تعدد قابلیت‌ها و ظرفیت‌های استان کردستان در حوزه میراث‌فرهنگی با وجود بناها و محوطه‌های تاریخی به یادگار مانده از دوره‌های مختلف تاریخی در حد بالایی بوده که نمونه شاخص و بارز آن وجود مجموعه تاریخی خسروآباد در این استان است که سالانه گردشگران مختلفی را از مناطق مختلف جهان برای تماشای این بنای تاریخی روانه استان کردستان می‌کند.
به‌دلیل وجود این قابلیت‌ها و ظرفیت‌های استان در جذب گردشگران در حوزه تاریخی و فرهنگی برای حفاظت و حراست از این بناها و محوطه‌ها اقدامات حفاظتی، مرمتی و توسعه‌ای هر ساله انجام می‌شود که در سال‌های اخیر این اقدمات از رشد قابل توجهی برخوردار بوده است.
مرمت ۱۰ بنای تاریخی ثبت ملی
از شاخص‌ترین اقدامات در این حوزه می‌توان به مرمت بناها و آثار تاریخی در مناطق مختلف استان اشاره کرد، به طوری که در سال گذشته ۱۰ مورد بنای تاریخی ثبت شده در فهرست آثار ملی از سوی کارشناسان اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان بررسی و برای ارائه در جلسه کمیته فنی نسبت به روش و مراحل مرمت بنا تصمیم‌گیری شده است، همچنین براساس روش انجام عملیات، نیروی انسانی کار آزموده مرتبط با نوع اثر انتخاب و این آثار مرمت شدند.
در مرمت و احیاء عمارت تاریخی خسروآباد با توجه به اهمیت این مجموعه، به صورت مستمر عملیات مرمتی انجام می‌شود که در همین راستا در سال ۹۹ در این مجموعه مرمت بخش‌های مختلف این اثر با اعتبار تخصیصی ۳میلیارد ریال انجام شد. از دیگر اقدامات انجام شده در این اثر، خاکبرداری دستی و بازیابی خطوط معماری حمام پادشاهان بود که این اقدامات از محل اعتبارات اشتغال پایدار به میزان ۵۰۰ میلیون ریال و با مشارکت مالی مالک انجام شد.
از دیگر بناهای شاخص مرمت شده سال ۹۹ به عمارت وکیل می‌توان اشاره کرد، این اثر یکی دیگر از عمارت‌های شاخص شهر سنندج است و از عمارت وکیل السلطان، وکیل الملک و وکیل الممالک تشکیل شده است که با تخصیص اعتبار ۳۰۰ میلیون ریالی از محل اعتبارات مشارکتی و ۲میلیارد ریال از محل اعتبارات استانی، حوض و فواره، استحکام بخشی دیوارها، سنگ‌فرش قسمتی از حیاط در این بنای تاریخی مرمت شد.
همچنین در این مدت مرمت پل شیخ از پل‌های آجری شهرستان سنندج، عایق پل، مرمت طاق‌های پنج و هفت‌دایره و استحکام بخشی پل و مرمت کامل بخش تخریبی آن با تخصیص اعتباری بالغ بر ۲میلیارد ریال، انجام شد.
از دیگر اقدامات مرمتی در سال ۹۹، سنگ‌فرش، احیاء و مرمت حمام، مرمت و استحکام بخشی اروسی‌ها، مرمت کلاه‌فرنگی در عمارت مشیر دیوان بود که اعتباری بالغ بر ۳میلیارد ریال انجام شد.
همچنین عقد قرارداد برای امور حفاظت اضطراری در قلعه زیویه و حفاظت از تاسیسات موجود در محوطه قلعه و اطراف آن، حفاظت و مرمت دیوارهای خشتی، مرمت اندودهای گلی روی بام، دیوارها و نمای خشتی و ساماندهی راه پله‌های سنگی، احیاء و ساماندهی آبروها و ناودان‌های این اثر باستانی از جمله اقدامات سال ۹۹ بود.
انجام امور حفاظتی و نگهداری غار کرفتو در بخش تاسیسات موجود و محوطه بیرونی، نورپردازی و روشنایی داخلی غار، تعمیر و مرمت نرده‌های چوبی و حفاظ‌های موجود، مرمت و تعمیرات اساسی در بخش‌های سنگی احداث شده در محوطه بیرونی غار، حفاظت و نگهداری مجموعه بیرونی غار شامل، ساختمان پایگاه و سایر تاسیسات موجود و عقد قرارداد برای انجام مطالعات مربوط به موزه کرفتو از اقدامات انجام شده در سال ۹۹ در پایگاه ملی کرفتو و زیویه است.
بازسازی ۶ بنا در روستاهای منطقه هورامان
در راستای ثبت جهانی هورامان، طرح ساماندهی و مرمت ساختمان‌های آسیب دیده با مشارکت بخش خصوصی و مالکان در روستاهای دارای بافت تاریخی ثبت شده پیگیری و اجرا شد، همچنین ۶ بنا در روستاهای منطقه هورامان بازسازی و احیاء شدند و با توجه به گستردگی حوزه استحفاظی پایگاه منظر فرهنگی هورامان، برای استقرار دفتر در شهر هورامان تخت ساختمانی برای دفتر پایگاه تملک شد و پس از مرمت و احیاء به این منظور اختصاص داده شد.
ثبت ۹۱ اثر در فهرست آثار ملی کشور
تلاش برای ثبت ملی آثار تاریخی، فرهنگی، طبیعی و غیره در استان از مهمترین اقدامات برای حفاظت از آنها به شمار می‌رود که در همین راستا در سال گذشته با تشکیل پرونده ۹۱ اثر استان در لیست آثار ملی به ثبت رسید.
محمد امینیان معاون میراث‌فرهنگی کردستان اظهار کرد: «در سال گذشته با جمع‌آوری اطلاعات مورد نیاز و تشکیل پرونده ۹۱ اثر منقول، غیرمنقول، ناملموس و طبیعی از استان کردستان به ثبت ملی رسید.»
او افزود: «از این تعداد هشت اثر ناملموس بوده که شامل مهارت تهیه ولوش، بازی چه‌مه قوجایلی، مهارت ساخت یغان، مهارت پخت غذای سلیمانی، مهارت ساخت وندی، مهارت ساخت برچاویلکه اسب، مهارت ساخت گیزگیزه و بازی تاقیله بسر است.»
معاون میراث‌فرهنگی کردستان با اشاره به ثبت شش اثر منقول در فهرست آثار ملی در این مدت بیان کرد: «دو عدد جام، بازوبند، ساغر و کمربند مفرغی و همچنین پیشانی‌بند نقره‌ای آثار منقول ثبت شده در فهرست میراث ملی هستند.»
امینیان گفت: «خانه‌های سعدی گلی، شکرالله شهبازی، فرهاد ناصری، محرم اسرار، بیگلری، گفتاری، متولی، صادقی، قمری، قبادی، جاسم نژاد، رشیدی، سید یونسی، ثقتی، سید الشهدایی، علی میرزایی، زندکریمی، بهروز خالدیان، حبیب‌الله ناصری و جلالی و همچنین محوطه‌های بان‌قلا،کهنه‌ده، آواکه، شاه‌ولی، ده بکه‌دار، کوژیاک، کرفتو، حول بلاغ و محل یادمان ولفجر ۴ مریوان، ولفجر ۴ زریوار، غریب سیرانبند، بیمارستان ابوعمار، بوالحسن، دالانی و مساجد پالنگان، محمدی علیا، روستای بزلانه، روستای طا، محمدی سفلی، محمد رسوالله، گلین، عبداله بن‌عمر و .. از جمله آثار غیر منقول استان کردستان بودند که در فهرست آثار ملی به ثبت رسیدند.»
او به آثار طبیعی ثبت شده در فهرست آثار ملی اشاره کرد و افزود: «بنه‌زار وندگان و قزقوان در روستای سالیان، گردو و چنار روستای شاهینی، بنه‌زار روستای شاهینی، مجموعه درختان کهنسال روستای مرانه، باغ توت چرمگه‌کان روستای گله و داغداغان روستای نجی از جمله این آثار هستند.»
منبع:میراث آریا
