به گزارش ایسنا؛ رئیس میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع‌ دستی ملایر به حضور ۲۰ هنرمند صنایع دستی در عمارت مصدقی (خانه صنایع دستی) ملایر اشاره کرد و گفت: امروز جمعه پنجم فروردین‌ ماه، ‌در این نمایشگاه هنرمندان صنایع ‌دستی در ۱۵ رشته بومی محصولات خود را عرضه می‌ کنند.

ابراهیم جلیلی در گفت‌وگو با ایسنا؛ افزود: این نمایشگاه شامل غرفه های سفال ، نقاشی روی سفال، مینا کاری، گلیم‌ بافی، نقاشی روی چوب، گیوه بافی، تولیدات چرمی دست‌دوز، خراطی چوب، مروار بافی ، گره‌چینی ، پیکر تراشی، جاجیم‌ بافی، قلم ‌زنی، منبت درشت و ریز چوب و… است.

وی با بیان اینکه ‌حدود ۲۰ غرفه صنایع‌دستی و هفت کارگاه در خانه صنایع دستی به صورت دائم حضور دارند، اظهارکرد: عید نوروز و استقبال گردشگران از موزه تاریخ و فرهنگ و صنایع دستی فرصتی برای فروش محصولات صنایع ‌دستی شهرستان است.

جلیلی ادامه داد: گردشگری و صنایع‌دستی با هم رابطه مستقیمی دارند که گردشگر با ورود به این مجموعه تاریخی‌فرهنگی هم در افزایش گردشگری نقش دارد و هم به عنوان عاملی برای افزایش فروش محصولات صنایع‌دستی عمل می‌کند.

رئیس میراث ‌فرهنگی ملایر افزود: صنایع دستی ملایر دارای دو برند جهانی در رشته مبلمان منبت و یک برند ملی در رشته مرواربافی است و محصولات صنایع‌دستی ملایر از لحاظ بومی بودن، کیفیت و زیبایی دارای ویژگی‌های ممتازی در سطح کشور هستند و صرفا رشته مبلمان منبت و مرواربافی ملایر حدود ۱۱ هزار هنرمند فعال وجود دارد.

جلیلی با اشاره به اینکه گردشگران در کنار بازدید از موزه ملایر می توانند از غرفه های صنایع دستی نیز بازدید کنند، ادامه داد: دومین جشنواره بازی های بومی و محلی روستای انوج در نزدیکی قلعه باستانی روستا برگزار شد.

این مقام مسئول خاطرنشان کرد: در این مراسم که با حضور نماینده مردم ملایر در مجلس شورای اسلامی، بخشدار سامن و شرکت پر شور مهمانان و مردم روستا و در هوای نامساعد جوی برگزار شد، برنامه های متنوعی شامل موسیقی سنتی، ساز سنتی، مسابقه طناب کشی، ورزش های باستانی، حرکات نمایشی و گشت اسب، رقص محلی، شاهنامه خوانی، پذیرایی با غذاهای سنتی و اش محلی به اجرا درآمد.

منبع:ایسنا

به گزارش ایسنا؛ هرچند نمی‌دانیم گیوه‌های ابتدایی از چه جنسی ساخته می‌شده و چه شکلی داشته،‌ اسنادی در دست داریم که نشان می‌دهد قرن هشتم هجری قمری دوران اوج استفاده از گیوه بوده است. گیوه بافی نمادی از مقابله و مقاومت زیبایی هنر ظریف دست در برابر جاده های سرسخت و سنگلاخی و به عبارتی نبرد و تقابل هنر و طبیعت است، به گیوه در اصطلاح محلی ” آژیه” گفته می شود.

گیوه ملایر با قدمت ۱۵۰ سال

رئیس میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ملایر گفت: قدمت گیوه بافی در ملایر به بیش از ۱۵۰ سال پیش بر می‌گردد و از هنرمندان قدیمی گیوه باف در ملایر می توان به آقایان کریمی، رنجبر و علی اکبر قلعه اشاره کرد.

ابراهیم جلیلی در گفت‌وگو با ایسنا افزود: در حال حاضر قربان رنجبر در چهار سوق بازار سنتی و قلعه فعال  است، همچنین پنج نوع گیوه به نام‌های آجیده، زیر آج، سنه جونی، گیوه ماشینی و زیر گاومیش، در ملایر بافته می شود.

وی با بیان اینکه گیوه دوزی ملایر هنری است که مهجور مانده و در حال منسوخ شدن است، اظهارکرد: درحال حاضر به دلیل گرانی مواد اولیه، نبود بازار فروش، تولیدات گیوه کاهش یافته است، اما در گذشته گیوه های تولید شده هنرمندان ملایری به نهاوند، خرم آباد و اراک و اهواز و… فرستاده می شده است.

جلیلی با تأکید بر اینکه این اداره آمادگی حمایت از این هنرمندان برای آموزش و توسعه هنر فوق را دارد، ادامه داد: گیوه سنتی انواع گوناگونی دارد و تقسیم بندی انواع گیوه بر اساس نوع بافت رویه، مواد استفاده در زیره و اتصال دو تکه کفش به هم صورت می گیرد.

رئیس میراث فرهنگی ملایر در این باره توضیح داد: ” گیوه سنتی ملکی”، دارای رویه‌ ای نفیس و گران قیمت بوده و پنجه درازی است؛ رویه‌اش بلندتر از گیوه ‌های سنتی دیگر بوده و به قسمت پشت آن نیز یک قطعه چرم دوخته می‌شود.

وی با بیان اینکه تخت این نوع  گیوه از پارچه های نخی و لباس های مندرس کرباسی تهیه می شد و امروزه بیشتر از شلوارهای کهنه لی در ساخت آن استفاده می شود، خاطرنشان کرد: پود آن از این پارچه ها و به شکل نوارهایی نازک تهیه می شود و تار آن از پوست گاو است.

جلیلی با اشاره به اینکه پنجه و پاشنه تخت را از پوست گاو تهیه کرده و بعد از اتصال تار و پود به هم، دور آن را حاشیه زده و اضافات آن را می برند، گفت: تخت درست می کنند که به آن ” تخت کهنه‌ای”  یا ” تخت ملکی ” می گویند.

این مقام مسئول در مورد گیوه آجیده یا آجده، توضیح داد: تفاوت این گیوه سنتی با ملکی در این است که رویه ‌آن درشت باف بوده و کف آن هم تخت ‌چرمی بخیه‌ دار است، گیوه سنتی تخت چرمی نیز بسیار شبیه کفش‌های معمولی بوده و تخت آن چرمی است، از این نوع گیوه بیشتر در شهرها استفاده می شود و بر همین اساس آن را  گیوه شهری نیز نامیده اند.

رئیس میراث فرهنگی ملایر بیان کرد: ” گیوه لته ‌ای” تفاوت اصلی‌اش با سایر انواع گیوه در این است که در تخت آن تنها از تکه‌های کهنه پارچه که در اصطلاح به  آن لته‌ای گویند، استفاده می شود، “گیوه تخت لاستیکی”، نیز نوعی گیوه درشت باف و ارزان قیمت است که دارای زیره‌ پلاستیکی است.

جلیلی خاطرنشان کرد: “گیوه ابریشمی”، نوعی گیوه تزئینی و تشریفاتی بوده که تخت آن چرمی یا لاستیکی است اما بافت این تخت بسیار ظریف است، همچنین رویه‌ این نوع گیوه از نخ ابریشمی رنگین بافته می‌شود و گاهی نیز با منجق‌دوزی همراه است .

وی در مورد ” گیوه کردی یا کلاش” افزود: این نوع گیوه که موضوع اصلی این تحقیق  است خاص مناطق کردنشین کشور بوده و محل اصلی تولید آن ناحیه اورامانات بوده و مهمترین ویژگی که  کلاش را از سایر انواع گیوه مشخص می کند مواد بکار رفته در آن است.

این مقام مسئول بیان کرد: رویه این نوع گیوه از نخ پنبه ای بافته شده و زیره آن از پارچه فشرده ساخته می شود و بر همین اساس  کلاش کفشی سبک، نرم، قابل انعطاف و متناسب با محیط کوهستانی است.

استاد گیوه دوزی ملایر

در بازار سنتی ملایر دنبال مغازه و یا حجره گیوه دوزی می گردم و فقط یک مورد را پیدا می کنم؛ این هنر- صنعت در ملایر سال هاست که رو به فراموشی گذاشته و متأسفانه در حال منسوخ شدن است.

در چهار سوق اصلی بازار ملایر وقتی رو به منطقه طالقانی حرکت می کنی، در راسته عطاران به یک حجره کوچک سه متری می رسی، که پیرمردی در آن به کار بافت و دوخت گیوه مشغول است؛ نامش”حاج قربان رنجبری” است؛ متولد ۱۳۱۶ در ملایر که سالیان سال است در این شهر مشغول فعالیت بوده و هست.

سرش خلوت و مشغول زدودن زواید یک گیوه کوچک بافته شده برای پسر بچه ای دو، سه ساله است، جلو می روم و بعد سلام و احوال پرسی می خواهم تا با او در مورد کارش مصاحبه کنم، به صندلی کهنه و فرسوده ای که آن طرف تر است، اشاره می کند و می خواهد تا بنشینم تا هم صحبت کنیم و هم او به‌کارش ادامه بدهد.

حجره اش آنقدر کوچک است که حتی خودش به سختی درش جای می گیرد، تمام گیوه ها از سقف تا کف آویزان شده اند، دستگاه کارتخوان و تلفن داخل حجره اش ناخودآگاه لبخند را گوشه لبم می نشاند؛ به نوعی” تداخل ناموزون تکنولوژی و سنت” را تداعی می کند…

همانطور که من سوال می پرسم “حاج قربان رنجبری” با جدیت کارش را ادامه می دهد و کمتر سرش را بلند می کند، می گوید: متولد ۱۳۱۶ در ملایر است و از کودکی کار گیوه بافی را شروع کرده و تاکنون که ۸۴ سال از خدا عمر گرفته از همین حرفه ارتزاق کرده است.

استاد گیوه دوزی ملایر با بیان اینکه وقتی بچه بودم، مادرم من را سر این کار گذاشت، ادامه می دهد: مدتی هم کفاشی می‌کردم اما بعد تصمیم گرفتم همین جوالدوزی را به عنوان شغلم انتخاب کنم.

از او می پرسم که بازار کارش مشتری و خریدار دارد و او پاسخ می دهد: خیلی کمتر از گذشته شده، الان دیگر مردم کفش های کارخانه ای و ماشینی را می خرند نه کفش های دست دوز، مثلا در بعضی روزها یک جفت و بعضی روزها هم دو جفت کفش می‌فروشم؛ البته روزهایی هم هست که هیچ کفشی نمی‌فروشم ولی باز نا امید نیستم، چون روزی را خدا می‌رساند.

از زنانه و مردانه بودن گیوه ها و سایزهایی که می دوزد، سوال می کنم و او چوب دستی اش را برمی دارد و به گیوه های رنگی خوش بافت کنار مغازه اش اشاره می کند و می گوید: این گیوه های رنگی مختص خانم هاست، هر سایزی هم که مشتری بخواهد برایش می دوزم؛ از بچه دو ساله تا مرد ۱۰۰ ساله.

در مورد قیمت گیوه ها می خواهم برایم توضیح دهد و او همچنان که مشغول کارش است، می گوید: هر گیوه ای بنا بر دوخت، مدل و مواد اولیه اش قیمتش فرق می کند؛ یک گیوه بچه گانه از ۱۰۰ هزار تومان شروع می شود تا گیوه اندازه یک مرد جا افتاده ۵۵۰ هزار تومان، تفاوت قیمت این کفش‌ها به خاطر زیره آنهاست، زیره‌های چرمی از زیره‌های پلاستیکی گران ‌تر هستند.

می گویم:” حاج آقا رنجبری” گیوه دوزی دیگر دارد منسوخ می شود، حیف است که این همه تجارب را به دیگران آموزش ندهید” و او تأیید می کند و حرفم را پی می گیرد و می گوید: سال ها قبل شاگرد داشتم اما دیگر الان کسی پی این شغل ها نمی آید، یک بار هم میراث فرهنگی کارگاه گذاشت و من در آن آموزش دادم، اما دیگر توان و حوصله اش را ندارم. من با قناعت توانستم این همه سال با این شغل روزگار بگذرانم اما الان جوان‌ها اهل قناعت نیستند و این کار هم درآمد کافی ندارد، برای همین برای جوان‌ها صرف نمی ‌کند وارد این کار شوند.

از او می خواهم تا در مورد فواید و مزایالی این نوع پاپوش بگوید و او با اشاره به نوع دوخت گیوه ها، توضیح می دهد: این کفش ها  برای سفر، پیاده روی، کمر درد و پا درد مناسب هستند و مردم می‌ توانند به راحتی از آن استفاده کنند، پا در این کفش ها عرق نمی کند، گیوه به علت بافت نخی و درزهای بین بافت رویه کفش مانع ایجاد بوی بد پا می شود و تا حدود دو، سه سال هم دوام می آورد.

حاج قربان رنجبری در مورد مواد اولیه گیوه‌ بافی، می افزاید: موادی که در محل تهیه می‌شود شامل پوست گاو، پیه ‌نری گاو و نخ تابیده است و موادی که از خارج محل تهیه می‌شود به دو قسمت تقسیم می‌شود؛ برای گیوه‌های تخت زیره‌ای که شامل رنگ، پارچه نازک نخی، کتیرا و نخ تابیده (قرقره) است و برای گیوه‌های طرح جدید مثل تخت چرمی و پلاستیکی، شامل میخ پوست دباغی شده، پاشنه‌های لاستیکی، کف لاستیکی، چسب، پوست نری گاو، پارچه نخی و موی بز می‌شود.

 دیگر وقت اذان رسیده و پیرمرد خسته کار به نظر می رسد، بعد از تشکر و خداحافظی در راه با خودم می اندیشم که اگر این گیوه‌ها مطابق مد روز تولید می‌ شدند، می ‌توانستند برای جوان ‌ترها جذاب باشند. با وجود اینکه کار گیوه‌فروشی از رونق افتاده اما همچنان از لحاظ کارایی و کیفیت جزو بهترین پاپوش‌ها محسوب می‌شود و می‌توان با ایجاد خلاقیت و نوآوری در مدل  و طراحی رویه این گیوه‌ها، جوان‌ها را به پوشیدن این پاپوش‌ها ترغیب کرد.

به هر حال اگر می‌خواهید در فصل تابستان یک کفش سبک، خنک و زیبا را پا کنید، به شما پیشنهاد می‌کنم که از ملایر چند جفت گیوه خوش بافت تهیه کنید.

منبع:ایسنا

کلوچه هایی به یادگار مانده از قرن های گذشته که هنر دستان با برکت بانوان ملایری بود و اکنون به دست مردان و جوانان این دیار پخت و راهی سفره های ملایری ها و حتی سایر مردم کشور می شود.

«کلوا»ی ملایر از دیرباز به عنوان یکی از سوغاتی های مهم و اصلی این شهرستان به شمار رفته و خریدارن فراوانی دارند، مسافران و گردشگران علاوه بر شیره، کشمش، مبل منبت، باسلق و سایر خشکبار، حتماً کلوای ملایر را تهیه کرده و با خود با ارمغان می برند.

رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان ملایر با اشاره به اینکه در ۹ دی ماه سال گذشته همزمان با ثبت جهانی مبل منت، پرونده ثبت ملی «کلوچه ملایر» نیز تأیید و این میراث ناملموس تحت عنوان «کلوا» ثبت ملی شد، گفت: حدود ۷۰ واحد کلوچه پزی با گردش مالی سالانه ۴۰ میلیارد تومان در سطح این شهرستان به فعالیت مشغول هستند.

ابراهیم جلیلی در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه ۳۵۰ نفر به طور مستقیم و ۷۰۰ نفر به طور غیرمستقیم در این حوزه فعال هستند، افزود: به طور متوسط در هر واحد بین سه تا ۱۲ نفر مشغول کار هستند.

رئیس اداره میراث فرهنگی ملایر با تأکید بر اینکه ثبت ملی کلوای ملایر و برند شدن آن می تواند نقش مهمی در رونق اقتصادی این منطقه داشته باشد، اظهار کرد: این سوغات ملایر مورد توجه مسافران اقصی نقاط کشور است و قابلیت صادر شدن دارد.

وی با بیان اینکه روزانه حدود ۵۰ هزار عدد کلوچه در سطح این شهرستان پخت می شود، ادامه داد: کار ما ثبت میراث ناملموس است، اکنون انجام پیگیری ها و امور مربوطه بعدی برعهده بخش خصوصی، اتاق اصناف، اتحادیه نانوایان و قنادان و اداره صنعت و معدن است تا با تشکیل یک ستاد واحد، به ساماندهی مسائل موجود در تولید کلوچه ملایر بپردازند.

این مقام مسئول به لزوم پیگیری بحث بسته بندی، برندسازی، برگزاری جشن ملی  ثبت کلوای ملایر، طراحی تابلوهای کلوچه پزی ها و متحدالشکل کردن آنها، طراحی لوگویی منحصربفرد برای کلوای ملایر، توزیع بهداشتی، برگزاری مسابقه، انتخاب بهترین کلوچه پز ملایر، طراحی و دوخت لباس های متحدالشکل برای فعالان این حرفه و … اشاره کرد.

جلیلی خاطرنشان کرد: بعد از ثبت ملی کلوای ملایر، استانداردسازی بسته بندی ها برای عرضه به مسافران و گردشگران، بازاریابی مناسب در سطح کشور، تهیه وجه تسمیه، تبلیغات در فضای مجازی، معرفی انواع کلوچه و کارکردن روی طرح ها و نقش های سنتی برای تزئین روی کلوچه ها از جمله موارد مهمی است که باید توسط اتحادیه و سایر مسئولان و متولیان امر پیگیری و اقدام شود.

رئیس اداره میراث فرهنگی ملایر در پایان آمادگی خود را در این راستا اعلام و تصریح کرد: ملایر با توجه به قدمت تاریخی و غنای فرهنگی قابلیت جذب گردشگر و رونق صنعت توریسم را دارد.

مواد اولیه ای که هر روز گران می شود

مدیر یکی از کلوچه پزی های ملایر در گفت‌وگو با ایسنا، نیز با اشاره به اینکه روزانه بین ۸۰۰۰ تا ۹۰۰۰ عدد کلوچه در واحد ما تولید می شود، اظهار کرد: در این کارگاه برای پنج نفر اشتغالزایی صورت گرفته است.

رضایی مواد اولیه کلوچه را شامل شیر، شکر، روغن نباتی، آرد ۱۸ درصد سبوس دار، تخم مرغ و کنجد عنوان کرد و افزود: کلوچه تولید شده کاملاً سالم و ارگانیک است و بسیاری از مسافرانی که از این شهر عبور می کنند، کلوچه ملایر را خریداری کرده و به عنوان سوغاتی با خود می برند.

وی ثبات نداشتن قیمت مواد اولیه و گرانی هر روزه این مواد را از مهمترین مشکلات این حرفه عنوان کرد و از مسئولان اتحادیه خواست تا مکان های ثابتی را برای تهیه مواد اولیه کلوچه پزان درنظر بگیرند و مواد اولیه را با قیمت تنظیم بازار در اختیارشان قرار دهد.

به گزارش ایسنا، در حال حاضر هر عدد کلوای ملایر به قیمت ۱۵۰۰ تومان و کیلویی ۱۵۰۰۰ تومان به فروش می رسد که در صورت تشکیل مجمع، اتحادیه یا ستادی واحد و برندسازی، بسته بندی و انجام تبلیغات مناسب و گسترده در سطح کشور، این رقم می تواند تحولی شگرف در  رونق اقتصادی منطقه ایجاد کند.

منبع:ایسنا