ایران نیز از دسته کشورهایی است که به واسطه دارا بودن جاذبه‌های تاریخی فراوان و آب‌وهوایی چهار فصل قابلیت بالایی در جذب گردشگر دارد و می‌تواند در وضعیت تحریم‌ها از این ویژگی‌ها به خوبی استفاده کند، اما متاسفانه در سال‌های اخیر با وجود تحریم‌ها، تبلیغات منفی که از کشور ما در سایر کشورها انجام می‌شود و شیوع گسترده کرونا، گردشگری در ایران با مشکلات بسیاری رو به رو شده است.
در این بین مشکلات اقتصادی داخلی در کشور نیز باعث غفلت مسئولین از موضوع گردشگری و ویژگی‌هایی که این صنعت می‌توانست با خود برای اقتصاد ما به همراه داشته باشد، شد و از آنجایی که صنعت گردشگری در یک سال گذشته بنابر آمار وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی فقط از محل شیوع ویروس کرونا بیش از ۲۲ هزار میلیارد تومان خسارت دیده و بیش از یک میلیون نفر بیکار داشته، آینده مبهم و نگران‌کننده‌ای را برای اهالی گردشگری رقم زده است.
در نهایت توقع می‌رود که دولت‌ها با استفاده از متخصصان این حوزه در راستای قانون‌گذاری‌های صحیح قدم بردارند و این حوزه را از آسیب‌های بیشتر حفظ کنند که این اتفاق رخ نداد و همچنان گردشگری نادیده گرفته می‌شود؛ کارشناسان و فعالان گردشگری نیز نادیده گرفتن اقتصاد گردشگری و مشکلات آن را از ناکارآمدی‌های برنامه‌های دولت‌ها می‌دانند.
حال با توجه به هم‌زمانی انتخابات ریاست‌جمهوری با این مسائل توقع می‌رفت که نامزدها به صورت حداقلی به اهمیت این صنعت در مناظره‌ها و صحبت‌هایشان با مردم اشاره کنند و برنامه‌های طرح شده خود برای حل مشکلات این صنعت را اعلام کنند، که متاسفانه این اتفاق رخ نداد و می‌توان به ناکارآمدی و نقص برنامه‌های نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری در این حوزه اشاره کرد.
حال به بهانه نزدیک بودن انتخابات ریاست‌جمهوری و تغییر دولت، فعالان حوزه گردشگری استان نیز انتظاراتی از دولت و رئیس جمهور آینده دارند که در همین راستا با برخی از این فعالان گفت‌وگو کردیم تا از انتظارات آن‌ها مطلع شویم.
توسعه گردشگری نیازمند نگاهی جامع و افرادی متخصص است
رئیس انجمن علمی طبیعت‌گردی ایران در خصوص انتظارات فعالان این حوزه از دولت آینده گفت: برای توسعه و رونق در گردشگری نیازمند نگاهی جامع و استفاده بهینه از متخصصان گردشگری هستیم.
جواهرزاده ادامه داد: دولت در حوزه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی با اشاره به پراکندگی‌هایی که در ساختار سازمان‌ها و نهادهای مختلف پیرامون این موضوعات وجود دارد همواره از تشتت آرا و فرابخشی بودن آن رنج می‌برد و تلاش‌ها برای زیر یک چتر قرار گرفتن آن غالبا بی‌نتیجه بوده است.
وی ادامه داد: اما بزرگترین اتفاقی که در این دولت صورت گرفت، اجماع و هماهنگی نهادها و دستگاه‌های اثرگذار در حوزه گردشگری، به ویژه دستگاه دیپلماسی و سیاست خارجی بود که به گونه‌ای هم‌سو شده و توانستند با ذهنیتی مثبت با یکدیگر همکاری کنند.
رئیس انجمن علمی طبیعت‌گردی ایران ادامه داد: در دولت فعلی تلاش‌های بسیاری در حوزه گردشگری صورت گرفت، اما شیوع کرونا و تبدیل آن به پاندمی اجازه نداد که این تلاش‌ها به موفقیت برسد. در این زمینه می‌توان گفت طبق اسناد موجود برنامه‌ریزی‌هایی برای افزایش گردشگری ورودی به استان و افزایش تعداد واحدهای اقامتی وجود داشت که با توجه به اوضاع پیش‌آمده متاسفانه شاهد تعطیلی‌های فزاینده در بخش اقتصادی به ویژه حوزه گردشگری بودیم وتلاش‌های انجام شده به سرانجامی نرسید.
جواهرزاده خاطرنشان کرد: در بحث‌ها و مناظرات سیاسی که شاهد آن بودیم، آنطور که باید نامی از گردشگری به سخن نیامد. گردشگری یکی از مهمترین سازوکارهاست که متاسفانه دولت‌های ما در این راه پیش‌قدم نیستند و دلایل متفاوتی را برای آن مطرح می‌کنند.
رئیس انجمن علمی طبیعت‌گردی ایران ابراز کرد: از دولت آینده انتظار می‌رود که گردشگری را شناخته جایگاهش را دریابد، همچنین باید موضوع گردشگری را از حالت ویترینی و شعاری خارج کرده و به عمل‌گرایی نزدیک کند.
وی با اشاره به اینکه در حوزه اقتصادی حساب ویژه‌ای روی گردشگری باز نمی‌شود، ابراز کرد: گردشگری می‌تواند موجب توسعه و رونق اقتصادی شود، اما این مورد نیازمند نگاهی جامع به گردشگری است که امیدواریم در دولت آینده صورت گیرد و از متخصصان گردشگری در این حوزه برای بهبود فعالیت‌ها و کسب‌وکارها استفاده شود؛ اقدامی که تاکنون متاسفانه کمتر شاهد آن بوده‌ایم.
رئیس انجمن علمی طبیعت‌گردی ایران اضافه کرد: انتظار من از دولت آینده این است که به مقوله اکوتوریسم به عنوان یک شاخه مستعد و قابل توسعه نگاه شود؛ چرا که اکوتوریسم صرفا توسعه اقامتگاه بوم‌گردی نیست و شامل ابعاد مختلفی می‌شود که پیشنهاد می‌کنم دولت و شورای شهر آینده به ابعاد مختلف آن توجه ویژه داشته باشند.
بخش دولتی اگر نمی‌تواند دستمان را بگیرد حداقل پایمان را رها کند
رئیس انجمن حرفه‌ای گردشگری سلامت خراسان رضوی نیز در خصوص عملکرد دولت در توسعه گردشگری و حمایت از تاسیسات گردشگری اظهار کرد: متاسفانه اقدامی جهت رفع مشکلات متعدد که در سال‌های گذشته ایجاد شده در این زمینه صورت نگرفته و چالش کرونا نیز به بهانه‌ای برای عدم اقدامات موثر در صنعت گردشگری تبدیل شد، البته ناگفته نماند که برخی از اقدامات انجام شده در این حوزه اجرای حداقلی وظایف قانونی مدیران این حوزه بوده است.
حسن نیکونام ادامه داد: انتظار داریم اختیارات و فرآیندها در دولت آینده به بخش خصوصی واگذار شود که این اقدام تا به امروز تنها یک شعار تبلیغاتی بیش نبوده است.
وی افزود: امیدوار هستیم بخش دولتی با واگذاری کلیه فرایندها به بخش خصوصی و انجمن‌های آن‌ها از تصدی‌گری و دخالت‌های فراوان با تاثیرات منفی کناره‌گیری کند و صرفا به نظارت و قانون‌گذاری با مشارکت بخش خصوصی اقدام نماید.
رئیس انجمن حرفه‌ای گردشگری سلامت خراسان رضوی خاطرنشان کرد: قوانین و مقررات دست‌وپاگیر و غیرکارشناسی یکی از بزرگترین چالش‌های بخش خصوصی و صنعت گردشگری است. امیدوارم در سال رفع موانع تولید از شعار به عمل گرایی برسیم و شاهد تسهیل در کسب و کارها باشیم.
نیکونام با اشاره به تصویب سند راهبردی گردشگری کشور در سال ۱۳۹۹ به عنوان یک اقدام تاثیرگذار، بیان کرد: بزرگترین اقدام تاثیرگذار که می‌توانست موجب رشد و شکوفایی صنعت گردشگری شود، پیگیری و تصویب سند راهبردی گردشگری کشور در هیات وزیران بود که با تلاش‌های دلسوزانه چند نفر انگشت شمار در وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی اتفاق افتاد که متاسفانه با توجه به شرایط سخت کرونا و عدم همکاری دیگر وزارتخانه‌های مرتبط به سرانجام مطلوبی نرسید.
وی ادامه داد: انتظار می‌رود که اگر مدیر آینده نمی‌تواند و یا نمی‌خواهد کمکی به صنعت گردشگری کند حداقل سدی بر سر راه ایجاد نکند و یا به عبارتی ساده‌تر توقع ما از بخش دولتی این است که اگر نمی‌تواند دستمان را بگیرد حداقل پایمان را رها کند.
رئیس انجمن حرفه‌ای گردشگری سلامت خراسان رضوی بیان کرد: امیدوارم دولت آینده دولتی یکپارچه و متحد باشد و به مانند گذشته وزارت گردشگری را تنها نگذارد.
مدیران آینده گردشگری باید از جنس این حوزه باشند و صنعت را به خوبی بشناسند
سخنگوی انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی خراسان رضوی گفت: افرادی که قرار است مدیریت سیستم گردشگری در کشور را بر عهده گیرند باید از جنس گردشگری باشند و این صنعت را به خوبی بشناسند؛ مدیری که الفبای گردشگری را نمی‌داند، نمی‌تواند برای پیشبرد این صنعت کاری انجام دهد.
مجید فرقانی در خصوص انتظارات این حوزه از مدیران جدید دولتی تصریح کرد: همیشه تلاش کرده‌ایم که به گردشگری دیدگاهی مقایسه‌ای نداشته باشیم، به هر حال گردشگری صنعتی است که در تمام دنیا فارغ از اینکه چه سیاست‌مدارهایی با چه دیدگاه‌هایی سر کار هستند، صنعتی مهم تلقی می‌شود و به عنوان صنعتی اساسی در حال فعالیت است.
وی بیان کرد: در کشور ما نیز باید روند به این شکل ادامه پیدا کند و این صنعت با سیاست آمیخته نشود؛ توقع می‌رود که دولتمردان آینده از هر جناح و گروهی به موضوعات گردشگری توجه اساسی داشته باشند تا آسیب‌های وارد شده به صنعت گردشگری به ویژه در دو سال اخیر جبران شود.
سخنگوی انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی خراسان رضوی عنوان کرد: طی دو سال اخیر اتفاقاتی رخ داده است که به صنعت گردشگری ضربات مهلکی وارد کرده و انتظار ما از دولت آینده این است که مسائل و مشکلات قبلی را جبران کرده و با برنامه‌ریزی‌های صحیح مسیر گردشگری را به گونه‌ای مدیریت کند تا این صنعت به شرایط مطلوب خود بازگردد.
فرقانی در مورد حوزه‌هایی از صنعت گردشگری که بیش از هر چیز مستلزم تغییر و تحول هستند، تشریح کرد: همانطور که گفته شد تغییر مداوم مدیران صنعت گردشگری در کشور یکی از مشکلات این حوزه است. از زمانی که صنعت گردشگری در کشور فعالیت خود را آغاز کرده به طور پیاپی شاهد تغییرات مدیریتی در این حوزه بوده‌ایم که این تغییرات آسیب‌های بزرگی را به این صنعت وارد کرده است.
وی خاطرنشان کرد: به عقیده من افرادی که روی کار می‌آیند و مدیریت سیستم را بر عهده می‌گیرند باید از جنس گردشگری باشند و صنعت گردشگری را کامل حس کرده و شناخته باشند. مدیری که از جای دیگری می‌آید و الفبای گردشگری را نمی‌داند، نمی‌تواند کاری برای پیشبرد این صنعت انجام دهد؛ حتی اگر منابع مالی در اختیار این فرد قرار گیرد، نمی‌داند که این منابع را به کدام سمت هدایت کند و به چه شکلی سکان این صنعت را دست گیرد.
سخنگوی انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی خراسان رضوی ادامه داد: حوزه‌های مختلفی که اکنون در حال فعالیت هستند قطعا در دولت آینده دچار تغییرات زیادی خواهند شد که امیدوارم این تغییرات موجب فراهم شدن شرایط بهتر شود.
فرقانی در خصوص انتظارات تاسیسات گردشگری از دولت تشرح کرد: مهمترین خواسته ما از دولت آینده این است که سکان صنعت گردشگری به اهل خودش سپرده شود؛ به دست کسی که این صنعت را به‌خوبی بشناسد و با پوست وگوشت خود مشکلات آن را حس کرده باشد و مدیرانی را به خود ببیند که برای اداره این صنعت روی کار آمده‌اند.
وی عنوان کرد: در حال حاضر در وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی مدیران لایق در لایه‌های مختلف وجود دارند که دولت آینده قطعا باید از حضور آن‌ها نهایت استفاده را ببرد، البته در ادامه دولت بعدی می‌تواند مدیران جدیدتری انتخاب کند تا شرایط را از حالت فعلی بیرون آورد.
سخنگوی انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی خراسان رضوی تشریح کرد: انتظار ما این است از مدیرانی که در بدنه صنعت گردشگری از افراد لایق به حساب می‌آیند استفاده شود و با به کار گرفتن مدیران جدید و توانا انتظارات برآورده شود.
مدیران آینده باید به رونق صنعت گردشگری نگاهی جدی داشته باشند
مدیرعامل جامعه هتلداران خراسان رضوی اظهار کرد: ما شاهد یک عظم و اراده جدی در توسعه گردشگری نیستیم. در مناظرات کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری نیز هیچ یک از کاندیداها آنطور که باید به موضوع گردشگری نپرداختند، در حالیکه گردشگری در زمان تحریم‌های فعلی می‌تواند در نجات اقتصاد ایران قدم بزرگی بردارد.
مرجان شاه‌ولایتی خاطرنشان کرد: این موضوعات در برنامه‌ها و اقدامات مدیران قبلی وجود داشت و مدیران فعلی نیز هیچ جایگاهی برای گردشگری به عنوان یک سهم عمده در اقتصاد کشور قائل نیستند.
وی ادامه داد: انتظار عمده ما از مدیران جدید این است که به رونق صنعت گردشگری به عنوان یکی از برنامه‌های آینده نگاه جدی داشته باشند که این موضوع همچنین می‌تواند به رونق بخش مهمی از اقتصاد کشور کمک کند و این بسیار مهمتر از کمک‌هایی همچون سوبسید دادن به دست‌اندرکاران گردشگری است.
مدیرعامل جامعه هتلداران خراسان رضوی در پاسخ به این سوال که کدام حوزه‌ها را بیش از هرچیز مستلزم تغییر و تحول می‌داند، گفت: در حوزه تدوین قوانین و مقررات نیاز به تغییر و تحول جدی داریم؛ برخی از مسائل و مقررات در گردشگری صرفا فقط به صورت آیین‌نامه و دستورالعمل طراحی شده‌اند و باید طی اقداماتی به صورت قانون تدوین شوند.
شاه‌ولایتی ادامه داد: در حوزه گردشگری برخلاف اصناف که مقررات قدیمی و محکمی دارند بیشتر امورات دست‌اندرکاران این صنعت با آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌ها پیش می‌روند که نیاز است برخی از دستورالعمل‌ها به قوانین و مقررات چارچوب‌دار تبدیل شوند. البته شایان ذکر است که در اجرای قوانین و مقررات گردشگری نیز نیاز به تغییر و تحول جدی داریم.
وی ابراز کرد: اگر بخش خصوصی در تصمیم‌گیری‌ها ورود پیدا کند قطعا شاهد اقدامات موثرتر و کاربردی‌تری خواهیم بود. در حال حاضر هیچ هزینه‌ای به دلیل شیوع کرونا به آسیب‌دیدگان بخش خصوصی بخشیده نشده و تنها در مصوبه ستاد ملی کرونا امهال بخش کوچکی از هرینه‌ها با اعمال جریمه دیرکرد لحاظ شده که آن هم پس از ماه‌ها پیگیری محقق نشده است.
مدیرعامل جامعه هتلداران خراسان رضوی با اشاره به عدم وجود حمایت‌های دولتی در خصوص کرونا، افزود: تمام کاری که دولت در زمینه حمایت انجام داد ارائه دو بسته حمایتی برای دست‌اندرکاران گردشگری و اصناف آسیب دیده از گردشگری بود که شامل برخی معافیت‌های بیمه، امهال در وام‌ها و امهال در قبوض آب، برق و گاز می‌شود.
شاه‌ولایتی ادامه داد: از پاییز سال قبل تا امروز ترتیب اثر داده شد تا تنها بخشی از هزینه‌ها به صورت موقتی پرداخت نشود و این امر تا زمانی که دوباره چرخ گردشگری بچرخد و تاسیسات گردشگری بتوانند دیرکردها را پرداخت کنند ادامه خواهد داشت. در واقع می‌توان گفت حمایت‌ها چیزی شبیه به شوخی بود.
گردشگری؛ از مهمترین حوزه‌های قابل تغییر در دولت آینده
دبیر جامعه حرفه‌ای اقامتگاههای بوم‌گردی ایران گفت: ایجاد یک نگاه واحد و جامع در گردشگری، اذعان به اهمیت گردشگری و ارزش آن در توسعه پایدار کشور در راستای عدم وابستگی به نفت و جلوگیری از رشد اقتصاد غیر مولد از مهمترین حوزه‌هایی است که باید در دولت آینده تغییر کند.
صادق کاظمیان افزود: در حال حاضر با صنعتی روبرو هستیم که در مرز ورشکستگی بوده و به‌رغم فشارهای زیاد در مبارزه با کرونا به غلط عنوان می‌شود که با بعضی سیاست‌ها می‌توان به دوران پیش از کرونا بازگشت، اما واقعیت این است که قبل از کرونا هم اوضاع گردشگری چندان مناسب نبود و ما در حال حاضر نیازمند تغییر و تحول جدی هستیم.
وی خاطرنشان کرد: مشکل عمده ما عدم وجود نگاه کلان به صنعت گردشگری با توجه به اهمیت آن در توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و به عبارتی توسعه پایدار کشور است. در همین راستا مهمترین انتظار ما از مدیران صنعت گردشگری این است که مدیریت گردشگری به تشکل‌ها و فعالان بخش خصوصی سپرده شود.
دبیر جامعه حرفه‌ای اقامتگاههای بوم‌گری ایران تشریح کرد: یکی از اقدامات مورد انتظار از دولت آینده این خواهد بود که مدیریت گردشگری به بخش خصوصی داده شود؛ چراکه ورود نهادهای دولتی با حالت تصدی‌گری این حوزه را غالبا با مشکل همراه کرده و انتظار جدی این است که دولت تصدی‌گری خود در بخش گردشگری را کنار بگذارد.
کاظمیان عنوان کرد: در اکثر مواردی که دولت‌های ما در تصدی‌گری و اجرا ورود داشتند شاهد تجربه‌های ناموفق بودیم. در کشورهای توسعه یافته نیز شاهد این هستیم که مشکلات این حوزه را برطرف کرده‌اند و امور گردشگری را متخصصین و افراد با تجربه در بخش خصوصی بر عهده دارند.
وی تصریح کرد: گردشگری نباید صرفا به وزارت گردشگری محدود شود، زیرا گردشگری به زنجیره‌ای از نهادها و سازمان‌ها از جمله نیروی انتظامی، وزارت راه و شهرسازی، وزارت بهداشت، استانداری‌ها و … مرتبط است که همگی بر روی این صنعت اثر می‌گذارند.
رئیس هیات مدیره جامعه حرفه‌ای اقامتگاههای بوم‌گردی خراسان رضوی ادامه داد: مهمترین موردی که باید تغییر و تحول جدی پیدا کند، ایجاد یک نگاه واحد و جامع در گردشگری، اذعان به اهمیت گردشگری و ارزش مهم آن در توسعه پایدار کشور در راستای عدم وابستگی به نفت و جلوگیری از رشد اقتصاد غیر مولد است.
منبع:ایسنا
