نوشته‌ها

موزه‌ها به موزه می‌پیوندند

پیشرفت فنّاوری و ارتباطات به‌قدری سریع است که برای انجام بسیاری از امور،  خیلی زود،  دیر می‌شود، و همین امر سبب تغییر سلیقه بازدیدکنندگان از موزه‌ها شده است.

موزه‌های سلفی

عمر شکل‌گیری این موزه‌ها را باید مرهون بروز و ظهور دوربین‌های دیجیتالی دانست، آنچه باید موردتوجه قرار گیرد،  برآیند عکاسی و بازتاب آن در جامعه است حال با دوربین‌های پیشرفته و حرفه‌ای و چه با دوربین عکاسی یک تلفن همراه، قاطعانه می‌توان گفت که عکس گویاترین رسانه در معرفی یک موزه است و بعضاً به‌تنهایی یک رسانه مؤثر و تأثیرگذار است و عکاسی سلفی به جذابیت‌های آن افزوده است.

ایجاد موزه‌های سلفی در دنیا،  پدیده نوظهوری است که مدیون ساخت تلفن همراه دارای دوربین است، این موزه‌ها،  موضوع‌های متنوعی دارند، موزه سلفی لس‌آنجلس یک عکس هوایی و مجسمه‌های هیجان‌انگیزی برای سلفی گرفتن طراحی کرده است، موزه سلفی نیویورک آثار و شاهکارهای نقاشی همچون «ونسان ونگوگ» و«کلود مونه» را دستمایه کار خود قرار داده است.

موزه سلفی دبی در چندین حوزه مانند شکوفه‌های گیلاس، شکلات، طرح‌های سه‌بعدی و خطای دید را سوژه عکاسی سلفی قرار داده و سالن‌های ویژه‌ای برای عکاسی زوج‌های جوان و جشن تولد در نظر گرفته و حتی عکاسان حرفه‌ای را هم به کار گمارده که از بازدیدکنندگان عکس بگیرند.

هم‌چنین موزه سلفی کوالای مالزی،  طراحی و آرایه‌های زیبا همراه با تم کاپ کیک،  بستنی خوشمزه و چای مخصوص،  و ابزار تشویقی و تخفیف خرید آنلاین برای بازدیدکنندگان خود، در نظر گرفته است.

در دیگر موزه‌های سلفی در دنیا در ارمنستان،  میامی آمریکا،  مجارستان،  صربستان،  لهستان، اسکاتلند و… به اشکال مختلف از جمله ساخت و نمایش فیلم، پویانمایی‌های ماجراجویانه ویژه کودکان و نوجوانان، علاقه‌مندان خود را به بازدید از این موزه‌ها، ترغیب می‌کنند.

پیام‌رسان پرمخاطب اینستاگرام که روزانه صدها هزار عکس از سوی کاربران خود، ردوبدل می‌کند هم از قافله عقب نمانده و موزه سلفی اینستاگرامی را در دستور کار خود قرار داده است. البته عکاسی از موزه‌ها و خصوصاً سلفی گرفتن،  بهترین روش معرفی است  ولی در بعضی موارد می‌تواند به آثار موزه‌ای آسیب برساند.

نورهای مضر و پرتوافکن و رفت‌وآمد مابین و کنار آثار موزه‌ای،  در صورت عدم رعایت اصول عکاسی و آداب بازدید از موزه،  به آثار آسیب خواهد رساند و به همین دلیل بعضی از موزه‌ ها، به‌درستی از گرفتن عکس‌های سلفی ممانعت می‌کنند.

ولی این سؤال همچنان مطرح است که بیشتر  این موزه‌هایی که نام‌برده شد،  ظاهراً  شبیه یک استودیوی پیشرفته عکاسی هستند و این‌که چطور موفق به ارسال محتوا و مفهوم موزه خود خواهند بود،  جای تحقیق و پژوهش بیشتری است و به همین دلیل ضرورت بیشتری در تعریف موزه و با توجه به سلیقه بازدیدکنندگان وجود خواهد داشت.

بسیاری از موضوعات دیگر  که از حوصله این یادداشت خارج است و در شرایط کنونی و شیوع ویروس کرونا (کووید ۱۹) که موزه‌ها را به تعطیلی کشانده و طرح  و محتوا و مفهوم موزه‌ ها در دوران نامعلوم وجود کرونا و پساکرونا، پیش‌بینی‌شده تا شاهد به موزه پیوستن موزه‌ها نباشیم.

منبع:میراث آریا

موزه‌ها رایگان‌اند، پروتکل‌ها را خودتان رعایت کنید

از یک سو مدیرکل موزه‌ها از رایگان بودن این فضاهای تاریخی در روز جهانی گردشگری خبر می‌دهد و از سوی دیگر اعلام می‌کند رعایت پروتکل‌ها در فضاهای موزه‌های باید توسط هر موزه انجام شود.

به گزارش ایسنا، این دستور را محمدرضا کارگر، اوایل خرداد امسال و زمانی که قرار بود بعد از چند ماه موزه‌ها بار دیگر به روی مردم باز شوند برای نخستین‌بار مطرح کرد. او در ان زمان اعلام کرد علاوه بر پروتکل بهداشتی که متولیان میراث فرهنگی برای همه فضاهای تاریخی و موزه‌ای تصویب کرده‌اند، هر موزه نیز باید با توجه به موقعیت و نوع آثار خود پروتکلی جداگانه برای بازدیدها مصوب کند که دست‌کم موزه ملی ایران آن را به طور کامل منتشر کرد و حتی زمانِ بازدیدها را با تعدادی محدود و مشخص اعلام کرد.

هرچند در طول چند هفته گذشته موزه‌داران از استقبال بیشترِ مردم از موزه‌ها از خرداد به بعد خبر می‌دهند، اما به همان اندازه هم نسبت به نحوه‌ رعایت نکردن پروتکل‌ها توسط برخی از بازدیدکنندگان موزه‌ای نگرانند که این نگرانی را به روز رایگان بودن موزه‌های زیر نظر وزارتخانه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی تعمیم می‌دهند.

کارگر – مدیر کل اداره موزه‌ها و اموال منقول تاریخی – در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به موافقت علی‌اصغر مونسان – وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی – برای رایگان بودن موزه‌ها در روز جهانی گردشگری، زمان بازدید را از ۸:۳۰ تا ۱۷ اعلام می‌کند و تاکید دارد که کاخ موزه‌ها با توجه به وسعت‌شان تا ساعت ۱۵:۳۰ به مخاطبان اجازه ورود می‌دهند.

او اما درباره‌ صدور دستورالعمل‌های مشخص به موزه‌ها برای رعایت پروتکل‌های بهداشتی آن هم با توجه به اعلام وضعیت قرمز برای اکثر شهرهای کشور، می‌گوید: متولیان هر موزه خود باید وضعیت را به گونه‌ای تنظیم کنند که بر اساس ظرفیت و متراژ موزه‌ها اجازه‌ ورود به فضاهای داخلی موزه‌ای داده شود.

کارگر با تاکید بر این‌که مخاطبان موزه‌ای خود باید نسبت به وضعیت آگاه باشند و بدانند که برای حفظ سلامت خودشان ممکن است قدری در زمان بازدید موزه انتخاب‌شده‌شان معطل شوند، ادامه می‌دهد: در قالب بخشنامه‌ای به همه‌ موزه‌ها اعلام شده که خود باید رعایت پروتکل‌ها در موزه‌های تحت مدیریت‌شان را عهده‌دار شوند.

او با اشاره به رفتار بانک‌ها در مقابل مشتریان خود که آن‌ها باید به صورت نوبتی در خارج از بانک منتظر بمانند، ادامه می‌دهد: درباره موزه‌ها نیز همین‌گونه است، باید به میزان ظرفیت و متراژ فضا و تعداد آدم‌هایی که در آن فضا با فاصله می‌توانند حضور داشته باشند، به بازدیدکنندگان اجازه ورود دهند.

منبع:ایسنا

ابهام فعالیت موزه‌ها،توسعه گردشگری سند همکاری ایران و چین

 شاید خبر خوب حوزه میراث فرهنگی در این روزهای کرونایی که موزه‌ها در سردرگمی باز یا بسته بودن و اعمال محدودیت برای پیشیگری از شیوع کرونا به سر می‌برند، اخبار مربوط به قرار گرفتن مفاد توسعه گردشگری ایران در سند همکاری ایران و چین باشد.

مطالعات بازاریابی گردشگری ایران حاکی از این امر است که ایران برای جذب گردشگر باید نگاهی به سمت شرق داشته باشد. آمار گردشگران چینی نیز نشان می دهد در این سال‌های اخیر، چینی‌ها علاقه زیادی به گردشگری خارجی نشان دادند. وزیر میراث فرهنگی ایران نیز سال گذشته با سفر به کشور چین شرایط حضور گردشگران چینی را مهیا کرد اما کرونا تقریبا همه برنامه ها را خراب کرد. حالا در لابه لای اخبار مربوط به پیش نویس سند همکاری  ایران و چین خبر رسیده در مفادی از این اسناد به گردشگری تاکید ویژه شده است.

توسعه گردشگری بخشی مهم پیش‌نویس سند همکاری ۲۵ساله ایران و چین

ولی تیموری معاون گردشگری وزارت میراث فرهنگی با اشاره به توسعه گردشگری به عنوان جزئی از مفاد پیش‌نویس سند همکاری ۲۵‌ساله ایران و چین، گفت: سرمایه‌گذاری در ساخت و تاسیس مراکز مرتبط در ایران توسط چین از جمله مفاد این توافق‌نامه است.

وی افزود: ایران پیش از قرارداد ۲۵ ساله با چین، برنامه مطالعاتی مفصلی برای جذب گردشگر از دیگر کشورها انجام داده بود که یکی از این انتخاب ها چین و فعالیت‌های مختلف از جمله لغو روادید گردشگران چینی در ایران بود.

وی گفت: سال گذشته  وزیر میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری نیز همراه بخش خصوصی سفری برای توسعه گردشگری انجام داد. در ایران نیز فعالیت‌های مختلفی از جمله برگزاری عید چینی در ۹ استان کشور برگزار شد اما با شیوع کرونا این برنامه ها لغو شد.

تیموری افزود: وزارت خارجه ایران نیز همزمان پیش‌نویس اولیه سند همکاری ۲۵ ساله ایران و چین را که شامل همکاری‌های بلندمدت دو کشور در حوزه‌های مختلف می شود در اختیار وزارت میراث فرهنگی و گردشگری قرار داد؛ در شرایطی که بر اساس مطالعات انجام‌گرفته، گردشگران چینی یکی از مقاصد اصلی ایران خواهد بود.

با نظر کارشناسان وزارت میراث فرهنگی و گردشگری در پیش نویس اولیه سند همکاری ایران و چین به توسعه و زیرساخت گردشگری، آموزش نیروی انسانی برای جذب گردشگر چینی تاکید شده است. در پیش نویس این سند امکان بازاریابی و اطلاع رسانی از مناطق گردشگری ایران در چین شده است.

موزه‌ها باز بمانند یا بسته شوند؟

رضا دبیری نژاد کارشناس موزه داری با اشاره به اوج همه گیری کرونا در ایران و باز بودن موزه های دولتی ایران گفت: موزه‌ها پس از تعطیلی حدود چهار ماهه و بازگشایی آن در خردادماه با شرایط بلاتکلیفی مواجه شدند. موزه ها در حالی به یک باره باز و آماده بازدید شدند که کارکنان آنها آموزشی برای مهار و مقابله با شیوع کرونا ندیده بودند.

این کارشناس حوزه موزه گفت: در شرایط کنونی بیش تر موزه‌های دولتی باز هستند و موزه های خصوصی به دلیل شرایط شیوع کرونا تعطیل اعلام شدند.

وی با انتقاد به شیوه کنونی بازدید از موزه‌ها  گفت: هم اکنون بیشتر بازدیدکنندگان علاقمند حضور در کاخ موزه‌ها هستند و بسیاری از موزه‌های تخصصی روزانه کمتر از ۱۰ بازدید کننده دارند که قطعا باز بودن این موزه‌ها صرفه اقتصادی ندارد. این کاخ موزه‌ها نیز بیشتر به شکل تفرجگاه پذیرای علاقمندان شده است.

محمدرضا کارگر مدیر اداره کل موزه‌های وزارتخانه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی با بیان این که در حال حاضر هر نوع تعطیلی یا کم شدن فعالیت موزه‌ها منوط به اعلام ستاد ملی مقابله با کرونا و نامه کتبی به وزیر میراث فرهنگی است، افزود: دستور یا نظر کتبی ستاد ملی مقابله با کرونا به وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ملاک است تا نخست آن را ابلاغ و سپس در نامه‌ای به وزیر تعطیلی موزه‌ها را اعلام کند. در صورتی که هر اعلامی انجام شود، اداره کل موزه‌ها نیز طبق همان دستور وظیفه خود را انجام می‌دهد.
وی افزود: در حال حاضر، فعالیت موزه‌ها روال عادی خود را طی می‌کند، تغییر ساعت موزه‌ها بر عهده اداره کل موزه‌ها نیست، بلکه دستور آن باید از معاونت توسعه مدیریت صادر شود، چون ساعت کار و برنامه‌ها بر اساس نظر آن‌ها تامین می‌شود.

صیانت از آثار تاریخی ثبت ملی با کمک مضاعف قوه قضاییه

ابراهیم شقاقی مدیرکل حقوقی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گفت: پشتیبانی مقامات قضایی بخصوص دادستان‌ها از اجرای ضوابط حریم آثار تاریخی موجب صیانت بیش از پیش از آثار تاریخی و فرهنگی کشور می‌شود.

شقاقی با بیان این که در برخی مواقع به دلیل نداشتن اشراف کامل بر قوانین و حقوق آثار ملی ثبت شده رای‌هایی صادر می شد که با قوانین آثار ملی مغایرت‌هایی را داشت از این رو وزارت میراث فرهنگی اقدام به تدوین ضوابطی با عنوان «ضوابط ارتفاعی حریم بناهای ثبت شده در فهرست آثار ملی در محدوده املاک مجاور عرصه آثار (ضوابط عمومی)» به منظور صیانت بهتر آثار ثبت شده کرد.

وی افزود: پس از تدوین این ضوابط  قوه قضاییه برای اولین بار در اقدامی مثبت مبادرت به ابلاغ رسمی این ضوابط کرد. در این راستا حجت الاسلام والمسلمین محسنی اژه ای معاون اول قوه قضاییه به روسای دادگستری کل کشور و حجت الاسلام والمسلمین محمد جعفر منتظری به دادستان‌های عمومی و انقلاب این ضوابط را ابلاغ نمودند که پیرو تعامل خوب وزارت با قوه قضاییه در جهت سیاست های ابلاغی وزیر در این زمینه است.
شقاقی در ادامه با اشاره به این که پیش از این نیز قوه قضاییه همکاری خوبی با میراث فرهنگی داشته است، گفت: ابلاغ این ضوابط از سوی مقامات عالی قوه قضاییه می تواند به صیانت بیش از پیش آثار تاریخی کشور کمک کند.

ورامین به عنوان شهر شیشه و آبگینه ثبت ملی می‌شود

حسین کاغذلو فرماندار شهرستان ورامین گفت: با برگزاری جلسه دفاعیه مسئولان شهرستان و استان تهران از ظرفیت‌های تولید شیشه ورامین در شورای راهبردی انتخاب شهر و روستاهای ملی صنایع دستی، این شهرستان در آستانه قرار گرفتن در فهرست آثار ملی به عنوان شهرستان شیشه و آبگینه قرار گرفت.

وی اظهار کرد: حدود ۷۰ درصد از محصولات شیشه و بلور کشور در شهرستان ورامین تولید می‌شود که این تولیدات به عنوان مهمترین شاخصه‌های صنایع دستی استان تهران، به ورامین ظرفیت تبدیل شدن به شهرستان ملی و شاخص تولید شیشه و آبگینه را داده است. بیشترین میزان محصولات شیشه و بلوار مورد نیاز بازار بزرگ تهران را شیشه‌گران ورامینی تأمین می‌کنند.

حفاران غیرمجاز اشیای عتیقه دستگیر شدند

امیر رحمت الهی فرمانده یگان حفاظت وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی از دستگیری اعضای باند حفاران غیرمجاز در استان کهگیلویه و بویراحمد و کشف اشیای تاریخی دوران اسلامی در استان گلستان خبر داد.

وی در تشریح این خبر اظهار داشت: در راستای اجرای ماموریت‌های محوله با هدف پیشگیری و مقابله با جرایم علیه مواریث ارزشمند تاریخی ـ فرهنگی، کارکنان یگان حفاظت استان کهگیلویه و بویراحمد با اطلاع از فعالیت باند حفاران غیرمجاز که قصد تحصیل اشیای تاریخی را داشتند، رسیدگی به موضوع را در دستور کار قرار دادند.

وی افزود: با برگزاری جلسات هماهنگی با واحدهای انتظامی به محض اطلاع از زمان حضور حفاران در ارتفاعات منطقه کاکان، تیم ویژه بررسی و تحقیق تشکیل و اکیپی از افراد مجرب متشکل از نیروهای یگان حفاظت پس از پیمودن ساعت‌ها مسیر سخت و صعب العبور کوهستانی موفق شدند ۵ نفر از اعضای باند را حین عملیات حفاری دستگیر و یک قبضه سلاح شکاری و مقادیری ابزار و ادوارت حفاری از آن‌ها کشف و ضبط کنند.

ایران به پیشنهاد ترکیه برای ثبت «خوشنویسی اسلامی» اعتراض کرد

محمدحسن طالبیان معاون میراث‌فرهنگی، اعتراض رسمی ایران را نسبت به پیشنهاد ترکیه برای ثبت پرونده «خوشنویسی اسلامی» در اجلاس سال ٢٠٢١ به یونسکو ارائه داد.

طالبیان گفت: همان‌طور که پیش‌تر اعلام شده بود، برای سال ٢٠٢٠ پرونده‌ای با عنوان خوشنویسی از سوی ترکیه مطرح نبود، اما بنا بر اطلاع واصله اخیر، ترکیه پرونده‌ای را با عنوان خوشنویسی اسلامی برای سال ٢٠٢١ به یونسکو ارائه داده که این امر مورد اعتراض ایران قرار گرفته است.

او افزود: همان طور که قبلاً نیز اعلام شد، هر کشوری می‌تواند میراث‌فرهنگی ناملموس خوشنویسی کشور خود را ثبت کند، اما صفت اسلامی در واقع به گستره‌ای بیش از کشور ترکیه اشاره دارد و این خلاف کنوانسیون ٢٠٠٣ حراست از میراث فرهنگی ناملموس است.

طالبیان بیان داشت: عنوان پرونده پیشنهادی ترکیه برای خوشنویسی، دارای صفت اسلامی است که این امر مورد اعتراض رسمی ایران قرار گرفته است. چراکه صفت اسلامی نمی‌تواند محدود به ترکیه باشد، فارغ از آن‌که منشأ خوشنویسی اسلامی را باید در ایران جست.  ایران نیز برای سال ٢٠٢١، پرونده خوشنویسی خود را در چهارچوب فهرست اقدامات خوب پاسداری برای یونسکو ارسال کرده است.

تولد دوباره یادگاران کهن فارس با ثبت در میراث ملی

گام‌های برداشته شده در ثبت آثار تاریخی استان فارس در فهرست آثار ملی و جهانی در دولت تدبیر و امید در بسیاری از بخش‌ها فراتر از آثار ثبت شده در دوران گذشته است. ثبت این آثار جایگاه فارس به عنوان پایتخت فرهنگی و تاریخی ایران اسلامی را در بین سایر استان های کشور ارتقا داده و این استان در بسیاری بخش ها رتبه نخست را به خود اختصاص داده است.

از منظر فعالان حوزه میراث فرهنگی، ثبت ملی و جهانی آثار تاریخی، این نمادهای تمدنی را بیشتر در کانون توجه  قرار می‌دهد و صیانت از آنها را بیشتر می‌کند. بنا بر اعلام اداره کل‌ میراث‌فرهنگی، صنایع دستی و گردشگی فارس، آمار آثار ثبت شده این استان در برخی حوزه ها در دولت تدبیر و امید با تمام آثار ثبت شده گذشته در فهرست ملی و بین المللی برابری می کند.
مصیب امیری مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان فارس در این زمینه به خبرنگار ایرنا گفت: آثار غیرمنقول تاریخی ثبت شده در فهرست آثار ملی در سال ۱۳۹۲ ، ۲ هزار و ۸۴۵ اثر بوده که در حال حاضر به سه هزار و ۶ اثر افزایش یافته است.
امیری افزود: در زمینه آثار منقول تاریخی ثبت شده در فهرست آثار ملی تا سال ۱۳۹۲ هیچ ثبتی وجود نداشت اما از سال ۱۳۹۲ تا پایان ۱۳۹۸، ۸۸ اثر ثبت شده است.  آثار ثبت جهانی استان فارس تا سال ۱۳۹۲، چهار مورد بوده که با ثبت پرونده‌های جدید،‌ هم اینک ۱۱ اثر را شامل می شود.

این مقام مسئول بیان کرد: در ثبت جهانی محور ساسانی در سه شهرستان فیروزآباد، کازرون و سروستان هفت اثر تحت یک عنوان به ثبت رسید که کار بسیار بزرگی بود.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان فارس گفت: آثار معنوی ثبت شده در فهرست آثار ملی تا سال ۱۳۹۲، ۳۲ مورد بوده که در حال حاضر به ۷۹ مورد رسیده است.
امیری افزود: همچنین آثار تاریخی طبیعی ثبت شده در فهرست آثار ملی در سال۱۳۹۲، چهار اثر بوده و در حال حاضر به ۳۲ مورد رسیده است.  آثار ثبت شده ملی در سراسر کشور حدود ۳۳ هزار اثر ثبتی است که سه هزار و ۶ اثر آن مربوط به استان فارس است.

آثار باستانی آلیکانته از ایران به اسپانیا بازگردانده شد

جبرئیل نوکنده رئیس کل موزه ملی گفت: گزیده‌ای از آثار موزه باستان‌شناسی الیکانته اسپانیا پس از یک دوره ۱۰ ماهه نمایش در موزه ملی ایران با رعایت تمام استانداردهای موزه ای به سلامت به این کشور بازگردانده شد.

نوکنده با اعلام این خبر در خصوص پیامدهای ناشی از شیوع بیماری کرونا بر این نمایشگاه گفت: طبق برنامه تدوینی اولیه تاریخ پایان نمایشگاه ۲۶ فروردین ۱۳۹۹ اعلام شده بود، اما با توجه به شیوع ویروس کرونا و تعطیلی رسمی موزه ها از ۲۹ اسفندماه، نمایشگاه مذکور نیز تعطیل شد.
نوکنده ادامه داد: بخاطر نبود پرواز و مشکلات ناشی از همه‌گیری کووید ۱۹، بازگشت اشیا در موعد مقرر امکان پذیر نشد و دو موزه تصمیم گرفتند که بیمه نمایشگاه را تا تابستان سال جاری تمدید و در شرایط مناسب با حضور نمایندگان دو موزه نسبت به جمع آوری آثار و بسته بندی و انتقال آن اقدام نمایند.

وی افزود: در تیرماه نیز طرف اسپانیایی اعلام کرد که امکان اعزام نمایندگان موزه آلیکانته برای بازگشت آثار وجود ندارد و دو طرف موافقت کردند  که جمع آوری آثار بدون حضور نمایندگان موزه باستان شناسی آلیکانته و تعیین وضعیت آثار از سیستم مجازی و برخط صورت گیرد.
رئیس کل موزه ملی ایران اضافه کرد: این عملیات یعنی جمع آوری آثار از ویترین ها، کنترل وضعیت آثار و تایید گزارش وضعیت و بسته بندی آثار انجام و جعبه ها با حضور نماینده گمرگ جمهوری اسلامی در محل موزه کنترل و پلمپ شد.

کتیبه‌های شاپور اول در مرودشت از خطر تخریب نجات یافت

حمید فدایی مدیر پایگاه میراث جهانی تخت‌جمشید گفت: کارگاه نجات بخشی کتیبه‌های شاپور اول در حاجی آباد نقش رستم واقع در شهرستان مرودشت با موفقیت به پایان رسید و این کتیبه‌ها از خطر تخریب نجات یافت.

فدایی گفت: غار حاجی آباد به همراه سنگ‌نبشته‌های ساسانی خود نه فقط یک اثر تاریخی بلکه به عنوان یک منظر فرهنگی طبیعی با روابط پیچیده تاریخی از ادوار پیش از تاریخ تا عصر حاضر، شناخته می شود.
مدیر پایگاه میراث جهانی تخت‌جمشید در خصوص برنامه های حفاظت و مرمت پایگاه برای این اثر تاریخی بیان کرد: برنامه حفاظت از کتیبه‌های غار حاجی آباد بر پاکسازی تیره گی های طبیعی ایجاد شده در سطح کتیبه و صخره و همچنین پاکسازی رنگ پاشی و یادگارنویسی های انجام شده در طول دهه های گذشته بر سطح اثر متمرکز شد، همچنین بخشی از برنامه مربوط به اقدامات ساماندهی در عرصه اثر بود.  مجموعه این اقدامات در باطن، لزوم توجه و برنامه ریزی بیشتر در این منظر گسترده فرهنگی و طبیعی را یادآور و همچنین حفاظت بهتر از چنین پهنه منحصر به فردی را متذکر می‌شود.
وی پایان کارگاه نجات بخشی کتیبه های شاپور اول در حاجی آباد نقش رستم را موفق آمیز دانست و در این باره گفت: گروه مجرب همکار در این برنامه متشکل از کارشناسان، استادکاران و نیروهای فنی در حوزه های حفاظت و مرمت و باستان شناسی به سرپرستی مصطفی رخشنده خو بودند که این گروه پیش از این نیز تجربه مطالعه و حفاظت و مرمت را در محوطه نقش رستم در کارنامه خود دارند.

ایران از ابتکارهای بین‌المللی در راستای توسعه گردشگری استقبال می‌کند

ولی تیموری معاون گردشگری کشور وزارت میراث فرهنگی گفت: از هرگونه اقدام و ابتکار عمل که در عرصه‌های ملی و بین‌المللی به توسعه روابط و همکاری‌های گردشگری یاری برساند، استقبال می‌کنیم.

تیموری در نشست مجازی بررسی راهکارهای حضور فعال و تأثیرگذار جوانان ایرانی در همایش سئول ۲۰۲۱ بیان کرد: با توجه به اینکه یکی از بخش‌های مهم دومین همایش بین‌المللی جوانان و صلح جهانی که قرار است در سال ۲۰۲۱ به میزبانی کره جنوبی در شهر سئول برگزار شود، به موضوع جوانان، اقتصاد و گردشگری اختصاص یافته است، لذا معاونت گردشگری با حضوری فعال در این زمینه امکان بهره‌مندی هر چه بیشتر از این رویداد بین‌المللی را فراهم خواهد کرد.

او با بیان استقبال از هرگونه اقدام و ابتکار عمل در عرصه‌های ملی و بین‌المللی در راستای توسعه روابط و همکاری‌های گردشگری افزود: برای نحوه حضور و کیفیت شرکت در این نشست، نیاز به اطلاعات و جزئیات بیشتری وجود دارد که ابتدا باید در سطح داخل کشور به هماهنگی‌های ملی دست پیدا کنیم، سپس با کشورهای شرکت‌کننده به ویژه کشور میزبان همکاری و برنامه‌ریزی لازم را داشته باشیم.

معاون گردشگری با اشاره به اولویت کشورهای آسیایی در توسعه روابط و همکاری‌های گردشگری کشورمان، برگزاری دومین نشست بین‌المللی جوانان و صلح جهانی در سئول ۲۰۲۱ را برای تبیین راهکارهای مشارکت فعال جمهوری اسلامی ایران در این رویداد بین‌المللی و استفاده از ظرفیت حضور نمایندگان بخش‌های گردشگری بیش از ۴۰ کشور قاره آسیا حائز اهمیت دانست.

تأکید مونسان بر هم‌افزایی کانون جهان‌گردی و فدراسیون اتومبیل‌رانی

علی اصغر مونسان  وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی با ابراز امیدواری نسبت به مشارکت بیشتر بین دو نهاد کانون اتومبیل‌رانی و جهان‌گردی با فدراسیون اتومبیل‌رانی و موتورسواری بیان کرد: وظایف قانونی هر دو نهاد مشخص است، با هم‌افزایی شاهد کارهای مشترک و ملی در این حوزه خواهیم بود.

او با تأکید بر این‌که مسئولیت‌ها دقیقاً مشخص است، تصریح کرد:‌ تلاش کنید بین کانون جهان‌گردی و فدراسیون هم‌افزایی ایجاد شود و در صورت نیاز، تفاهم اجرایی دیگری تهیه کنید. هدف این دو نهاد باید بهره‌مندی از توان زیاد هر دو بخش برای تعالی این حوزه و در نهایت افزایش نشاط جوانان و رضایت‌مندی مردم باشد.

مونسان با تأکید بر اهمیت موضوع گردشگری ورزشی افزود:‌ به‌طور خاص در بخش رالی کارهای مشترک زیادی برای همکاری وجود دارد که با این هم‌افزایی شاهد کارها و موفقیت‌های بسیاری در این حوزه خواهیم بود.

همراهی مجلس برای عملیاتی شدن سند توسعه گردشگری

محمدصالح جوکار دبیر فراکسیون گردشگری و میراث‌فرهنگی مجلس شورای اسلامی از ایجاد سه کارگروه گردشگری، میراث فرهنگی و صنایع دستی خبر داد و گفت: مجلس برای عملیاتی شدن سند توسعه گردشگری همراهی می کند.

جوکار در خصوص اقدامات فراکسیون در راستای اجرایی شدن سند توسعه گردشگری کشور که توسط وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی تدوین شده است، ‌بیان کرد: هنوز سند را مطالعه نکرده‌ام؛ اما یقینا در هر زمینه‌ مرتبط با وزارتخانه کمک‌های لازم را انجام می‌دهیم و سند گردشگری را که بر اساس سیاست‌های بالادستی تنظیم شده است عملیاتی می‌کنیم.

او با تاکید بر حمایت فراکسیون برای ایجاد زیرساخت‌های لازم در مناطق  گردشگری، فرهنگی و تاریخی بیان کرد:‌ در کشور آن‌چنان که باید به صنعت گردشگری توجه نشده است. حاضریم در بخش زیرساخت‌ها و احکامی که قرار است در برنامه و بودجه آورده شود به وزارتخانه کمک‌های لازم را بکنیم که نهایتا این تعامل و همگامی منتج به تقویت جایگاه این صنعت در کشور شود.

جوکار با اشاره به اینکه در برنامه ششم توسعه احکام خوبی در این خصوص در نظر گرفته شده است، افزود:‌ شاخص‌های کمی و کیفی برای ما دارای اهمیت است که تدوین این سند توسط وزارتخانه فرصتی برای توسعه صنعت گردشگری، رونق بخشیدن به آن و کسب درآمد از این حوزه است.

آیین‌نامه دفاتر خدمات مسافرتی اصلاح شد

ولی تیموری معاون گردشگری کشور گفت: در موضوع بازنگری و اصلاح آیین‌نامه نظارت بر تأسیس و فعالیت دفترهای خدمات مسافرتی، سیاحتی‌جهانگردی و زیارتی مصوب ۱۳۸۰/۳/۲۷ هیئت وزیران دو تغییر اصلی و بنیادی مد نظر قرار گرفته است.

او در تشریح تغییرات اعمال شده عنوان کرد: نخست اصلاح و بروزرسانی مصوبه دولت از حیث تخصصی به نحوی که آیین‌نامه جدید جوابگوی نیازهای امروز و آینده صنعت گردشگری در زمینه برقراری ارتباط میان ارائه‌کنندگان و استفاده‌کنندگان خدمات گردشگری باشد و انواع خدمات اعم از موضوعی و شکلی را در بستر حقیقی یا مجازی شامل شود. همچنین دومین تغییر اصلاح آیین‌نامه مذکور با رویکرد ایجاد هماهنگی بیش از پیش میان متولیان اجزای مختلف خدمات سفر، تسهیل و کاهش بروکراسی و فرآیندهای مالی و اداری برای فعالان این حوزه را شامل می‌شود.

معاون گردشگری کشور تصریح کرد: نظر به اینکه برای فعالیت یک دفتر خدمات مسافرتی سه بند، شامل صدور مجوز فعالیت یا بند (ب)، صدور بلیت یا بند (الف) و صدور مجوز فعالیت تورهای زیارتی یا بند (پ) از سه ارگان وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی، سازمان هواپیمایی و سازمان حج و زیارت مورد نیاز است، بنابراین تصمیم بر آن شد تا به منظور تسهیلگری و تسریع در صدور مجوزهای مورد نیاز، موضوع ادغام مجوزها در هیئت مقررات‌زدایی کسب و کارهای گردشگری که ذیل وزارت اقتصاد و دارایی فعال است؛ مطرح و مصوب شد با تعریف پنجره واحد خدمات، مرجع اصلی صدور مجوزهای لازم برای فعالیت دفاتر خدمات مسافرتی و گردشگری به وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی سپرده شود.

استفاده هنرمندان صنایع‌دستی از مزایای بیمه صندوق روستایی

فرهاد غلامعلی فلاح مدیرکل دفتر حمایت از تولید صنایع‌دستی وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی از هنرمندان صنایع‌دستی خواست تا برای استفاده از مزایای بیمه‌ای به صندوق بیمه کشاورزی، عشایری و روستایی مراجعه کنند.

وی دراین‌باره گفت: خوشبختانه با دستور معاون اول رئیس جمهوری و با پیگیری‌های وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی، فرصت استفاده از مزایای بیمه‌ای برای هنرمندان صنایع‌دستی از محل صندوق بیمه کشاورزی، روستایی و عشایری، فراهم شده و هنرمندان صنایع‌دستی می‌توانند علاوه بر استفاده از مزایای بیمه‌ای این صندوق، سوابق بیمه تامین اجتماعی خود را نیز به صندوق بیمه کشاورزی انتقال دهند.

او با اشاره به قانون بیمه قالی‌بافان و صنعتگران که در سال ۸۸ تصویب شده است، ادامه داد: این قانون برای بیمه قالی‌بافان و فعالان صنایع‌دستی شناسه دار در سال ۸۸ به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید و در آن زمان توانستیم حدود ۸۰ هزار نفر که در حوزه صنایع‌دستی فعال بودند را برای پوشش بیمه به سازمان تأمین اجتماعی معرفی کنیم.

مدیرکل دفتر حمایت از تولید صنایع‌دستی وزارت میراث‌فرهنگی، ‌گردشگری و صنایع‌دستی ادامه داد: بعدها به دلیل این که منابع مالی این طرح تامین نشد، متاسفانه ۴۰هزار نفر در سال بعد از لیست بیمه خارج شدند که از همان زمان تلاش برای بیمه هنمرندان صنایع‌دستی به طور جدی آغاز شد و در سال ۹۷ با تلاش دکتر مونسان وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی و پویا محمودیان معاون صنایع‌دستی این وزارتخانه شرایط برای بیمه هنرمندان صنایع‌دستی فراهم شد.

منبع:ایرنا

موزه‌ها باز بمانند یا بسته شوند؟

ادامه فعالیت موزه‌ها در شرایط کرونایی که تقریبا تمامی رویدادهای فرهنگی تعطیل شده اند، سردرگمی‌هایی ایجاد کرده که مخالفان را به اعتراض و موافقان را به ارائه پیشنهاد تداوم فعالیت و بی خطربودن بازدید از این اماکن با رعایت شیوه نامه‌های بهداشتی واداشته است.

وضعیت تهران و بسیاری از استان‌های کشور بخاطر شیوع کرونا در میان وضعیت قرمز و هشدار در رفت و آمد است. اعمال محدودیت های مختلف نیز از جمله اخبار عادی این روزها شده است. اما فعالیت موزه‌ها بسیاری فعالان این عرصه را نگران کرده است. منتقدان می‌گویند در شرایطی که وضعیت کشور بخصوص تهران در شرایط بحرانی قرار دارد موزه ها نباید به شیوه قبل ادامه فعالیت دهند و باید محدودیت هایی برای ساعات فعالیت و تعداد بازدیدکنندگان قائل شوند. همچنین آنها می گویند وزارت میراث فرهنگی باید شیوه بازدید مجازی از موزه ‌ها که مدتی راه افتاده بود و طرفدارانی نیز داشت را ادامه دهد.

اما موافقان نیز حرف‌ها و دلایلی بر گفتن دارند؛ آنها می گویند متولی باز و بسته بودن موزه‌ها و یا حتی محدودیت در ساعات کاری موزه ستاد ملی مقابله با کرونا است و اداره کل موزه‌های وزارت میراث فرهنگی در این زمینه اختیاری ندارد. البته آنها می گویند رعایت فاصله گذاری اجتماعی و رعایت پروتکل‌های بهداشتی از شیوع این ویروس در موزه‌ها جلوگیری می کند.

رضا دبیری نژاد روز چهارشنبه در گفت و گو با خبرنگار فرهنگی ایرنا با اشاره به اوج همه گیری کرونا در ایران و باز بودن موزه های دولتی ایران گفت: موزه‌ها پس از تعطیلی حدود چهار ماهه و بازگشایی آن در خردادماه با شرایط بلاتکلیفی مواجه شدند. موزه ها در حالی به یک باره باز و آماده بازدید شدند که کارکنان آنها آموزشی برای مهار و مقابله با شیوع کرونا ندیده بودند.

این کارشناس حوزه موزه گفت: در شرایط کنونی بیش تر موزه‌های دولتی باز هستند و موزه های خصوصی به دلیل شرایط شیوع کرونا تعطیل اعلام شدند.

وی با انتقاد به شیوه کنونی بازدید از موزه‌ها گفت: هم اکنون بیشتر بازدیدکنندگان علاقمند حضور در کاخ موزه‌ها هستند و بسیاری از موزه‌های تخصصی روزانه کمتر از ۱۰ بازدید کننده دارند که قطعا باز بودن این موزه‌ها صرفه اقتصادی ندارد. این کاخ موزه‌ها نیز بیشتر به شکل تفرجگاه پذیرای علاقمندان شده است.

دبیری نژاد با اشاره به شیوه نامه بازدید از موزه ملی گفت: موزه ملی در اقدامی مناسب شیوه نامه بهداشتی اختصاصی را با توجه به شرایط ساختمان موزه و گنجایشش اعلام کرد و بر اساس آن امکان بازدید را مهیا کرده است.

وی افزود: رعایت یک شیوه نامه بهداشتی ثابت برای تمام موزه‌های کشور منطقی به نظر نمی آید. قطعا شرایط بازدید از موزه‌ای مانند کاخ موزه گلستان به دلیل قرار گرفتن در نزدیک منطقه پر ترددی مانند بازار تهران با دیگر موزه‌ها که در چنین جغرافیایی قرار ندارند باید متفاوت باشد. شرایط کنونی ضررت دارد؛ موزه ها اختیار تصمیم گیری داشته باشند تا بنا به ضرورت رفتار کنند و قطعا نظارت و ارزیابی نیز از شیوه عملکرد آنها لازم است.

وی در پاسخ به پرسشی مبنی بر این که در شرایط کنونی بهترین و کم مخاطره ترین روش کدام است، گفت: تعطیلی موزه‌های کوچک و تخصصی و محدودیت در زمان بازدید از موزه‌ها از جمله این موارد است.

دبیری نژاد ‌گفت: در حالی ساعات کار اداره‌های دولتی تا ساعت ۱۴.۳۰ است که ساعات کار موزه ها تا ساعت ۱۹ است که در شرایط کنونی منطقی نیست. باز بودن موزه‌ها تا ساعت ۱۹ مردم را ترغیب به خروج از خانه و حضور در اماکن عمومی می کند.

وی اضافه کرد: در شرایط کنونی می توان محدودیت‌هایی در فعالیت موزه‌ها در بخش بازدیدهای مردمی انجام داد اما دیگر فعالیت‌ها مانند کارهای عقب افتاده و دیگر فعالیت‌های پژوهشی از سوی دانشجویان و پژوهش ادامه پیدا کند.

وی شرایط کنونی کشور را حساس ارزیابی کرد و گفت: سرعت بالای انتقال این بیماری بسیار زیاد و راحت است. فوت هر نفر به دلیل ابتلا به کرونا غم سنگینی برای تمام کشور است و باید در این راستا مسئولیت اجتماعی را رعایت کنیم.

دبیری نژاد همچنین درباره شیوه‌های بازدید مجازی از موزه‌ها و دیگر اماکن تاریخی که در ایام عید نوروز انجام گرفت، گفت: این شیوه بازدید نگاهی جدید به موزه و بازدید از موزه و کار بسیار خوبی بود که متاسفانه ادامه پیدا نکرد، به نظر می رسد در شرایط کنونی و محدودیت ‌های موجود بازدیدهای مجازی روشی مناسب و درست برای بازدید از موزه‌ها باشد.

اداره کل موزه‌های تصمیم گیر نیست

حمدرضا کارگر مدیر اداره کل موزه‌های وزارتخانه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی با بیان این که در حال حاضر هر نوع تعطیلی یا کم شدن فعالیت موزه‌ها منوط به اعلام ستاد مقابله با کرونا و نامه کتبی به وزیر میراث فرهنگی است، افزود: دستور یا نظر کتبی ستاد ملی مقابله با کرونا به وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ملاک است تا نخست آن را ابلاغ و سپس در نامه‌ای به وزیر تعطیلی موزه‌ها را اعلام کند. در صورتی که هر اعلامی انجام شود، اداره کل موزه‌ها نیز طبق همان دستور وظیفه خود را انجام می‌دهد.
وی افزود: در حال حاضر، فعالیت موزه‌ها روال عادی خود را طی می‌کند، تغییر ساعت موزه‌ها بر عهده اداره کل موزه‌ها نیست، بلکه دستور آن باید از معاونت توسعه مدیریت صادر شود، چون ساعت کار و برنامه‌ها بر اساس نظر آن‌ها تامین می‌شود.

کارگر درباره برخی آمار مبنی بر ابتلای برخی از کارمندان موزه به کرونا گفت: به صورت رسمی در حوزه تهران هیچ آماری دریافت نشده است، اطلاعی از موزه‌های شهرستان‌ها نیز وجود ندارد، در واقع اگر هم آماری وجود دارد، هنوز چیزی به اداره کل موزه‌ها ابلاغ نشده است.

وی افزود: هم اکنون کارمندان موزه‌های کشور همانند کارمندان دیگر بخش ‌های دولت بر اساس ابلاغیه دولت یک روز در میان سر کار می آیند و این قانون همگانی است که نمی توان از آن تخطی کرد. و ساعات کاری موزه ها در ۶ ماه نخست سال تا ساعت ۱۹ تعیین شده است.

وی در ادامه با بیان این که تمام موزه‌های کشور با حساسیت کامل تمام مفاد شیوه نامه های بهداشتی را رعایت می کنند، گفت: دلیل ستاد ملی مقابله با کرونا مبنی بر باز بودن موزه ‌ها در شرایط کنونی را نمی دانم اما ممکن است مسئولان به این نتیجه رسیده باشند در فضایی که تمام مراکز فرهنگی بسته است موزه ها پنجره‌ای باز برای علاقمندان هنر باشند. چون قطعا در فضای موزه ها به نسبت فضاهای دیگر مانند سینما و کنسرت احتمال انتقال کرونا کمتر است.

کارگر در پاسخ به پرسشی مبنی بر وقفه در فعالیت ‌های مجازی بازدید از موزه ها گفت: این نوع بازدیدها زیر ساخت‌ می خواهد که به تمام موزه‌ها ابلاغ کردیم ولی اینترنت و امکان فیلم برداری از این فضاها هم اکنون برای همه موزه ها مهیا نیست. در موزه های جهان نیز همین شرایط است شاید کمتر از ۱۰ درصد موزه های جهان امکان بازدید آنلاین را دارند.

منبع:ایرنا

هنوز نامه‌ای مبنی بر تعطیلی موزه‌ها دریافت نکرده‌ایم

درحالیکه بازهم شاهد قرار گرفتن تهران در لیست شهرهای قرمز به لحاظ شیوع کرونا هستیم، اما همچنان فعالیت یا تعطیلی موزه‌ها منوط به ابلاغ نامه رسمی از سوی ستاد کروناست که تاکنون چنین نامه‌ای ابلاغ نشده است.

به گزارش خبرنگار ایلنا، با وجود آنکه تهران برای بار دوم وارد لیست شهرهای قرمز به لحاظ شیوع ویروس کرونا شده است و علیرضا زالی (فرمانده عملیات مقابله با کرونا در تهران) از تمدید محدودیت‌های تهران تا پایان هفته آینده خبر داده است، اما به گفته مدیر اداره کل موزه‌ها، هنوز نامه‌ی رسمی مبنی بر تعطیلی موزه‌ها به این وزارتخانه ابلاغ نشده است.

محمدرضا کارگر (مدیرکل موزه‌ها و اموال منقول فرهنگی و تاریخی وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی) در این خصوص به ایلنا گفت: برای تعطیل کردن موزه‌ها نیازمند دستور ستاد کرونا هستیم و تا زمانی که نامه رسمی به این وزارتخانه ابلاغ نشود، موزه‌ها تعطیل نخواهند شد. تا این لحظه نیز با وجود آنکه شهر تهران در لیست شهرهای قرمز به لحاظ شیوع ویروس کرونا قرار گرفته، هنوز نامه‌ای مبنی بر تعطیلی موزه‌ها، صادر و ابلاغ نشده است.

او تصریح کرد: هرچند در شرایط موجود نیز با وجود باز و فعال بودن موزه‌ها، تعداد اندکی بازدیدکننده از این مجموعه‌ها دیدن می‌کنند. در این میان مجموعه تاریخی فرهنگی سعدآباد بیشتر مورد استقبال بازدیدکنندگان قرار دارد چراکه فضای باز آن این امکان را ایجاد می‌کند تا بازدیدکنندگان بیشتری را جذب کند.

موزه‌ها و بناهای تاریخی در زمره لیست مشاغل پرخطر از زمان آغاز شیوع کرونا قرار گرفتند. موزه‌ها ازجمله فضاهای بسته‌ای هستند که با وجود رعایت پروتکل‌های بهداشتی بازهم امکان شیوع ویروس کرونا در این محیط‌ها فراهم می‌شود. در این میان هر نوع تعطیلی یا کم شدن فعالیت موزه‌ها منوط به اعلام ستاد کرونا و نامه کتبی به وزیر میراث فرهنگی است.

منبع:ایلنا

استفاده از فناوری‌های نوین، لازمه بقا موزه‌ها

طی سال‌های اخیر اهمیت استفاده از انواع فناوری‌ها و نوآوری‌های خلاقانه در موزه‌های مختلف دنیا دوچندان شده است و اگر موزه‌ها خود را با این تکنولوژی‌های جدید همراه نکنند، قطعا تا چند سال آینده نمی‌توانند به فعالیت گسترده خود ادامه دهند.
افزایش ارزش رسانه‌های اجتماعی، لزوم برقراری ارتباط بین کشورهای مختلف، انتشار خلاقانه یافته‌های میراثی در سطح جهان و بهره‌گیری به‌موقع از ابتکارات آموزشی در حفظ و نگهداری از موزه‌ها، همگی دلایل مهمی هستند که موزه‌ها را مجبور می‌کنند تا با فناوری‌های روز دنیا پیش رفته و اقدامات لازم را در این زمینه انجام دهند.

موزه‌ها هم برای مقابله با نژادپرستی دست‌به‌کار شوند

به دنبال قتل ظالمانه جورج فلوید و اعتراض جمعی جهانیان برای مقابله با بحث نژادپرستی، هم‌اکنون زمان آن فرا رسیده که موزه‌ها هم در این زمینه نقش‌آفرینی کنند و خنثی نباشند.
برخی از کارشناسان و فعالان حوزه میراث فرهنگی و موزه‌های جهان طی انتشار فراخوان رسمی اعلام کردند که اکنون زمان عمل و اقدامات اجرایی موزه‌ها در سراسر دنیا درخصوص مقابله با نژادپرستی فرا رسیده است.

در این فراخوان آمده است که قتل اخیر جورج فلوید در ایالات متحده امریکا به همه ما یادآوری می‌کند که یک راه طولانی برای رسیدن به برابری نژادی وجود دارد که نقش موزه‌ها در این مسیر می‌تواند بسیار مهم و تاثیرگذار باشد.

می‌توان گفت که موزه‌ها خنثی نیستند؛ آن‌ها از بستر اجتماعی، ساختارهای قدرت و مبارزات جوامع خود جدا نیستند و اگر به نظر برسد که آن‌ها جدا هستند، آنگاه باید گفت که این یک انتخاب اشتباه است. موزه‌ها به‌عنوان موسسه‌های بسیار معتبر در جوامع مختلف دنیا، وظیفه دارند تا با بی‌عدالتی‌های نژادی و نژادپرستی ضد سیاه و سفید در همه سطوح، مبارزه کرده و مقابل این مسائل بایستند.

در واقع موزه‌ها به دلیل تاثیری که در زندگی بشر دارند، می‌توانند نقش بسزایی در از بین بردن ذهنیت‌های اشتباه و غلط ایفا کنند و نباید به راحتی این وظیفه مهم خود را فراموش کنند.

در ادامه این فراخوان بین‌المللی اشاره شده که پشت هر موزه مردم هستند. هرکدام از ما باید بدانیم که به خاطر تعصبات بی‌مورد پاسخگو باشیم و امتیازات خودمان را در این زمینه بررسی کنیم. باید انتخاب کنیم که در محافل خود به مبارزه با نژادپرستی بپردازیم و برای یادگیری چگونگی بهتر کردن خودمان آماده باشیم. ما باید برای تقویت صداها و دستاوردهای جوامع سیاه در سراسر جهان تلاش کنیم. حال در این میان موزه‌ها با نوع عملکرد و فعالیت خود می‌توانند این موضوع مهم را به مردم یادآوری کرده و از آن‌ها بخواهند به مقابله با موضوع نژادپرستی بروند.

هزاران موزه در سراسر جهان باید در این جنبش شرکت کرده و عنوان «موزه‌ها برای برابری» را تا همیشه سرلوحه فعالیت‌های خود قرار دهند. خشونت علیه سیاهپوستان موضوع جدیدی نیست و به زمان و مکان خاصی هم مربوط نمی‌شود. از این رو این جنبش باید همیشه فعال باشد و موزه‌ها برنامه‌های آموزشی و فرهنگی خود را در این زمینه در دستور کار خود قرار داده و آن‌ها را به‌درستی اجرا کنند.

لازم به ذکر است که موزه‌ها در کنار سایر برنامه‌های اجرایی خود می‌بایست برای عدالت و صلح میان تمامی نژادها طرح‌های مدونی را تبیین کنند تا مردم همیشه در زندگی روزمره خود با آن روبه‌رو شوند. چراکه این امر در ایجاد برابری‌ها در نسل‌های آینده تاثیر چشمگیری خواهد داشت.

منبع:اسکان

هویت فرهنگی ما در قلب موزه‌ها

موزه‌ها همواره در طول برهه‌های مختلف زمان از جاذبه های توریستی به شمار می‌رفته‌اند، در ایران نیز چند صد موزه فعال در شهرهای مختلف وجود دارد هر کدام جذبه خاص خود را دارند که آنها را تماشایی و منحصربه فرد می کند، البته در میان موزه‎ها ممکن است برخی هم خسته‌کننده و یا چندان باب میل بازدیدکنندگان هم نباشند.
 طبق تعریف شورای بین‌المللی موزه ها «موزه مؤسسه‌ای‌ دائمی و بدون هدف مادی است که درهای آن بر روی همگان باز است و در خدمت جامعه و پیشرفت آن فعالیت می‌کند. هدف موزه‌ها، پژوهش در آثار و شواهد به‌جای‌مانده انسان و محیط زیست او، گردآوری آثار، حفظ و بهره‌وری معنوی و ایجاد ارتباط بین این آثار، به ویژه به نمایش گذاردن آن‌ها به منظور بررسی و بهره معنوی است.» برای دانستن برخی از نکات درباره موزه و موزه‌گردی و بررسی وضعیت موزه‌ها با حمید وکیل‌باشی، فارغ التحصیل رشته موزه‌داری و باستان شناسی و همچنین مدیر موزه آبگینه و سفالینه‌های ایران به گفت‌وگو نشسته‌ایم که ماحصل آن در ادامه می‌آید.

موزه‌ها فضاهایی مردم‌سالارانه، فراگیر و چند صدایی برای گفت‌وگو منتقدانه پیرامون گذشته‌ها و آینده‌ها هستند، این شعار امسال ایکوم است، به نظر شما پس چرا موزه‌های امروزی تعامل کمتری با مردم دارند؟ و اصلاً از بعد ارتباط اجتماعی موزه تا چه اندازه توانسته نیازهای اجتماع را برآورده کند؟

در سال ۲۰۲۰ شعار ترجمه شده «موزه‌ها برای برابری، تنوع و فراگیری» بیشترین اتفاق نظر را در بین تمامی کنشگران و فعالان حوزه موزه‌داری دارد، البته تفاوت‌هایی شاید در عنوان مطلب وجود دارد اما به نظر من مقداری متفاوت است.

درباره اینکه موزه‌ها فضاهایی مردم‌سالارانه، فراگیر و چند صدایی برای گفتگوهای منتقدانه پیرامون گذشته و آینده هستند، حاصل فکر من و گفتگوهایی که با برخی از دوستان داشتیم بحث تنوع و فرصت‌های برابر در استفاده از امکانات و چند صدایی و تبادلات را بیشتر استنباط می کنیم تا مثلا عبارت “منتقدانه پیرامون گذشته‌ها” که در این متن استنباط نمی شود و باید در سر فصل دیگری جداگانه به آن پرداخت.

از آن‌جا که بحث استاندارد از دیدگاه ایکوم یک موضوع عملیاتی و علمی است، چرا موزه‌ها استاندارد مشخص و واحدی ندارند؟

در مورد استانداردهایی که در ecom تهیه می‌شود و اینکه چرا موزه‌ها استاندارد واحدی ندارند، این موضوع در درجه اول به تنوع ساخت موزه ها برمی‌گردد. ما خیلی کم می‌توانیم موزه‌هایی با عملکرد، اشیاء، سرفصل، اساسنامه مشترک و یا نزدیک به هم پیدا کنیم و در نتیجه در بحث استانداردها با موضوع بسیار گسترده‌ای روبرو هستیم و خیلی وقت‌ها هر موزه‌ای استانداردهای خاص خودش را دارد.

این‌که استانداردهای کلی در بعضی جاها بهتر رعایت می‌شود و یا در بعضی جاها فاصله دارند به دلیل امکاناتی است که در اختیار آن موزه‌ها قرار می گیرد و یا افرادی که می توانند در روند فعالیت آن موثر باشند اعم از سیاستگذاران بالادستی، و یا در موزه هایی که به صورت خصوصی فعالیت می کنند و یا موزه‌های تخصصی تر که سیاست‌های داخلی آن موزه این تنوع را به وجود می‌آورد.

ممکن است هنوز ما به استاندارد و یا عملکرد صد درصد مطلوب و قابل قبولی نرسیده باشیم ولی نظر من این است که در محدوده امکانات و توانایی‌ها آن چیزی که در موزه‌ها می‌بینم شور و هیجان و اشتیاقی است که تمامی موزه داران ما سعی می کنند حداکثر چیزی که از دستشان برمی آید را انجام دهند.

خیلی از موزه‌های ما صرفا تبدیل به محلی برای نمایش آثار شده‌ و در حد ویترین باقی مانده‌اند. از دیدگاه شما به جز بحران کرونا، عدم توانایی مدیریت کارآمد عامل تاثیرگذار و مهم این پیامد نیست؟ و راهکار شما برای رهایی از این معضل چیست؟

در پاسخ به این‌که چرا خیلی از موزه‌ها صرفا به یک ویترین برای نمایش آثار تبدیل شده و منفعل هستند و برنامه‌ریزی خاصی برای ارائه محتوای اساس شکل گیری موزه و یا در حقیقت تاثیرگذاری اجتماعی لازم را ندارند، باید گفت موزه‌ها از دیگر ارکان فرهنگی جدا نیستند و باید این مسئله را در آسیب شناسی کلی حوزه فرهنگی در کشورمان در نظر بگیریم. من با کلمه‌ی «خیلی» موافق نیستم، موزه هایی هستند که صرفا اشیایی را گردآوری کرده‌اند و تبدیل به ویترین و نمایش شدند و در ابتدا فقط بحث معرفی و شی محوری داشتند. موزه‌های دیگری هم هستند که این اشیا را واسطه، وسیله و یا بهانه‌ای قرار می دهند که بیشتر در حوزه فرهنگی واکاوی کنند و بیشتر بسته های فرهنگی و هنری را تهیه کنند تا به واسطه ی آن‌ها بتوانند بر روی طیف گسترده تری تاثیر بگذارند.

یکی از مهم‌ترین تاثیراتی که می‌توانند داشته باشند متوجه کردن جامعه به سابقه، پیشینه و داشته‌ها و هویت فرهنگی است که ما داریم. گنجینه موزه‌ها هر کدام در این زمینه می توانند بهترین وسیله برای این تذکر باشند، و در آن زمان که مجموعه ای از داشته های فرهنگی و صبغه‌ها را کنار هم می گذاریم تا افراد جامعه بیشتر متوجه این صبغه شوند، برخی از چهارچوب های هویتی و رفتاری خیلی بهتر رعایت می شود.

چرا موزه‌های امروزی تعامل کمتری با مردم دارند، از بعد ارتباط اجتماعی موزه تا چه اندازه توانسته نیازهای اجتماع را برآورده کند؟

در همین دوره شیوع کرونا ما شاهد یک تلاش بسیار فراگیر در تمام موزه ها برای حفظ ارتباط عمومی بودیم یعنی این فضای مجازی که در حقیقت الان می توان گفت بهترین و در دسترس ترین راه ممکن برای ارتباطات اجتماعی در حوزه فرهنگی، اقتصادی و همینطور که در شب‌های گذشته نیز شاهد بودیم حتی در مسائل مذهبی. ما شاهد بودیم که به خاطر رعایت فاصله‌های اجتماعی برنامه های همه ساله مساجد در شب های قدر خیلی از نقاط کشور امسال نگران این بودند که ممکن است که اگر به شکل گذشته برگزار شود با جمعیتی که همیشه هست امکان سرایت و فراگیری و گسترش این بیماری ویروسی وجود دارد اما دیدیم که حتی مراسمات مذهبی را هم می توان با استفاده از ظرفیت فضای مجازی برگزار کرد.

در مورد موزه ها هم اگر از اواسط اسفند ماه در نظر بگیریم تلاش بسیار گسترده ای در استفاده از فضای مجازی برای باقی ماندن و ارتباط گرفتن و در ارتباط باقی ماندن با مخاطبین داریم می‌بینیم. من شاهد تلاش گسترده ای بین طیف وسیعی از موزه ها بودم، کارهایی کردند که شاید زمینه ساز این شود که پس از پایان و یا فروکش کردن مشکلات مربوط به کرونا حضور بیشتر مردم در موزه ها را شاهد باشیم. آن هم استفاده از انواع امکاناتی که در فضای مجازی، انواع اپلیکیشن‌ها، انواع سایت‌ها در قالب نمایشگاه‌های مجازی عکس و متن و فیلم هایی که آنلاین پخش میشد و هر آنچه که در توان داشتند را اجرا کردتد. از اپلیکیشن های مختلف به صورت شبکه‌های اجتماعی سعی می‌کردند استفاده کنند اما اگر این معضل کلی را در نظر بگیریم که طیف خیلی گسترده‌ای از مردم کشور ما در موزه‌ها رفت و آمد ندارند و یا ارتباط کمتری دارند این بستگی به هویت و کارکرد و عملکرد هر کدام از موزه‌ها و یا اهمیتی که برای موضوع قائل می‌شوند دارد.

دسته بندی‌های مختلفی در موزه ها وجود دارد، ما شاهد موزه هایی هستیم که فرض کنید در ایام عید در شرایطی که سال های گذشته مهیا بود روزانه ۱۰ تا ۱۲ هزار نفر بازدید کننده داشتند و اینکه حالا تا چه حدی می‌توانستند مواردی که مد نظرشان هست را به بازدید کننده در این جمعیت منتقل کنند قابل بحث است. یا روزانه کاخ موزه های کشور و یا سایت موزه هایی مثل تخت جمشید و یا فضاهای فرهنگی مثل حافظیه که مخاطب بسیار بالایی دارند. طرف دیگر قضیه موزه های تخصصی هستند که به صورت کلی می توانیم بگوییم تعداد مخاطبین کمتری دارند، و بعضا مخاطبان گذری دارند و یا افرادی که آن موضوع به صورت تخصصی برایشان جالب است و اینکه موزه ها تا چه اندازه توانستند نیازهای اجتماعی را برآورده کنند صحبت از یک دغدغه‌ی جدیدی است که در طیف موزه دارها در حال شکل گیری است نشست هایی برگزار می شود، فعالین حوزه علوم اجتماعی دعوت و موارد مختلفی طرح می شود و در نهایت اینکه خروجی اینها دنبال راهکاری هستند که بتوانند بسته‌هایی که تاثیرات مثبتی در حوزه اجتماع بگذارد را تهیه کنند.

موزه‌های ایران چقدر با شعار امسال تطابق دارند؟

شعار امسال و یا شعار هر سال بیشتر یک محور فعالیت را گوشزد و تاکید می کند و نه اینکه صرفا در همان سال به این مسئله پرداخته شود، یعنی شما در شعار سال‌های گذشته؛ به صورت مثال شعاری که در دو سال گذشته بوده چشم اندازهای فرهنگی یا شعار امسال که یک محور تاکید شده بر مبنای گزارش‌های موزه‌ای و فعالیت‌های آن سال است و چیزی که باید بعد از این هم مرتب اجرا بشود.

ولی این‌که ما به چه شکل این را در جامعه ایران یا در مناطق مختلف که دارای فرهنگ‌های مختلفی هستند بومی کنیم و این تنوع و چند صدایی را بیشتر به چه صورت عنوان کنیم و موزه‌های مستقر در پایتخت چه برنامه‌هایی را تهیه و تاکید کنند که بسته‌های فرهنگی شامل حال جوامع مختلف دارند؛ یا به صورت گسترده تر اشتراکات فرهنگی را به چه صورت پیدا کنیم که با سایر ملل و کشورهای دیگر هم صدا بشویم این برمی‌گردد به این‌که باید یک همّت و سر فصلی ایجاد شود که از ابتدا ما برای همگرایی با موزه‌های دیگر دنیا و همگرایی بیشتر داخلی مبنا را بر این بگذاریم که شعار سال را که در یک چهارچوب تعیین می شود از امسال و در سال های دیگر به صورت جدی تری مد نظر قرار بدهیم. این به همسویی ما و این‌که بر مبنا شرایط بومی خودمان چطور می توانیم وارد یک چرخه جهانی بشویم به ما کمک می کند.

چرا در کشور ما اتحادیه و یا تشکل‌های صنفی در حوزه موزه به شکل مطلوب وجود ندارد؟

این‌که چرا اتحادیه های صنفی در این زمینه شکل نگرفته به ساختار جذب نیرو در موزه‌ها برمی‌گردد و موزه دار و کارکنان موزه‌ها عمدتا کارمندان یک دستگاه هستند و در چهارچوب اداری خود فعالیت می کنند و تا وقتی که به این صورت بوده نیازی به تشکیل اتحادیه یا صنف کمتر در آنها به وجود اومده و یا انگیزه های آنان برای این مسئله کمتر بوده است.

در چند سال اخیر روند رو به رشدی رو در تشکیل موزه‌های خصوصی داشتیم. به نظر می‌رسد بیشتر دستگاه های دولتی و موسسات جدا از ارگان‌های فرهنگی که سالیان درازی هست موزه‌های مرتبط با خود و زیر مجموعه مربوط را تشکیل داده اند برخی از دستگاه های اجرایی هم سعی کرده‌اند یک نگاه فرهنگی به سابقه شکل گیری شان داشته و در مجموعه خود دست به ایجاد موزه بزنند. اما مسئله ای که اینجا وجود داره اینکه تنوع و تکثیر موزه های خصوصی حاصل چند سال اخیر است، و این فرایند سالیان سال با روند خیلی کندی انجام میشد و محدود موزه‌های خصوصی تشکیل می شدند.

امیدوارم که با تنوع و ایجاد موزه‌های جدید خصوصی زمینه‌هایی برای شکل گیری اتحادیه‌ها و صنف‌های حوزه موزه داری هم به وجود بیاید.

به منظور بازاریابی و معرفی بهتر موزه‌ها و پررنگ شدن نقش آن‌ها در ارتقا سطح آگاهی نسل جوان جامعه چه تدابیری اندیشیده شده است؟

هر اندازه که ما بیشتر به مساله جذب مخاطب و طیف های مختلف و بعد طیف جوان که مهمترین گروه و دغدغه تمام جریانات اجتماعی-سیاسی هستند بپردازیم و برنامه‌ریزی کنیم نتایج بهتری برای کل جامعه به دست می‌آید. برای این‌که موزه‌ها -این دیگر یک باید است- بتوانند از آن حالت انباری و ویترین خارج شوند که خیلی از آنها هستند، و یا شاید بعضی از موزه های تخصصی و یا بعضی موزه‌های ارگان‌های دولتی صرفا اینگونه باشند مسابقه و یا به اصطلاح داوری هر سال توسط انجمن ملی موزه‌های ایران (ایکم) انجام می شود که هیچ نوع وابستگی دولتی هم ندارد.

در این ارزیابی طیف گسترده ای از موزه‌های کوچک، متوسط، بزرگ و موزه ذیل مجموعه میراث فرهنگی، ارگان‌های فرهنگی و یا سایر دستگاه‌های دیگر با تمام توان شرکت می‌کنند و تعداد شرکت‌کننده‌ها در این رقابت سالیانه بسیار بالاست و هر سال هم بر تعداد آن‌ها افزوده می شود. این برنامه باعث می‌شود که پس از اعلام نتیجه اگر موزه‌ها دستاوردهایی داشته باشند سعی کنند آن را تقویت کنند و آن‌ها که احساس می کنند دیده نشده‌اند دنبال چاره‌ای برای این‌که بتوانند بهتر دیده شوند هستند، چه در سطح جامعه و چه در جایی که مورد ارزیابی قرار می گیرد.

ارزیابی موزه‌ها محورهای گوناگونی دارد، و حدود ۱۳ محور اصلی در شاخصه‌های فعالیت موزه‌ها در نظر گرفته شده و حتی به مساله کودک و طیف جوان هم پرداخته شده است. من فکر می‌کنم طیف جوان بسیار مهم است که برنامه‌های متنوعی بر مبنای موزه برای آن‌ها داشته باشیم که از طریق اطلاع‌رسانی بتوانیم آن‌ها را به سمت موزه جذب کنیم، ولی اگر بخواهیم ریشه ای تر به این قضیه بپردازیم باید در نظام آموزشی بیشتر به این موضوع توجه کنیم. هنگامی که ما برای کودکان برنامه ریزی می‌کنیم طبیعتا وقتی به سنین جوانی وارد می شوند یک ارتباطی را با مجموعه ی موزه داشته‌اند که می تواند موثر واقع شود.

چه راهکاری دارید که نسل جوان (دهه ۷۰ و ۸۰ به بعد) بازدید از موزه را به عنوان بهترین تجربه دوران زندگی خود ثبت کنند؟

این موضوع اول از همه رجوع به دانش علوم اجتماعی و رصد نیازها، رفتارها و گفتارها و تعامل و گفت‌وگو با این نسل است. چطور می‌شود که بستر شکل گیری، دغدغه‌ها و چشم انداز این طیف را نشناخت و بعد برنامه ای برای آنان پیاده کرد و یا مشوق هایی را آورد که به سابقه فرهنگی و گذشته خود علاقه مند شوند. در اینجا باید این مسئله را در نظر بگیریم که خود موزه به تنهایی نمی‌تواند کاری کند، بلکه مجموعه ای از ساختارهای آموزشی، نظام آموزشی چه نظام آموزش تحصیلات مقدماتی و چه نظام تحصیلات عالی و ارگان‌های فرهنگی و ارگان های پژوهشی باید به صورت جدی به این مساله بپردازند.

دغدغه‌های جوان دهه ۷۰ و ۸۰ متفاوت از جوان دهه ۶۰ و جوانی است که در دهه ۵۰ بوده، و تا ما به مراحل ارتقا اداری و جایگاه برنامه‌ریزی و برنامه گزاری قرار بگیریم سنی از ما گذشته و اگر به این افراد توجه نکنیم مجبور خواهیم شد بر مبنا دغدغه‌های دو نسل قبلتر و دیدگاه‌های خود در موزه‌ها کار کنیم که این فاصله عمیقی ایجاد می‌کند و این فاصله می‌تواند در برنامه‌های ما مهمترین عامل برای عدم ایجاد انگیزه و جذب جوان ها به موزه باشد. باید این روش را کنار گذاشت و به صورت خیلی جدی با جامعه شناسان، روان شناسان و ساختارهای آموزشی ارتباط برقرار کرد. در این میان من فکر می‌کنم گروه معلمین بیشترین کمک را می‌تواند انجام بدهد چون شب و روزشان را با این بچه ها می‌گذرانند و تمام دغدغه‌های آن‌ها را می‌شناسند و شاید بهتر از هر کسی بتوانند این بچه‌ها را بفهمند حتی شاید به نظر من از پدر و مادر ها هم درک عمیقتری نسبت به دغدغه‌ها و رفتار کودکان و نوجوانان داشته باشند.

به نظر آن‌جایی که نظام آموزشی بیشترین اتحاد را با ساختارهای فرهنگی دارد مبادله اطلاعات صورت گرفته و آنها از اطلاعات و بسته‌های موزه‌ها استفاده می‌کنند و موزه‌ها روش‌ها را از ‌این‌ها فرا می‌گیرند که چگونه ارتباط برقرار کنند و چگونه می‌توانند این نسل را بشناسند به نظر من ساختار آموزشی مهم‌تر از هر پژوهشکده و یا هر ارگان دیگری می‌تواند بهترین کمک را به موزه ها بکند.

در حوزه کاربرد موزه‌ها برای مردم، چه چیزی باعث ارتباط بهتر مردم با موزه می‌شود؟

این‌که دغدغه‌ها و علایق مردم بیشتر مورد توجه قرار بگیرد. موزه باید به این مساله به شکل جدی توجه کند و مسئله دیگر جریان سازی فرهنگی است، ساختار فرهنگ یک جریان جاری و ساری بسیار کهن دارد که از زمان‌های گذشته شروع شده و تا زمان ما وجود دارد.

بعضی اوقات به اشتباه کلمه فرهنگ‌سازی را به کار می بریم و الان دیگر همه معتقدند که ترکیب نادرستی است، بحث جریان سازی فرهنگی است این‌که ما چگونه در پوسته فرهنگی خودمان می‌خزیم، چگونه درک می‌کنیم و چگونه علایق را می‌سنجیم و بر مبنا آن برنامه ‌ریزی می‌کنیم، ترکیبی از شناخت ریشه‌های کهن و توجه به مسائل اجتماعی و آنالیز مردم است.

در نهایت من فکر می‌کنم که یکی از بهترین راهکارها برای ارتباط موثر و بیشتر با کل بدنه ی جامعه، طیف‌های مختلف سنی و گروه‌های مختلف توجه به رسانه‌هایی هست که مورد اقبال عموم مردم قرار گرفته و همچنین مراجعه به محققان و جامعه شناسان و ریشه یابی این‌که چرا یک رسانه بیش از بقیه مورد توجه قرار گرفته و کدام رسانه مقبولیت عام دارد، یعنی ما باید رسانه را بشناسیم، دانش رسانه را باید به دست بیاوریم و همگام و به روز با حرکت رسانه ها و در چهار چوب استفاده از رسانه‌ها با مردم پیش برویم.

در نهایت آن‌چه مهم است این‌که ابزارهای ارتباطی و میزان رجوع مردم به این ابزارها را بشناسیم و با استفاده از امکانات و فضایی که این شبکه‌های اجتماعی (social media) یا این رسانه‌ها برای ما به وجود می‌آورد خودمان را نشان دهیم و در بطن جامعه رسوخ پیدا کنیم.

منبع:اسکان

از شاهکارهای هنری اروپا تا میراث ایرانی در «متروپولیتن»

موزه‌ها همواره از زمان شکل‌گیری، در زمره قابل توجه‌ترین مراکز فرهنگی و نمایان‌گر میراث ملت‌ها در طول تاریخ بوده‌اند. امروز در سراسر جهان موزه‌ها با نقش اثرگذار خود در حفظ و نگه‌داری میراث و فرهنگ‌ ملل و اقوام، تاریخ را زنده کرده و تجربه سیر در زمان را برای بازدیدکنندگان خود به ارمغان می‌آورند.«موزه هنر متروپولیتن» یکی از بزرگ‌ترین و مشهورترین موزه‌ها در جهان در ایالات متحده آمریکا است. این موزه در مرکز شهر نیویورک و در مجاورت ضلع‌ شرقی سنترال پارک قرار دارد که در فوریه سال 1870 میلادی افتتاح شده است.

از این موزه با عنوان «the Met» یاد می‌شود که کوتاه‌ شده نام کامل این موزه بوده و از «the Metropolitan» گرفته شده است. موزه متروپولیتن در سال 2016 به عنوان سومین موزه هنری پر بازدید در سراسر جهان معرفی شده است.

بخش‌های مختلف این موزه شامل آثار هنری اروپای دوران قدیم، مصر باستان، انواع نقاشی و مجسمه، شاهکارهای اروپایی و کلکسیونی بزرگ از هنر مدرن و آمریکایی است، همچنین این موزه دارایی‌های زیادی از هنرهای آفریقایی، اسلامی، آسیایی و بیزانس را در خود جای داده؛ مجموعه‌ای از آلات‌ موسیقی‌، پوشاک، جواهرات، اسلحه و زره از دیگر بخش‌های این موزه است.

یکی از مهم‌ترین بخش‌های این موزه که بازدیدکننده بالایی نیز دارد مجموعه بزرگ و نادری از تاریخ اسلام و ایران باستان است؛ تندیس نقره‌ای گاو نشسته، تُنگ دسته‌ گربه‌ای، کاسه زرین میخی‌نگار، بشقاب شکار قوچ، تکوک شیر غران، دیگچه دهان لوله‌ای با سه پایه، سنگ‌نگاره پیشکش‌آوران تخت جمشید، کلاه‌خود پرنده و سه پیکر و … از آثار ایران باستان این موزه هستند.

«تندیس نقره‌ای گاو نشسته» یکی از اشیای باستانی متعلق به دوران نیا- عیلامی است. قدمت این تندیس 2900 تا 3100 سال پیش از میلاد است. تندیس نقره‌ای گاو نشسته در جنوب غرب ایران کشف شده‌ است. این تندیس 16.3 سانتی‌متر ارتفاع دارد. مجسمه نقره‌ای لباس مخصوصی را به تن کرده که دارای الگوی پله پله بوده و به شکلی راه راه آن را مزین کرده‌ است.

«کاسه زرین میخی‌نگار» از آثار باستانی دوران داریوش اول یا دوران داریوش دوم است. ارتفاع این کاسه 11.1 سانتی‌متر و طرح آن، طرح خیاره‌دار است. بالای این کاسه به صورت گرداگرد با سه نوع خط میخی پارسی، عیلامی و بابلی نوشتاری حک شده است. متن این نوشتار «داریوش، شاه بزرگ» است.

«بشقاب شکار قوچ» از آثار باستانی دوران ساسانیان است. بشقاب نقره‌ای شکارگاه، با جیوه، نقره و طلا تذهیب‌کاری و با روش سیاه‌قلم‌ کاری تزئین شده‌ است. این بشقاب ارتفاع 4.6 و قطر 21.9 سانتی‌متر دارد. در تصویر، شاه ساسانی در حال شکار قوچ است. طرح بشقاب برای درباریان نشانه دلاوری و شکست‌ناپذیری شاهان ساسانی بوده‌ است. این قبیل آثار برای هدیه دادن به پادشاهان کشورهای همسایه کاربرد داشت.

موزه هنر متروپولیتن همچنین میزبان قدیمی‌ترین شی‌ء تاریخی است که سنگ آتش‌زنه‌ای از مصر بوده که قدمت بالایی برای آن تخمین زده شده است. این موزه همچنین در ابتکاری تازه سایتی با عنوان «OASC» یا «Open Access for Scholarl Content»  امکان دسترسی به تصاویر هنری موجود را آزاد گذاشته و دلیل آن را استفاده راحت‌تر دانشجویان، اساتید، محققان و تولیدکنندگان محتوای غیر تجاری ذکر کرده است.

با جست‌وجوی کلمه «Iran» در سایت این موزه می‌توان به صورت دیجیتال بیش از هفت هزار اثر هنری مربوط به ایران را مشاهده کرد که تعداد بالای آن بسیار قابل توجه است.

موزه‌ها را از لیست مشاغل پرخطر درمی‌آورند؟

معاون میراث فرهنگی وزارتخانه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی می‌گوید: ممکن است بتوانیم بررسی کنیم که برخی موزه‌ها را می‌توان زودتر فعال کرد و برخی موزه‌ها را از لیست پر خطر درآورد، اما هنوز همه چیز در ابهام است و باید منتظر نتایج بررسی‌ها باشیم.

به گزارش ایسنا، هر چند همه حرف و حدیث‌ها از اوایل اسفند سال گذشته برای تعطیلی موزه‌ها به عنوان مراکز فرهنگی و تاریخی، به آن دلیل بود که نه تنها آثار تاریخی را در معرض آلوده شدن قرار می‌داد بلکه هنوز هیچ راهکار فنی و اصولی برای پاکسازی و حفاظت‌شان از کرونا ویروس به دست نیامده بود – هنوز هم -، بلکه قرار گرفتن تعداد زیادی از مخاطبان موزه‌ای در چنین فضایی خود عاملی برای آلوده شدن تعداد زیادتری از مردم به کووید ۱۹ بود. به همین دلیل هم بعد از درخواست‌های مکرر برای تعطیلی فضاهای موزه‌ای، حتی این مراکز تاریخی و موزه‌ای در لیست مکان‌های پرخطر قرار گرفتند.

اما قدم بعدی موزه‌داران تلاش بیشتر برای معرفی و انتشار آموخته‌هایشان به مردم بود، آن‌ها با نهایی شدن تعطیلی موزهها از آغاز سال جدید، تلاش کردند تهدیدها برای فضای کاری‌شان را به فرصت تبدیل کنند و علاوه بر نمایش ۱۳ موزه از سایت آپارات که توسط وزارت ارتباطات و وزارت میراث فرهنگی در ۱۳ روز نوروز عملیاتی شد، موزه‌داران نیز روزانه بخش‌هایی از موزه‌ها و آثار تاریخی هر موزه را در فضای مجازی منتشر کردند و گپ و گفت با یکدیگر را در راس برنامه‌هایشان قرار دادند.

در کنار صحبت‌هایی که با کارشناسان مختلف داشتند، در آخرین گفت‌وگوهایی که رضا دبیری‌نژاد – موزه‌دار و رییس موزه ملی ملک – از طریق صفحه «فرهنگ موزه» در اینستاگرام برگزار می‌کند، این بار سراغ محمد حسن طالبیان – معاون میراث فرهنگی وزارتخانه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی – رفت.

طالبیان بعد از اشاره به تلاش‌های این معاونت برای فعال شدن دوباره‌ی موزه‌ها در کنار توجه به مساله امنیت جان کارکنان و حفاظت از آثار تاریخی، روی این نکته تاکید می‌کند که زمان مشخصی نمی‌توان برای بازگشایی موزه‌ها مطرح کرد چون امنیت بازدید کنندگان، آثار تاریخی در معرض نمایش در موزه‌ها و کارکنانِ موزه‌ای برای‌مان اهمیت دارد.

وی در ادامه نسبت به پیگیری برای شرایط باز شدن ۱۵۹ موزه خصوصی که مجوز وزارتخانه میراث فرهنگی را دارند در کنار پیگیری‌های مورد نیاز برای تهیه‌ی پروتکل موزه خبر می‌دهد و می‌گوید: اگر سفرهای هوشمند در گردشگری رخ دهد، موزه‌ها نیز به سازماندهی و برنامه‌ریزی نیاز دارند، چون منافع هر دو بخش در گرو یکدیگر است.

او اما به صحبت‌هایی که بین وزارتخانه ارتباطات و میراث فرهنگی انجام و قول داده‌اند که ۱۰۰ موزه و محوطه را در کشور برای نمایش آنلاین تجهیز کنند، اشاره می‌کند و می‌گوید:  قرار شد در مرحله‌ی نخست، ابتدا زیرساخت‌های الکترونیکی را آماده کنیم که اگر این کار انجام شود، حتما محوطه‌های بسیار مهم مانند سایت موزه‌ها و موزه‌های منطقه‌ای یا برخی موزه‌های خصوصی می‌توانند در این لیست قرار بگیرند. این لیست‌ها براساس مشورت با همه‌ی جامعه موزه‌داری و اداره کل موزه‌ها انجام می‌شود.

وی با بیان این‌که بحث موزه‌های خصوصی تقریبا برای همه جا افتاده است، ادامه می‌دهد: پیشنهاد داشتیم که ۲۰ میلیون تومان کمک بلاعوض و ۵۰ میلیون تومان تسهیلات به ۱۵۹ موزه توسط دولت پرداخت شود که با توجه به چیزی که می‌بینیم،  قرار است تسهیلات پرداخت شوند. از سوی دیگر نیز  می‌تواند کمک کند تا برای بازدید مجازی چنین بستری درست شود و بتوانند موزه‌های دیگر نیز بازدید داشته باشند.

راهی برای جایگزین درآمد برای موزه‌ها

طالبیان با تاکید بر لزوم  فراهم شدن بستر الکترونیکی برای بازدید از موزه‌ها حتی بعد از پایان شرایط کرونا، نسبت به ایجاد وضعیتی مناسب برای جایگزین شدن درآمد برای موزه‌ها اشاره می‌کند و می‌گوید: مانند دو بخش گردشگری و خصوصی باید  برای جایگزینی درامدزایی برای موزه‌ها نیز فکری کنیم، با عادی شدن شرایط باید راه‌حل‌های دیگر را نیز بررسی کرد.

راهی برای درآوردن نام موزه‌ها از لیست مشاغل پرخطر !

معاون میراث فرهنگی وزارتخانه میراث فرهنگی، اما درباره‌ی قراردادن نام موزه‌ها در لیست مشاغل پرخطر، اظهار می‌کند: گردشگری نیز جزو مشاغل پرخطر بود، همان‌طور که هتل‌ها نیز در این لیست بودند و آن‌ها درخواست اعلام معیارهای پرخطر و کم‌خطر را داشتند. با اعلام شرایط شاید به این نتیجه برسیم که ممکن است برخی از موزه‌ها جزو پرخطرها قرار نگیرند.

او با اشاره به این‌که در حال حاضر بحث روی امکان انتقال درجه پر ریسک به کم ریسک است، ادامه می‌دهد: اکنون دستگاه‌های مختلف در حال مطرح کردن ایده‌های خود هستند، با این وجود از افراد صاحب‌نظر درخواست کرده‌ایم که اگر نظری دارند مطرح کنند تا در ستاد کرونا در حوزه گردشگری و میراث فرهنگی مطرح شود.

چشم‌انداز طالبیان برای مدت زمان تعطیلی موزه‌ها

وی پاسخ به این پرسش که چشم‌اندازی برای بازگشایی موزه‌ها در نظر گرفته شده و آیا قرار است موزه‌ها قبل از بازگشایی ایزوله و پاکسازی شوند؟ را این طور جواب می‌دهد: موضوع هنوز در ابهام است، تنها کاری که باید بکنیم زمانی دقیق برای بازگشایی موزه‌هاست، نخست باید یکسری کارها را انجام داد.

او ادامه می‌دهد: به موزه‌های خود اعلام کرده‌ایم که به مرور برنامه و سناریوهای جدید خود را برای بازگشایی تهیه کنند. اگر قرار بر فاصله‌گذاری اجتماعی هوشمند باشد می‌توان سناریوی بازدید از موزه‌ها به صورت حضوری را نیز تهیه کرد.

زندگی با کرونا را یادبگیریم/شاید برخی موزه‌ها باز شوند

وی با این وجود نسبت به این نکته نیز تاکید می‌کند که ممکن است برخی موزه‌ها در این شرایط باز نشوند یا بتوان برخی موزه‌ها را فعال کرد و ادامه می‌دهد: معتقدم باید زندگی با کرونا را یاد بگیریم،  همه چیز را به بعد از تمام شدن این اتفاقات موکول نکنیم . به همین دلیل نیز به موزه‌ها اعلام می‌کنیم که در این وضعیت بهتر است نخست ایده بدهند تا با جمع‌اوری و هم‌اندیشی آن‌ها به تدریج و به صورت هوشمند کارها را انجام دهیم. هر چند در شرایط کنونی نیز مدیر موزه‌ها به ویژه بخش خصوصی و برخی کارکنان در بخش‌های حاکمیتی که دورکار نیستند در فضاهای موزه‌ای و در حال انجام مستندنگاری و موارد دیگر هستند یا کارهایی را در دستور کار دارند که روی زمین مانده‌اند، به خصوص در محوطه‌های جهانی.

معاون میراث فرهنگی وزارتخانه میراث فرهنگی با تاکید بر این‌که بخش دولتی خود را برای مدیریت وضعیت آماده می‌کند، ادامه می‌دهد: ممکن است یک هفته دیگر راه‌ها برای فعال‌تر شدن بخش‌های فرهنگی باز شوند یا در طول هفته‌ی آینده وضعیت سخت‌تر شود، هیچ کس، دقیق چیزی نمی‌داند، اما دست‌کم می‌توان با مدیریت کردن کارها به صورت هوشمند، وضعیت را مدیریت کرد. حتی خود موزه‌ها می‌توانند به ما بگویند که چه ظرفیتی دارند و اگر قصد بازگشایی دارند  می‌توانند چه کارهای حفاظتی انجام دهند. از سوی دیگر میراث فرهنگی رسما برای‌شان باید مشترکات را مطرح کند.

وزیر میراث منتظر یک جریان‌سازی برای ایجاد زیرساخت درآمدزایی در سه حوزه

طالبیان درآمدزایی موزه‌ها را یکی از چالش‌های مهمی می‌داند که یک سال بعد تاثیر خود را روی موزه‌ها می‌گذارد  و می‌گوید: وزیر میراث فرهنگی از دولت تقاضا کرده است که بعد از بهتر شدن شرایط، بخشی از تعطیلات را به این وزارتخانه اختصاص دهند، چون قطعا در پساکرونا مردم به سفر نیاز دارند و در آن شرایط احتمال یک موج از سفر با مدیریت هوشمند وجود دارد.

او اضافه می‌کند: اکنون وزیر میراث فرهنگی منتظر است تا در صورت تصویب، یک جریان‌سازی برای درامد در زیرساخت‌های سه حوزه ایجاد شود.

وی تاکید می‌کند: در حال حاضر دنیا را رصد کرده و برنامه‌ریزی موزه‌های دیگر را بررسی می‌کنیم اما همچنان مشخص است که موزه‌های دنیا هنوز گرفتار و در ابهام هستند حتی برخی موزه‌ها دورکاری را نیز لغو کرده‌اند، دنیا دچار یک شوک است.

او تنها کمک فکر شده توسط میراث فرهنگی را تسهیلات و کمک دولت می‌داند و ادامه می‌دهد: باید بتوانیم برای درامد یک بستر از طریق سیستم‌های آنلاین آماده کنیم. ما یک خانواده هستیم که باید در این شرایط به یک هم‌فکری کنیم و همدلی برسیم.

طالبیان با تاکید بر این‌که دستگاه‌های جهانی مانند یونسکو، اتحادیه جهانی طبیعت، ایکروم و حتی ایکوموس از فروردین امسال به طور مرتب شعار می‌دهند که ما به قدرت میراث ایمان داریم و امادگی داریم که با همفکری یکدیگر بر مشکلات فائق بیاییم، ادامه می‌دهد: آن‌ها از یک سو تجربیات دنیا را جمع می‌کنند و از سوی دیگر به دنبال این هستند که ایده‌های نو پیدا کنند. این یک کار و پژوهش بزرگ است، پژوهشی که بازیگران آن در دنیای موزه هستند.

موزه‌ها و بناهای تاریخی یک شبکه بهم پیوسته‌اند

معاون میراث فرهنگی وزارتخانه میراث فرهنگی در پاسخ به این پرسش که موزه‌ها و میراث فرهنگی در این دوره می‌توانند چه کمکی به جامعه و مردم کنند؟ به دو شعار روز جهانی موزه و محوطه‌ها و بناهای تاریخی اشاره می‌کند و آن‌ها را نشان دهنده وابسته بودن این حوزه‌ها به یکدیگر می‌داند و می‌گوید: ما یک شبکه‌ی به هم پیوسته هستیم. جهان نیز متوجه این موضوع شده و حتی ممکن است از نظر سیاسی نگاه دنیا به مرور تغییر کند.

ایجاد رقابت بین موزه‌ها در فضای کرونا !

پیش‌بینی معاون میراث فرهنگی برای روز جهانی موزه در سال ۱۳۹۹، مانند دیگر نهادهای دولتی در دنیاست، او تاکید می‌کند: فکر نمی‌کنم امسال مانند سال‌های گذشته بتوانیم کاری انجام دهیم، باید خودمان را آماده کنیم تا همه چیز به صورت مجازی برگزار شود. حتی اگر بحثی از نظر ارتقا، توجه و موزه‌ی برتر مطرح می‌شود باید از طریق فضای مجازی باشد. در واقع نوع نگاه موزه‌ها به این بحران و نقشی که هر موزه در این زمینه ایفا کرده خود می‌تواند یک تمایز باشد.

او با این وجود ادامه می‌دهد: این اقدام شاید یک ابزار باشد که نگاه برابر به همه موزه‌ها و اقوام داشته باشیم. همه اقوام از فضای برابر بهره بگیرند و برای آن تلاش کنیم.

وی با تاکید بر این‌که موزه‌ها به واسطه‌ی کرونا و ماه مبارک رمضان در هفته‌ی میراث فرهنگی از فعالیت فیزیکی معذور هستند، می‌افزاید: بهترین کار این است که از فضای مجازی بیشتر بهره بگیریم اما اگر هر موزه‌داری ایده‌ای خوب دارد، می‌تواند آن را مطرح کنند.

او با بیان این‌که وزارتخانه میراث فرهنگی نیازمند همفکری موزه‌داران و اندیشه‌های آن‌هاست، ادامه می‌دهد: کار کردن براساس چند فکر در جمع حتی اگر دچار اشکال باشد، بهتر است چون محصول اندیشه‌ی همه ی افراد است. بنابراین آن‌چه که شایسته موزه‌ها و  فرهنگ ایران است را می‌توان نشان داد.

طالبیان بار دیگر با تاکید بر این‌که موضوع هنوز نه تنها برای ایران که برای کل دنیا مبهم است، می‌افزاید: امیدواریم بتوانیم تصویر دیگری از موزه‌ها ایجاد کنیم. هرتغییر رفتار و باوری ممکن است  سخت باشد. اما در شرایط کنونی چاره‌ای نداریم. اگر بتوانیم با کمک یکدیگر چند پایلوت یا نمونه در این زمینه ایجاد کنیم، از حمایتی همه جانبه برخوردار خواهیم شد.

منبع:ایسنا