فعالان گردشگری و رؤسای اصناف مختلف مرتبط با همراهی نمایندگانی از شورای هماهنگی تشکل‌های گردشگری میراث فرهنگی در نشستی که به صورت مجازی برگزار شد، مطالبات و انتظارات خود را از وزیر جدید میراث فرهنگی برای انتخاب معاون گردشگری بیان کردند و به مطالبه برنامه‌ها و پرهیز از برخی رفتارها پرداختند. در این باره سجاد شالیکار یکی از فعالان گردشگری و مدیرعامل یکی از آژانس‌های بین المللی بیان کرد: اگر این وزارتخانه نتواند کارآمدی لازم را داشته باشد هیچ تفاوتی ندارد که چه کسی معاون گردشگری باشد. یک نفر می‌گوید اگر این معاون از درون سازمان انتخاب شود بهتر است دیگری می‌گوید باید متخصص باشد. ما همه این مدل‌ها را در سالهای اخیر دیده‌ایم.

وی بیان کرد: اولین چیزی که معاون گردشگری باید به آن توجه کند این است که بداند چه سیستم ساختاری منجر به توسعه خواهد شد. برجام مدتی گردشگری را نجات داد و ما پشت آن پنهان شدیم. اگر برجام نبود گردشگری الان در چه حدی بود؟ خارج از اینکه معاون گردشگری چه کسی باشد باید بدانیم او چه کاری می‌تواند انجام دهد.

محمد محب‌خدایی، معاون سابق گردشگری وزارت میراث فرهنگی با تأکید بر اینکه اکنون صنعت گردشگری در شرایط اورژانسی به سر می‌برد، تصریح کرد: هر معاونی که می‌خواهد این مسئولیت را بپذیرد نباید به دنبال ایده‌های شخصی خود باشد. مثل چند سال اخیر. ما می‌توانیم به دنبال توسعه نرویم بلکه به بهره وری از وضع موجود بپردازیم. دولت‌ها همیشه به دنبال ساخت و ساز بودند در حالی که از داشته‌هایمان هیچ استفاده‌ای نکردیم. با توجه به شرایط کرونایی که پیدا کردیم باید شخصی معاون وزیر باشد که قدرت ریسک داشته باشد و موقعیت‌ها را تثبیت کند تا از وضعیت فعلی رهایی یابیم چون ما اکنون با وجود کرونا در وضعیت اورژانسی به سر می‌بریم.

وی ادامه داد: ما نیاز داریم مطالعاتی که در چند سال اخیر انجام شده را از کتابخانه‌ها خارج کرده و از آن‌ها بهره بگیریم. شاید اصلاحاتی نیاز داشته باشند. الان باید از جسارت‌های فردی، توانمندی و تفکرات راهبری وزیر جدید میراث فرهنگی استفاده کامل ببریم چرا که او اختیار کامل به حوزه هایش می‌دهد.

محب‌خدایی تاکید کرد: برخی از برنامه‌ها را از قبل داشته‌ایم و مطالعاتی انجام شده است. ما حساب‌های اقماری را از گذشته داشتیم ولی به آن پرداخته نشد. به عنوان مثال رادیو گردشگری را خاموش کردند. مطالعات زیادی انجام شده بود باید سوال شود که چرا از این مطالعات استفاده‌ای نمی‌شود. به عنوان مثال سند راهبردی گردشگری وجود دارد و باید معاون جدید گردشگری آن را روی میز بگذارد و مورد استفاده قرار دهد. چون این معاونت یک حوزه تخصصی است و نه سیاسی. ۹۹ درصد عملکرد معاون گردشگری به بخش خصوصی وابسته است.

رقیه حاتمی ‌ور یکی دیگر از فعالان حوزه گردشگری است که در این نشست، اظهار کرد: با توجه به بررسی‌هایی که کرده‌ایم، آقای ضرغامی باهوش، مستقل و مبرا از گروه بندی و گرایش‌های خاص است. ما می‌خواهیم معاونی انتخاب کند که بتواند با استفاده از استقلال فکری کارها را پیش ببرد و به وظایف ذاتی معاونت گردشگری بپردازد.

وی برنامه اساسی معاونت گردشگری را آموزش از ریشه دانست و گفت: آموزش‌های گردشگری که الان داده می‌شود در حد استانداردهای بین المللی نیست. ما باید بدانیم که امروز، فردا، ماه و سال آینده، بخش خصوصی و بخش دولتی گردشگری چه کاری باید انجام بدهند. این همان نقشه اجرایی است. درست مثل نقشه کاری که ما باید برای بیزینس خودمان تعریف کنیم. همین برنامه باید در سطح کلان گردشگری تعریف شود.

حاتمی‌پور به ظرفیت انجمن‌های دوستی ایران و سایر کشورها اشاره و تصریح کرد: این انجمن‌ها می‌توانند به عنوان بازوی معاونت گردشگری کم هزینه‌ترین راه برای معرفی ایران باشند و از ظرفیت آنها به بهترین شکل استفاده کرد. ما در ۹۰ کشور این انجمن‌ها را داریم که می‌توان از ظرفیت آنها استفاده‌های زیادی برای گردشگری کرد.

حاتمی‌پور به ظرفیت انجمن‌های دوستی ایران و سایر کشورها اشاره و تصریح کرد: این انجمن‌ها می‌توانند به عنوان بازوی معاونت گردشگری کم هزینه ترین راه برای معرفی ایران باشند و از ظرفیت آن‌ها به بهترین شکل استفاده کرد. ما در ۹۰ کشور این انجمن‌ها را داریم که می‌توان از ظرفیت آنها استفاده‌های زیادی برای گردشگری کرد.

وی همچنین افزود: تدوین استانداردها و چارچوبی که در آن هر کسی وظایف خود را بداند از دیگر نکاتی است که باید به آن توجه شود. ما قوانینی در حوزه گردشگری داریم که اجرا نمی‌شود. باید نظارت دقیقی روی فعالیت‌های گردشگری ایران شود تا چهره دقیقی از ایران به مسافران نشان داده شود.

وی افزود: مشارکت جمعی، جمع آوری ایده‌ها و تدبیر آن مهمترین چیزی است که از معاون جدید گردشگری می‌خواهیم. نباید این معاون جدید کسانی که دارای ایده هستند را کنار بگذارد و تحت فشار از افراد دیگر استفاده کند.

آرش نورآقایی از پژوهشگران حوزه گردشگری در این نشست بیان کرد: معاون گردشگری یا با افرادی سر و کار دارد که مرتبط با او هستند و یا او باید با افراد و سازمان‌های دیگر در ارتباط باشد. باید این معاون گردشگری در تعامل با همه بخش‌های وزارت نیز فعالیت کند. چه با مجموعه خودش در وزارت متبوعه و چه در خارج از آن. همچنین باید بتواند ارتباط مؤثری بین سه بخش ذی‌نفعان، دولت و دانشگاه برقرار کند. چون ما در این سال‌ها نتوانسته‌ایم این سه بخش را با هم مرتبط کنیم. به عنوان مثال دانشگاهیان با کسانی که قانونگذار هستند و یا ذی‌نفع بوده‌اند، ارتباط کمتری داشتند. همچنین معاون گردشگری باید بتواند آمار و تحلیل آمار را بفهمد و بداند که از آنها چطور استفاده کند. این کار باید با مشورت توسط کسانی که در حوزه ریاضی محض تخصص دارند. باید از ظرفیت آن‌ها استفاده شود. این آمارهای گردشگری نباید برای گزارش دادن به مدیران دولتی باشد بلکه باید بتوان آنها را تحلیل و استفاده کرد.

الیار عاصمی‌زاده، رئیس شورای هماهنگی تشکل‌های مردم نهاد صنایع دستی و میراث فرهنگی و گردشگری در این نشست در تأیید صحبت‌های نورآقایی گفت: در سند ملی ۱۴۰۴ آورده شده که باید ایران میزبان ۲۰ میلیون گردشگر باشد در حالی که طی ۱۵ سال تنها حدود ۴۵ درصد این آمار محقق شده است و نشان می‌دهد یا عددگذاری‌ها اشتباه بوده یا برنامه‌ریزی‌ها برای رسیدن این هدف.

عاصمی‌زاده بیان کرد: در حال حاضر هر یک از معاونت‌های وزارت میراث فرهنگی در دنیای خودشان سیر می‌کنند و تعاملی با هم ندارند. معاون گردشگری باید بتواند این ارتباط را بین سه معاونت برقرار کند همچنین نماینده بخش خصوصی باشد نه نماینده شخص.

وی افزود: انتظار داریم معاون گردشگری سیاست‌زدایی کند و امیدواریم تخصص گرا باشد و یک بازخوانی نسبت به اقدامات گذشته انجام دهد چون خیلی از افراد، راه‌هایی را رفته‌اند که جواب نداده است. نباید دوباره خطا کرد و منتظر نتیجه ماند. باید معاون گردشگری نگاه عارضه یابی داشته باشد. ما از آقای ضرغامی می‌خواهیم که سریع‌تر معاون گردشگری را انتخاب کند تا وضعیت این روزها به ثبات برسد.

حرمت‌الله رفیعی، رئیس انجمن دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی ایران، از دیگر افرادی بود که در این نشست مجازی گفت: ما از معاون گردشگری می‌خواهیم این صنعت را به حال خود بگذارد تا راهش را پیدا کند. شاید در سه دهه‌ای که سازمان میراث فرهنگی تشکیل شد تنها یک بار معاون گردشگری در قامت خود نشست. بیشترین آسیب در ادوار گذشته و از سمت کسانی بود که از بدنه این سازمان انتخاب شده بودند. بنابراین هر کسی که می‌خواهد روی این صندلی بنشیند، باید با گردشگری آشنا باشد. ضمن اینکه همه قبول داریم در گردشگری دولت باید تسهیل گر باشد و بسیاری از کارها به بخش خصوصی واگذار شود.

وی افزود: ما می‌خواهیم معاون گردشگری در تعامل با بخش خصوصی باشد ما دست بیعت دراز کردیم. پس وزیر میراث فرهنگی باید معاونی انتخاب کند که از این ویژگی برخوردار باشد. بخش خصوصی بدون حمایت حداقلی از سوی دولت هنوز سرپاست. انتظار داریم قانون ۵ ساله هفتم با مشورت بخش خصوصی گردشگری و اهل فن نوشته شود. همچنین بخشنامه‌هایی در روزهای اخیر ابلاغ شده که ناقص و یا دست و پاگیر بودند. نسبت به رفع آن‌ها نیز می‌خواهیم اقدام شود. پیشنهاد دیگر این است که بخش خصوصی در یک هم اندیشی بتواند انتخاب خود را برای معاون گردشگری به آقای ضرغامی اعلام کند.

میرزایی از جمله افرادی بود که به عنوان نماینده‌ای از جامعه تشکل‌های مردم نهاد صحبت کرد و گفت: در حال حاضر شرایط به شدت مواجی داریم که باید تثبیت شود. باید معاون گردشگری قدرت استراتژیک و مدیریت ریسک داشته باشد. ضرغامی ریسک پذیر است و به احتمال زیاد معاون را از میان افرادی انتخاب می‌کند که چنین ویژگی‌ای داشته باشد. اما این ویژگی زمانی جواب می‌دهد که آن فرد به دانش مدیریت ریسک هم آشنا باشد.

وی افزود: ما افرادی را در بخش خصوصی و دانشگاهی داریم که مدل‌های کسب و کار بلد هستند. وزارت میراث فرهنگی با توجه به جدید بودنش امکان ندارد این دانش و انرژی را داشته باشد اما اگر معاون گردشگری در تعامل با این سرمایه‌ها باشد می‌تواند از ظرفیت آنها و NGO ها استفاده کند. همه این عوامل می‌توانند با شبکه سازی و دانش پشت سر معاون گردشگری باشند به شرطی که معاون گردشگری هم به توانمندی آنها اعتماد داشته باشد.

صادق کاظمیان نیز از اعضای جامعه اقامتگاه‌های بوم گردی در این نشست مجازی گفت: مشکل ما این است که افرادی از حوزه‌های غیرتخصصی وارد معاونت گردشگری می‌شوند در حالی که ما می‌خواهیم این معاون از خانواده گردشگری باشد. افرادی بوده‌اند که تخصصی نداشته و کاری نکرده‌اند در حالی که تجربه‌های جهانی قابل دسترسی است و می‌توان از آنها بهره برد. تفویض اختیار به بخش خصوصی همیشه به کلام بوده اما عملی نشده است. در حالی که می‌دانیم هیچکس بهتر از فعالان گردشگری نمی‌تواند این صنعت را اداره کند. تنها کافیست معاون گردشگری در کنار اساتید، متخصصان و جوانان حرفه‌ای که نقش پررنگی دارند، حضور داشته باشند. وزیر نیز باید با این جوامع جلساتی را برگزار کند و در کنار تیم کارشناسی از حضور آنها به صورت مداوم استفاده کند.

وی افزود: بعضاً دیده شده برخی افراد در استان‌ها مانند مدیران کل استانی توانایی لازم را ندارند و بدون نگاه کارشناسی مجوز می‌دهند. آن هم در صورت فشاری که به آنها وارد می‌شود. این نکته نیز باید مدنظر قرار گیرد.

سمیه مراقی، دبیر شورای هماهنگی تشکل‌های مردم نهاد بیان کرد: انجمن‌هایی به صورت داوطلبانه در حوزه گردشگری فعالیت می‌کنند که برای این معاونت شناخته شده نیستند.

وی به فرهنگ‌سازی و مشارکت مردمی اشاره و تصریح کرد: باید از ظرفیت این تشکل‌ها استفاده کرد و به جلب مشارکت مردمی پرداخت.

مهر نوشت، فرید جواهرزاده، رئیس انجمن علمی طبیعت گردی نیز اظهار کرد: سیاسی کاری در حوزه گردشگری زیاد است. متأسفانه معاونت گردشگری را تخصصی و عمل گرا نمی‌دانند. اکنون گردشگری فاقد نظام علمی است.