پرواز مرغان مهاجر گیلان از آفرودسواران در امانند

در آموزش‌هایی که از کودکی گرفته‌ایم رقابت را بیشتر از هر چیز دیگر آموخته‌ایم؛ همه به سرعت می‌رویم که عقب نمانیم؛ آیا هیچ وقت به کودکانمان گفته‌ایم درخت های کوچه را بشمارند؟ بوته‌های گل را ببینند و عطرشان را حس کنند و شاگرد اول کلاسشان را دوست داشته باشند؟ زندگی که در حال دویدن ساخته می شود هرگز دیده نخواهد شد؛ بنابراین باید علاوه بر آموزش؛ فرزندانمان را بپروریم،  نسبت به محیط زیستشان آگاه کنیم؛ با طبیعت مهربان باشیم و مهربانی با طبیعت را مدام به آنان یادآوری کنیم.

این‌ها سخنان زیبای مادریست که خود روانشناس است و چقدر دلم می‌خواست نامش در این فرآورده خبری ثبت شود. او امروز علاوه بر اهمیت آموزش‌های زیست محیطی و قدردانی از مدرسه فرزندش برای برپایی و فراهم‌آوری پروسه کارگاه‌های آموزشی و پرنده نگری سخنان تازه‌ای، گفت؛ علاوه بر تاکید بر کلام زیبای پیشین از تنظیم برنامه آفرود پس از پرنده‌نگری در پارک ملی بوجاق سخن گفت که در هویت خبرنگار، چالش ذهنی برایم خلق می‌کرد.

موسم پائیز که می‌شود گیلانیان شکوه پرواز بیش از ۲۵۰هزار پرنده مهاجر را کم‌کم بر فراز آسمان نظاره‌گر می‌شوند؛ پرندگان مهاجر آبزی و کنارآبزی در سطح حدود ۳۰ هزار هکتار از تالاب بین‌المللی انزلی، امیر کلایه لاهیجان، استیل آستارا، پارک ملی بوجاق کیاشهر و دیگر آبگیرهای گیلان زمستان گذرانی می‌کنند؛ اما آفرود (Off-Road) یا رانندگی خارج از جاده که به آن بیراهه نوردی نیز می‌گویند یک ورزش هیجان انگیز که در سال‌های اخیر رواج بسیار یافته است و بدون طبیعت ممکن نیست و این طبیعت است که آفرود سواری را ممکن می‌کند اما این تعریف با حفاظت از طبیعت در تضاد است.

شکارهای غیر مجاز سنتی پرندگان مهاجر کم بود که امروز پدیده‌های مدرنی چون آفرود سواری در پارک ملی بوجاق نیز می‌باید ذهن طبیعت دوستان و محیط بانان را درگیر کند.

در این میانه دل خوش شدیم به کنش زیبای الیاس – مرد روستایی – که همین چندی پیش بدون آموزش و از سر انسان دوستی یک بُهله قوی مهاجر آسیب دیده را در روستای کِویشا خمام استان گیلان نجات داد و نشان داد به رغم افول و نامهربانی فرزندان بشر در حفاظت از محیط زیست، هنوز می توان به قلب‌های مهربان و نجات بخش، دل خوش ساخت و به جا سخنان زیبا، سراسر کردار شد.

موضوع را پی جو شدیم و فرمانده یگان حفاظت محیط زیست گیلان، هشدار داد: با حکم قضایی؛ آفرود، موتور سواری و ورود هر گونه خودرو در پارک ملی بوجاق ممنوع شده است.

ساسان اکبرپور  افزود: پارک ملی دارای تعریف و محل ورود پرندگان مهاجر است؛ اما عده‌ای بدون در نظر گرفتن این تعریف، درصدد تبدیل پارک ملی به پیست آفرود و موتورسواری بودند که با پیگیری قضایی، اینک از ورود هر گونه وسیله نقلیه در این پارک جلوگیری می شود.

وی با بیان این‌که ما قانون را اجرا می‌کنیم تا پرندگان در امان باشند، ادامه داد: مردم بصورت عادی و بدون استفاده از خودرو می توانند از جاذبه طبیعی و گردشگری پارک ملی بوجاق بهره‌مند شوند اما اجازه ورود خودرو داده نمی‌شود.

اکبری‌پور با بیان این‌که امسال مجوز شکار صادر نشده است، بیان کرد: محیط زیست استان درحال حاضر با ۱۷۰ نفر محیط بان محافظت می‌شود که با توجه به حساسیت، تنوع بی‌نظیر و مناطق گسترده تحت مدیریت اگر حمایت همه مردم و همکاری دستگاه قضایی و نیروی خدوم و زحمتکش انتظامی همراه نباشد بی شک محیط بانان استان در این راه مقدس با مشکلات فراوانی مواجه خواهند شد که ۱۴۱ شهید و ۳۰۰ جانباز در کشور گواه آن است.

وی با نشان دادن تصاویری از زخمی شدن محیط بان حین انجام عملیات به تلاش بی‌امان محیط بانان اداره پارک ملی بوجاق در معدوم‌‌سازی تله‌های زنده‌گیری پرندگان پر ارزش شکاری در این فصل اشاره کرد و از کشف و معدوم‌سازی بیش از صدها مورد از تله‌های صید و زنده گیری پرندگان پر ارزش درپارک ملی بوجاق کیاشهر خبر داد.

وی گفت: اکوسیستم کم‌نظیر پارک ملی بوجاق شرایط زیستی مناسبی را برای زمستان گذرانی پرندگان مهاجر فراهم کرده ولی همه ساله در این ایام با افزایش شکارچیان غیرمجاز که اقدام به تله گذاری به روش‌های مختلف برای زنده گیری و صید این گونه پرندگان به ویژه پرندگان شکاری از تیره شاهینیان نظیر بالابان و بحری (نوعی از شاهین) می کنند، روبه‌رو هستیم.

پارک ملی خشکی – دریایی بوجاق یکی از مهمترین مناطق تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست و تنها پارک ملی خشکی – دریایی کشور در نزدیکی کیاشهر واقع در شرق گیلان  با توجه به ثبت آن در کنواسیون رامسر از اهمیت اکولوژیکی بسیار بالایی به لحاظ تنوع گونه ای برخوردار است.

حضور هر ساله تعداد کثیری از پرندگان مهاجر در فصل مهاجرت، پارک ملی بوجاق را بعنوان یکی از اکوسیستم های منحصر به فرد و مهم در سطح ملی و همچنین بین‌المللی مطرح نموده و آن را دارای بالاترین درجه حفاظتی کرده است.

گیلان بدلیل اقلیمش برخوردار از تالاب‌هایی چون تالاب انزلی، امیرکلایه، بوجاق، استیل آستارا است که هرساله میزبان حدود ۳۰۰ هزار  پرنده مهاجر عبوری، زمستانی و تابستانی می شوند.

پس از این‌که خیالمان از بابت آفرودسواران راحت شد و شادمان از تلاش نیروهای یگان حفاظت محیط زیست گیلان در این راستا، وضعیت پرندگان مهاجر گیلان را به مناسبت دوم فوریه روز جهانی تالاب ها از مسئول دبیرخانه تالاب های گیلان نیز جویا شدیم.

مسئول دبیرخانه تالاب‌های گیلان پرندگان مهاجر را یکی از عوامل زنده مانی و بقای بوم سازگان‌های تالابی عنوان کرد و گفت: شکار غیرمجاز از جمله دلایل کاهش جمعیت و ذخیره ژنتیکی و تسریع انقراض نسل گونه‌های مختلف پرندگان است.

عباس عاشوری  بیان کرد: به دلیل اهمیت حفاظت از زیستگاه‌های پرندگان مهاجر، سازمان‌های جهانی فرصت‌هایی را با عناوینی چون روز جهانی تالاب‌ها، روز جهانی پرندگان مهاجر و  مانند آن در قامت جهانی نامگذاری کرده‌اند تا در راستا حفاظت از این گونه‌ها و زیستگاه‌های حساس و شکننده شان ایجاد حساسیت نمایند.

وی اظهار کرد: حفظ نسل پرندگان مهاجر نسبت به پرنده‌های بومی با چالش بیشتری روبرو است و تعداد گونه‌های بیشتری از پرندگان مهاجر در فهرست گونه‌های در خطر انقراض قرار دارند و از سویی به  فهرست پرندگان ایران هم که نگاه می‌کنیم اغلب شان بومی نیستند؛ به طور کلی تخریب زیستگاه، شکارهای غیرمجاز و گونه‌های مهاجم نسل حیات وحش را تهدید می کند.

وی ادامه داد: بین ۸۰ تا ۹۰ درصد پرندگان مهاجر آبزی زمستان گذران در مهمترین تالاب‌های استان چون تالاب‌های  بین‌المللی انزلی، بوجاق و امیرکلایه هر ساله سرشماری می‌شوند.

عاشوری در ادامه افزود: گروه دیگر از پرندگان مهاجر، عبوری‌ها هستند که تنها  مدت زمان کوتاهی را برای تجدید قوا در تالاب‌های استان سپری می‌کنند و مهاجرین جوجه‌آور که بهار و تابستان برای زادآوری به استان و ایران می‌آیند و پائیز و زمستان استان را به سوی عرض‌های جنوبی‌تر ترک می‌کنند.

وی نقش پرندگان مهاجر را در ماندگاری و حفظ حیات اکوسیستم و شبکه‌ها و زنجیره‌های غذایی تالاب‌ها  مهم توصیف کرد و افزود: فقدان جمعیت و غنای گونه‌ای پرندگان مهاجر موجب اختلال در اکوسیستم تالابی می‌شود چرا که نبودشان فوران یک سری از گونه‌های گیاهی و جانوری را در پی دارد و نبودشان می تواند یک اکوسیستم را به سمت نابودی سوق دهد.

در ایران ۵۵۶ گونه پرنده شناسایی شده است که از این تعداد بیش از ۳۵۰  گونه در استان گیلان زیست می‌کنند؛ اغلب پرندگان استان مهاجر هستند که به صورت مهاجر زمستانه، جوجه آور و عبوری وارد زیستگاه هایشان در استان می‌شوند.

پرندگان مهاجر شکوه تالاب های گیلان هستند و شعار جهانی امسال نیز  «پرندگان دنیای ما را به هم پیوند می‌دهند» انتخاب شده است؛ شعاری که بیش از همه ارتباط بوم شناختی همه جهان را نشان می‌دهد و یادآوری می‌کند که بوم سازگان‌های دنیا یک ساختار در هم تنیده و مرتبط هستند و نمی‌توان این پیوستگی‌ها را نادیده گرفت. پرندگانی که در قاره‌ای جوجه‌آوری و پس از طی هزاران کیلومتر در قاره‌ای دیگر زمستان گذرانی می‌کنند؛ همان‌هایی که به صورت مهاجر زمستانه،  عبوری و تابستانه در ایران و استان ما نیز دیده می‌شوند و  گیلان یکی از مهمترین مناطق زیست و حمایت برای بخشی از جمعیت این قبیل پرندگان است.

ایرنا نوشت، جمعیتی از دنیای پرندگان که نیازمند حمایت و حفاظت بیشتر هستند و هیچ کشوری به تنهایی قادر به حفاظت کامل از آن‌ها نیست زیرا آنها هر بخشی از چرخه زندگی خود را در کشوری و حتی قاره‌ای می‌گذرانند؛ بنابراین جهان برای حفاظت از پرندگان مهاجر نیازمند اطلاع رسانی عمومی است و در این راستا رویدادهای جهانی چون روز جهانی تالاب‌ها و نیز  روز جهانی پرندگان مهاجر می تواند سبب مشارکت عمومی بیشتر در حفاظت پرندگان مهاجر شود.