مژگان ثابت تیموری در گفت‌وگو با ایسنا به بررسی شرایط گردشگری در دوران پساکرونا و آسیب‌های وارده به این صنعت پرداخت و اظهار کرد: شرط اول برای بهبود یافتن شرایط، حمایت‌های دولتی با برنامه‌ریزی‌های عملیاتی قابل اجرا است.
وی در پاسخ به این سوال که در حال حاضر چه میزان به این صنعت آسیب وارد شده و کدام بخش‌ها بیشترین آسیب را دیده‌اند، خاطرنشان کرد: بر اساس اطلاعات دریافتی از سال گذشته تاکنون بخش‌های اقامتی و دفاتر خدمات مسافرتی بیشترین آسیب و خسارت را متحمل شده‌اند.
عضو پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی تشریح کرد: دلیل خسارت بیشتر به بخش اقامتی به دلیل زیرساخت‌های پرهزینه و هزینه نگهداری بالای تاسیسات اقامتی در دوران تعطیلی این واحدها بوده و عملا سرمایه‌گذاری‌های کلان در حال حاضر از انتفاع خارج شده و درآمدزایی حداقلی آنها، تامین هزینه‌های جاری را نیز نمی‌کند.
ثابت تیموری تصریح کرد: در حال حاضر شاهد فعالیت اقامتگاه‌ها اعم از هتل‌ها، هتل آپارتمان‌ها و … زیر ۵۰ درصد هستیم و اماکن فعال با ظرفیت بسیار پایین در حال فعالیت هستند.
وی بیان کرد: با توجه به اینکه علاوه بر سرمایه‌گذاری کلان در احداث و فعالیت هتل‌ها، نیاز به تعداد زیاد کارکنان در یک هتل است، خسارت وارده به این حوزه علاوه بر هزینه‌های بالای نگهداری، شامل بیکار شدن و یا تامین هزینه بسیار بالای حفظ نیروهای تخصصی در این بخش از صنعت گردشگری است.
ثابت تیموری ادامه داد: پس از هتل، دفاتر خدمات مسافرتی به دلیل کنسل شدن تورهای از پیش رزرو شده، تامین هزینه کارکنان و نبود مراجعات برای برگزاری تورها یا خرید بلیط و بسته‌های سفر، لطمه قابل توجهی در این حوزه متحمل شدند؛ البته گفتنی است که در این دوران بسیاری از افرادی که نیاز به سفر داشتند از طریق سیستم‌های رزرواسیون آنلاین اقدام به تهیه بسته‌های سفر خود می‌کردند.
وی افزود: شرایط امروز درگیری با کرونا موجب شده که تقریبا از ۴۰۰ آژانس مسافرتی که در مشهد فعالیت دارند بیش از ۳۰۰ آژانس به حالت تعطیلی در آمده و سایر واحدهای فعال نیز به دلیل بازگشایی دفتر و از روی اجبار به فعالیت خود ادامه می‌دهند و تنها برخی از مقاصد مانند کیش و قشم با همکاری این دفاتر به ارائه بسته‌های سفر می‌پردازند.
پس از هتل‌ها، دفاتر خدمات مسافرتی بیشترین آسیب را از کرونا دیده‌اند
عضو پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی بیان کرد: عملا از لحاظ تعداد بعد از هتل‌ها دفاتر خدمات مسافرتی هستند که بیشترین آسیب را دیده‌اند، هرچند شاید کادر و تعداد پرسنل کمتری داشته باشند و از لحاظ ریالی آسیب کمتری برای آنها رقم خورده باشد، اما اتفاقی که در پایان سال ۹۸ رخ داد و با بازگشت وجوه به مشتریان از تورهای فروخته شده مشکلات زیادی برای آنها ایجاد شد و چالش‌هایی از این قبیل را تاکنون بارها تجربه کرده‌اند.
ثابت تیموری اظهار کرد: گزینه سوم در بحث آسیب‌های گردشگری، ایرلاین‌ها و شرکت‌های وابسته به خطوط ریلی بودند، هر چند در این بین اتوبوس‌های بین شهری نیز با مشکلاتی مواجه شدند اما توانستند وضعیت خود را به واسطه سفرهای برون شهری مدیریت کنند؛ چراکه منع تردد خودروهای شخصی باعث شد اتوبوس‌ها تنها وسیله حمل و نقل جاده‌ای محسوب شوند.
وی خاطرنشان کرد: در خطوط ریلی و ایرلاین‌ها به ویژه راه‌آهن که موظف به کاهش ۵۰ درصدی ظرفیت خود در یک بازه زمانی بودند، با کاهش فروش قابل توجهی روبه‌رو شدند.
عضو پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاه تشریح کرد: در خطوط ریلی در هر کوپه حداکثر دو نفر اجازه همسفری داشتند که در این حالت ظرفیت هر قطار به نصف کاهش پیدا می‌کرد. در این شرایط با توجه به خدمات‌رسانی ضروری، امکان پرداخت حقوق پرسنلی نیز به حداقل ممکن رسید؛ چراکه مسافری که از آن طریق باید تامین بودجه می‌کرد عملا وجود نداشت.
ثابت تیموری تصریح کرد: درحالی‌که در سال‌های قبل (۱۳۹۸) شاهد جابجایی بیش از ۷ میلیون مسافر در مسیر مشهد بوده‌ایم، لیکن این تعداد در سال ۱۳۹۹ به حدود ۲ میلیون نفر کاهش پیدا کرد.
وی گفت: در خطوط هوایی در ایران هر چند در مسیرهایی مانند مشهد- تهران یا مشهد- کیش فروش صورت می‌گیرد، اما به دستور مدیران برای مبارزه با شیوع کرونا تعداد پروازها کاهش پیدا کرده و عملا صاحبان سرمایه در این حوزه سعی کردند سرمایه ثابت خود را مدیریت نمایند که البته آن هم با مشکلات بسیار و یا حتی خروج برخی هواپیماها از مسیر پروازی همراه بوده است.
بحران کرونا باعث ورشکستگی تعداد زیادی از ایرلاین‌های داخلی و خارجی شد
عضو پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی بیان کرد: موضوع پیش‌آمده برای ایرلاین‌ها تنها خاص مشهد و حتی ایران نیست و در دنیا ایرلاین‌هایی بودند که به دلیل بحران حاصله از کرونا، اعلام ورشکستگی کردند و تعدادی هم ادغام شدند که به عنوان مثال می‌توان به ادغام قطر ایرویز و ایرلاین هندی اشاره نمود، البته خبرهایی از واگذاری ایران ایرتور نیز وجود دارد.
ثابت تیموری ادامه داد: در این روزها، به دلیل اینکه مردم شرایط ناخوشایندی را تجربه کرده‌اند و شاهد تلفات جانی نیز بوده‌اند، نگرانی از سلامتی خود و خانواده را مهمترین اصل شمرده و به شدت از مسافرت‌های بدون برنامه و پرخطر اجتناب می‌کنند.
وی تشریح کرد: بر اساس برآوردهای انجام شده و جلساتی که با متخصصین امر داشته‌ایم، گمان نمی‌کنم حداقل تا سال ۱۴۰۴ در ایران بتوانیم به نقطه سر به سر هزینه درآمدهای مرتبط با گردشگری برسیم.
عضو پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی تصریح کرد: هر چند در بسیاری از مباحث گردشگری با مشکل عمده مواجه شده‌ایم، اما اقامتگاه‌های بوم گردی با توجه به اینکه رویکرد جذب مسافران علاقمند به طبیعت را به عنوان یک رویکرد درآمدزا دنبال می‌کنند و اینگونه سفرها نیز با طی مسیرهای کوتاه و بدون توقف بین‌راهی و در نهایت با خودروی شخصی و با رعایت فاصله انجام می‌شود به نوعی گرایش مردم نسبت به آن بیشتر شده و موجب شده اقامتگاه‌های بوم‌گردی به نوعی منتفع شوند که در این مدت با ظرفیت اشغال ۵۳ درصدی آنها مواجه بودیم.
اعتمادبخشی به جامعه گردشگر و میزبان یکی از راهکارهای دوران پساکرونا
ثابت تیموری در پاسخ به این سوال که چه راهکارهایی را می‌توان برای دوران پساکرونا اندیشید، بیان کرد: مهمترین راهکار، اعتماد بخشی به جامعه گردشگر و جامعه میزبان است؛ اینکه بدانند وضعیت انتقال بیماری با واکسیناسیون سراسری در حال کنترل و مدیریت بوده و بهتر است در این مسیر همانند کشورهای پیشرو در زمینه گردشگری ابتدا کادر درمان و بهداشت واکسینه شوند.
وی خاطرنشان کرد: در کشورهای امارات، تایلند و ترکیه اولین گروهی که واکسینه شدند کادر گردشگری و درمان بودند یعنی دو گروه آسیب‌پذیر از سوی گردشگر و از طرف دیگر برای اینکه بتوانند وضعیت صنعت گردشگری خود را به سمت عادی شدن باز گردانند و اطمینان‌بخشی در نزد گردشگران حاصل کنند، گردشگر را متوجه این موضوع می‌کنند که از سمت کشور میزبان خطر ابتلاء بیماری بسیار اندک است و حمایت از سوی دولت میزبان را دریافت خواهد کرد.
عضو پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی تشریح کرد: نکته بعدی می‌تواند تبلیغات مناسب برای واحدهای فعال گردشگری باشد که تابع پروتکل‌های بهداشتی هستند، زیرا که در این روزها وسواس مردم نسبت به قبل حتی برای غذا خوردن و اقامت بسیار بیشتر شده است اما در این بین بسیار مهم است که ما از فضاهای هتلی، اقامتی و مسیرهای حمل ونقل، تبلیغات صحیح و اطمینان‌بخش برای گردشگر ارائه کنیم و نباید تبلیغ با واقعیت متفاوت باشد.
ارائه خدمات پزشکی مرتبط با کرونا در پکیج مسافرتی از نکات حائر اهمیت است
ثابت تیموری خاطرنشان کرد: نکته حائز اهمیت بعدی موضوع آزادسازی ورود گردشگر داخلی و خارجی به کشور است. بسیاری از کشورها در حال بازگشایی مرزهای خود هستند و حتی خود این کشورها خدمات واکسیناسیون و قرنطینه را ارائه می‌دهند؛ بنابراین یکی از گام‌های ما برای متعادل‌تر شدن ماجرا می‌تواند موضوع ارائه خدمات پزشکی مرتبط با کرونا در پکیج مسافرتی باشد.
وی در خصوص مهمترین پشتوانه برای جلوگیری از ورشکستگی صنعت گردشگری گفت: بحث حمایت دولت که صحبت آن همیشه بوده و در حال حاضر نیز ادامه دارد، اما حمایتی که در کشور ما صورت می‌گیرد کارساز نیست به عنوان مثال پرداخت وام با درصد مشخص و بازپرداخت بالا قطعا موجب بدهکاری بیشتر کسب‌وکار این صنعت شده و حتی ممکن است فرد در این راه شغل خود را نیز از دست بدهد.
عضو پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی ادامه داد: مهمترین عمل، حمایت بلاعوض دولت از این صنعت و سپس تشویق و حمایت از تسهیل امور اداری و اجرایی است که باعث می‌شود افراد متخصص مجدد جذب کار و فعالیت در حرفه تخصصی خود باشند. بایستی حمایت دولتی را در برنامه داشته باشیم، اما نه حمایتی که منجر به خسارت بیشتر شود و به صورت ارائه تسهیلاتی که علاوه بر طی مسیرهای دریافت پرپیچ و خم آن و منجر به بازپرداخت بالا برای صنایع معلق و غیر فعال نباشد.
ثابت تیموری عنوان کرد: لازم است که بخش‌های بازآموزی رایگان دوباره برگزار شوند تا نیروهایی که در این مدت بیکار هستند یا نیروهای جدیدی که می‌خواهند وارد این عرصه شوند جذب شده و با آنها نیز به واسطه همکاری در پرداخت هزینه‌های شرکت در کلاس‌ها همراهی و مساعدت شود.
رونق گردشگری با همگرایی فعالان گردشگری
وی اضافه کرد: نکته مهم دیگر مشارکت بین افراد مختلف در گردشگری و همگرایی بین آنها است که می‌تواند کمک شایانی به رونق این بخش کند و قطعا تلاش‌ها بایستی در جهت توسعه گردشگری داخلی و رونق گردشگری خارجی باشد و همینطور برنامه‌ریزی‌ها باید برای راه‌اندازی فضاهای بین راهی برای سفرهای زمینی که از بهداشت و ویژگی‌های بهداشتی خوبی در استراحتگاه‌های بین راهی برخوردار هستند، باشند. قطعا موارد گفته شده می‌تواند جبران کننده ورود گردشگر به مقاصد سفر باشد که خود تامین‌کننده بخش مهمی از نیازهای جامعه گردشگری هستند.
عضو پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی افزود: به هرحال حمایت دولت از این صنعت حرف اول را می‌زند در غیر این صورت خسارت‌های وارد شده به صنعت گردشگری جبران نخواهد شد.
منبع:ایسنا
