نـماد وقف فرهنگی در شمیران

خیابان ولی‌عصر(عج) پایین‌تر از باغ فردوس، ساختمانی با در سبز رنگ لابه‌لای شاخ و برگ درختان چنار آرام گرفته که در نوع خود بی‌نظیر است.

هشمهری آنلاین _ راحله عبدالحسینی:  منظورمان این نیست که این ساختمان به دلیل معماری‌اش خاص و بی‌نظیر است، بلکه به این دلیل که نماد وقف فرهنگی در کشور است. بنیاد موقوفات افشار سال ۱۳۳۷ از سوی دکتر «محمود افشار یزدی» وقف عام شد؛ موقوفه‌ای که هدف اصلی آن تعمیم زبان فارسی است. مؤسسه باستان‌شناسی دانشگاه تهران که به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده، از جمله موقوفات دکتر افشار هم همینجاست. خبر خوش اینکه به تازگی در نشست مشترک بین شهردار منطقه یک و رئیس مؤسسه باستان‌شناسی قرار است برنامه‌هایی برای بهره‌مندی بیشتر شهروندان از این فضای فرهنگی و تاریخی فراهم شود. در این گزارش به تاریخچه این مؤسسه و موقوفات افشار می‌پردازیم.

مؤسسه باستان‌شناسی مهر سال ۱۳۸۰ با شماره ۴۲۰۰ به ثبت در زمره آثار ملی رسیده‌است. در این مؤسسه علاوه بر دوره‌های آموزشی، همایش‌هایی برای علاقه‌مندان به موضوعات تاریخی و باستان‌شناسی برگزار می‌شود. حالا قرار است این مؤسسه فرهنگی برنامه‌هایی برای همه شهروندان داشته باشد و در کنار دیگر فعالیت‌های خود به گردشگری فرهنگی درباره پایتخت نیز بپردازد.

  • پنج وقف‌نامه

مؤسسه باستان‌شناسی دانشگاه تهران و بنیاد موقوفات افشار درست کنار هم قرار گرفته‌اند. محمود افشار، نویسنده و روزنامه‌نگاری که لحظه‌ای از خواندن و نوشتن غافل نبود همه املاک و مستغلاتش را بین سال‌های ۱۳۳۷ تا ۱۳۴۱ در ۵ وقف‌نامه، وقف عام کرد و اهدافش را در کتابی با عنوان «پنج وقف‌نامه» نوشت و بنیاد موقوفات افشار را تأسیس کرد؛ بنیادی که وقف چاپ و نشر کتب تاریخی و ادبی شد. دکتر افشار در «پنج وقف‌نامه» به سؤالات، ابهامات، سرزنش‌ها و برخی انتقاداتی که به دلیل فعالیت در زمینه وقف به وی وارد شده، پاسخ گفته است. وقفیات دکتر افشار بالغ بر یک میلیون‌مترمربع است که ۹۰‌درصد آن در تهران است. در محدوده ۱۲ هزارمترمربعی موقوفات افشار در باغ فردوس غیر از قسمت اداری، بخش زیادی به دانشگاه تهران به‌عنوان ساختمان باستان‌شناسی و لغتنامه دهخدا سپرده شده است. افشار زمین دیگرش در محله میرداماد را هم برای مدرسه در مقاطع دبستان و راهنمایی و دبیرستان وقف کرد. سرپرستی بنیاد تا زمان زنده بودن برعهده دکتر افشار بود. بعد از آن طبق وقف‌نامه، این بنیاد به‌صورت شورایی متشکل از ۵ نفر از مقامات کشوری اداره می‌شود.

  • موقوفه‌ای برای زبان و فرهنگ فارسی

آموزش و ترویج فرهنگ و زبان فارسی هدف مهم بنیاد موقوفات افشار است. انتشار کتاب و رساله در زمینه زبان فارسی، تاریخ صحیح ایران و جغرافیای تاریخی ایران، اهدای کتاب و رساله‌ها به کتابخانه‌های معتبر جهان و دانشمندان ایران‌شناسی، اهدای جایزه سالانه به پژوهشگران زبان فارسی و محققانی که در دانشگاه‌های مختلف جهان به تدریس زبان فارسی می‌پردازند، راه‌اندازی مرکز لغتنامه دهخدا، همکاری با آموزش و پرورش برای ساخت مدرسه و… گوشه‌ای از فعالیت‌های این بنیاد است. برای آشنایی بیشتر با موقوفات دکتر افشار به نخستین وقف‌نامه مراجعه می‌کنیم. در ماده ۲۳ نخستین وقف‌نامه از ۵ وقف‌نامه دکتر افشار که به سال ۱۳۳۷ برمی‌گردد، آمده است که درآمد باید صرف ترجمه، تألیف و چاپ کتاب و رسالات شود.

«احمد مسجدجامعی» عضو شورای‌شهر تهران معتقد است که بنیاد موقوفات افشار به‌عنوان یک موقوفه الگو در داخل و خارج از کشور مطرح شده است و بسیاری از کشورها برای الگوبرداری از این بنیاد فرهنگی به کشور ما می‌آیند: «در کشور ما موقوفات معمولاً محدود به حسینیه و مسجد بوده و به مرور زمان بیمارستان و مدرسه نیز به آن اضافه شده است. اما کمتر کسی وجود دارد که به فکر وقف فرهنگی باشد. بنیاد مرحوم افشار با محوریت تاریخ، جغرافیا، ادبیات فارسی و توسعه آنها در ایران و جهان و اهدای جایزه به کسانی که در داخل و خارج از ایران بهترین اقدامات را در این زمینه انجام دهند فعالیت می‌کند. چاپ کتاب و تشکیل کانون ادب فارسی نیز بر اهمیت این بنیاد می‌افزاید. در وقف نامه دکتر افشار موضوع بهبودستان هم مطرح شده که هدف آن محلی برای استراحت مطلق شخصیت‌های فرهنکی پس از ترخیص از بیمارستان است و تا بهبود کامل در بهبودستان ساکن می‌شوند که به دلیل محدودیت مکانی، قرار است در شهرستان کلارآباد مازندران و در فضایی آرام و خوش آب و هوا ساخته شود.»

  • انتشار بیش از ۲۰۰ جلد کتاب

اهدای جایزه سالانه دکتر افشار یکی از فعالیت‌های این بنیاد است که نام دکتر افشار را در میان پژوهشگران و محققان زبان فارسی زنده نگه داشته است. انتشارات دکتر افشار تا زمان درگذشت او ۱۵ عنوان کتاب منتشر کرد. از آن سال تا این زمان بیش از ۲۰۰ عنوان کتاب در زمینه‌های لغت و دستور و ادبیات فارسی، جغرافیای تاریخی و تاریخ ایران منتشر شده است. در محل زندگی دکتر محمود افشار و همسرش، سالن همایشی ساخته شده تا نشست‌های ادبی در آن برگزار شود.

  • کانون جدید گردشگری

مؤسسه باستان‌شناسی دانشگاه تهران یکی از موقوفات فرهنگی دکتر محمود افشار است. هفته گذشته در نشست رئیس مؤسسه باستان‌شناسی و شهردار منطقه یک قرار شد برنامه‌ریزی برای بهره‌مندی بیشتر شهروندان از این مرکز فرهنگی انجام شود. «سید حمید موسوی» شهردار منطقه یک می‌گوید: «این نشست با هدف توسعه و ارتقای کیفیت خدمات قابل ارائه در مؤسسه باستان‌شناسی به شهروندان برای ارتقای نقش فرهنگی منطقه یک، برگزار و قرار شد با برنامه‌ریزی‌های لازم بسترهای مناسب برای بهره‌مندی بیشتر شهروندان از این فضای فرهنگی و تاریخی فراهم شود.» به گفته وی با اجرای این برنامه‌ها می‌توان از این مرکز که نماد وقف فرهنگی است، به‌عنوان یک کانون جدید در گردشگری فرهنگی بهره‌برد.

  • کوتاه و مختصر درباره دکتر محمود افشار یزدی

محمود افشار سال ۱۲۷۲ در یزد به دنیا آمد. پس از پایان دوره دبیرستان راهی سوئیس شد و دکترای حقوق و دکترای علوم سیاسی را از دانشگاه لوزان گرفت. او از سال ۱۳۰۰ وارد عرصه مطبوعات شد.
وقتی به تهران برگشت مجله «آینده» را راه انداخت که بعدها دوره جدید آن را فرزندش «ایرج» منتشر کرد. او در روزنامه‌های تهران و یزد مقاله می‌نوشت. مدتی هم در وزارت دارایی مشغول کار بود و بعدها به سمت دادیاری دیوان عالی کشور رسید. در کابینه «محمد ساعد»، معاون اداره فرهنگ شد. دکتر افشار همه دارایی‌اش را در راه علاقه‌ای که به زبان و ادبیات کشورش داشت وقف کرد. او سال ۱۳۶۲ در ۹۰ سالگی از دنیا رفت.

منبع:همشهری

آبی که از چاهی توسط شتری با یک چشم بسته بیرون می‌آید

یک چاه قدیمی در مرکز شهر قیروان تونس وجود دارد که آب از آن به واسطه یک چرخ چاه بیرون می‌آید و یک شتر چشم بسته آن را می‌گرداند.

به گزارش خبرنگار مهر، نمی‌شود گردشگری به شهر قیروان در مرکز تونس سفر کند و جادوی چاه بروطه و آب گوارای آن او را جذب نکند. آبی که با تلاش شتری چشم‌بسته که نوارهای براق به گردن او بسته شده است، از چاه خارج می‌شود. این شتر همه عمر خود را دور چاه می‌گردد تا آب را از عمق زمین بالا بکشد. داستان چاه بروطه چیست؟

در مرکز شهر قیروان، یک چاه قدیمی وجود دارد که آب از آن به واسطه یک چرخ چاه بیرون می‌آید که یک شتر چشم بسته آن را می‌گرداند که تنها در صورتی می‌تواند از آن مکان خارج شود که به دلیل کهنسالی ذبح شده باشد. بازدید کنندگان چاه بروطه به منظور تبرک و تفأل به نیکی برای ازدواج، دستمال‌هایی را به دور گردن شتر می‌بندند.

چاه بروطه، یکی از قدیمی‌ترین چاه‌های شهر قیروان به شمار می‌آید که اصل نامگذاری آن به یک افسانه معروف در میان همه مردم تونس باز می‌گردد. این افسانه، یک باور قدیمی مردمی است مبنی بر اینکه چاه بروطه به چاه مقدس زمزم در مکه مکرمه مرتبط است، زیرا در روزگاران قدیم، فردی انگشتر خود را در چاه زمزم گم کرد اما آن را در چاه بروطه پیدا کرد. به همین دلیل، بسیار پیش می‌آید که می‌شنویم آب بروطه، همان زمزم قیروان است.

افسانه دیگری حکایت از این دارد که برخی از گذشتگان که در این منطقه در سفر بودند، به تشنگی دچار شدند و سگی به نام روطه که همراه کاروانشان بود را گم کردند. این سگ از نزد آنان گریخته بود و هنگامی که به نزد آنان برگشت، بدنش خیس بود و آنها را به مکان مرطوبی هدایت کرد. آن افراد، آن مکان را حفر کردند و زیر آن چاهی را یافتند.

افسانه دیگری می‌گوید که بروطه نام یک سگ تازی است که بعد از آنکه او را تشنه رها کردند تا به دنبال منبع آب بگردد، به ارتش فتح بازگشت در حالی که بدنش با آب گِل مرطوب شده بود. این سگ نیروهای ارتش را به منبع این آب هدایت کرد و آنها در آن مکان چاه حفر کردند و آبی گوارا یافتند و در ابتدا نام چاه روطه را بر آن مکان گذاشتند اما بعدها نام این چاه به بروطه تغییر کرد.

برخی احتمال می‌دهند که کلمه بروطه متشکل از حرف جر ب و کلمه روطه یعنی چرخ باشد و اصل کلمه، از زبان اندلسی و پاسیکی و به طور مشخص errota و یا از زبان اسپانیولی یعنی rueda به معنای چرخ یا سنگ آسیاب باشد که آن نیز برگرفته شده از اصل کلمه لاتین rota است که کلمه roue در زبان فرانسه و ruòta در زبان ایتالیایی از مشتقات آن به شمار می‌روند.

تاریخ چاه بروطه

هرثمه بن اعین از امیران عباسی در آفریقا این چاه را در سال ۱۸۰ هجری برابر با ۷۹۶ میلادی حفر کرد و یک بار دیگر در سال ۱۶۹۰ میلادی به دستور محمد بای المرادی، پنجمین بای تونس این چاه بازسازی شد.

درب این مکان به دو محور باز می‌شود که در بردارنده حوض آب شرب و بالای آنها شیرهای آب سنگی است. اما در مقابل این بنا، یک لوح یادبود از سنگ سفید وجود دارد که شعری با خط نسخ بر آن حک شده است که تاریخ بنای این مکان روی آن درج شده که به سال ۱۶۹۰ میلادی باز می‌گردد.

بخش داخلی این بنا از یک اتاق شبیه مربع تشکیل می‌شود که می‌توان با عبور از پله بدان رسید. روی دیوارهای این اتاق، هلالی‌هایی به شکل نعل اسب حک شده است که روی پایه‌هایی قرار گرفته‌اند و یک گنبد بر بالای این اتاق قرار دارد که بر پایه‌های زوایای اتاق قرار گرفته و شبیه به گنبد قیروان است و یک لوح تراشیده شده گچی نیز در آن قرار گرفته است.

در درون این اتاق، یک چرخ چاه قرار گرفته است که یک نفر شتر آن را می‌راند. این چرخ چاه، از دو چرخ چوبی برخوردار است. میله‌های فولادین، محور آهنی را به دو دیواره واقع در دو طرف محکم می‌کند. همچنین دلوهایی وجود دارد که از پایین چاه آب را جمع می‌کند و به میله‌ای متصل است که دو چرخ را با یکدیگر مرتبط می‌گرداند.
در طبقه همکف، یک سیستم به روشی هوشمند طراحی شده است که امکان استفاده مجدد از آب‌هایی که از دلوها می‌ریزد را فراهم می‌آورد.

شتر بروطه

در چاه بروطه یک شتر چشم بسته وجود دارد که با یک طناب که دور دو غلتک بزرگ پیچیده شده، بسته شده است و باعث می‌شود دلوهایی که با طناب بسته شده‌اند، آب را از چاه خارج کنند.

شتری که در این مکان فعالیت می‌کند، از خردسالی به این کار گماشته می‌شود و در همین مکان بزرگ می‌شود تا بمیرد و در آن دفن شود. این شتر جز مرده، ذبح شده یا پخته شده در سینی‌های بزرگ از این مکان خارج نمی‌شود و پس از هر شتر، شتر دیگری برای این کار، به این مکان منتقل می‌گردد.

یک ضرب المثل قدیمی تونسی در این رابطه وجود دارد که می‌گوید: «مثل شتر بروطه با گفتگو وارد می‌شود اما مرده خارج می‌شود».

کسی که از آب بروطه بیاشامد، بدان باز گردد

این موقعیت باستانی، به دلیل گوارا بودن آبش که به یک روش سنتی و زیبا پمپاژ می‌شود، شهرت گسترده‌ای به دست آورده است و همه مسافران را به سمت خود می‌کشد و بوی بخار جادو کننده‌ای در مکان می‌پیچد که همگان را به سمت خود می‌کشد. هیچ لذتی فراتر از لذت استنشاق عطر بخور و لمس کردن آب خنکی که در یک حرکت ساحرانه با هنرمندی یک شتر از دل زمین خارج می‌شود، نیست.

چاه بروطه جایگاه برجسته‌ای در نزد مردم تونس، به ویژه اهالی شهر قیروان دارد، ضمن اینکه مقصد گردشگری مهمی برای گردشگرانی به شمار می‌رود که به این شهر سفر می‌کنند، چرا که راهنمایان گردشگری آن را در میان مقاصد گردشگری خود قرار می‌دهند.

این مکان از آرامش خوبی برخوردار است و باید گفت که تاریخ، به واسطه مهندسی معماری که آن را برجسته و جذاب ساخت، تأثیر خود را بر آن باقی گذاشت.
این چاه، با آبی که دارد و جادوی مکانی که از آن برخوردار است، اکنون به مقصدی برای بازدید هزاران تونسی و غیرتونسی از کشورهای مختلف جهان تبدیل شده است که در آن عکس‌های یادگاری می‌گیرند یا قهوه آمیخته با قطرات گلاب گوارا می‌نوشند و در معماری آنکه با رایحه تاریخ و تمدن‌هایی که از هزاران سال قبل بر این مکان گذشته‌اند، به اندیشه می‌پردازند.

این گزارش توسط رایزنی فرهنگی کشورمان در تونس تهیه شده و در اختیار خبرگزاری مهر قرار داده شده است.

منبع:خبرگزاری مهر

سفری مجازی به خانه استاد شهریار در تبریز

در این روزها که به دلیل شیوع ویروس کرونا هموطنان از سفر کردن خودداری می‌کنند شما را به سفری مجازی به خانه استاد شهریار در تبریز دعوت می‌کنیم.

به گزارش خبرنگار مهر، خانه استاد شهریار سومین منزلگاه این شاعر معاصر ایران بوده که در سال ۱۳۴۷ توسط خودش خریداری شده و در ۲۰ سال پایانی عمر استاد میزبان و محل تراوشات ذهنی او بوده است.

در سال ۱۳۶۷، پس از درگذشت استاد منزل مسکونی وی از سوی شهرداری تبریز خریداری و با توافق خانواده استاد و همکاری آن‌ها در اهدای وسایل وی به موزه ادبی استاد شهریار تبدیل شد. این موزه از آن دوران تا به امروز زیر نظر این نهاد اداره می‌شود.

پس از افتتاح موزه در سال ۱۳۷۰، در فراخوانی از مردم دعوت شد تا اسنادی را که از این شاعر گرانقدر در اختیار دارند، در اختیار موزه قرار دهند و در نتیجه این اقدام، مردم کلیه اسناد و مدارک مربوط را به موزه سپردند و حتی بسیاری از شاعران آذربایجان وسایلی با ارزش مانند کمانچه‌ای از کشور آذربایجان، بشقاب قدیمی شاعر زنجانی و … را به موزه اهدا کردند.

قدمت این خانه به سال‌های دهه ۱۳۳۰ باز می‌گردد و دارای زیربنایی در حدود ۲۵۰ مترمربع و مساحتی بالغ بر ۲۴۱ و شامل دو طبقه (فوقانی و زیرزمین) با مصالح جدید است. خانه استاد شهریار در سال ۱۳۸۶ توسط سازمان میراث فرهنگی و گردشگری با شماره ۲۲۷۲۹ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

خانه موزه استاد شهریار در یکی از محله‌های قدیمی شهر تبریز به نام محله مقصودیه و در خیابان ارتش جنوبی واقع است. برای دسترسی به این مجموعه می‌توانید از سمت خیابان طالقانی یا ارتش جنوبی به خیابان ارگ جدید وارد شوید و پس از کمی پیاده‌روی به محله مقصودیه برسید. خانه استاد شهریار با پلاک ۲۱، در کوچه مقصودیه قرار دارد. نزدیک‌ترین ایستگاه مترو به این مکان نیز ایستگاه میدان ساعت است.

خانه استاد شهریار در ورودی درب بیرونی دارای حیاط کوچکی است که یک حوض، درختان و باغچه‌های گل و مجسمه استاد شهریار در آن قرار دارند. خانه دارای دو طبقه و یک زیرزمین است.

در خانه استاد شهریار ۴ اتاق وجود دارد که آثار استاد در آنها به نمایش گذاشته شده‌اند. از طریق چند پله به اتاق بالایی راه هست که در اولین اتاق آن مبلمان، وسایل دکوری قدیمی، دکور دیواری و عکس‌های استاد وجود دارند.

اتاق دیگر آشپزخانه استاد است که یخچال و لوازم آشپزخانه استاد در آن وجود دارند. در اتاق سوم دورتادور دیوارها عکس‌ها، یادبودها و عکس‌های استاد نصب شده‌اند. آخرین اتاق مربوط به اتاق پذیرایی استاد است و لوازم منزل و پذیرایی و بستر و لباس‌های استاد وجود دارند.

زیرزمین خانه استاد شهریار دیوارها و سقف آجری و سه اتاق دارد. در یکی از این اتاق‌ها عکس‌های استاد با بزرگان وجود دارند. اتاق دیگر به شکل استراحتگاهی است که برای مهمانانی که می‌آیند در نظر گرفته شده است. حوضی شش ضلعی با چند تخت در این اتاق برای استراحت مهمانان وجود دارند. یک اتاق هم به عنوان بخش سمعی- بصری در نظر گرفته شده است.

بیش از ۵۰۰ قطعه باارزش از اشیا و وسایل استاد شهریار شامل دستخط، یادبودها، کتاب، هدیه‌های داخلی و خارجی، لوازم زندگی استاد، عکس‌ها، اسناد قدیمی، وسیله‌های شخصی استاد مانند لباس‌ها، لوازم‌التحریر، بستر استراحت، رختخواب، اتاق پذیرایی منزل استاد، لوح‌های تقدیر، تندیس‌های وی و … در خانه استاد شهریار به نمایش گذاشته شده‌اند. همچنین، آثار خط نستعلیق و سه تار معروف استاد نیز در این خانه موزه به نمایش گذاشته شده‌اند.

منبع:خبرگزاری مهر

ثبت ملی ۳ مسجد تاریخی منطقه هورامان کردستان

وزیر میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری طی ابلاغیه ای به استاندار کردستان از ثبت سه مسجد تاریخی منطقه هورامان در فهرست آثار ملی خبر داد.

به گزارش خبرگزاری مهر، در متن این ابلاغیه‌ها که در اختیار خبرگزاری مهر دفتر کردستان قرار گرفته است آمده است:

در اجرای بند (ج) ماده واحده قانون تشکیل سازمان میراث‌فرهنگی کشور مصوب ۱۳۶۴ مجلس شورای اسلامی و بند ششم ماده سوم قانون اساسنامه سازمان میراث‌فرهنگی کشور مصوب ۱۳۶۷ مجلس شورای اسلامی مبنی بر ثبت آثار ارزشمند منقول و غیرمنقول فرهنگی-تاریخی کشور در فهرست آثار ملی و فهرست‌های ذی‌ربط، مراتب ثبت اثر فرهنگی‌تاریخی مسجد جامع «پالنگان» واقع در استان واقع در استان کردستان، شهرستان کامیاران، بخش مرکزی، دهستان ژاورود، ضلع شرقی روستا که پس از طی تشریفات قانونی لازم به شماره ۳۳۳۰۲ مورخ ۹۹/۱۱/۲۷ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است، ابلاغ می‌شود.

اثر مذکور تحت حفاظت و نظارت این وزارت است و هر گونه دخل و تصرف یا اقدام عملیاتی که منجر به تخریب یا تغییر هویت آن شود برابر مواد ۵۵۸ لغایت ۵۶۹ از کتاب پنجم قانون مجازات‌های اسلامی، تعزیرات و مجازات‌های بازدارنده، جرم محسوب می‌شود و مرتکب مشمول مجازات‌های قانونی خواهد شد و مرمت و بازسازی اثر صرفاً با تأیید و نظارت این وزارت ممکن خواهد بود.

همچنین در دیگر نامه‌های وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی به استاندار کردستان مراتب ثبت دو مسجد دیگر منطقه هورامان به شرح زیر ابلاغ شده است:

۱: مسجد «محمدی علیا» واقع در شهرستان سنندج، بخش سیروان، دهستان میانرود، روستای «دولاب»، منتهی‌الیه شمال شرق روستا به شماره ۳۳۳۰۰ مورخ ۹۹/۱۱/۲۷

۲: مسجد تاریخی روستای «بزلانه» واقع در شهرستان سنندج، بخش مرکزی، دهستان «نران»، روستای «بزلانه»، جنوب روستا همجوار با پل به شماره ۳۳۳۰۱ مورخ ۹۹/۱۱/۲۷

منبع:خبرگزاری مهر

زنجان ۴۳ روستای هدف گردشگری دارد

مدیرکل میراث فرهنگی زنجان با بیان اینکه اجرای طرح روستای هدف گردشگری در روستاهای استان زمینه‌ساز ایجاد اشتغال و درآمدزایی است،گفت: زنجان ۴۳ روستای هدف گردشگری دارد.

امیر ارجمند در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه دومین جشنواره گردشگر پذیرترین روستای هدف گردشگری در استان برگزار می‌شود، گفت: در همین راستا دبیرخانه مشترک تشکیل شده است.

وی اظهار کرد: هم‌زمان با هفته گردشگری و پنج مهرماه روز جهانی گردشگری، گردشگرپذیرترین روستاهای استان انتخاب خواهند شد که بر اساس ۲۹ شاخص در هشت گروه شامل برنامه‌ریزی و مدیریت، گردشگری، میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی، سرمایه‌گذاری، مشارکت اقتصادی، زیرساخت و پایداری زیست‌محیطی مورد ارزیابی قرار خواهند گرفت.

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی زنجان گفت: در این جشنواره ۱۵ روستای شاخص هدف گردشگری در استان زنجان که در حوزه گردشگری پتانسیل بالایی را دارند موردبررسی قرار می‌گیرند.

ارجمند تاکید کرد: گردشگری روستایی نقش به سزایی در رونق اقتصادی روستاها و توسعه پایدار ایفا می‌کند و مناطق روستایی موقعیت منحصربه‌فردی برای توسعه گردشگری دارند که با اجرای طرح‌های مختلف گردشگری می‌توان در جذب گردشگر، تبادل فرهنگی و رونق اقتصادی روستاها گام‌های مؤثری برداشت.

وی افزود: وجود روستاهای بکر با طبیعت وصف‌نشدنی در این استان فرصت بسیار خوبی برای اجرای طرح‌های روستای هدف گردشگری در جهت ایجاد اشتغال، درآمد و توسعه در زنجان است.

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی زنجان تصریح کرد: اجرای طرح روستای هدف گردشگری در روستاهای استان زمینه‌ساز ایجاد اشتغال، درآمدزایی، رضایت گردشگر و حفظ محیط‌زیست است.

ارجمند با بیان اینکه ۴۳ روستا به‌عنوان هدف گردشگری در استان زنجان معرفی شده است، گفت: طی سال گذشته روستای علم کندی در شهرستان ماهنشان با کسب بالاترین امتیاز به‌عنوان برترین روستای گردشگرپذیر انتخاب شد.

منبع:خبرگزاری مهر

آثار تاریخی قم به معرفی نیاز دارند

به‌گزارش میراث‌آریا به‌نقل از روابط‌عمومی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی قم، علیرضا ارجمندی روز ‌شنبه پنجم تیرماه ۱۴۰۰ با بیان این‌که برای واگذاری ابنیه‌ ‌تاریخی آماده مشارکت با بخش خصوصی هستیم، تصریح کرد: «براساس یک تفاهم‌نامه همکاری مجموعه تاریخی گنبدسبز که به لحاظ تاریخی و معماری منحصر به فرد است برای فعالیت‌های فرهنگی و هنری و جشنواره‌های متنوع در اختیار شهرداری قرار گرفت.»

مدیر‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی قم با بیان این‌که مراکز تاریخی امروز به عنوان مقصد گردشگران و یا مکمل‌ سفر محسوب می‌شوند، افزود: «اماکن تاریخی در کنار جنبه‌های فرهنگی، دارای مزایای اقتصادی و اشتغالزایی نیز هستند بنابراین لازم است که با شیوه‌های مختلف این ظرفیت را به ارگان‌ها و یا افراد حقیقی که استعداد سرمایه‌گذاری در این بخش را دارند معرفی کنیم.»

ارجمندی  با تاکید بر اینکه استان قم با تمدن ۷ هزار ساله و پیشنیه تاریخی دارای ظرفیت مناسبی در خصوص آثار تاریخی است، گفت: «برای حفظ این اماکن و معرفی آن به گردشگران باید از همه امکانات و قابلیت‌ها بویژه بخش خصوصی استفاده کرد.»

او اظهارکرد: «در قم مجموعه کاروان‌سراها، خانه‌های تاریخی و قلعه‌های تاریخی متعدد و میراثی خوبی وجود دارد که هنوز برای عموم معرفی نشده است.»

منبع:میراث آریا

مطالعه و بارگذاری اطلس پوشاک مردم سيستان و بلوچستان

به‌گزارش میراث‌آریا به‌نقل از روابط‌عمومی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، علیرضا حسن زاده رئیس پژوهشکده مردم‌شناسی، شنبه ۵تیر ۱۴۰۰با اعلام این خبر گفت:« پوشش از ابتدای تاریخ تاکنون دارای اهمیت بوده و فرم لباس‌ها در جوامع مختلف با توجه به شرایط جغرافیایی، محیطی، نحوه زندگی، جنگ‌ها، اوضاع سیاسی، اقتصادی و اعتقادات مذهبی و با سرزمین‌های دیگر متفاوت بوده است.»

او خاطرنشان کرد: «آنچه امروزه در رابطه با سنت‌های بومی و اصیل ضروری به نظر می‌رسد احیای لباس‌های بومی و کارآمد کردن آنها است.»

رئیس پژوهشکده مردم‌شناسی یکی از مهمترین راه‌های حفظ این امر مهم را ثبت و ضبط اطلاعات مربوط به این حوزه دانست و یادآوری کرد: «این اقدام توسط پژوهشکده مردم‌شناسی در مناطق مختلفی مانند کرمان، یزد، خراسان نیز انجام شده است.»

بابک صدیقی مجری این طرح با بیان اینکه پوشاک یکی از بارزترین سمبل‌های فرهنگی– بومی و آسان ترین وسیله انتقال فرهنگ به شمار می آید، تصریح کرد: «پژوهش پوشاک سنتی استان سیستان و بلوچستان با هدف بررسی جایگاه آن و لزوم شناسایی پوشاک منطقه به منظور ثبت و ضبط عناصر فرهنگی پوشاک و بارگذاری اطلاعات به دست آمده در نرم‌افزار اطلس مردم‌نگاری کشور مورد بررسی قرارگرفت.»

 او با بیان اینکه ۱۶۸ مدخل در بخش پوشاک نرم افزار اطلس مردم‌نگاری سرزمین بارگذاری شده است، افزود: «این گزارش تحقیقی توصیفی است که در آن از روش‌های کتابخانه‌ای و میدانی (مشاهده مستقیم و غیر مستقیم و مصاحبه) نیز استفاده شده است.»

منبع:میراث آریا

پوشاک سنتی نشانی از هویت فرهنگی قوم قزلباش

به‌حکم گذر زمان، تحول اوضاع اجتماعی و روابط با سایر کشورها، تغییرات زیادی در طرز پوشش ایرانی‌ها به وجود آورده که لباس قوم قزلباش استان گلستان هم از این تحولات بی‌نصیب نماند چراکه امروزه تنها در مراسم این نوع لباس را می‌شود دید. اما اگر به این فرهنگ و هنر اقوام، نگاهی نو داشته باشیم چه ازلحاظ اقتصادی، چه ازلحاظ حفظ فرهنگ و هنر مردم این منطقه، تولیدات آن بر جامعه قزلباش تأثیرات بسزایی خواهد داشت، زیرا که لباس آن‌ها از مجموعه هنرهای دستی چون ابریشمکشی، رنگرزی طبیعی، نساجی سنتی، نواربافی، منجوق بافی، سوزن‌دوزی، سکه دوزی و… تشکیل‌شده که موجب اشتغال‌زایی برای گروهی از زنان و دختران منطقه در هر یک از این رشته‌ها خواهد بود.

علاوه بر آن، لباس با توجه به خصوصیات و ویژگی‌هایی که دارد یکی از نمونه‌های عینی و مجسم فرهنگ هر جامعه است که نشانه‌ای از علاقه و اعتقاد آن‌ها به آداب‌ورسوم و هویت فرهنگی‌شان دارد.

مهارت دوخت پوشاک سنتی قوم قزلباش در تیرماه ۱۳۹۸ به شماره ۱۸۵۰ در فهرست میراث ناملموس کشور قرار گرفت و به ثبت رسید.

مردان قزلباش لباسی از ابریشم دست‌بافت به رنگ قرمز به تن می‌کنند ازجمله پیراهن قرمز (کُینَک) یا پیراهن کرم‌رنگ ابریشمی (آق تافتان)، سربندی ریشه‌دار (آله کالاخه)، شال کمر (بَل قورشاق) که ادامه شال از پشت کمر آویخته می‌شود و شلواری (تامان) با پارچه ابریشمی به نام «آلاق بالاق» با نقوشی از راه‌راه سیاه‌وسفید یا با پارچه پشمی دستباف (چوخا)، جلیقه یا کت پشمی، پا پیچی (دولاق) از جنس پشم با عرض کم و به طول یک متر و نیم که به دور ساق پا می‌پیچند و پاپوشی که به نام «چاروق» به پا می‌کنند.

تفاوت‌هایی در لباس زنان قزلباش ساکن در شهرستان رامیان و مینودشت استان گلستان وجود دارد. ازجمله این‌که در لباس زنان رامیان از نوارهای رنگین دستباف به نام «جَهَک» برای تزیین استفاده می‌شود که این نوار مانند پارچه ابریشمی در کارگاهی به نام «چالا» بافته می‌شود؛ اما در پیراهن زنان مینودشت به‌منظور تزیین، بخش‌هایی از لباس سوزن‌دوزی می‌شود و یا این‌که زنان رامیان آلِه کالاخه را به‌عنوان سربند و به‌صورت نیم تاجی به روی پیشانی عروس به نشان از تأهل می‌بندند. اما زنان مینودشت از پیشانی‌بندی به نام «آلِن دِق» که روی آن سوزن‌دوزی شده، استفاده می‌کنند. دختران قزلباش تا قبل از ازدواج کلاهی به نام کُلته به سر می‌گذارند که قسمت جلویی آن سکه دوزی و با جهک نواردوزی و به همراه روسری ابریشمی قرمزرنگ پوشیده می‌شود. زمانی که می‌خواهند ازدواج کنند، کلته را برمی‌دارند و آله کالاخه روی سر می‌گذارند.

تانبان یا دامن زنان رامیان را جهک دوزی می‌کنند اما زنان مینودشت لبه دامن را با پارچه‌ای به نام «آلاق بالاق» به رنگ سیاه‌وسفید با راه‌های کج، تزیین می‌کنند، علاوه بر آن در بخش بالایی حاشیه دامن هم با سوزن‌دوزی، نقوشی را به شکل نواری زینت می‌دهند که به آن «تِممان دامن‌شلواری» گفته می‌شود.

وجه تمایز دیگر لباس در «کُلَجَه باهار» (کت روی کُلجه) است. مدل یقه باهاری زنان رامیان و مینودشت باهم متفاوت بوده و لبه آستین زنان مینودشت با پارچه آلاق بالاق با پهنای۱۰ سانتی‌متر مزین می‌شود.

از اجزای دیگر لباس زنان این قوم می‌توان به یاخالق اشاره کرد که به‌نوعی پیش جامه‌ای هست برای تزیین روی پیراهن که به گردن آویخته می‌شود و با نوارجهک و سکه تزیین‌شده است. تعداد سکه‌ها در پیش جامه نشان از طبقه اجتماعی یا وضعیت اقتصادی آن خانواده دارد.

کُلَجَه به کت روی لباس گفته می‌شود که آستین آن داری سمبوسه (به شکل مثلث) بوده و تا روی انگشتان را می‌پوشاند. از آرنج تا مچ در قسمت پشت دست باز بوده و با دکمه به هم متصل می‌شود. قسمت زیر بغل کلیجه نیز مثل سایر کت‌ها بدون مرغک و باز است. باز بودن زیر بغل برای تهویه هوا در لباس تعبیه می‌شود.

منبع:میراث آریا

۳۰ کشور بازار هدف گردشگری ایران هستند

مدیرکل دفتر بازاریابی و توسعه گردشگری خارجی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی به ۱۳شاخص اصلی و ۶۰ زیرشاخص برای انتخاب کشورهای بازار هدف گردشگری ایران اشاره کرد و گفت: در زمان حاضر ۳۰ کشور در چهار گروه سطح‌بندی و اولویت‌بندی شده‌اند.

به گزارش روز شنبه خبرنگار فرهنگی ایرنا، بازار هدف گردشگری میزان جذب و ورود گردشگر از کشورهای مبدا و فروش محصولات و خدمات صنعت گردشگری است؛ ابعاد و عمق بازار هدف گردشگری به شاخص‌های جغرافیایی، فرهنگی و اقتصادی مانند قرابت و اشتراکات فرهنگی، هم‌منطقه بودن، نزدیکی مسافت و تنوع دسترسی بستگی دارد که ۸۵ درصد بازار گردشگری کشورها تعیین می‌کند که در مورد ایران از میان ۱۰ کشور اول بازار هدف گردشگری ایران، ۷ کشور همسایه با جمعیت بیش از ۴۰۰ میلیون نفر، هدف قرار داده شده است.

کشورها معمولا برای توسعه بازار گردشگری خود راهبردهای بازاریابی هم تدوین می‌کنند، برقراری و تقویت ارتباطات و تعاملات نزدیک دولتی و بخش خصوصی، استفاده از ظرفیت سازمان‌های بین‌المللی و منطقه‌ای که تقریبا همه کشورها در آن عضو هستند و با یکدیگر پیوند دارند، انطباق بازار با محصولات و استفاده از مزیت‌های گردشگری که برای بازارها جذاب است و نیز توجه و تمرکز به زیرساخت‌ها و ابزارهای گردشگری الکترونیک می‌تواند به تعمیق بازار هدف کشور مقصد کمک کند.

این در شرایطی است که تبلیغات و معرفی جاذبه گردشگری با تمرکز بر جذب گردشگر از بازار هدف دارای یک برنامه جامع و عملیاتی هم باشد، برنامه‌ای که محصول و خدمات گردشگری ایران را بتواند به خوبی به مخاطبان در بازار هدف معرفی کند؛ البته اینکه کدام سبک از تبلیغات برای گردشگران کدام کشورها اثربخش و جذاب است نیازمند مطالعه و تحلیل مخاطب در بازار هدف به طور کلی و در هر یک از کشورها به طور خاص است.

در همین چارچوب شناخت دقیق انتظارات گردشگران از محصولات و خدمات در مقصد، شناسایی محصولات و خدمات مورد علاقه آنها و همچنین شبیه‌سازی و تطبیق حداکثری عرضه محصولات و خدمات با تقاضا، می‌تواند راهبردهای اصلی برنامه تبلیغاتی برای تاثیر بر مخاطبان در کشورهای بازار هدف قرار داده شود؛ البته وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی در سیاستگذاری‌های تبلیغاتی و اصناف و بخش خصوصی فعال در حوزه گردشگری در اجرا باید بر مبنای توسعه و تعمیق بازار هدف گردشگری محصولات و خدمات موجود را مطابق با ظرفیت مقصد و نیاز و سلیقه مشتری طراحی و عرضه کنند.

 

لیلا اژدری مدیرکل دفتر بازاریابی و توسعه گردشگری خارجی در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی ایرنا درباره کشورهای هدف گردشگری ایران و شیوه های بازاریابی و تبلیغات در این مناطق گفت: بازارهای هدف گردشگری براساس یازده شاخص اصلی و ۶۰ زیرشاخص تعیین می‌شوند و در حال حاضر ۳۰ کشور جهان در ۴ گروه به عنوان کشورهای بازار هدف گردشگری ایران سطح‌بندی و الویت‌بندی شده‌اند.

مدیرکل دفتر بازاریابی و توسعه گردشگری خارجی گفت: کشورهای چین، عراق، جمهوری‌آذربایجان، ترکیه و عمان، اولویت اول بازار هدف گردشگری ما هستند و بر اساس شاخص‌های ارزیابی کشورهای افغانستان، هندوستان، پاکستان، روسیه و ارمنستان هم در گروه دوم هدف گردشگری قرار دارند؛ همسایگی، هم‌مرز و نزدیک‌بودن با ما بسیار مهم است، هندوستان اگر چه هم‌مرز ما نیست، اما قرابت و اشتراکات فرهنگی تاریخی باعث می‌شود در اولویت نخست قرار گیرد؛ داشتن بازارهای مشترک و متنوع و یا مانند چین و روسیه داشتن روابط سیاسی و اقتصادی در سطح راهبردی هم از شاخص‌های ارزیابی و انتخاب برای بازار هدف است،

وی سطح روابط سیاسی کشور مبدا با ایران را یکی از شاخص‌های اصلی تعیین بازارهدف گردشگری عنوان کرد و گفت: مزیت ویژه کشور مبدا برای ایران، درآمد سرانه و قدرت خرید سرانه کشور مبدا (برابری قدرت خرید)، میزان هزینه‌کرد گردشگران خروجی از کشور مبدا و همچنین تعداد گردشگران خروجی از کشور مبدا از شاخص‌های اصلی برای اولویت‌بندی کشورها به عنوان هدف بازار گردشگری است.

اژدری با بیان اینکه امکانات و تسهیلات ایران در کشور مبدا از شاخه‌های ارزیابی برای انتخاب بازار هدف است، افزود: ۱۰ کشور آلمان، ایتالیا، فرانسه، قطر، کویت، ژاپن، کره‌جنوبی، اسپانیا، قزاقستان و امارات متحده عربی در اولویت سوم هدف گردشگری ایران قرار دارند. ما برای اولویت‌بندی کشورها امکانات و تسهیلات ایران در کشور مبدا، میانگین هزینه تمام‌شده سفر یک‌هفته‌ای هر گردشگر از کشور مبدا به ایران (بر مبنای هزینه حمل‌ونقل، اقامت و ویزا) و همچنین تعداد گردشگر ورودی از کشور مبدا را هم در نظر می‌گیریم.

مدیرکل دفتر بازاریابی و توسعه گردشگری خارجی اظهار داشت: علاوه بر تعداد پروازهای مستقیم میان کشور مبدا و ایران در طول هفته، حجم مبادلات بازرگانی کشور مبدا و ایران، تعداد اتباع ایرانی مقیم کشور مبدا (بر مبنای سفرهای با هدف دیدار اقوام و دوستان)، وضعیت سیاسی، امنیتی و اجتماعی و همچنین جمعیت کشور، از شاخص‌های اصلی برای تعیین اولویت کشورهای هدف بازار گردشگری است.

وی افزود: بر اساس مجموع ۱۳ شاخص اصلی کشورهای انگلستان، سوییس، سوئد، اتریش، مالزی، هلند، گرجستان، بلژیک، دانمارک و لبنان ۱۰ کشور گروه اولویت چهارم در مجموعه کشورهای بازار هدف گردشگری جمهوری اسلامی ایران هستند.

 

لغو روادید با کشورها در هر شکلی به سود منافع ملی است

اژدری همچنین درباره لغو روادید با کشورها گفت: با کشورهایی مانند ترکیه، جمهوری‌آذربایجان، عمان، چین، روسیه، ارمنستان، لبنان، سوریه، مالزی و چندین کشور دیگر پیمان لغو روادید داریم، با برخی یک طرفه، برخی دوطرفه و برخی هم لغو روادید گروهی است؛ البته شرایط و محدودیت‌های کرونایی تاثیرگذار است. همچنین باید ویزای فرودگاهی را هم در نظر گرفت.

مدیرکل دفتر بازاریابی و توسعه گردشگری خارجی افزود: موضوع لغو روادید از چند منظر قابل بررسی است که یکی از آنها تسهیل تردد بین شهروندان کشورهای مختلف است؛ باور داریم در بلندمدت لغو روادید با کشورها در هر شکلی، به سود منافع ملی است.

 

محتوای تبلیغات گردشگری محصول‌محور شده است

اژدری گفت: حضور در نمایشگاه‌های تخصصی گردشگری، برگزاری تورهای آشناسازی و استفاده از افراد تاثیرگذار برای معرفی ایران در بستر فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی از برنامه های عملیاتی معرفی جاذبه‌های گردشگری ایران در وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی است.

وی همچنین درباره تولید محتوای تبلیغاتی برای جذب گردشگر از کشورهای دارای اولویت، اظهار داشت: بر روی توسعه حدود ۱۰زبان در کشورهای بازار هدف گردشگری کار شده و محصولات متنوع مانند کتابچه، کتاب، بروشور دیجیتال و اقلام تبلیغاتی تولید شده است؛ همچنین با محصول‌محور کردن محتواهای تبلیغاتی در زمینه گردشگری سلامت، گردشگری فرهنگی، گردشگری تاریخی، بوم‌گردی، گردشگری مذهبی و … تولیدات متنوعی پیش‌بینی شده است.

مدیرکل دفتر بازاریابی و توسعه گردشگری خارجی به ضرورت رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی کرونا در سفر و گردشگری تاکید کرد و گفت: موشن‌گرافی ایمن سفر کنید و کلیپ EXPERIENCE SAFE TRAVEL IN IRAN (تجربه سفر ایمن در ایران) از محصولات تبلیغاتی با محتوای موضوعی است که در این دوران تولید شده است.

اژدری با تاکید بر ضرورت بهره‌مندی از ظرفیت سایر دستگاه‌ها و نهادها در هم‌افزایی توان تبلیغاتی برون‌مرزی مانند سفرا، کاردارها، رایزنان فرهنگی ایران در کشورهای خارجی خاطرنشان کرد: بر اساس پایش و بروز رسانی اطلاعات، محتوای تخصصی و تکنیکی سایت VISIT IRAN‌ ارتقا داده شده است، همچنین زبان‌های مورد نیاز بر اساس پایش مخاطبان و بازدیدکنندگان در این سایت به ۵ زبان افزایش یافته، همچنین شیوه‌نامه تولید عکس و ویدیوهای تبلیغاتی ۳۶۰ درجه، تهیه و تدوین و به ادارات کل استانی میراث فرهنگی در سراسر کشور ابلاغ شده که تولید محتوای معرفی و تبلیغات گردشگری ایران بر این اساس انجام می‌شود.

منبع:ایرنا

بیانیه مسکو درباره لازم‌الاجراشدن لغو اخذ روادید برای سفرهای گروهی شهروندان دو کشور

وزارت امور خارجه روسیه در سایت خود بیانیه مطبوعاتی در مورد لازم الاجرا شدن توافقنامه بین دولت جمهوری اسلامی ایران و دولت فدراسیون روسیه در خصوص سفرهای گروهی بدون روادید برای شهروندان روسیه و ایران منتشر کرد.

به گزارش ایسنا، در این بیانیه آمده است:

«طبق توافق های قبلی، در تاریخ ۱ ژوئیه ۲۰۲۱ ، توافقنامه بین دولت جمهوری اسلامی ایران و دولت فدراسیون روسیه در خصوص سفرهای گروهی بدون روادید برای گردشگران جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه، که در ۲۸ مارس ۲۰۱۷ در مسکو امضا شد، لازم الاجرا می شود.

این توافقنامه برای سفرهای بدون روادید گروه های توریستی متشکل از ۵ تا ۵۰ نفر که توسط سازمان های گردشگری ایران و روسیه تشکیل شده اند، برای مدت زمان حداکثر ۱۵ روز پیش بینی شده است.

نهادهای هماهنگ کننده این توافقنامه عبارتند از: از طرف ایرانی – وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ایران و نمایندگان ذیصلاح آن، از طرف روسیه – روس توریسم و مقامات اجرایی در زمینه گردشگری نهادهای قوه اجرایی فدراسیون روسیه،.

پذیرش گروه های توریستی در فدراسیون روسیه از ایران در چارچوب توافقنامه پس از رفع محدودیت های موقت ورود شهروندان خارجی به فدراسیون روسیه بر اساس دستور دولت فدراسیون روسیه شماره ۶۳۵r مورخ ۱۶ مارس سال ۲۰۲۰ “در مورد محدودیت موقت ورود اتباع خارجی و افراد بدون تابعیت به فدراسیون روسیه و تعلیق موقت صدور ویزا و دعوت نامه” در رابطه با همه گیری جدید ویروس کرونا امکان پذیر است. »

منبع:ایسنا