استان اردبیل با توجه به قدمت و دیرینه تاریخی که دارد از جمله مناطقی است که دستی پر در صنایع‌دستی و هنرهای سنتی و قدیمی دارد؛ یکی از این صنایع چاقوسازی است که گسترش فعالیت‌ها در گذشته در این رشته به حدی بوده که یکی از راسته‌های بازار اردبیل به «پیچاقچی بازار» یا بازار چاقوسازان معروف است.
چاقوسازی یکی از صنایع‌دستی بومی و سنتی اردبیل است که از قدمت و دیرینه بالایی برخوردار است و احیای این رشته از صنایع‌دستی از برنامه‌های مهم در راستای باززنده‌سازی هنرهای سنتی و صنایع‌دستی منطقه به شمار می‌رود.
راسته یا بازار چاقوسازان که به «پیچاقچی بازار» مشهور است یکی از بازارهای قدیمی شهر اردبیل است که درحال حاضر از ساخت و تولید چاقو در آن خبری نیست و این بازار دهه‌های مدیدی است که فقط عنوان بازارچاقوسازان را یدک می‌کشد.
چاقوسازی در اردبیل سالیان سال است به دست فراموشی سپرده شده و علیرغم وجود بازار مناسب هیچ فعالیت تولیدی در این زمینه صورت نمی‌گیرد.
تاریخچه و سوابق بیانگر آن است که هنرمندان و صنعتگران زیادی در عرصه این هنر و صنعت تا دهه‌های اخیر فعال بودند و احیای آن می‌تواند بستر و زمینه مناسبی برای ایجاد اشتغال فراهم کند.
چاقوسازی در برخی از روستاهای استان از جمله روستای تبنق از توابع شهرستان مشکین‌شهر و روستای دودران از توابع شهرستان نمین رونق دارد و برحسب نیاز اهل روستا و یا روستائیان همجواراین روستاها و با توجه به کاربرد آن تولید و عرضه می‌شود.
در حال حاضر با توجه به اینکه این رشته از صنایع‌دستی به فراموشی سپرده شده تنها تعداد پنج نفر از هنرمندان و صنعتگران در این رشته در سطح استان فعال هستند.
تامین اعتبار مورد نیاز برای احیای رشته چاقوسازی اردبیل
نادر فلاحی مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان اردبیل چاقوسازی را از رشته‌های صنایع‌دستی سنتی اردبیل عنوان کرد و گفت: «احیای این رشته از صنایع‌دستی از برنامه‌های مهم در سال‌جاری بوده و در این زمینه اقدامات لازم انجام می‌شود.»
او بازاریابی و فروش را از مسائل مهم برای تحقق اهداف باززنده‌سازی این صنعت دانست و افزود: «با ایجاد بازار فروش برای تولیدات صنعتگران می‌توانیم شاهد توسعه و ترویج این صنعت در سطح استان بوده و فعالان در این بخش را افزایش دهیم.»
میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان اردبیل از تامین اعتبار مورد نیاز برای احیای رشته چاقوسازی اردبیل خبر داد و گفت: «در راستای آموزش، تجهیز کارگاه، واگذاری مکان برای برگزاری کارگاه و سایر اقدامات در این زمینه اعتبارات مورد نیاز تامین خوهد شد.»
فلاحی با اشاره به شعار سال ۹۹ مبنی بر جهش تولید بیان کرد: «احیا و باززنده‌سازی هنرهای سنتی و صنایع‌دستی با جذب فعالان این بخش به بازار کار نقشی مهم و تاثیرگذار در این زمینه ایجاد خواهد کرد.»
مهیا بودن شرایط باززنده‌سازی هنر صنعت چاقوسازی
ناصر محمودی معاون صنایع‌دستی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان اردبیل در مورد اقدامات برای احیای رشته چاقوسازی اظهار کرد: «معاونت صنایع‌دستی این اداره‌کل برای احیای این صنعت نسبت به تحقیق و بررسی‌های لازم در خصوص امکان احیا و باززنده‌سازی این هنر صنعت اقدام کرده است.»
او افزود: «با توجه به مهیا بودن شرایط باززنده‌سازی این هنر و صنعت، پیشنهاد آن را به معاونت صنایع‌دستی و هنرهای سنتی وزرات میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ارائه داده‌ایم تا نسبت به این امر اقدام شود.»
معاون صنایع‌دستی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان اردبیل با اشاره به فعالیت‌های انجام‌شده در این زمینه گفت: «وضع موجود از نظر فعالیت صنعتگران و پیشکسوتان برای انتخاب و تربیت مربی در این رشته مورد بررسی قرار گرفته و مناطق تولیدکننده چاقو در سطح استان شناسایی شد.»
محمودی بررسی امکان تجهیزو راه‌اندازی کارگاه آموزش صنایع دستی با توجه به تجهیزات و ادوات موجود در مرکز آموزش صنایع دستی شهرستان اردبیل و پیش‌بینی فراهم کردن فضای کارگاهی برای هنرآموختگان با استفاده از ابنیه‌های تاریخی و قابل استفاده در مجموعه شیخ صفی‌الدین و مدرسه جعفر اسلامی را از دیگر اقدامات در این زمینه عنوان کرد.
او افزود: «امکان تربیت مربی با استفاده از پیشکسوتان عرصه چاقوسازی اردبیل برای تربیت مربی و امکان تجهیز کارگاه آموزشی و استفاده از مراکز آموزش صنایع‌دستی شهرستان اردبیل برای آموزش وجود دارد و می‌توان از این ظرفیت‌ها برای ترویج این رشته استفاده کرد.»
معاون صنایع‌دستی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان اردبیل ترغیب و تشویق جوانان و علاقمندان برای آموزش در این رشته را از برنامه‌ها در این حوزه برشمرد و عنوان کرد: «ثبت‌نام هنرآموزان، آموزش رایگان، استفاده از مواد اولیه مرغوب و استفاده از طراحی‌های نو و بازارپسند از دیگر برنامه‌ها در این زمینه است.»
محمودی از امکان ایجاد کارگاه در ابنیه‌های تاریخی و یا بازارچه‌های دایمی صنایع دستی برای فعالیت هنرآموختگان در راستای توسعه و ترویج این هنرصنعت خبر داد و گفت: «بازاریابی و تلاش برای فروش و عرضه محصولات صنعتگران این رشته نیز جزو برنامه‌هایی است که به دنبال تحقق آن برای احیای این صنعت هستیم.»
اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اردبیل تمهیداتی در راستای عملیاتی کردن احیا و باززنده‌سازی این رشته از هنرهای سنتی و صنایع‌دستی تدارک دیده و در این زمینه مستندات در حال تهیه است تا با تکمیل آن زمینه برای احیای این صنعت در اردبیل فراهم شود.
منبع:میراث آریا
