تئوتیئواکان؛ مکان تاریخی مهم مکزیک در خطر

/0 دیدگاه /در /توسط
درد ساخت‌وسازهای غیرقانونی در تمام دنیا مهمترین عامل تخریب بناهای تاریخی است، امروز یکی از مهم‌ترین مقاصد گردشگری و تاریخی مکزیک با توسعه شهری تهدید می‌شود.
منبع:اسکان

چگونه پای شاه اسماعیل صفوی به عتبات عراق باز شد؟

/0 دیدگاه /در /توسط
گرچه این تصور در افکار عمومی وجود دارد که حضور ایرانی‌ها در بازسازی و توسعه حرم‌های عتبات عالیات در عراق منحصر به دوره کنونی و سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی است، اما به گواه تاریخ، قدمت این عرض ارادت ریشه قرن‌های پیش دارد.

از تل آجری تا سایت موزه دروازه پردیس پارسه

/0 دیدگاه /در /توسط
محوطه باستانی معروف به تل آجری در فاصله ۳ کیلومتری شمال غربی تخت جمشید در محل معروف به باغ فیروزی قرار دارد.

این تپه‌ باستانی به ارتفاع ۳ متر از سطح زمین‌های اطراف که در حریم درجه یک تخت جمشید واقع شده است. این محوطه باستانی در سال ۱۳۸۵ با شماره ۱۵۵۳۰ در فهرست میراث ملّی کشور به ثبت رسید.

در نتیجه یک دهه کاوش‌های باستان‌شناسی هیات مشترک ایرانی- ایتالیائی در پارسه تخت جمشید (۱۳۹۰-۱۴۰۰) در چارچوب پروژه «از کاخ تا شهر» چشم اندازی نو از کهن‌ترین شهر پارسی ایران باستان گشوده شد.

این افق تازه کشف دروازه شهر پارسه است. ساختمانی با جهت شمال غربی- جنوب شرقی است اما حدود ۲۰ درجه از محور شرقی- غربی انحراف دارد. این بنا ابعادی برابر با ۲۹/۰۶ متر (شمال شرق- جنوب غرب) ×۳۹/۰۷ متر (شمال غرب- جنوب شرق) داشته و از دیواری ستبری به عرض ۱۰/۴۷ متر تشکیل شده که فضایی داخلی به ابعاد ۸ متر عرض و ۱۴/۳۳ متر طول را احاطه می‌کند؛ مسیر دسترسی به این اتاق از طریق دو راهرو به عرض ۴/۶۳ و طول ۱۲/۲۴ امکان‌پذیر بوده است. با کشف کتیبه‌های میخی بابلی و ایلامی و با توجه به کارکرد بنا مشخص شد که این بنا یک دروازه یادمانی بوده است.

این دروازه باشکوه، در مقیاس وسیع‌تری طرح دروازه معروف ایشتار (حدود ۵۸۰ پیش از میلاد) را تکرار می‌کند که پیش از ساخت تختگاه تخت جمشید در دوره یکی از دو پادشاه نخستین پارسیان بنا شده است.

به احتمال هدف از ساخت این دروازه برای نشان دادن فتح شهر بابل در سال ۵۳۹ پیش از میلاد در دوره کوروش بزرگ بوده است. این بنا به طور کامل از اجر و خشت ساخته شده است، نمای سرتاسر دیوارها با آجرهای لعاب دار تزئین شده است.

تزئین بخش پایین دیوارها دارای نقوش هندسی و گل است. آجرهای لعاب دار متعدد مکشوفه از آوارهای بنا نشان می‌دهد سرتاسر سطوح دیوارها با نقوش حیوانات اسطوره‌های گاونر و حیوان ترکیبی موشخوشو تزئین شده بود. این بنای تاریخی امکان دسترسی به یک باغ سلطنتی (پردیس) را فراهم می‌کرد که شامل یک کاخ بزرگ بوده و اکنون ویرانه‌های آن در محب محوطه فیروزی ۵ موجود است.

این دروازه یادمانی در دوره هخامنشی متروک شد، سپس در اثر زمین لرزه‌ای بزرگ تخریب و در دوره‌های بعد دیوارهای آن به غارت رفت.

پارسه شکوهمندترین شهر ایران باستان دارای دروازه‌ای زیبا هم‌تراز با دروازه بابل بوده است. این دروازه در کهن‌ترین بخش شهر در فاصله سه کیلومتری غرب کاخ‌های تخت جمشید واقع است. کیفیت ساخت هنری، حجم، ابعاد فنی و روش ساخت بنا برابر با دروازه ایشتار بابل فاخر است. این دروازه در مسیر کاخ‌ها و بناهای سلطنتی بخش کهن شهر در همان آغاز عصر هخامنشی بنا شد.

این دروازه با آجر و خشت بنا شده است و سرتاسر نمای آن با آجرهای لعابدار رنگین مزیّن بوده است. آسمانه‌ای آبی سرتاسر پهنه دیوارهای آن را مزیّن ساخته بود که در این زمینه، گل‌های زیبای لوتوس و پَنل‌های ترکیبی حیوانی درخشش و شکوه تشریفات ورود به زیباترین شهر جهان باستان را صد چندان افزون کرده بود. مفاهیم هنری بکار رفته در موضوع این پَنل ها، بُن مایه‌های هندسی، گیاهی و حیوانی با ترکیبی از تنوّع نمادهای مشروع قدرت الهام گرفته از آفرینش اسطوره‌های کهن بین النهرینی به ویژه ایزد مَردوک بوده است.

با فتح بابل در سال ۵۳۹ ق. م، نخستین پادشاهان عصر هخامنشی بخش مهم نمادهای اسطوره‌ای سرزمین بابل را به پارس انتقال دادند. سَمبل‌هایی نظیر نماد ایزد مَرودک معروف به موتیف موشخوشو بخش عمده‌ای از تزئینات معماری بنای این دروازه را تشکیل می‌داده است.

کوروش بزرگ در مُهر استوانه‌ای معروفش پیروزی و مشروعیت قدرت خود را در بابل مدیون این ایزد می‌پندارد. کشف این سَمبل اسطوره‌ای کهن در شهر پارسه تخت جمشید از شگفت انگیزترین کشفیات باستان‌شناسی اخیر دوره هخامنشی در آسیا است.

این دستاورد بزرگ باستان‌شناسی حاصل یک دهه کاوش روشمند در یکی از مهمترین محوطه‌های باستانی شهر پارسه معروف به تل آجری است. به رغم تخریب شدید این محوطه باستانی، کاوش‌های روشمند بکار رفته در شناسائی سازه‌های معماری و مستندنگاری دقیق یافته‌ها مسیر درک و تفسیر لایه نگاری روشن از ویرانه‌های باستانی بجای مانده این بنا را محقق ساخت. طراحی‌های فنی از نقش و نگاره‌ها و شناخت علمی فنون ساخت بنا امکان بازسازی نقش و نگاره ها، بازسازی شکل اصلی بنای این دروازه را در مقیاسی واقعی ممکن نمود. سرانجام، بازسازی‌های سه بعدی این بنا، روش تفسیر علمی و تحلیل مستند از ارزش‌های فرهنگی هنری یادمان دروازه‌ای با شکوه در پردیس فیروزی شهر پارسه را فراهم آورد.

این پروژه محصول همکاری‌های بین المللی بین دو کشور ایران و ایتالیا در حوزه میراث فرهنگی و روابط علمی بین دانشگاهی برای شناخت فرهنگ است. کاوش‌های باستان‌شناسی این محوطه به سرپرستی دکتر علیرضا عسکری چاوردی از دانشگاه شیراز و دکتر پی یر فرانچسکو کالیری از دانشگاه بولونیا، ایتالیا انجام شد. در این زمینه همکاری و پشتیبانی موسسات بین المللی هر دو کشور به ویژه وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری جمهوری اسلامی ایران و ارگان‌های وابسته به این وزارت، پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، پژوهشکده باستان شناسی، وزارت امور خارجه ایران، معاونت میراث فرهنگی، اداره کل پایگاههای میراث جهانی به ویژه پایگاه میراث جهانی تخت جمشید با همکاری طرف ایتالیایی، دانشگاه بولونیا ایتالیا، موسسه بین المللی مطالعات منطقه مدیترانه و شرق‌شناسی رُم (ایزمئو)، بنیاد فلامینا راونا، شرکت آرته آکادی، وزارت امور خارجه ایتالیا و همکاری‌های بین المللی رُم، شرکت لایت هاوس، بولونیا، دانشگاه اوربینو و دانشگاه شیراز است.

در روند پیشرفت تکمیلی این پروژه بین المللی، تلاش برای امکان بازدید گردشگران از دروازه پارسه به انجام رسید. بدیهی است فراهم ساختن زیر ساخت‌های گردشگری برای ایجاد سایت موزه گردشگری در شهر پارسه فرصتی مغتنم برای معرفی شهر ایرانی با رویکرد توسعه پایدار است.

پروژه پوشش حفاظتی سایت، طی سالهای ۱۳۹۵-۱۴۰۰ با پشتیبانی وزیر محترم میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کشور جمهوری اسلامی ایران، دکتر علی اصغر مونسان، معاونت محترم میراث فرهنگی وزارت، دکتر محمد حسین طالبیان، مدیر سابق پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، مهندس سید محمد بهشتی، دکتر بهروز عمرانی، رئیس سابق پژوهشکده باستان شناسی، دکتر حمیده چوبک، دکتر روح ا… شیرازی، مدیر کل پایگاههای میراث جهانی، مهندس عزیزی، مدیر کل سابق اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان فارس، دکتر مصیب امیری و مدیر سابق و فعلی پایگاه میراث جهانی تخت جمشید، مهندس مسعود رضائی و دکتر حمید فدایی به انجام رسید.

منبع:میراث آریا

حسینیه تاریخی کرسف از قدیمی‌ترین مراکز مذهبی خدابنده

/0 دیدگاه /در /توسط
حسینیه تاریخی کرسف خدابنده یکی از قدیمی‌ترین مراکز مذهبی با قدمت بیش از ۴۰۰ سال توسط ملاقلی شیرازی از معماران اهل شیراز ساخته‌ شده است و در دوره حکومت خاندان ایل افشار به‌فرمان امیر جهان‌شاه خان افشار مورد مرمت و بازسازی قرارگرفته است. این بنابه خاطر زیبایی و ظرافتی که در آن به کار رفته، از جمله بناهای آجری بی‌نظیر در شمال‌غرب کشور است.

شهر کرسف در شهرستان خدابنده به‌تنهایی تاریخی درخشان را در دل خود جای‌داده است.

حسینیه تاریخی کرسف یکی از این بناهای تاریخی است که شاهکار هنر معماری در محله‌ای قدیمی ساری‌کورپی شهر کرسف در شهرستان خدابنده قرار دارد. قدمت حسینیه به دوران قاجار برمی‌گردد و به عهد سلطنت ناصرالدین‌شاه قاجار مربوط می‌شود. این بنا در طول دوره تاریخی خود همواره محل عزاداری و تعزیه‌خوانی سرور و سالار شهیدان عالم حضرت اباعبدالله الحسین (ع) بوده است.

این بنا به دستور امیرجهانشاه‌خان افشار و توسط استاد ملاقلی شیرازی که از اهالی شیراز بود به سبک معماری دوره اسلامی و با طراحی دقیق و ظرافتی بی‌نظیر ساخته‌شده است. مصالح به کار رفته در ساخت این بنای زیبا آجر و ملاط آهک است و اساس معماری این بنا مانند سایر بناها تابع شیوه، سنت و سبک رایج زمان خود بوده است و از لحاظ ساختار معماری و نقشه به کار رفته در استان زنجان بی‌نظیر است. این حسینیه از معدود حسینیه‌های شمال غرب کشور است که با نقشه روباز (حیاط مرکزی) و رواق‌های دورتادور آن ساخته‌شده است. علاوه بر حیاط و رواق‌ها دو شبستان در شمال و جنوب ساخته‌شده بود که امروزه یکی از آن‌ها پابرجاست. این بنا به شکلی ساخته‌شده که وسط آن حیاط بزرگی قرار دارد و در اضلاع شش‌گانه آن ایوان‌هایی شش‌ضلعی به ارتفاع چهار متر بالاتر از سطح زمین و با طاق‌نماهای آجری زیبایی بنا شده است.

از نظر طرح و نقشه این حسینیه تاریخی از نوع شش ایوانی بوده و مصالح به کار رفته در آن شامل سنگ، آجر، گل و گچ است. در ضلع شمالی و جنوبی این بنای عظیم شبستان‌هایی قرار دارد که از آن‌ها استفاده‌های مختلفی می‌شده است. این حسینیه با انگیزه مذهبی و بیشتر برای اجرای برنامه تعزیه‌خوانی ساخته‌شده است. در سر درب ورودی این بنا طرحی شبیه طاس کلاه (کلاه‌خود) که جنگ‌آوران در دوره اسلامی بر سر خود می‌گذاشتند ساخته‌شده که حکایت از مذهبی بودن این بنا دارد.

در آجرکاری نمای بیرونی ایوان‌ها و طاق‌نماها اشکال هندسی کنگره‌های منظم و مقرنس‌های بسیار زیبایی به کار رفته است و دیوارهای ضخیم پشت این حسینیه به بیش از هشت متر می‌رسد که بالای پشت‌بام نیز به‌اندازه یک متر جان‌پناه برای آن درست‌شده است و از پشت‌بام هم برای تماشای مراسم استفاده می‌شود. نکته قابل‌توجه در این بنا این است که تمام اضلاع آن در قرینه هم قرارگرفته‌اند به‌نحوی‌که اشکال هندسی و طاق‌نماهای ضلع شمالی با جنوبی و ضلع‌شرقی با غربی قرینه هم هستند. در جنوب‌شرقی بنا درب ورودی آقایان و در ضلع جنوب‌غربی آن درب مختص بانوان تعبیه شده است. بام این بنا مسطح و با شیب کم ساخته شده است و تمام در و پنجره‌ها و تورفتگیهای دیوارهای حیاط و اتاق‌ها با سقف هلالی ساخته شده‌اند. در زمانهای قدیم شبستانهای بنا در زمان قدیم از هیزم برای ایجاد گرما بهره می‌بردند.

زمانی که در منطقه خمسه یا استان‌زنجان فعلی حاکم مقتدری به نام امیرجهانشاه‌خان افشار قدرت را در دست داشت منطقه از لحاظ قدرت نظامی و دارایی و املاک در دوران قاجار بی‌همتا بود و با وجود اینکه جهانشاه‌خان املاک وسیعی را در اختیار داشت محل زندگی و حکمرانی خود را شهرکرسف انتخاب کرده بود.

حسینیه تاریخی کرسف اوج شکوفایی معماری ایرانی بوده و معرف ذوق هنری و اسلامی و مهارت معماران آن هم‌چون ملاقلی شیرازی است. این بنا علاوه بر ارزش هنری از دیدگاه مسائل اجتماعی و مذهبی نیز حائز اهمیت فراوان بوده و نیازمند مطالعات گستره‌تری است. احداث چنین بنایی با حیاط باز مرکزی سابقه طولانی در معماری ایران دارد و نمونه آن را می‌توان در کاخ اشکانی آشور ملاحظه کرد.

منبع:میراث آریا

احیا مقدم بر مرمت اثر تاریخی نیست

/0 دیدگاه /در /توسط
بدون شک هیچ‌گاه احیا نمی‌تواند مقدم یا ارجح بر مرمت باشد، چرا که اثر تاریخی داشته یا مایملک شخص، گروه یا نهاد خاصی نیست،

چه راه‌ حل‌هایی برای رونق صنایع دستی مناسب ایران است؟

/0 دیدگاه /در /توسط

 فعالان حوزه صنایع دستی معتقدند شناسایی بازار هدف، حضور در نمایشگاه‌های تخصصی بین‌المللی، اصلاح اساس‌نامه معاونت صنایع دستی، تامین مواد اولیه و کمک دولت به فروش صنایع دستی از جمله راه‌کارهای رونق این صنایع در کشور است.

به گزارش روز شنبه خبرنگار فرهنگی ایرنا، حسین غزنوی فعال حوزه صنایع دستی در نشستی با موضوع چالش ها و فرصت های حوزه صنایع دستی با اشاره به مشکلات فراوان صادرات محصولات این عرصه برای فعالان گفت: باید نگاه واقع بینانه داشته باشیم تا بتوانیم با آگاهی از مشکلات این حوزه اقدام به رفع آنها کنیم

وی افزود: بسیار ضروری است که تولیدکنندگان و صادرکنندگان صنایع دستی کشور، بازار هدفشان را به خوبی شناسایی کنند به عنوان مثال سلیقه خریداران صنایع دستی در شمال، مرکز و جنوب قاره اروپا با یکدیگر متفاوت است.
وی با اشاره به جایگاه ایران در خصوص صادرات صنایع دستی گفت: غیر از چین کشورهای مراکش، تونس، پرتغال، اسپانیا و پرو نیز از صادر کنندگان مطرح صنایع دستی هستند اما آنچه شرایط را برای ایران می تواند تغییر دهد ارزش ریال در برابر دلار است که برای مشتری های خارجی رقم قابل توجهی است.

این فعال حوزه صنایع دستی در استان البرز تاکید کرد: صنایع دستی ایران، مشتری‌های بسیار خوبی در کشورهایی همچنین عراق و کشورهای حاشیه خلیج فارس دارد؛ اما ایراد این است که در نمایشگاه های تخصصی شرکت نمی کند و تنها در نمایشگاه هایی حضور پیدا می کنند که نمایشگاه سوغات است و برای تولید کنندگان صنایع دستی مناسب نیست.
غزنوی با بیان اینکه ایران باید از فرصت ها و ظرفیت هایی که در حوزه صنایع دستی برخوردار است بیش از پیش استفاده کند، گفت: به عنوان مثال ایران می توانست همکاری جدی را با کشور قطر که میزبان جام جهانی است و رابطه سیاسی خوبی با این کشور دارد، داشته باشد، و بخشی از طراحی و دکور های ساخت و ساز که برای جام جهانی استفاده کرد را از ایران بهره می برد. اما این اتفاق نیفتاد و دیگر کشورها گوی رقابت را از ایران ربودند.

وی صادرات صنایع دستی ایران به کشور ترکیه را یکی از فرصت های پیش روی ایران ارزیابی کرد و گفت: به دلیل تعرفه بالا، چین امکان صادرات صنایع دستی به ترکیه و کشور ترکیه نیز به دلیل حجم بالای تقاضا امکان تولید کافی صنایع‌دستی را ندارد، بنابراین این امکان وجود دارد که ایران با رایزنی با مسولان کشور ترکیه، تعرفه‌های صادرات به این کشور را کاهش دهد و از این این بازار بزرگ استفاده کند.

غزنوی در ادامه فاصله دانشگاه تا کسب مهارت صنایع دستی را در ایران زیاد دانست و گفت: مسئولان حوزه صنایع دستی می توانند برای کمک به فعالان این عرصه در بخش فروش آنها کمک کنند چون بسیاری از صنعتگران صنایع دستی امکان و علم فروش محصولات شان را ندارند.
وی در ادامه کمک به مواد اولیه برای فعالان این صنعت از سوی دولتمردان را یکی دیگر از نیازمندی های این حوزه دانست.

دولت به جای وام مواد اولیه در اختیار فعالان صنایع دستی قرار دهد
بهروز سیف‌الهی یکی از فعالان باسابقه حوزه صنایع دستی ایران با تاکید بر اینکه نیاز است اساس نامه معاونت صنایع دستی با توجه به تغییرات و گستردگی که رشته های صنایع دستی داشته، تغییر کند، گفت: این اساسنامه متعلق به چند دهه گذشته است و اکنون که صنایع دستی خانواده ۲ میلیون نفری دارد نیاز به اساسنامه به روز داریم.

 وی با اشاره به ثبت چندین شهر جهانی صنایع دستی ایران گفت: آنچه باید برای ما در اولویت قرار بگیرد صادرات صنایع دستی است، ایران هم اکنون در رتبه سی ام صادرات صنایع دستی قرار دارد که با توجه به ظرفیت و توانایی آن رتبه خوبی برای ایران نیست.

سیف اللهی خواستار حمایت های همه جانبه از رشته های صنایع دستی شد و افزود: به طور مثال تعاونی مس و قلمزنی به دلیل حمایت‌های مناسب از شرایط مطلوبی برخوردار شده اما دیگر رشته های صنایع دستی از این شکل حمایت ها محروم هستند.
وی درباره وام ۱۲ درصدی دولت برای کمک به فعالان حوزه صنایع دستی برای کاهش آسیب های ناشی از کرونا گفت: وام مشکلی از فعالانه این حوزه کم نمی کند، مشکل اصلی فعالان این حوزه در دسترس نبودن مواد اولیه است.
وی با اشاره به تشکل غیردولتی جامعه تخصصی صنایع دستی گفت: تا زمانی که کارگروه های تخصصی در آن شکل نگیرد، در حد شعار باقی می ماند باید از ظرفیت تمام فعالان استانی برای تشکیل چنین تشکلی بهره برد.

صنایع دستی نیازمند شفافیت و مشورت با فعالان این حوزه است

حسن بختیاری مدیر عامل سازمان غیر دولتی مجمع ملی هنرمندان و صنعتگران صنایع دستی با بیان این که شفافیت مسئولان حوزه صنایع دستی برای توسعه و پیشرفت این صنعت ضرورت دارد، گفت: بهترین مشاوران برای رهایی از مشکلات که برای حوزه صنایع دستی پیش آمده، فعالان این حوزه است.

وی با بیان این که برای تغییر و بهبود حوزه صنایع دستی نیاز به تدوین اساسنامه جدید برای این معاونت است، گفت: هم اکنون فعالیت های صنایع دستی با استناد به اساسنامه ای که ۴۰ سال قبل تدوین شده پیش می رود که قطعا ایراد دارد. باید ساختار قانونمندی با توجه به گسترش کنونی صنایع دستی تهیه و تدوین شود.

بختیاری با اشاره به افزایش رشته‌های جدید صنایع دستی  به نسبت سال های قدیم گفت: در حالی ۴۰ سال قبل حدود ۱۰ هزار نفر در رشته های مرتبط با صنایع دستی مشغول بودند که این خانواده صنایع دستی امروز حدود ۲ میلیون نفر است.

وی همچنین تشکیل کمیسیون مختص میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در مجلس شورای اسلامی برای پیگیری قوانین حمایتی برای این حوزه را ضروری دانست و ابراز امیدواری کرد: مجلس شورای اسلامی با تشکیل این کمیسیون به تدوین و تهیه قوانین حمایتی کمک کند.

رئیس هیات مدیره سازمان غیر دولتی مجمع ملی هنرمندان و صنعتگران صنایع دستی همچنین از برگزاری مراسمی به مناسبت روز صنایع دستی برای تجلیل از اساتید این حرفه و همچنین مدافعان حوزه سلامت در تاریخ ۲۳ خرداد خبر داد و گفت: امسال دومین سال از برگزاری همایش تجلیل از اساتید برجسته صنایع دستی است و در کنار آن مقرر شده از تعدادی از مدافعان سلامت که طی این دو سال جانشان را برای سلامت مردم به خطر انداختند تجلیل شود.

منبع:ایرنا

استفاده از کدام وسیله نقلیه در استانبول به صرفه است؟

/0 دیدگاه /در /توسط

حمل‌ونقل عمومی بهترین روش گشت‌وگذار در شهر بزرگ استانبول محسوب می‌شود که گزینه‌های مختلفی نظیر مترو، تراموا، کشتی، دلموش و تاکسی را در برمی‌گیرد.شهر استانبول یکی از مقاصد گردشگری مهم ترکیه محسوب می‌شود که به‌دلیل موقعیت طبیعی و جغرافیایی خاص، مجهز به سیستم حمل‌ونقل دریایی و زمینی است. در نتیجه وسایل نقلیه متعددی از مترو و تراموا تا قایق، اتوبوس، تاکسی و دلموش را برای تردد در این شهر رویایی در اختیار دارید که مترو و اتوبوس از بهترین راه‌ها برای گردشی سریع و به‌ صرفه در تور استانبول هستند. حمل‌ونقل عمومی استانبول تحت نظارت تعدادی سازمان شهری و شرکت خصوصی اداره می‌شود و کل این شبکه از یک نوع سیستم پرداخت بلیط استفاده می‌کند تا مسافران تردد راحت‌تری در شهر داشته باشند. برای آشنایی بیشتر با انواع وسایل نقلیه عمومی در استانبول با این مقاله همراه شوید.

هرآنچه باید درباره حمل‌ونقل عمومی استانبول بدانید:

  • مترو استانبول
  • نقشه مترو استانبول
  • تراموا استانبول
  • نقشه تراموا استانبول
  • اتوبوس شهری استانبول
  • تاکسی استانبول
  • فونیکولار استانبول
  • دلموش استانبول
  • قایق استانبول
  • اجاره خودرو در استانبول

مترو استانبول

متروی استانبول با هفت خط، وسیله نقلیه کاملا مقرون‌به‌صرفه‌ای است که با استفاده از آن می‌توانید به اکثر مناطق معروف شهر بروید. خطوط مترو از ساعت ۶ صبح تا ۱۲ شب فعال هستند و برای خرید بلیط مترو استانبول با قیمت مناسب بهتر است که از استانبول کارت استفاده کنید.

«مارماری» (Marmaray) نیز یک نوع خط مترو است که از طریق تونلی زیرزمینی، بخش آسیایی و اروپایی استانبول را به یکدیگر متصل می‌کند.

قیمت بلیط در استانبول به تعداد بلیط‌ها بستگی دارد؛ به‌عنوان مثال قیمت بلیط یک سفره مترو، پنج لیر هزینه دارد. بلیط یک سفره: هفت لیر، دو سفره: ۱۱ لیر، سه سفره: ۱۵ لیر، پنج سفره: ۲۳ لیر و ۱۰ سفره: ۴۰ لیر هزینه برمی‌دارد. در حالی که با خرید کارت الکترونیکی ۱۰ سفره به مبلغ ۳۲ لیر، قیمت هر بلیط به ۳٫۵ لیر کاهش می‌یابد. هزینه بلیط برای کودکان زیر ۶ سال در صورتی که روی صندلی ننشینند، رایگان است. علاوه بر استانبول کارت می‌توانید از «ژتون» (Jeton) و «کارت‌های با قابلیت استفاده محدود» (Limited Use Card) نیز استفاده کنید؛ گرچه استانبول کارت ارزان‌ترین و راحت‌ترین روش برای سفر با حمل‌ونقل عمومی است.

اتوبوسرانی استانبول

اتوبوس یکی از رایج‌ترین وسایل حمل‌ونقل عمومی در استانبول است که شامل ۴,۰۱۲ اتوبوس در ۱۰ مسیر اصلی در شهر می‌شود. با توجه به ترافیک خیابان‌ها، اگر برای رسیدن به مقصد عجله دارید، قید استفاده از اتوبوس را بزنید. اتوبوس‌های خصوصی شهر استانبول به رنگ سبز و آبی هستند و اتوبوس‌های عمومی با رنگ‌های متنوع و ظاهر متفاوت خدمات‌رسانی می‌کنند. یکی از جدیدترین انواع اتوبوسی که در استانبول می‌توان دید، اتوبوس‌های بی‌آرتی یا متروباس (Metrobus) هستند که در لاین‌های جداگانه و با سرعت زیادی مسافران را در طول شبانه‌روز جابه‌جا می‌کنند.

تاکسی استانبول

تاکسی گران‌تر از سایر وسایل حمل‌ونقل عمومی است؛ اما وقتی بار اضافه داشته باشید یا تعداد شما بیشتر از دو نفر باشد، مناسب به نظر می‌رسد. حتما قبل از سوارشدن به تاکسی‌، سر مبلغ کرایه با راننده به توافق برسید تا هزینه اضافی از شما دریافت نکند. برای استفاده از تاکسی‌های استانبول حتما لیر همراهتان باشد! ضمن اینکه باید بدانید نرخ کرایه تاکسی در روز و شب متفاوت بوده و عوارضی پل یا بزرگراه بر عهده مسافر است. یادتان باشد در نزدیکی جاهای دیدنی استانبول مثل مسجد ایاصوفیه سوار تاکسی نشوید؛ زیرا راننده‌ها نرخی بالاتر از معمول را طلب می‌کنند.

علاوه بر تاکسی‌های زردرنگ شهری، تاکسی‌های آنلاین نظیر «بی تاکسی» (Bi taksi)، «اوبر» (Uber) و «کریم» (Careem) نیز در استانبول فعالیت می‌کنند که نرخ کرایه آن‌ها از تاکسی‌های سطح شهر ارزان‌تر نیست و بسته به نوع شرکت، خدمات متفاوتی دارند. برای استفاده از این تاکسی‌ها باید برنامه آن‌ها را روی گوشی هوشمند خود نصب کنید.

فونیکولار استانبول

فونیکولار یا قطار کابلی، دو خط دارد که یک خط آن موسوم به خط F1، میدان تکسیم را به اسکله کاباتا و خط F2 که بیشتر با نام تونل (Tunnel) شناخته می‌شود، ایستگاه شیشانه را به کادیکوی (برج گالاتا) وصل می‌کند. پس برای کسانی که به‌دنبال استفاده از قایق‌ و کشتی‌ هستند یا قصد بازدید از برج گالاتا را دارند، قطار کابلی انتخاب خوبی به حساب می‌آید.

تراموا استانبول

تراموا یکی از پرکاربردترین وسایل حمل‌ونقل عمومی در استانبول است که بیشتر جاهای دیدنی‌های استانبول را به یکدیگر متصل می‌کند. چهار خط تراموا در استانبول وجود دارد که با عبور از وسط خیابان‌های شهر به شما فرصت می‌دهد به تماشای مناظر شگفت‌انگیز و زیبای آن بنشینید. از آنجا که ایستگاه‌های تراموا در حوالی اکثر جاذبه‌های استانبول قرار دارد، تراموا انتخاب خوبی برای سفر درون‌شهری محسوب می‌شود؛ به‌خصوص که آسان‌ترین راه جابه‌جایی بین منطقه سلطان احمد و بی اوغلو است.

دلموش یا مینی بوس استانبول

دلموش، مینی بوس‌ زردرنگی با ظرفیت هشت نفر است که در استانبول برای جابه‌جایی مسافران استفاده می‌شود. کرایه این وسایل حمل‌ونقل از اتوبوس‌ گران‌تر و در مقایسه با تاکسی‌های شهری، نسبتا ارزان‌تر است. دلموش‌ها درست مشابه ون‌های داخل ایران فقط وقتی از ایستگاه خود حرکت می‌کنند که ظرفیتشان تکمیل شده باشد؛ پس اگر عجله دارید، وسیله نقلیه دیگری را برای تردد در استانبول انتخاب کنید.

قایق‌های اسکله‌های استانبول

قایق و کشتی از جمله مهیج‌ترین راه‌های گشت‌وگذار در شهر استانبول محسوب می‌شوند که با سوارشدن به آن‌ها می‌توانید گردش روی تنگه بسفر، تردد از بخش اروپایی به آسیایی و برعکس یا سفر به جزایر پرنس را تجربه کنید. استفاده از کشتی یا قایق برای مسیرهای درون‌شهری استانبول بسته به مسیر از ۳٫۵ تا ۵٫۵ لیر ترکیه با استانبول کارت هزینه برمی‌دارد.

اجاره خودرو در استانبول

امکان اجاره خودرو در استانبول از شرکت‌های مختلف نیز وجود دارد؛ هرچند به‌خاطر گرانی قیمت بنزین در ترکیه، این امر مقرون‌به‌صرفه نخواهد بود. از طرفی ترافیک سنگین شهر را باید در نظر بگیرید که وقت زیادی از شما تلف می‌کند؛ در حالی که با وسایل نقلیه عمومی نظیر مترو، تراموا یا اتوبوس می‌توانید تقریبا به تمام نقاط شهر دسترسی داشته باشید. در صورت اجاره خودرو در جریان باشید که خودروها دارای بیمه بدنه و سرقت هستند و هرچه تعداد روزهای اجاره بیشتر باشد، هزینه آن کمتر می‌شود.

منبع:ایرنا

دل‌زنده با عشق به چوب و کمان اره‌مویی

/0 دیدگاه /در /توسط
استاد عباس دل‌زنده هنرمندی از کهن شهر هگمتانه، با عشق به صیقل دادن چوب‌های این دیار، ندای ماندگاری آثارش را به گوش جهانیان رسانده و سه بار، موفّق به اخذ مهر بین‌المللی اصالت برای این دیار شده است.

وقتی وارد کارگاه می‌شوی، بوی چوب سوخته، زنده و فعال بودن کارگاه را به ما نوید می‌دهد. او دارای سه مهر اصالت از یونسکو است و ۱۶ نشان ملی مرغوبیت کالا را در دوسالانه‌های صنایع‌دستی از آن خود کرده است. 

آقای دل‌زنده متولد چه سالی هستید؟ 

متولد ۱۳۳۶ در همدان هستم که در زمینه صنایع‌دستی چوبی از ۱۲ سالگی در کنار اولین و تنها استادم که پدر مرحومم بود، فعالیت خود را در حرفه چوب آغاز کردم.

شغل پدرتان چه بود؟ 

پدرم معلم خط و نقاشی و تنها قره‌نی‌نواز همدان بود و در اوقات فراغت، مشبک کاری می‌کرد. من از همان دوران عاشق چهارپایه‌ای که پدرم روی آن می‌نشست و کار می‌کرد و کمان اره مویی و تخته سه لایه‌های مورد استفاده او شدم. استعداد خوبی داشتم و عاشق چوب شدم. در ۱۴ سالگی اولین فعالیت جدی خودم را با کمک اره مویی در ساخت اسامی برای دوستان و آشنایان از چوب و فروش آن آغاز کردم که درآمد خوبی هم داشتم، ده شاهی و یک ریال آثار خود را به دوستان و آشنایان می‌فروختم و در انباری و حیاط خانه فعالیت هنری خودم را آغاز کردم.

از چه اساتید دیگری بهره گرفتید؟ 

از بچگی یادم هست استادی بود که سعادت دیدن او را هم نداشتم، استاد مولا؛ استاد نازک‌کار چوب بود و تمام کارهای او را اروپایی‌ها می‌بردند و قدیمی‌های همدان می‌دانند که بنا به دلایلی که محترم است؛ به کسی کار یاد نمی‌داد، اما من با پسر او دوست شدم به طوری که نصف روز در کارگاه خودم بودم و نصف روز را با استاد مهدی می‌گذراندم. به قدری با هم دوست بودیم که تمام چیزهایی که از پدر مرحومش به او رسیده بود، در نهایت همه به من رسید، از جمله میز کار و رنده و… که این میز کار دست‌ساز مربوط به ۲۰۰ سال پیش است و به مرور ابزار دیگری را به آن اضافه کرده و همه را تاکنون جمع‌آوری کرده‌ام و می‌توان از این مجموعه، موزه‌ای زیبا از ابزار را تشکیل داد.

چه کارهایی تاکنون انجام داده‌اید؟ 

در زمینه ساخت ابزارآلات موسیقی سنتی عضو خانه موسیقی استان بوده و در نازک کاری صاحب سبک بوده و سبک معرق منظم را ابداع کرده‌ام که این سبک در همه سطحی قابل اجرا است. در زمینه ساخت قفل هم برای انواع و اقسام محصولات تولیدی و هنری خود، ۱۷ نوع قفل چوبی سنتی و اصیل ساخته‌ام که سالیان سال قابل استفاده است و اگر محصول تولیدی، در محل رطوبتی قرار بگیرد، کل محصول تغییر حجم می‌دهد و قفل و لولا نیز تغییر حجم می‌دهند و مشکلی برای محصول هنری تولید شده، ایجاد نمی‌شود و همچنین درمحل خشک، مشکلی برای هنر و کالای ساخته شده ایجاد نمی‌شود.

این هنر و کار شما مخصوص همدان است یا شهرهای دیگری هم هستند که این هنر را داشته باشند؟ 

در همه جای ایران خراطی و نازک کاری داریم اما برخی از آن‌ها فقط با نازک‌کاری، تخته نرد می‌سازند اما نازک‌کاری فقط تخته نرد نیست و می‌توان آثار زیادی ساخت. باید گفت هنرِدست ایرانیان، چون آمیخته با عشق به خدای خود بوده و هنرمندان به دنبال منابع مادی زیاد نبوده و بیشتر به دنبال زیبایی‌ها هستند، به همین دلیل هنر ایرانیان بسیار زیباست و خواهان زیادی در کل جهان دارد.

چه فعالیت‌هایی در خارج از کارگاه خود انجام داده‌اید؟ 

در طول این سالیان در نمایشگاه‌های داخلی و خارجی از جمله صنایع‌دستی کشور ایتالیا حضور داشتم و دارای سه مهر اصالت یونسکو بوده و ۱۶ نشان ملی مرغوبیت کالا را در دو سالانه‌های صنایع‌دستی را از آن خود کردم و دارای نشان درجه یک هنری در زمینه نازک کاری چوب و ساخت ابزار آلات موسیقی سنتی بوده و ۱۲۸ لوح تقدیر نیز از سوی شخصیت‌ها و مقام‌های کشوری را دریافت کرده ام.

آیا به هنرجویان و جوانان آموزش می‌دهید؟ 

کسی که کاری هنری را تکرار کند، صنعتگر است و قطعاً به‌دنبال مادیات و تامین هزینه است ولی هنرمند کسی است که هنر و کالایی را ابداع کند. استادی هنرمند است؛ که داشته‌های خود را در اختیار دیگران قرار دهد که بنده نیز بیش از ۱۲۰ هنرآموز تاکنون داشته و تجربیات خود را در اختیار آنان قرار داده و خواهم داد. من علاقه دارم به کسی آموزش بدهم که سفره‌اش خالی باشد، یک کاری به او یاد بدهم که از آن برای خانواده‌اش کسب درآمد کرده و سفره‌اش را پر کند و از مسئولان می‌خواهم حامی هنرمندان در جای جای استان بوده و اگر هنرمندی در یک گوشه روستایی در حال هنرآفرینی است از او نیز حمایت شود.

در هر زمانی، هستند هنرجویانی، که به دنبال یادگیری خراطی، سازسازی و نازک‌کاری هستند که من هم به آموزش آنان کمک می‌کنم، معتقدم در هر رشته باید آن را ادامه داد و خود من هم به خاطر عشق به کار وارد همه رشته‌های خراطی و نازک‌کاری شدم و هنوز هم خودم را هنرجو می‌دانم و یاد می‌گیرم و هنوز هم تشنه یادگرفتن هستم و عاشقانه به کارگاه می‌آیم.

فروش آثارتان چگونه است؟ 

کارهایم چون بیشتر هنری است نگه می‌دارم، آثارم چه به لحاظ مواد اولیه و چه به لحاظ مدت زمانی که روی آن کار می‌شود برایم ارزش دارد، بنابراین از نظر مالی زیاد روی آن‌ها حساب نمی‌کنم و تنها برای دلم کار می‌کنم، زیرا اگر دنبال درآمد بودم، باید یک رشته را ادامه داده و تکرار می‌کردم.

اگر یک روزی یک جایی پیدا شود که مکانی برای موزه ایجاد شده و تمام عواید بلیت‌فروشی و بازدید آن صرف نیازمندان و امور خیریه شود، حاضرم تمام دست سازه‌های خود را به این موزه وقت و واگذار کنم.

و اما سخن آخر؟ 

هنرمندان هستند که از فرهنگ و هنر این مرز و بوم حمایت می‌کنند و شایسته است که سنگر هنر خود را حفظ کنیم و خدا رزق و روزی همه را می‌رساند و به همین خاطر می‌توان گفت شریف‌ترین و حلال‌ترین پیشه، پیشه صنایع دستی است.

منبع:میراث آریا

تجسم دوباره‌ تاریخ دریا و دریانوردی در ساختمان قدیم بندر خرمشهر

/0 دیدگاه /در /توسط
شورای بین‌المللی موزه‌ها (ایکوم) در یازدهمین مجمع عمومی خود (ژوئن ۱۹۷۴ م.) در کپنهاک اهداف موزه را این‌گونه بیان می‌کند: «موزه مؤسسه‌ای است غیرمادی که درهای آن به روی همگان گشوده است و در خدمت جامعه و پیشرفت آن فعالیت می‌کند.»

یکی از اهداف موزه‌ها تحقیق در مورد شواهد و قرائن برجای مانده از انسان‌های پیشین و محیط زیست آنان و گردآوری و حفظ و ایجاد ارتباط بین این آثار به‌ویژه به نمایش گذاشتن آن‌ها به‌منظور بررسی و بهره‌وری معنوی است.

نقش موزه‌ها در این هدف، کاملاً آموزشی و علمی در نظر گرفته شده است که در این حالت ممکن است در توسعه جامعه نقش ارزنده‌ای داشته باشد. همچنین از گشوده بودن درب‌های آن روی مردم گفته شده، که این مورد تأکید بر این مهم است که باید به هر روشی مراجعه به موزه را برای مخاطبان و پژوهشگران فراهم کرد؛ اکنون که تکنولوژی پیشرفت کرده، می‌توان از هر جای کره زمین به موزه‌ها سفر و از ان‌ها استفاده کرد و از همین‌رو باید زیرساخت‌های چنین موزه‌هایی بر اساس تکنولوژی‌های روز فراهم شود تا امکان بازدید از دور و نزدیک برای همگان فراهم شود.

موزه‌های امروزی در کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه بر پایه یک سناریو و طرح از پیش تعیین‌شده شکل می‌گیرند که هدف اصلی آن‌ها پاسخ به نیازهای کنونی جامعه و سوال‌های مخاطبان است و برخلاف موزهای اولیه، صرفاً مختص به نمایش اشیای تاریخی نیستند.

این روش باعث ایجاد ارتباط دوسویه میان بازدیدکننده و کارکنان و محتویات موزه می‌شود و در واقع بخشی از سناریو، هدف و ایده‌های پویایی موزه را خود مخاطب با ارتباط صحیح برعهده می‌گیرد.

در دنیای مدرن امروز چگونگی حفاظت و معرفی میراث مادی و معنوی در قالب موزه اهمیت بالایی دارد. این‌که به چه روشی این معرفی صورت پذیرد تا در دسترس همگان قرار گیرد موضوع بسیار مهمی در موزه‌ها است. استفاده از تکنولوژی روز دنیا و دنیای مجازی و الکترونیک به این موضوع مهم کمک شایانی می‌کند.

کشورهای پیشرفته برای توسعه گردشگری در زمینه‌های مختلف، تلاش می‌کنند تا خود را با تکنولوژی روز همگام سازند؛ بر همین اساس، امروزه استفاده از انواع اپلیکیشن‌ها و برنامه‌های مجازی با در دسترس بودن موبایل و شبکه اینترنت برای همه موضوعی آسان و امکان‌پذیر است. بنابراین لازم است یک برنامه کلی بصورت دو زبانه برای تمامی موزه‌های ایران طراحی شود و در دسترس همگان قرار گیرد؛ با این روش در کنار بازدید حضوری می‌توان در مواقعی که کشور دچار بحرانی پیش‌بینی‌نشده مانند ویروس کرونا می‌شود، همه گردشگران و مخاطبان علاقمند به موزه‌ها می‌توانند به راحتی تمامی اطلاعات خود را بصورت مجازی کسب و با موزه ارتباط برقرار کند. همچنین این برنامه‌ها در زمانی که شرایط اقلیمی و یا موقعیت جغرافیایی مکان قرارگیری موزه امکان بازدید را برای گردشگران سخت می‌کند، می‌توانند پاسخگوی نیاز همه مخاطبان چه ایرانی و چه غیر ایرانی باشند و در مقابل، موزه نیز به حال خود رها نمی‌شود.

این روش ممکن است علاوه بر جلوگیری از قطع ارتباط دو سویه موزه و مخاطب و رضایت گردشگران، باعث جلوگیری از اتلاف وقت و کمک فراوان به پژوهشگران برای دستیابی سریع به اطلاعات خواهد شد. از این رو، رشد و توسعه گردشگری فرهنگی‌تاریخی و معرفی میراث‌فرهنگی هر منطقه یکی از مزایای الکترونیک‌سازی موزه‌ها خواهد بود.

واقعیت مجازی از دو کلمه «واقعی» و «مجازی» تشکیل شده که به بیان ساده، واقعیت مجازی با استفاده از فناوری شبیه‌سازی‌شده، تجربه‌ای واقعی یا به طور دقیق‌تر، تجربه‌ای که نزدیک به واقعیت است را برای افراد در یک فضای مصنوعی رقم می‌زند و حواس پنج‌گانه او را با یک یا چند موضوع درگیر می‌کند. این تجربه منجر به تعامل فرد با یک فضای مصنوعی می‌شود که در موزه‌ها به خوبی می‌توان از این حالت برای جذب مخاطب هم در بخش بازدید و هم در بخش آموزش، استفاده کرد.

یک واقعیت شبیه‌سازی‌شده در موزه‌ها، در واقع یک دنیای مصنوعی است که کاربر می‌تواند با کمک کامپیوتر، موبایل و تجهیزات فنی جانبی آن‌ها، خود را در آن محیط قرار دهد و به خوبی از طریق سناریو از پیش تعیین‌شده با موزه و بخش‌های مختلف آن ارتباط حسی و ادراکی برقرار کند.

موزه، نقش‌های اجتماعی متعددی را ایفا کرده است؛ از قبیل ارائه بازتابی از قدرت دولت یا مذهب، ارائه میدان گسترده‌ای در راستای پژوهش دانشگاهیان و محققان منفرد، ارائه تصویری از علائق متنوع قشرهای فرهیخته جامعه، ارائه نمادی از ثروت و پایگاه اجتماعی گردآورنده‌ها و ارائه یک بنیاد فرهنگی در تجلیل از یک شهر یا کشور. (ماریوبوتا Mario Botta) ).

اغلب موزه‌هایی که در فاصله سال‌های ۱۸۰۰ تا ۱۹۵۰م. به‌وجود آمدند درون بناهای موجود تاریخی جا داده شدند: از جمله لوور در پاریس، آرمیتاژ در لنینگراد، اوفیتزی در فلورانس، پرادو در مادرید و… اما نکته درخور توجه در این بناها این است که مجموعه‌هایی که در آن‌ها گردآوری و به معرض نمایش گذارده می‌شوند، باید با حالت بنا تناسب و مطابقت داشته باشد (ایکوم؛ شورای بین المللی موزه‌ها).

هر موزه می‌تواند نقش یک رسانه را بازی کند و علاوه بر انتقال تاریخ و هویت در فرهنگ‌سازی نیز موثر باشد. موزه‌ها به تناسب سناریو و اشیای دربرگیرنده می‌توانند در هر مناسبت حامل یک پیام اجتماعی و فرهنگی به جامعه باشند و بدین ترتیب مخاطبان متفاوتی را با خود همراه سازند، زیرا هر مخاطب پیام دریافتی را با احساس و اداراکات خود تحلیل کرده و نتایج و پیام‌های متنوعی به محیط خود منتقل می‌کند.

دو رکن اصلی در سناریو موزه‌ها، اول مخاطب و دوم نیازهای اوست تا بتواند ارتباط خوبی با جامعه برقرار نماید زیرا موزه‌ها علاوه بر نمایش اثار خود باعث بیدار کردن روح خلاق مخاطب و ایده‌سازی در او می‌شوند. فرآیند آموختن فقط مختص مدرسه و دانشگاه نمی‌شود، بلکه موزه‌ها هم وسیله‌ای برای آموزش و تجسم گذشته برای انسان‌های حال و آینده هستند.

موزه‌های پویا تمام امکانات خود را صرف آموزش و فرهنگ‌سازی می‌کنند و همواره بهترین ارتباط را با مخاطبان خود برقرار می‌کنند. بیشتر موزه‌ها تا به حال برنامه‌محور، مخاطب‌محور و شیء‌محور بوده‌اند اما با ورود ویروس کرونا و تغییر و تحولات فراوانی که در جهان ایجاد کرد، نیازمند موزه‌هایی مخاطب‌محور بر پایه امکانات دیجیتال هستیم که بتوان حس موزه‌ها را از طریق رسانه‌های مجازی منتقل کرد.

باتوجه به شرایط فعلی، لازم است چشم‌اندازی جدید برای موزه‌های موجود و در دست احداث درنظر گرفت که همه جوانب حتی اقلیم و موقعیت قرارگیری آن‌را مورد توجه قرار داد. بنابراین، با ورود موزه‌ها به دنیای دیجیتال، مشکل‌عدم استفاده از موزه‌ها در فصل‌هایی که شرایط آب و هوایی منطقه قرارگیری موزه، امکان بازدید را به مخاطبین نمی‌دهد، نیز فراهم خواهد شد.

ضرورت وجود موزه‌های مجازی در منطقه آزاد اروند با وجود فرصت‌ها و ظرفیت‌های مختلف گردشگری

وجود موزه مجازی در کنار بازدید حضوری، علاوه بر جذب مخاطب علاقه‌مند، باعث آشنایی تمام دنیا با نام منطقه‌آزاد نیز خواهد شد که این در جذب سرمایه‌گذار به سوی منطقه تأثیر بسزایی دارد.

منطقه آزاد اروند (آبادان و خرمشهر) به‌دلیل داشتن هوایی گرم و مرطوب در حدود پنج ماه از سال امکان حضور گردشگران و مسافران را با سختی مواجه می‌کند؛ لذا در صورت مجازی ساختن موزه‌ها، گردشگران می‌توانند در ماه‌های گرم سال نیز از موزه‌ها استفاده کنند؛ بنابراین باید از فرصت تکنولوژی‌های روز برای معرفی جاذبه‌های منطقه در هر زمان و حالتی استفاده کرد.

ایجاد موزه‌های مختلف باعث جذب گردشگر بیشتر و ایجاد اشتغال پایدار برای جامعه بومی خواهد بود؛ بناهای باقی مانده از جنگ در خرمشهر که بیشتر به‌صورت متروک و خالی رها شده‌اند، ظرفیت مناسبی برای ایجاد موزه‌های متنوع مجازی و حضوری (غیرمجازی) هستند که بر این اساس، ساختمان قدیم بندر و کشتیرانی خرمشهر که سال گذشته در آثار ملی دفاع‌مقدس خرمشهر نیز ثبت شده، یکی از بناهای مناسب برای ایجاد موزه در منطقه است.

بهترین پیشنهاد برای احیاء و باززنده‌سازی ساختمان قدیم بندر به‌دلیل موقعیت قرارگیری و پیشینه تبادلات تجاری شهرستان خرمشهر و آبادان (منطقه آزاد اروند)؛ موزه‌ی دریا و تاریخ دریانوردی است.

ضرورت ایجاد موزه دریا در بندر خرمشهر

ارتباط‌های نخستین میان مراکز جمعیت در تمدن‌های باستانی عموماً از راه رودخانه‌های آن سرزمین و در واقع از طریق سفرهای آبی و دریایی انجام می‌شده است. آسانی ارتباط از طریق راه‌های آبی نسبت به راه‌های زمینی موجب شد که در مراحل اولیه تمدن بشری در این مرز، پیدایش راه‌های خشکی و راه‌سازی جاده‌ای کمی دیرتر انجام پذیرد. بازرگانی‌های نخستین، ابتدا میان قبایل نزدیک به هم و سپس به‌گونه‌ی دادوستد بین مردمان قبایل متفاوت و دور از هم از طریق رودخانه‌ها نیازهای اولیه ارتباطی و باربری را تأمین می‌کرده است.

رودخانه‌های اروندرود (دجله) و فرات دو مجرای اصلی ارتباط در میان‌رودان را تشکیل می‌داده‌اند و همواره وسیله تبادلات تجاری و فرهنگی در بین‌النهرین بوده‌اند. در فرهنگ ایران، فن و دانش دریانوردی و کشتی‌سازی بسیار غنی و پربار است به همین دلیل مهارت‌های ساخت لنج و کشتی به‌عنوان هفتمین اثر ناملموس از ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.

آبهای خلیج فارس و دریای عمان و رودخانه‌های واقع در جنوب ایران از سالیان خیلی دور صحنه دریانوردی اقوام مختلف در تمدن ایران بوده است، به‌طوری‌که به گفته هرودوت: «فنیقیان که از نخستین اقوام دریانورد جهان به شمار رفته‌اند، از خلیج فارس برخاسته‌اند. کهن‌ترین سند دریانوردی ایرانیان به‌صورت مهری مشتمل بر یک کشتی و سرنشینان آن، در چغامیش خوزستان بدست آمده است که مربوط به شش‌هزار سال پیش از میلاد مسیح است. این مساله مهم خود دلیلی محکم برای برپا کردن موزه‌ای با این محتوا در نزدیکی خلیج فارس است که در آن به معرفی تمام جوانب دریانوردی و لوازمات آن پرداخته شود.

انسان از آغاز آفرینش در طول تاریخ بر اساس نیاز خود از دریا و وسایل دریانوردی استفاده کرده است. اکنون نیز با پیشرفت تکنولوژی همچنان از این صنعت به منظور جابجایی و حمل کالا و بار بهره می‌گیرد. پویایی صنعت گلافی (لنج و کشتی‌سازی) و دریانوردی از هزاران سال پیش تاکنون یکی از ضروریات معرفی این صنعت برای کمک به تاب‌آوری و انتقال آن به نسل آتی است و از فراموش شدن این صنعت ارزشمند و باستانی جلوگیری خواهد کرد.

در این راستا وجود بندر خرمشهر در خوزستان و در کنار اروندرود، یکی از شاخه‌های ارتباطی خلیج فارس و استفاده از این بندر طی سالیان سال در راستای مبادله کالاهای مختلف و حمل بار از ایران به کشورهای حاشیه خلیج فارس و بالعکس، باتوجه به اسناد تاریخی بدست آمده، در ضرورت ایجاد موزه دریا و دریانوردی در این شهر نقش مهمی را ایفا می‌کند.

سخن پایانی

از مهم‌ترین عوامل مؤثر در پیشرفت یک جامعه، آموزش افراد آن جامعه از راه‌های گوناگون است. با آموزش انسان توانمند می‌شود و در این توانمندی‌های رشدیافته است که تخصص شکل می‌گیرد. این تخصص در رشد و خلاقیت انسان و همچنین افزایش بهره‌وری، کیفیت و کمیت مطلوب در فرآیند ایجاد موزه‌ها و تدوین سناریو و برنامه محتوایی برای آن‌ها، سهم بسزایی خواهد داشت و موزه به عنوان یک مرز فرهنگی و آموزشی در راستای ارتقاء علم و دانش مردم جامعه در خصوص موضوع و محتوای موجود خواهد بود.

امید که شاهد برپایی موزه‌های متنوع در آینده‌ای نزدیک در منطقه آزاد اروند باشیم. زیرا که این خلاء در زیرساخت‌های ایجاد گردشگری پایدار در منطقه باتوجه به وجود جاذبه‌های متنوع و پتانسیل‌های موجود در منطقه، احساس شده و برای رشد و توسعه این صنعت ارزآور و بدون دود موضوعی ضروری تلقی می‌شود.

عوامل مؤثر در انتخاب مکان استقرار موزه دریا در بندر خرمشهر عبارتند از:

۱. عوامل فیزیکی

– مجاورت با کاربری‌های فرهنگی و صنعتی

– عدم مزاحمت برای کاربری‌های همجوار

– دسترسی مناسب از تمام نقاط شهر

– دسترسی مناسب به پارکینگ و معابر بدون مشکل ترافیکی

– نزدیکی به امکانات شهری

– ایمنی و امنیت

– سکوت

– ارتباط باساحل اروندرود و دید مناسب و مستقیم نسبت به رودخانه

– امکان توسعه

– وجود پایانه مسافربری بین‌المللی دریایی و جاده اهواز – خرمشهر در مجاورت آن

– هماهنگی مکان قرارگیری موزه با محتوای در نظر گرفته‌شده برای موزه

– دید و منظر مناسب

۲. عوامل زیرساختی

– تأسیسات و تجهیزات شهری موجود در محوطه بندر

– ایجاد ارتباط آبی با موزه جنگ خرمشهر به کمک تاکسی آبی برای بازدیدکنندگان

۳. عوامل اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی

– پویایی اقتصاد منطقه از طریق رونق و توسعه صنعت توریسم و ایجاد اشتغال پایدار

– خوشنام بودن محل در ذهن جمعی جامعه و حس تعلق خاطر شهروندان به این بنا

– پایداری بنا در هشت سال دفاع‌مقدس و نشانه‌ها و خاطرات نهفته در آن

– وجود آثار و نشانه‌های جنگ روی بنا

منبع:میراث آریا

شاشه، قایق بومی جزیره قشم

/0 دیدگاه /در /توسط
قایق‌های بومی یکی از جنبه‌های مهم میراث دریایی هر منطقه به شمار می‌رود. در جزیره قشم از انواع قایق‌ها با کاربری‌های مختلف استفاده می‌شد. در این میان، قایق شاش ابتدایی‌ترین نوع قایق در خلیج‌فارس است که تنها از به هم وصل کردن ساقه‌های درخت خرما ساخته می‌شود. این قایق به دلیل ساقه‌های درخت خرما و تفتوک، هیچ‌گاه غرق نمی‌شود. بیشترین کاربری آن نیز در ماهیگیری ساحلی است. از این قایق به دو صورت پارویی و بادبانی استفاده می‌شود. ماهیگیران در بسیاری از روستاهای بندری جزیره قشم، از این قایق استفاده می‌کردند. متأسفانه امروزه دانش بومی ساخت این قایق ازمیان‌ رفته است. به نظر می‌رسد با ورود قایق هوری، این قایق رونق خود را از دست می‌دهد. این نوع قایق بیانگر ارتباط «درخت خرما» و «میراث دریایی» است.

واژه «شاش» 

این قایق در منطقه باطنه عمان و فجیره امارات متحده عربی «شاش» خوانده می‌شود. ماهیگیران جزیره قشم نیز این قایق را «شاش»، «شاشَ» و گاهی هم «شاشک» می‌نامند؛ البته به نظر می‌رسد در جزیره قشم به نوع بزرگ این قایق (دو نفره در حدود ۳ متر طول) شاش و به نوع کوچک آن (تک‌نفره و حدود ۱/۵ متر طول)،َشش، شاشَ و شاشک اطلاق می‌شود.

سدید السلطنه در مورد این قایق چنین می‌گوید: «شاش کشتی بسیار کوچکی را گویند که از چوب خرما سازند، چون مجوف است غرق نمی‌شود.»

نوربخش نیز درباره آن چنین می‌گوید: «شاشه در ساحل باتینا (باطنه) در عمان نیز استفاده می‌شود و عبارت است از تعدادی چوب خرما که آن‌ها را پهلوی یکدیگر بسته و روی آن را باپوست نخل و الیاف درخت نارگیل می‌پوشانند.»

در روستای زیارت جنوبی در نزدیکی شهر پارسیان در استان هرمزگان، به این قایق «وَرجی» گفته می‌شود. برخی از اهالی جزیره قشم بر این باورند که چون این قایق نیمه شناور بود و لباس ماهیگیر در آن خیس می‌شد، به این نام خوانده می‌شود.

خاستگاه قایق شاش

بدون شک این قایق باید در منطقه‌ای تولید شود که ازلحاظ جغرافیایی دو ویژگی داشته باشد: نخست وجود نخلستان وسیع و دیگری، فقدان درختان بزرگ تنه و الوار بزرگ. این قایق در جزیره قشم، عمان و امارات متحده عربی ساخته می‌شود؛ به همین سبب، باید در شرح آن به پراکندگی درخت خرما در مناطق مختلف خلیج‌فارس و دریای عمان توجه کرد.

قدیمی‌ترین گزارشی که در مورد قایق شاشک وجود دارد، به دیوید فایرچیلد در سال ۱۹۰۲ میلادی برمی‌گردد. او در گزارش کوتاه خود، به گستره استفاده از شاشک از جزیره پمبا یا خضرا در کشور امروزی تانزانیا تا بندر جاسک ایران در ساحل شمالی خلیج عمان اشاره‌کرده است. ناگفته نماید در عمان نیز به این نوع قایق شاشَ گفته می‌شود.

آنچه از گزارش‌ها برمی‌آید، این قایق در عمان به دو صورت پارویی و بادبانی است و از آن تنها برای ماهیگیری استفاده می‌شود. در فجیره امارات متحده عربی نیز گزارش‌هایی در مورد ساخت و استفاده از این قایق مشاهده می‌شود. این قایق در فجیره، شاش یا شوش است که معمولاً در پارو دارد و دو تا چهار نفر و گاه پنج نفر می‌توانستند در آن بنشینند؛ البته ناگفته نماند سازندگان اصلی این قایق در فجیره امارات، نیاکان خود را از عمان و جنوب ایران می‌دانستند. مواد اولیه ساخت این قایق نیز درختان خرمایی بود که از باطنه عمان آورده می‌شد.

در اواخر قرن هجدهم میلادی نیز گزارش‌هایی درزمینه‌ی شباهت ساخت شاش با نمونه‌هایی از قایق ساخته‌شده در جزیره سوکوترا یمن در شاخ آفریقا ارائه‌شده است.

برای مشخص شدن خاستگاه اولیه ساخت این قایق بومی باید به دو موضوع توجه کرد؛ نخست مهاجرت انسانی در خلیج‌فارس و دریای عمان و دوم منطقه جغرافیایی پراکنش درختان خرما که برای ساخت این نوع قایق مناسب است.

با نگاهی گذار بر سازندگان این قایق متوجه می‌شویم که فناوری ساخت این قایق در منطقه فجیره امارات متحده عربی، از عمان آورده شده است؛ چون درخت خرمای مناسب برای ساخت شاشک تنها در باطنه عمان وجود داشت. البته سازندگان فجیره‌ای خود را از اهالی جنوبی ایران می‌دانند. آنچه روشن است بلوچ‌های ماهیگیر در منطقه باطنه عمان، جمعیت قابل‌ملاحظه‌ای دارند و به علت نزدیکی جغرافیایی و روابط فرهنگی و تجاری بسیار زیاد، امکان انتقال فناوری از جاسک و جزیره قشم به این مناطق نیز وجود داشته است. برای شناخت فناوری ساخت شاش، بایستی قوم بلوچ را به‌عنوان یک اصل در کنار سایر اقوام در خلیج‌فارس دانست. در پی آن ساخت شاش در جزیره قشم نیز حلقه‌ای از مبادلات فرهنگی و تجاری عمان، امارات و ساحل مکران است؛ البته برای روشن شدن این فرضیه بایستی به مهاجرت‌های انسانی در خلیج‌فارس نیز به‌صورت دقیق توجه شود. نکته دیگر آنکه در نزدیکی ساحل مَنجَلی در مجاورت روستای نقاشه جزیره قشم، خوری وجود دارد که در گویش محلی «شاشون» می‌گویند که جمع «شاش» است.

سدید السلطنه کبابی از وجود قایق شاش در روستای بندری مِسِن (چهار عدد) و کاوونی (کانی) حکایت می‌کند.

نحوه ساخت

ساقه‌های درخت خرمای مرسلی – که ضخیم‌تر است – برای ساخت این نوع قایق مناسب‌تر است. به‌طورکلی برای ساخت این قایق نخست شاخه‌های درخت خرما را با داس می‌برند، خارها و برگ‌ها را جدا می‌کنند تا ساقه کاملاً لخت شود. سپس ساقه‌های بریده‌شده را دربسته‌های بیست‌تایی به هم متصل می‌کنند و آن را به مدت یک ماه در ساحل دریا، زیرآب قرار می‌دهند. این کار باهدف نرم کردن ساقه درخت خرما صورت می‌گیرد.

در بندر جاسک برای نرم کردن ساقه درختان خرما، آن‌ها را به مدت پانزده روز در زیرخاک قرار می‌دهند. سپس قسمت‌های انتهایی ساقه درخت خرما (کوکور به گویش قشمی) را باریک می‌کنند و گُردها را محکم کنار هم قرار می‌دهند؛ البته برای این کار سوراخ‌هایی در ساقه ایجاد و با ریسمان ابریشمی سفیدرنگ، گُردها در کنار هم چیده می‌شوند.

به گفته ماهیگیران قدیمی روستای کانی، درگذشته این بند را از سیس (قسمت الیاف گونه درخت خرما) درست می‌کردند.

در بندر جاسک نیز از چیلَک (نوعی طناب از درخت خرما) برای محکم کردن ساقه‌ها استفاده می‌شود. البته برای استحکام لبه قایق از چوب درخت انبهو (سه پستان) – که بسیار سبک است – استفاده می‌شود. در روستای کانی به این چوب «غَس» می‌گویند.

بعد از ساخت بدنه قایق از ساقه درخت خرما، درون کف قایق تعداد زیادی تَفتوک (قسمت انتهایی ساقه درخت خرما) قرار می‌دهند؛ این امر به این دلیل است که تفتوک بافت سبکی دار و به کاهش وزن قایق و جلوگیری از غرق شدن آن منجر می‌شود. البته ماهیگیران روستای مختلف جزیره می‌گویند که برای افزایش سبکی تفتوک، آن را برشته (بر روی آتش) می‌کنند.

برای افزایش استحکام، درون محوطه قایق نیز چوب‌هایی قرار می‌دهند. پارو یا رسته قایق نیز از چوب درخت کنار و به طول حدود دو متر ساخته می‌شود.

کاربرد شاش

بر اساس مطالعات انجام‌شده در سواحل باطنه عمان و فجیره امارات متحده عربی و بندر جاسک، ماهیگیران مهم‌ترین گروهی هستند که از این نوع قایق استفاده می‌کنند. این قایق تنها برای ماهیگیری در مسافت‌های کوتاه نسبت به ساحل، مناسب بوده است.

کاربری این قایق بومی در جزیره قشم، متأثر از وضعیت زمین‌ریخت‌شناسی ساحل است. جزیره قشم سواحل گلی، ماسه‌ای و سنگی دارد. ساحل جنوبی آن بیشتر ماسه‌ای و سنگی و ساحل شمالی آن بیشتر گلی است. بر اساس گفتگوهای مردم‌نگاری مشخص شد که قایق شاش به سواحل ماسه‌ای اختصاص داشته است؛ چون این قایق در ساحل گلی گیر می‌کند و در ساحل سنگی نیز پهلوگیری آن دشوار است و احتمال شکستن و از بین رفتن آن افزایش می‌یابد.

در جزیره قشم به‌جز روستای گوران، از این قایق نخست برای ماهیگیری برخی مواقع برای رسیدن به لنج و حمل بار بسیار سبک استفاده می‌شد.

ماهیگیری با این قایق با کُلگَر (قفسی ساخته‌شده از ساقه درخت خرما)، گرگور یا با نوعی تور (لیخ به گویش محلی) انجام می‌شود.

در حدود ۶۰ سال پیش، در روستاهای گوران و هفت رنگو در ساحل شمالی جزیره قشم – که در مجاورت جنگل‌های حرا قرار دارند – برای حمل سرشاخه‌های این جنگل از قایق شاش استفاده می‌شد. اهالی روستاهای مذکور در زمان مد دریا وارد خوره‌ای جنگل می‌شدند و پس از پیاده شدن در جنگل، برگ‌های سرشاخه‌ها و شاخه‌های درختان حرا را می‌بریدند. مردم محلی از برگ‌های سرشاخه برای تهیه علوفه حیوانات و از شاخه‌های آن برای تهیه سوخت استفاده می‌کردند. آن‌ها به‌اندازه یک بغل (به وزن تقریبی ۲۰ کیلوگرم)، سرشاخه را با قایق به ساحل روستا حمل می‌کردند. گاه نیز در خورهای جنگل حرا با قایق شاش به ماهیگیری با قلاب می‌پرداختند.

امتیازات استفاده از قایق شاش

شاید مهم‌ترین امتیاز این قایق، فراوانی مواد اولیه آن است که همان ساقه درختان خرما است. دومین امتیاز، سرعت ساخت این قایق است. البته در کنار آن، حمل قایق نیز بسیار آسان است؛ به صورتی که یک یا دو نفر می‌توانستند آن را حمل کنند و به‌راحتی بر روی پایه‌ای چوبی بر روی ساحل ماسه‌ای قرار دهند. بسیاری از ماهیگیران قشمی و سایر نواحی تنگه هرمز، نحوه ساخت شاش را می‌دانستند؛ چون برگرفته از فن سوند بافی است. سوندبافی و گرد بافی در ساخت سقف خانه‌ها و گفاره (نوعی تخت با پایه‌های بلند) نیز به کار می‌رفت. نکته آخر اینکه اگرچه آب به درون این قایق وارد می‌شود، اما هیچ‌گاه غرق نمی‌شود.

دلایل از رونق افتادن قایق شاش

قایق شاش با ورود نوعی قایق دیگر به نام «هوری» رونق خود را از دست داد. این قایق که از تنه درخت مانگو (مانجو) ساخته می‌شد، از ملیبار کالکوت در هند به جزیره قشم آورده شد.

تقریباً در شصت سال پیش، آرام‌آرام قایق شاش رونق خود را در جزیره قشم از دست داد؛ البته حجم کم و فقدان استحکام قایق در حمل سرشاخه‌های بیشتر جنگل‌های حرا یا ماهیگیری در مقابل با قایق چوبی محکم هوری را نیز نمی‌توان ازنظر دور داشت. نکته دیگر آنکه، سرعت این قایق در مقابل هوری بسیار کمتر بود و این قایق ضد آب نبود و اگرچه به‌سرعت ساخته می‌شد، اما عمر کوتاهی داشت.

به‌طورکلی، شاش در مقابل هوری یا قایق زاروگه – که اندازه بزرگ‌تر و سرعت و ماندگاری بیشتری داشت – آرام‌آرام رونق خود را از دست داد.

منبع:میراث آریا