایی است که در قالب شرکت‌های تعاونی و جلب مشارکت‌های مردمی می‌تواند هم فرصت اقتصادی ایجاد کنند و هم به حفظ و احیا خانه‌های تاریخی کمک کنند.

وی اظهارداشت: حتی برخی از سازمان‌ها هم ارزش خانه‌های تاریخی و گنجی که در اختیار دارند را نمی‌دانند. قاسمی خانه انگورستان ملک را در این‌باره مثال می‌زند که در تملک اوقاف است و هیچ برنامه مدیریتی مدونی برای آن وجود ندارد.

این پژوهشگر خانه‌های تاریخی درباره خانه انگورستان ملک افزود: زنده‌یاد میرزا ابراهیم خان کل دنیا را تجارت کرد  و در بوشهر هم عمارت دارد، اما حالا درِ عمارت او در اصفهان بسته است در حالی که اوقاف می‌تواند با تشکیل هیات مدیره‌ای از کارشناسان مختلف گردشگری، میراث فرهنگی و اوقاف  روی این بنا کار کند.

وی مثال‌های بیشتری از خانه‌های تاریخی دارد که با درهای بسته بلااستفاده و در حال متروک شدن هستند: خانه صراف‌کتابی که تملک میراث فرهنگی است. خانه آقای عباس بهشتیان درست پشت مسجد جامع اصفهان که با چندین دوره مرمت وضعیت نابه‌هنجاری دارد و می‌شد آن را تبدیل به مرکز ایکوموس اصفهان و یا مراکز گردشگری کرد. خانه باجغلی  که در تملک صدا و سیما، مرمت‌اش با مشلات اقتصادی  نیمه‌کاره باقی‌مانده است.

قاسمی در پاسخ به اینکه شاید وضعیت خانه‌هایی که او بر می‌شمارد در مقابل خانه‌هایی مثل مشکی و شازده که  مغفول مانده‌اند بهتر باشد گفت: همیشه متروکه شدن، مخروبه شدن است.وقتی خانه‌ای  را رها و متروکه کنی، خواه ناخواه خراب می‌شود.

این پژوهشگر معماری و میراث فرهنگی چالش بزرگ خانه‌های تاریخی را مالکیت‌های چندگانه و وراثی می‌داند که گاه در فرایند خرید خانه‌ها حتی از مرمت خانه‌ها کار را دشوارتر می‌کند.

از فراز و فرود یک تجربه

دکتر محمدرضا قانعی یکی از اولین کسانی است که در ایران و اصفهان اقدام به خرید و احیای یک خانه تاریخی در سال‌های ابتدایی دهه هفتاد کرد؛ سال‌هایی که هم‌زمان بود با تخریب حمام خسرو ‌آقا، سال‌هایی که به گفته قانعی مدیران اصفهان ارزشی برای آثار تاریخی شهر قائل نبودند و برخلاف میل مردم، شبانه حمام خسرو آقا در نزدیکی میدان نقش جهان  را دست هایش را در هم و تخریب کردند.

قانعی از تجربه‌اش در همان سال‌ها گفت؛ اینکه مدیر وقت میراث با اینکه معتقد بود خانه‌های تاریخی ارزشمنداند اما به او گفته بود خانه تاریخی را گران خریده. قانعی با این تجربه برخلاف مریم قاسمی معتقد است تعدد مالکین خانه‌های تاریخی بهانه‌ای ست در دست مدیران نهادها تا خانه‌ها را ارزان بخرند و این برای برخی از وراث قابل تحمل نیست.

قانعی با اشاره به تاخیر چهل ساله در خصوص خانه‌های تاریخی افزود: نسل جدید ما هیچ خاطره‌ای از خانه‌های ۲ نسل قبل‌اش ندارد و همین موجب شده جوان‌ها و توریست‌ها دنبال بافت اصفهان باشند.  اصفهان به دید همه فقط  میدان نقش جهان  و مسجدهای تاریخی نیست، آنها دنبال خانه‌هایی هستند که عمده بافت اصفهان را تشکیل می‌دهند.

وی در مقابل این نگاه که برای برخی از خانه‌های تاریخی دیگر کاری نمی‌توان از پیش برد و فاتحه آنها خوانده شده، آن را دیدگاهی منفی می‌پندارد و معتقد است هرچیزی که از گذشته باقی بماند ارزشمند است و می‌توان دست به بازآفرینی و احیا زد.

الگوهای جهانی، فرصتی برای خانه‌های تاریخی اصفهان

قانعی در این‌ باره تجربه خودش را دارد. وی خانه‌ای که سال‌ها پشت میدان نقش جهان و مسجدعباسی متروک و ویران شده بود را بازآفرینی کرد. خانه‌ای که خرده مالک‌های زیادی داشت و چندین نسل بین وارثان چرخیده بود را نه به تنهایی بلکه در قالب یک شرکت تعاونی که خودش آستین‌ها را برای تاسیس‌اش بالا زد خریداری و با بازآفرینی تبدیل به هتلی کرد که حالا یکی از زیباترین هتل‌های سنتی اصفهان در دو قدمی میدان نقش جهان است.

وی در این ‌باره گفت: این دیدگاه وجود داشت که دیگر چیزی از این خانه نمانده است. فقط من، عزم این کار را داشتم، اما واقعیت این بود که توان مالی خریدش را هم نداشتم، چرا که خرید و هم مرمت و تجهیز بنا پول می‌خواست. به همین دلیل الگویی که در دنیا هست را پیش گرفتم و با تشکیل یک “شرکت همکاری ” توانستیم ملک را بخریم و تبدیل کنیم به هتلی که علاوه بر اینکه خانه تاریخی را احیا کرده بلکه سهامداران آن از ارزش افزوده این هتل منتفع می‌شوند.

وی افزود: این اقدام می‌تواند این باور را ایجاد کند که اگر بخواهیم می‌توانیم با تشکیل شرکت‌های تعاونی خانه‌های تاریخی را ضمن نجات بخشی، در راستای گردشگری پایدار و عرصه اقتصادی آن فعال کنیم.

اشاره قانعی به شرکت‌ها و نهادهایی است که در بخش خصوصی و عمومی در بسیاری از شهرهای دنیا در بسیاری از طرح های بازآفرینی وجود دارند. شرکت‌هایی که به عنوان نهادهای میانی دست به توسعه می‌زنند؛ اما نه توسعه از جنس تخریب و ساخت و ساز بلکه توسعه و رونق‌بخشی در میراث فرهنگی.

الگویی که وی معرفی می‌کند می‌تواند در جهت صحیح به نفع میراث فرهنگی و خانه‌های تاریخی باشد اما او یک روایت دیگر هم از این الگو در شهر اصفهان دارد؛ شرکت‌هایی که کارشان در این سال‌ها برای اصفهان تخریب و ساختن  بناهایی بوده که حالا در مرکز توریستی اصفهان مانند دژ نظامی نتوانسته هیچ پیوندی با بافت تاریخی شهر داشته باشد و بلکه سکته ای هم برای آن بوده است.

قانعی در این‌ باره گفت: شرکت‌ها و نهادهایی که برای احیا و حفظ میراث فرهنگی اقدام می‌کنند کارشان تخریب و بساز و بفروش نیست. این شرکت‌های تعاونی کارشان در مقابل شرکت‌هایی است که زیرمجموعه شهرداری اند و جهان‌نما ساختند و کارخانه شهرضا نو را خریداری و ویران کردند.

این شهرساز معتقد است در عصر فراخرد باید اندیشید و کاربری‌ها و فعالیت‌های نوتر ایجاد کرد؛ فعالیت‌هایی که به طور عمده در ادامه حیات شهری با مشارکت مردم اند؛ یک فضای خلاق شهری در جهت تعمیق روابط شهروندی و اجتماعی.

تلاش خبرنگار ایرنا برای اخذ اطلاعات بیشتر از اداره‌کل میراث فرهنگی استان اصفهان برای تکمیل این گزارش بی‌نتیجه ماند.

استان اصفهان دارای بیش از ۶۰۰ خانه تاریخی است که بیش از نیمی از آنها در شهر اصفهان قرار دارد.
هفت اثر از آثار تاریخی اصفهان به نام‌های میدان نقش جهان، کاخ چهلستون، باغ فین کاشان و مسجد جامع و سه قنات به نام‌های وزوان، مزدآباد و مون به ثبت جهانی رسیده و کانون توجه گردشگران داخلی و خارجی است.

استان اصفهان به عنوان قطب گردشگری کشور بیش از ۲۲ هزار بنا و اثر تاریخی این استان شناسایی شده و یکهزار و ۸۵۰ مورد آن به ثبت ملی و چهار اثر آن به نام‌های میدان امام (نقش جهان)، کاخ چهلستون، باغ فین کاشان و مسجد جامع به ثبت جهانی رسیده است.

منبع:ایرنا

اصفهان مهمان می‌پذیرد

تلاش مسئولان استان اصفهان برای بازگشایی هتل‌ها و مراکز گردشگری و اقامتی از ۱۳ اردیبهشت‌ماه رسانه‌ای شد و آن‌طور که رئیس جامعۀ مهمان‌پذیران استان اعلام می‌کند، همان روز نیز دستور بازگشایی این مراکز به‌شرط استفاده از ۵۰ درصد ظرفیت، از سوی ستاد مبارزه با بیماری کرونا صادرشده است.

۱۳ اردیبهشت‌ماه، استاندار اصفهان طی نامه‌ای به وزیر میراث فرهنگی گردشگری و صنایع‌دستی، خواستار بازگشایی هتل‌ها و مراکز گردشگری این خطه با رعایت تمامی موازین و دستورالعمل‌های بهداشتی شد. عباس رضایی در این نامه خطاب به علی‌اصغر مونسان، ضمن ذکر مصیبتی که به سبب تعطیلی‌ها بر سر استان اصفهان آوار شده بود، از ضربات جبران‌ناپذیر ویروس کرونا بر پیکرۀ صنعت گردشگری گفت و ۱۰ پیشنهاد را مطرح کرد:

۱- صدور دستور بازگشایی مجدد هتل‌ها و مراکز اقامتی، دفاتر خدمات مسافرتی با رعایت کامل جوانب بهداشتی پرسنل و مسافر و نیز رعایت دقیق پروتکل‌های بهداشتی و فاصله‌گذاری اجتماعی

۲- ارائه تسهیلات بانکی بدون بهره و کم‌بهره (تک‌رقمی) همراه با تنفس بازپرداخت یک‌ساله به هتل‌ها و مراکز اقامتی، دفاتر خدمات مسافرتی و جهانگردی، راهنمایان فعال توربر گردشگری، هنرمندان، تولیدکنندگان و فروشندگان صنایع‌دستی با تایید و رتبه‌بندی اتحادیه و انجمن‌های صنفی مربوطه و معرفی میراث فرهنگی و نظارت و پایش استانداری بدون بروکراسی اداری

۳- معافیت کامل مالیاتی و سهم بیمه کارفرما از شروع تا پایان بیماری کرونا

۴- حمایت ویژه و مؤثر دولت از صنعت گردشگری، هتل‌داری، تولید و فروش صنایع‌دستی با استفاده از توان بالقوه وزارت امور خارجه در خارج از کشور و در راستای تحقق فرمایش معلم معظم رهبری در خصوص جهش تولید

۵- حمایت مؤثر دولت از خرید تضمینی صنایع‌دستی کیفی تولیدی هنرمندان هنرهای صنایع‌دستی و هنرهای سنتی و الزام وزارتخانه‌ها، نهادها، سازمان‌ها و شرکت‌های دولتی برای عملیاتی کردن این طرح با درصدی از بودجه‌های عمرانی که در سنوات قبل نیز روال بوده است‌.

۶- حمایت مؤثر دولت از فراهم نمودن زیرساخت‌های تجارت الکترونیک در حمایت از تولیدکنندگان، فروشندگان و هنرمندان صنایع‌دستی

۷- صدور دستور ممانعت از حذف ماده ۱۴۲ قانون مالیات‌های مستقیم

۸- حمایت مؤثر دولت از برگزاری هفته‌های فرهنگی، هنری و گردشگری استان‌های محوری مانند اصفهان در کشورهای دوست و هدف با مسئولیت و برنامه‌ریزی استان‌ها و تمرکززدایی از مرکز

۹- اختصاص بخشی از بودجه وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها و نهادها برای ترغیب و الزام به سفرهای زیارتی، سیاحتی داخلی برای ایجاد روحیه نشاط اجتماعی در مردم و فعالیت مجدد چرخه گردشگری و باز فعال نمودن مشاغل مرتبط با این حوزه

۱۰-  ایجاد صندوق حمایت و جبران خسارت از تأسیسات گردشگری، دفاتر خدمات مسافرتی و هنرمندان و تولیدکنندگان صنایع‌دستی و راهنمایان گردشگری با مشارکت دولت، اتحادیه، انجمن‌های صنفی  و اتاق بازرگانی برای جبران خسارت‌های ناشی از شرایط ویژه.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان اصفهان نیز ۱۳ اردیبهشت‌ماه اعلام کرد که با توجه به فعال شدن تدریجی کسب‌وکارها در کشور از تاریخ ۲۳ فروردین، در تلاشیم تا از مجموع هفت جامعه فعال گردشگری استان، واحدهای اقامتی استان بتوانند به‌تدریج فعالیت‌های خود را در راستای خدمات‌رسانی آغاز کنند.

به فاصلۀ یک روز، رئیس اتحادیۀ هتلداران استان اصفهان با بیان اینکه طی دو ماه گذشته جامعۀ هتلداران حدود یک‌صد میلیارد ضرر مالی و ۳۰ تا ۴۰ درصد تعدیل نیرو داشته‌اند، اعلام کرد که فعالیت هتل‌ها، هتل آپارتمان‌ها و اقامتگاه‌های سنتی این استان از امروز، ۱۴ اردیبهشت‌ماه به‌شرط کار با ۵۰ درصد ظرفیت آغاز شده است.

رئیس اتحادیه مهمان‌پذیران استان اصفهان نیز در گفت‌وگو با ایسنا از بازگشایی مهمان‌پذیرها خبر داد و گفت: طبق مصوبه ستاد مبارزه با بیماری کرونا از ۱۳ اردیبهشت‌ماه کلیه مراکز اقامتی در استان اصفهان شروع به کار کرده‌اند و مجازند با ۵۰ درصد ظرفیت خود اقدام به پذیرش کنند.

اسدالله عدالت پناه ادامه داد: البته این پذیرش حتماً باید همراه با رعایت پروتکل‌های بهداشتی باشد و به همین دلیل برای مثال اتاقی که در اختیار یک مهمان بوده تا ۲۴ ساعت بعد از تخلیه به فرد دیگری داده نمی‌شود.

وی با اشاره به اینکه بازار اکنون از مواد ضدعفونی اشباع‌شده و می‌توان به‌راحتی وسایل لازم برای پیشگیری از شیوع ویروس کرونا را تهیه کرد گفت: جامعه مهمان پذیران استان اصفهان در این دو ماه تعطیلی بیش از دو میلیارد تومان ضرر کرده و اکنون نیز به خاطر ماه رمضان فصل گردش و تفریح نیست و شلوغی‌ای نداریم اما پیش‌بینی می‌کنیم که برای عید فطر به‌ویژه اگر سهمیه بنزین سفر اختصاص داده شود، شاهد تحولی در این زمینه باشیم.

به گزارش ایسنا، همۀ این سخنان یک پیام واحد دارد: اصفهان به خاطر ضررهای ناشی از تعطیلی، از امروز ولو کم اما مهمان می‌پذیرد. با توجه به این‌که مدیر بهداشت محیط مرکز بهداشت استان اصفهان خبر داده اصفهان همچنان در وضعیت قرمز شیوع ویروس کرونا قرار دارد و از اینکه مردم فکر می‌کنند همه چیز به حالت عادی برگشته اظهار تأسف کرده است، باید امیدوار بود این تصمیم، منجر به عادی سازی بیشتر و در نتیجه شیوع گسترده‌تر ویروس کرونا نشود. در صورت بهتر شدن شرایط نیز انتظار می‌رود، بر سایر پیشنهادات استاندار اصفهان به سرعتِ اجرایی شدن پیشنهاد نخست، جامۀ عمل پوشانده شود.

منبع:ایسنا

معرفی مسجد امام در شهر اصفهان

مسجد امام‌، در اصفهان، یکی‌ از مهم‌ترین‌ بناهای عصر صفویه است که‌ پیش‌تر به‌ نام‌های مسجد شاه‌، مسجد سلطانی‌ جدید و جامع‌ِ عباسی‌ شهرت‌ داشت‌. این بنا از شاهکارهای معماری، کاشی‌کاری و نجاری در قرن یازدهم هجری است. مسجد امام، نمایانگر اوج هزار سال مسجدسازی در ایران به شمار می‌رود.
تاریخچه مسجد امام اصفهان:
مسجدشاه که به نام‌های مسجد سلطانی، مسجد جامع عباسی و از پس از انقلاب ۱۳۵۷ ایران به مسجد امام نیز شهرت دارد، مهم‌ترین مسجد تاریخی اصفهان و یکی از مساجد میدان نقش جهان است که در طی دوران صفوی ساخته شد و از بناهای مهم معماری اسلامی ایران به‌شمار می‌رود. این بنا شاهکاری جاویدان از معماری، کاشی‌کاری و نجاری در قرن یازدهم هجری است. مسجدِشاه در تاریخ ۱۵ دی ۱۳۱۰ با شمارهٔ ثبت ۱۰۷ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است. آن همراه با میدان نقش جهان، به عنوان یکی از میراث جهانی یونسکو ثبت شده‌است.

بنای کنونی در ضلع جنوبی میدان نقش جهان واقع گردیده و از نظر ویژگی‌های معماری، تزیینات غنیّ و آثار نفیس دیگر از برجسته‌ترین آثار معماری ایران است. بنای آن در سوّمین مرحله از اجرای طرح میدان نقش جهان به فرمان شاه عبّاس بزرگ (سال ۹۹۶–۱۰۳۸ق/ ۱۵۸۸–۱۶۲۹م) آغاز گردیده و در دورة شاه‌صفی (سال ۱۰۳۸–۱۰۵۲ق/ ۱۶۲۹–۱۶۴۲م) به پایان رسیده‌است. سنّت‌های شکل‌دهی، آرمان‌ها، شعایر و مفاهیم دینی، نقشه که از انواع قدیمی تر و ساده‌تر به آرامی کمال یافته، عناصر بزرگ ساختمانی و تزیینات همه در مسجد شاه با عظمت و شکوهی، که آن را در شمار عظیم‌ترین بناهای جهان قرار داده، تحقّق و یافته‌است.

سازندگان مسجد امام اصفهان:
معمار مهندس آن استاد علی‌اکبر اصفهانی و ناظر ساختمان محب‌علی بیک الله بوده‌اند؛ و خوشنویسانی چون علیرضا عباسی، عبدالباقی تبریزی، محمد رضا امامی، محمد صالح امامی در آن کتیبه نگاری کرده‌اند.

ویژگی های ظاهری مسجد امام اصفهان :
مسجد امام یک گنبد اصلی، 4 مناره و 2 شبستان در شرق و غرب دارد و از اطراف با 4 ایوان و حیاط در بر گرفته شده است. محراب مرمری یکپارچه این مسجد زیباترین محراب در میان مساجد هم‌دوره است. در دوره صفویان، دو سوی مسجد دو مدرسه برای تحصیل طلاب علوم دینی تاسیس شد که یکی را سلیمانیه و منسوب به شاه سلیمان نامیدند و دیگری پس از تعمیرات دوران ناصرالدین شاه، مدرسه ناصریه نام گرفت.

باهدف صرفه‌جویی در زمان و هزینه، تکنیک نوین هفت‌رنگ برای کاشی‌های این مسجد به کار گرفته شد. استفاده از آثار هنرمندان بنام خوش‌نویس، منبت‌کار و سنگ‌تراش به تزیینات این بنا ارزشی ویژه بخشیده است.

با وجود تعدد استادکاران و هنرهای به کار رفته در ساخت مسجد، هویت واحد و یکپارچه‌اش برای هر بیننده‌ای شگفت انگیز است. انگار تمام این مسجد را یک نفر ساخته است و نمازگزارانش را نیز به سوی این وحدت روح سوق می‌دهد. بنابه گزارش‌ها، مسجد با 18 میلیون قطعه آجر و 475 هزار کاشی ساخته و آراسته‌ شده است. در بخش پایینی دیوارها از قطعات بزرگ و یکپارچه سنگ مرمر تراش‌خورده، بهره گرفته‌اند. این سنگ ها از معدنی در حاشیه اصفهان تهیه شده‌ که کشف آن اتفاقا همزمان با ساخت بنا بوده است.

تمام مسجد دارای تناسبی شاهانه بوده و بر شالوده‌ای وسیع بنا گردیده‌است. قوس نیم گنبد سردر خارجی در میدان ۲۷ متر بلندی دارد و بلندی مناره‌ها در حدود ۳۳ متر است. مناره‌های بالای شبستان از آن هم بلندتر است، در حالی که گنبد روی آن بلندتر از همه قرار واقع گردیده‌است. جلوخان، که خود تقریباً ساختمانی است، حالتی دعوت‌کننده دارد که جمعیّت بیرو ن را به پناه، امنیّت و تجدید قوا در مسجد فرا می‌خواند.

نمای حیاط به دالان‌ها، طاقچه‌ها، توده‌های مقرنسهای روشن و نوارهای درازی از کتیبه‌های سفید درخشان آراسته‌است و سراسر آن از کاشی‌های هفت رنگ الوان پوشیده شده که مایه‌های آبی بر بالای پوشش زیرین مرمر با مایه‌های طلایی مستولی است.

دو قابی که در دو طرف مدخل واقع شده طرح سجاده را دارد که نمازگزار بر آن نماز می‌خواند. در فاصله‌ای بیشتر حجم جالب توجه این نما، که گاه بر اثر رنگ آبی درخشانش حالتی تقریباً اثیری پیدا می‌کند، کاملاً بر میدان مسلط است و در تضاد با کاخ برازنده شاهی، برتری خیره‌کننده دین را بر قدرت دنیوی و اهمیت اساسی دین را در زندگی شهر نشان می‌دهد.

جلوخان رو به شمال است، همچنانکه ضرورت میدان بوده، ولی از آنجا که محراب می‌باید رو به قبله باشد (یعنی شمال شرقی به جنوب غربی) برای جلوگیری از قناس شدن سلیقه و دقت زیادی لازم بود. این مشکل با موفقیت حل شده. شخص از جلوخان وارد دهلیزی عالی می‌شود که از ویژگی‌های بناهای تاریخی ایران از زمان‌ها قدیم بوده‌است. این دهلیز مدور است و از این رو هیچ جهتی ندارد و می‌تواند مانند پاشنه‌ای باشد که محور بنا بر روی آن بچرخد. دهلیز رو به طاق بلند ایوان شمالی باز می‌شود و از عمق تاریک آن انسان ناگهان حیاط روشن از آفتاب را می‌بیند. در آن سوی حیاط سر در وسیع شبستان قرار دارد، دروازه‌ای به جهان دیگری از شکوه و قدرت متمرکز.

مسجد از مساجد چهار ایوانی است، میانسرای مسجد،تناسبات شش پهلوی منتظم را دارد. در دو گوشة جنوب شرقی و جنوب غربی صحن مسجد دو مدرسه بنام ناصری و سلیمانیه وجود دارد. اولی به دست ناصرالدین شاه و دومی به دست شاه سلیمان تعمیر شده‌اند.

در مدرسه جنوب غربی مسجد، قطعه سنگ ساده‌ای به شكل شاخص در محل معینی تعبیه شده است كه ظهر حقیقی اصفهان را در چهار فصل نشان می‌دهد و چنانكه می‌گویند محاسبة آن را «شیخ بهائی» دانشمند و فقیه و ریاضیدان معروف عهد شاه عباس انجام داده است. سطح فوقانی این شاخص به شكل مثلث قائم‌الزاویه است كه وتر مثلث در جهت طرفی است كه ظهر را تعیین می‌كند و یك ضلع مجاور زاویه­ی قائمه وصل به دیوار است و ضلع دیگر نماینده قبلة مسجد است.

گنبد بزرگ مسجد، دو پوسته ی گسسته است.آهیانه‌ی آن ( آهیانه به معنی جمجمه‌است. در گنبدهای دوپوسته پوشش زیرین را هم به این نام می‌خوانند)، گنبد سبویی است چون دهانه ی آن بزرگ بوده و نزدیک به ۲۰ متر است، از مهمترین گنبدهای دوپوش بوده، فضای خالی بین دوپوش چوب بست‌هایی قرار گرفته است،” خود” آن “گنبد ناری” است.

از نكات جالب این مسجد انعكاس صوت در مركز گنبد بزرگ جنوبی آن است، ارتفاع گنبد عظیم از سطح زمین ۵۲ متر و ارتفاع مناره‌های داخل آن ۴۸ متر و ارتفاع مناره‌های سردرآن در میدان نقش جهان ۴۲ متر است.

سنگاب‌ های مسجد امام اصفهان:
مجموعا هفت سنگاب در مسجد امام وجود دارد:

– سنگاب در ورودی: این سنگاب بر روی پایه‌ ای هشت‌ ضلعی در برابر درِ ورودی مسجد قراردارد، و از سنگ یشم ساخته ‌شده ‌است. کتیبه ‌ای بر روی این سنگاب وجود ندارد، و بر سطح خارجی آن، با فاصله‌ای از لبه، نقش های برجسته گل و بته کنده ‌کاری شده ‌است. از اواخر دهه ۱۳۷۰ حفاظی چوبی برای جلوگیری از آسیب‌های احتمالی دور سنگاب نصب شده ‌بود که در سال ۱۳۸۹ با حفاظی شیشه ‌ای تعویض شد. با وجود حفاظ امکان لمس سنگاب وجود ندارد.

– سنگاب چهلستون غربی: این سنگاب هم از سنگ یشم ساخته ‌شده و بر پایه ‌ای هشت ضلعی در میان دو مربع سنگی پاشویه ‌دار قرار گرفته ‌است. علاوه بر نقش‌های گل و بته در سطح خارجی سنگاب، در اطراف لبه آن اشعاری به خط نستعلیق بصورت برجسته کنده‌ کاری شده ‌است، و در بین بیت‌ های شعر اصلی، جملات شعرگونه دیگری در وصف علی نگاشته ‌شده‌ اند.

– سنگاب چهلستون شرقی: این سنگاب از جنس سنگ آهک است و به این دلیل دارای نقش و رگه‌های طبیعی است. پایه آن هشت‌ گوش است و در میان دو پاشویه چهارگوش قرار دارد.

– سنگاب گنبد غربی: این سنگاب از جنس سنگ مرمر است و پایه ‌ای چهارگوش دارد که در میان دو پاشویه قرار گرفته ‌است. آب اضافی که از سنگاب بیرون می ‌ریخته در پاشویه‌ ها جمع می‌ شده ‌است. به علت نرم بودن جنس سنگ مرمر، در طول زمان مردم یادگاری هایی بر روی این سنگاب نوشته ‌اند.

– سنگاب گنبد شرقی: این سنگاب قرینه سنگاب گنبد غربی است، و دارای همان جنس، شکل، و خصوصیات نصب است.

– در دالان مشرف به حیاط در گوشه جنوب غربی مسجد سنگابی وجود دارد که این جملات بر روی آن حک شده‌ اند : «وقف حضرت امام حسین کرد این حوض را هرکه طمع کند به لعنت خدا گرفتار شود. سنه ۱۹۰۱». به نظر میرسد که سنگتراش تاریخ را اشتباه حکاکی کرده ‌باشد و تاریخ درست احتمالا سال ۱۰۹۱ (قمری) است که برابر سال ۱۰۵۹ (خورشیدی) و مصادف با حکومت شاه سلیمان خواهد بود.

– در انتهای شرقی مدخل اصلی مسجد سنگاب دیگری قرار دارد که شبیه به سنگاب دالان جنوب غربی است، و دارای چند نقش ساده و ناقص بر بدنه و برجستگی جای کاسه آب است. این سنگاب بر روی پایه گردی قرار دارد.

وقایع تاریخی مسجد امام اصفهان:
روی سردر ورودی مسجد اثر سه گلوله به چشم می‌خورد که آن را به زمان جنگ با اشرف افغان یا حمله روس‌ها نسبت می‌دهند. مسجد در سال‌های استبداد صغیر یعنی اواخر قاجار، پایگاهی برای مبارزه بوده است. بنابه گفته عبدالمهدی رجایی، نویسنده تاریخ مشروطیت اصفهان، ماجرا از آنجا آغاز شد که صارم‌الدوله، پسر ظل‌السلطان و نوه ناصرالدین شاه، مادر خود را که به منزل نورالله نجفی اصفهانی پناه برده بود با گلوله کشت.

این رویداد مردم اصفهان را به خشم آورد و آنان در سال 1286 خورشیدی یعنی 110 سال پیش در مسجد تحصن کردند. پس از آن نورالله نجفی و آقانجفی، روحانی شیعه، که از مجاهدان مشروطه بودند کنترل مسجد را به دست گرفتند و با ورود مجاهدان بختیاری به رهبری ضرغام‌السلطنه حاکمیت استبدادی ظل‌السلطان قاجار بر اصفهان پایان یافت. شاید بد نباشد بدانید مسعود میرزا ظل‌السلطان، پسر بزرگ ناصرالدین شاه، همان کسی است که در حاکمیت 34 ساله خود بر اصفهان برای اثبات قدرتش بیش از 50 اثر تاریخی، بنا و باغ صفوی را ویران کرد.

بخش های مختلف مسجد امام اصفهان:
در تصویر زیر یک عکس هوایی از مسجد امام را می‌بینید. برای آنکه تصویر اولیه‌ای از مسجد در ذهن داشته باشید بخش‌های مختلف این مجموعه را با شماره‌های زردرنگ مشخص کرده‌ایم که همینجا آنها را فهرست می‌کنیم

1- گنبد که گنبدخانه و صحن اصلی مسجد در زیر آن قرار گرفته است.
2- منار اصلی مسجد که در راستای قبله ساخته شده است.
3- منار سردر مسجد که در راستای میدان نقش جهان قرار دارد.
4- ایوان‌های چهارگانه اطراف حیاط که با فلش زردرنگ مشخص شده‌اند.
5- شبستان غربی
6- شبستان شرقی
7- مدرسه سلیمانیه
8- مدرسه ناصریه

آدرس میدان امام اصفهان:
اصفهان، ضلع جنوب میدان نقش جهان

منبع:بیتوته

اصفهان را در قرنطینه مجازی ببینید

شهر اصفهان با بناهای تاریخی بی‌شمار یکی از مقاصد گردشگری ایران است، این روزهای شیوع بیماری کرونا و همزمانی با نوروز فرصت دیدار از این شهر را مختل کرد. مدیران گردشگری اصفهان گرچه دیرهنگام اما امکان بازدید مجازی از برخی بناهای تاریخی را مهیا کردند و شهرداری و اداره میراث فرهنگی برای محقق شدن آن همکاری می‌کنند.

به گزارش همشهری‌آنلاین به نقل از ایرنا، اصفهان یکی از شهرهای مقصد گردشگران است. بناهای تاریخی زیادی دارد و نوروز فرصت خوبی برای دیدار از این شهرموزه بود. تعطیلات کرونایی اما این فرصت را با چالش جدی روبه رو کرد. برای قطع زنجیره انتقال کرونا نه فقط در اصفهان که در دنیا بسیاری از اماکن تاریخی و فرهنگی تعطیل و شهرهای زیادی نیمه‌ قرنطینه شدند.

اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، شهرداری و اوقاف، مدیریت بسیاری از مکان‌های تاریخی و موزه‌ها را در شهر اصفهان بر عهده دارند اما مدیران این نهادها تا پیش از غافلگیری کرونا برنامه‌ای مدون یا پیش‌بینی‌ برای تورهای مجازی نداشتند و بنابراین همزمانی قرنطینه کرونایی و تعطیلات نوروزی در بازار گرم بازدیدهای مجازی آنها را غافلگیر کرد.

فرصتی که کرونا به بازدید مجازی اصفهان داد

تعطیلات و قرنطینه کرونایی مسئولان گردشگری، میراث فرهنگی و شهرداری  اصفهان را با این پرسش مواجه کرد که برای مواقع اضطرار تا چه اندازه می‌توانند همکاری و همیاری داشته باشند!؟ در واقع قرنطینه خانگی و تشویق مردم به ماندن در خانه در ایام نوروز و استفاده از پتانسیل فضای مجازی، مدیران را با این چالش روبه رو ساخت که تا چه اندازه برای شرایط پیش‌بینی نشده آمادگی دارند!؟

اولین گام مدیران فرهنگی شهرداری اصفهان و اداره کل میراث فرهنگی و گردشگردی این شهر انتشار کلیپ‌ها، پادکست‌ها و عکس‌هایی در معرفی جاذبه‌های تاریخی و نقاط مختلف استان اصفهان بود که نمی‌توانست تعریف تور مجازی را داشته باشد و بیشتر پر کردن جای خالی آن بود. اما از نیمه‌های تعطیلات نوروز اداره میراث فرهنگی توانست در همکاری با شهرداری‌های استان اصفهان و بخش خصوصی این خلا را تا حدودی پر کند.

استفاده از پتانسیل بخش خصوصی و همکاری نهادهای مدیریتی دخیل در گردشگری مثل شهرداری و اداره میراث فرهنگی در شرایط کرونایی می‌توانست جای خالی تورهای مجازی را پر کند تا ضمن تشویق مردم به ماندن در خانه‌ها تلنگری باشد در استفاده از فناوری‌های روز دنیا برای معرفی هرچه بیشتر بناها و جاذبه‌های تاریخی شهر توریستی اصفهان.

در روزهای پایانی اسفند روابط عمومی اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان، اداره هنری و اداره گردشگری سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری اصفهان جداگانه تلاش کردند با  نماهنگ، گوگل استریت ویوو(نمای خیابانی) جای خالی تورهای مجازی را پر کنند اما در ادامه راه و در نیمه نوروز اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اصفهان با پیشنهاد همکاری برای فراهم کردن امکان بازدید از بناهای تاریخی اصفهان، توانست مشارکت شهرداری و بخش خصوصی را جلب کند.

همیاری بخش خصوصی، شهرداری و اداره گردشگری میراث اصفهان

سیدعلی صالح درخشان، معاونت گردشگری اداره کل میرث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اصفهان گفت: وقتی امسال با سفر نکردن به استان اصفهان مواجه شدیم پویشی با عنوان “سفرهای مجازی” در معاونت گردشگری وزارت میراث فرهنگی راه‌اندازی شد و در استان اصفهان عمده شهرداری‌ها در این  طرح مشارکت کردند.

آن‌طور که صالح درخشان  گفته است: معاونت گردشگری میراث اصفهان این ایده را پیگیری کرده که با مشارکت شهرداری‌های استان بازدیدهای مجازی را راه‌اندازی کند.

وی دراین‌باره افزود: با تعطیلات و قرنطینه کرونایی، اداره میراث فرهنگی و گردشگری بر آن شد تا با کمک دستگاه‌های دیگر مثل شهرداری‌ها در این شرایط برای بازدیدهای مجازی اقداماتی داشته باشد.

صالح درخشان اظهار کرد: استان اصفهان ۱۰۸ شهرداری دارد که به طور قطع بضاعتشان حتی قابل قیاس با وزارتخانه میراث فرهنگی و گردشگری هم نیست. بنابراین برای این حجم کار ایده مشارکت و همکاری با شهرداری‌ها را پیشنهاد دادیم.

در ابتدای راه‌اندازی پویش سفر مجازی اداره میراث فرهنگی و گردشگری اصفهان بیشتر از کلیپ‌ها و تصاویر برای بازدیدهای مجازی استفاده می‌کرد اما به مرور و در اواسط نوروز با جلب مشارکت بخش خصوصی و شهرداری‌ها توانست کیفیت بازدید مجازی را بالا ببرد و با بهره‌گیری از عکس‌های ۳۶۰ درجه و استریت ویوها امکان تور مجازی از برخی مکان‌های تاریخی را فراهم کند.

صالح درخشان آنچه در فضای مجازی و کانال‌های پیام‌رسان اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری با عنوان بازدیدهای مجازی از جاذبه‌های تاریخی و گردشگری اصفهان بارگزاری شده را حاصل همکاری جمعی می‌داند.

وی در ادامه افزود: در پویش سفر مجازی شهرداری‌های اصفهان  خیلی خوب استقبال کردند و  بدین ترتیب با مشارکت شهرداری‌ها و بخش خصوصی کیفیت بازدیدهای مجازی بالاتر رفت.

قدم زدن بر روی خواجو با چشم‌انداز خیابانی در نقشه گوگل

علیرضا مساح، رئیس اداره گردشگری شهرداری اصفهان بارگذاری بازدیدهای مجازی در سایت‌های داخلی کشور را پاسخگو نمی‌داند و معتقد است بهترین کار برای بازدید مجازی بناهای تاریخی این است که آنها را در نقشه گوگل(گوگل مپ) بارگزاری کنیم تا برای بازدیدکننده‌ها از هر کجای دنیا قابل جستجو باشد و با فعال کردن حالت چشم‌انداز خیابانی(استریت ویو) بنا را بازدید کنند.

وی همچنین اضافه کرد: بعضی بناها مانند کلیسای بیت‌اللحم فضای داخلی فوق‌العاده‌ای دارند و بنابراین به جای چشم‌انداز خیابانی عکس ۳۶۰ درجه از داخل بنا تهیه می‌شود.

مساح بیان کرد: شهرداری با بخش خصوصی قرارداد بسته تا به صورت پیمانکار این تورمجازی را آماده و در گوگل قابل دسترس کند. بنابراین در زمان حاضر هر کسی از هرجایی می‌تواند با جستجو و فشردن این لینک‌ها در نقشه گوگل بازدید مجازی داشته باشد.

تهیه چشم‌انداز خیابانی برای بازدید مجازی برخی از بناهای تاریخی اصفهان ازسوی شهرداری در روزهای پایانی اسفند انجام شده است.

مساح در این‌باره گفت: بازدیدهای مجازی در فرصت کوتاه تعطیلات و روزهای کرونایی به شکل محدود انجام شده و انتشار آنها بر روی کانال‌های اطلاع‌رسانی بازخورد خوبی داشته است.

مصاح با اشاره به اینکه تهیه چشم‌انداز خیابانی موزه‌های اصفهان را نیز در بازدیدهای مجازی پیش‌بینی کرده‌اند، گفت: به دلیل تعطیلی موزه‌ها در دوهفته پایانی اسفند نتوانستیم بازدید مجازی طراحی کنیم اما به زودی چشم‌انداز خیابانی آنها را نیز خواهیم داشت.

بنا به گفته رئیس اداره گردشگری شهرداری اصفهان با توجه به اینکه موزه‌های اصفهان در اختیار شهرداری هستند برنامه تور مجازی از موزه‌های این شهر نیز در دست اقدام قرار می‌گیرد.

تور مجازی شماری از بناهای تاریخی اصفهان

در شرایطی که بازدید از بسیاری بناها و مکان‌های تاریخی و گردشگری غیرممکن شده، برای مهار اپیدمی کرونا بسیاری از سفرها ممنوع شده و تعداد زیادی از موزه‌ها و مکان‌های فرهنگی و تاریخی در دنیا امکان بازدید مجازی را برای علاقه‌مندان فراهم کرده‌اند. در تهران و برخی از شهرهای ایران نیز امکان بازدید مجازی فراهم شده است.

در نوروز و روزهای نیمه‌قرنطینه امکان بازدید مجازی از برخی موزه‌های پایتخت مانند باغ موزه قصر، مجموعه موزه ملی، موزه رضا عباسی، موزه ملی قرآن، مجموعه تاریخی فرهنگی سعدآباد و کاخ موزه نیاورن فراهم بود.

در اصفهان نیز هم اکنون بازدید مجازی از موزه موسیقی، پل خواجو، کاخ‌موزه چهلستون، عمارت هشت بهشت، کلیسای بیت‌اللحم، تخت‌فولاد، خانه تاریخ جواهری، میدان جلفا، تیمچه ملک، محراب الجایتو، مسجد حکیم و سردرجورجیر، مدرسه چهارباغ، خانه مشروطه، سردر قیصریه، مقبره سلطان بخت‌آغا در کانال‌های اطلاع‌رسانی اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اصفهان مهیاست و شماری از بناهای تاریخی این شهر هم بر روی گوگل مپ و بدون نیاز به دسترسی به سایت‌های داخلی قابل بازدید هستند.

استان اصفهان دارای بیش از ۶۰۰ خانه تاریخی است که بیش از نیمی از آنها در شهر اصفهان قرار دارد.

۷اثر از آثار تاریخی اصفهان به نام‌های میدان نقش جهان، کاخ چهلستون، باغ فین کاشان و مسجد جامع و سه قنات به نام‌های وزوان، مزدآباد و مون به ثبت جهانی رسیده و کانون توجه گردشگران داخلی و خارجی است.

استان اصفهان به عنوان قطب گردشگری کشور بیش از ۲۲ هزار بنا و اثر تاریخی این استان شناسایی شده و یکهزار و ۸۵۰ مورد آن به ثبت ملی و چهار اثر آن به نام‌های میدان امام (نقش جهان)، کاخ چهلستون، باغ فین کاشان و مسجد جامع به ثبت جهانی رسیده است.

منبع:همشهری