روستای بندری لافت در بخش مرکزی، شمالی ترین بخش جزیره قشم و نزدیکترین قسمت به سواحل هرمزگان واقع شده است. این روستا با نام بندر لافت نیز شناخته می شود. شنیدن لهجه شیرین جنوبی، بوی غذاهای محلی برخاسته از خانه های روستا و پوشش مردم محلی، فضای خاصی پیش روی گردشگران ایجاد می کند. روستای لافت به اجرای آیین هایی نظیر مولودی خوانی و بادبان کشی نیز مشهور است.
نزدیکترین نقطه ورود به جزیره قشم همین روستای لافت است که برای سفر با خودرو شخصی، میبایست از بندر پهل(یا بندر پل) هرمزگان به سمت بندر لافت حرکت کرد. در این مسیر خودروها توسط لندینگ کرافت از بندر پهل به بندر لافت منتقل میشوند. پیش بینی هایی مبنی بر اتصال جاده و راه آهن با پلی 4 کیلومتری بر روی این مسیر صورت گرفته است. به دلیل ویژگی خاص استراتژیک این روستا، در گذشته به عنوان یک مرکز دفاعی برای کشور محسوب میشد. به همین سبب در گذشته، بناهایی دفاعی و نظامی همچون قلعه نادری و برج های دیده بانی مربوط به دوران سلجوقی تا افشاری در آن ساخته شده اند. دو امامزاده، یک گورستان و جنگلهای حرا از دیگر جاذبه های روستای تماشایی لافت هستند.
این روستا که نام اولین اکوموزه کشور را به خود اختصاص داده است، در سال 1385 خورشیدی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
تاریخچه
در گذشته های دور جزیره قشم را با نام جزیره لافت میشناختند و حتی مدتی طولانی این روستا مرکز جزیره قشم محسوب می شد. مردان لافت در ایام قدیم با لنج‌های بادبانی به سمت کشورهای آفریقایی و هند، اقیانوس پیمایی میکردند. به همین دلیل امروزه میتوان پیرمردهایی را در روستای لافت پیدا کرد که به زبان‌های هندی، سواحلی، عربی و انگلیسی کاملا مسلط هستند.
روستای بندری لافت پیشینه ای سه هزار ساله دارد. علت شکل‌گیری روستا را میتوان وجود راه ارتباط دریایی آسان، نزدیکی به جنگلهای حرا و دارا بودن آب های شیرین نظیر چاه‌های تلال و آب‌انبار عنوان کرد. در گورستان این روستا سنگ نوشته هایی هزار ساله وجود دارد.
نمای کلی و معماری
خانه های بندر لافت تلفیقی از معماری کویری، خلیجی و اسلامی است. این روستا شامل به سه قسمت اصلی تقسیم میشود؛ یک بخش قدیمی و دو بخش جدید.
بخش قدیمی روستا را کوچه هایی کم عرض، بادگیرها و ساختمانهایی فشرده با جلوه ای اخرایی رنگ تشکیل داده اند. هیچ یک از کوچه های روستا بن بست نیستند و همگی به یکدیگر ارتباط دارند. بادگیرهای متعدد کوچک و بزرگ و حیاط های خانه ها، ویژگیهای مهم معماری این روستا را شامل میشوند. برخلاف بافت جدید که سیمای معمول شهری را در آنها شاهد هستیم، در بافت قدیم مساجد سفید رنگ با مناره های بلند خود چشم مسافرین را خیره میکنند. خانه‌های روستا را با شیوه‌های سنتی هر چند سال یک بار ترمیم میکنند. به همین علت تخمین سن بناها مشکل است.
روستای لافت با پوششی از درختان گرمسیری، نخلستان‌ها و چشم انداز دلنشینی از خلیج فارس و جنگلهای حرا، لحظات خاطره انگیزی را برای مسافران خود به وجود می آورد.
مردم روستای تاریخی لافت
روستای نه چندان بزرگ لافت، مردمانی مهربان و خونگرم دارد که میزبان های بسیار خوبی برای گردشگران داخلی و خارجی هستند.
پوشش برخی از مردان لافت معمولی و برخی دیگر لباس سنتی دشداشه همراه با عمامه سفید است. زنان معمولا با لباسهای سنتی و روسری‌های لیو دیده میشوند و بیشتر آنها روبند یا برقع به صورت دارند. همچنین زنان در هنگام نماز نوعی پوشش خاص به پا میکنند.
گویش بسیار شیرین مردم لافت شباهت زیادی به گویش مردم قشم دارد که اصطلاحا فارسی بندری نامیده میشود. به دلیل ارتباط زیاد ناخداهای لافتی با خارجی ها و همچنین تسلط انگلیسی ها و پرتغالی ها بر این روستا در گذشته، زبان مردم لافت تا حدودی از این زبان ها تاثیرپذیر شده است. امروزه میتوان افراد سالخورده ای را دید که به جای لیوان از واژه گلاس و به جای شکلات از واژه چاکلت استفاده می کنند.
پیشتر یکی از شغل های مردم روستای لافت لنج سازی بود که امروزه رونق گذشته را ندارد. کارگاه های لنج‌سازی در کنار دریا قرار گرفته اند و لنج های آنها در مسیر بندرعباس تا دوبی یا بنادر پاکستان تردد میکنند. همچنین لنج داری و شراکت با ملوانها نیز از دیگر جنبه های اشتغال لافتی هاست. بومیان روستا معمولا برای مصارف خانگی خود، صید ماهی و میگو انجام میدهند.
صنایع دستی بخش دیگری از حوزه اشتغال مردم لافت است که با آثاری هنرمندانه نظیر زری دوزی، سوزن دوزی، گلابتون دوزی و حصیربافی توسط زنان و مردان لافت صورت میگیرد.
از دیگر منابع درآمد روستاییان منطقه، نخلستان ها هستند که با تولید خرما و رطبهای شیرین و مرغوب زیبایی خاصی نیز به روستا بخشیده اند. همچنین کشت سیب زمینی، پیاز، کدو و انواع سبزیجات در کنار محصولات باغی نظیر انواع مرکبات صورت میگیرد.
علف چینی یا سرشاخه چینی که با چیدن برگ درختچه‌های جنگلهای حفاظت شده حرا انجام میشود یکی از شغلهای دیگر مردم این روستاست. از این برگها جهت تهیه علوفه دام های مردم بومی استفاده میشود. دامداری و فعالیت های مرتبط به آن نیز پیشه مردم لافت میباشد.
اکثر مردم روستای لافت، مسلمان و اهل تسنن هستند. صدای اذان روزانه پن[ بار در این روستا شنیده میشود و زنان روستا را تنها در شب های جمعه و اعیاد میتوان در مساجد دید. مراسم گوناگونی در میان بومیان این روستا مشاهده میشود که از جمله آنها میتوان به مولودی خوانی به زبان عربی در روز 12 ربیع الاول (تولد پیامبر به عقیده اهل سنت) اشاره کرد. همچنین در روزهای 27 رجب شب معراج پیامبر، اول شوال روز عید فطر و 10 ذیحجه روز عید قربان نیز مراسمی برگزار میشود. نکته جالب اینست که مردم لافت در اعیاد قربان و فطر خانه تکانی انجام میدهند و با خرید لباس نو، چیدن سفره عید و دید و بازدیدها این روزها را جشن میگیرند.
رقص ازوا نیز از دیگر مراسم این مردمان است که در روزهای عید قربان و عید فطر و همینطور عروسی ها انجام میشود. این رقص توسط عده ای ناخدا و ماهیگیر با ساز، دهل و طبلهای بزرگ همراه با رقص و پایکوبی صورت میگیرد. مراسم این مراسم با عنوان رقص ازوا، عضوا یا رزیف خوانی شناخته می شود و جایگاه خاصی میان ساکنان روستا دارد. رسم باسک گویی که با خواندن شعرهای محلی انجام میشود نیز یکی دیگر از مراسم دیدنی این روستاست.
جاذبه ها و بناهای دیدنی
از خانه های دیدنی این روستا با بادگیرهای تماشایی و سواحل نیلگون چشم نواز خلیج فارس که بگذریم چندین جاذبه بسیار دیدنی در روستای تاریخ لافت قابل بازدید است.
در اکوموزه لافت میتوان نحوه زندگی مردم بومی روستای لافت و شیوه های معماری سنتی خانه های آن را تماشا کرد. این موزه همه روزه از ساعت 9 تا 17 پذیرای بازدیدکنندگان میباشد.
مهمترین بناهای عمومی روستا، مساجد تک منارهای آن هستند که از جمله آنها میتوان به مسجد جامع رسول، مسجد جامع ابوبکر صدیق، مسجد عمر ابن الخطاب، مسجد عثمان ذیالنورین، مسجد امیرالمومنین علی، مسجد حسین، مسجد امام شافعی، مسجد حمزه سیدالشهدا و مسجد جدید نور و ایمان اشاره کرد.
-
سیستم تامین آب و آب انبارها
آب آشامیدنی روستا از طریق جمع‌آوری آبهای سطحی میان تپه های روستا تامین میشود. این آبها که بر اثر باران و رگبار جاری میشوند، توسط مسیرهای ایجاد شده میان تپه‌ها به مجموعه چاه‌ها و آب‌انبار هدایت شده و سرریز آنها به دریا ریخته میشود. این آب انبارها و چاه ها عمدتا در کنار مساجد قرار دارند اما درون خانه های ساکنین نیز چاه ها و آب انبارهایی به چشم میخورد. آب انبارهای لافت که مردمان محلی آنها را برکه (به معنای محل ذخیره آب باران) می نامند، با سقف های گنبدی شکل و سفیدرنگ خود مانع از تبخیر آب میشوند. در لافت و اطراف آن نزدیک به 34 برکه قرار گرفته است که یکی از آنها حدود 400 سال قدمت دارد و گفته می شود قدمت برخی از آنها به دوران حکمرانی ساسانیان میرسد.
این چاه ها که ممکن است به صورت اشتباه “طلا” خوانده شود، در گویش محلی تلاو (تل+ آو/ تل به معنای تپه خالی و آو به معنی آب) تلفظ میشود و نزد مردم منطقه قداست خاصی دارد. نزدیک به 366 حلقه چاه با عمقهای 3 تا 6 متری در روستای لافت واقع شده اند که آب های شیرین، شور، گرم یا سرد را در خود جای می دهند. گفته می شود این چاه ها به دست شخصی با نام خواجه کریم یا خواجه کرم ساخته شده اند. از آنجا که تعداد این چاه ها به تعداد سالهای کبیسه میباشد، در گذشته مردم روستا این چاه ها را می پوشاندند و در هر روز سال از آب یکی از آنها استفاده میکردند. امروزه تنها 33 حلقه از چاه های تلا باقی مانده که حاوی انواع متفاوتی از آب هستند. در حاشیه چاه ها، درختان کهور کهنسال وجود دارد که بنا به باور مردم بومی نگهبانان چاه ها هستند. مردم روستا به این درختها دخیل می بندند و در زیر آن گوسفند قربانی میکنند. چاه های تلا در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده اند.
بقایای نفیسی از ادوار مختلف تاریخی در روستای لافت دیده می شود. قلعه نادری، چاه‌های تلا، دو آب‌انبار یا برکه، یک گنبد مدور، گورستان تاریخی و زیارتگاه‌های سید حسن منصور و شیخ اندرآبی از دیدنی های تاریخی این روستا میباشند. در گورستان تاریخی لافت با قبرهایی از هزاران سال پیش، کوزه ها و خمره هایی قابل دیدن است که به اهمیت آب نزد مردم این روستا اشاره میکند.
قلعه نادری در جنوب روستای لافت واقع شده است و آثاری تاریخی نظیر باروی قلعه، برج ها، حلقه های آب شیرین، برکه های آب، و آب انبارهای قدیمی دارد. تاریخ ساخت بنا مشخص نیست اما مردمان روستا معتقدند تاریخ ساخت این قلعه به دوران پیش از اسلام بازمیگردد.
قلعه پرتغالی های بندر لافت نزدیک به گورستان قدیمی روستا قرار دارد و به دستور دریانورد پرتغالی، آلفونسو آلبركرک، در سال 1507 میلادی همزمان با روزگار استعمار جزیره قشم توسط پرتغالی ها ساخته شده است.
آثاری از یک اسکله باستانی در روستای لافت وجود دارد که زمان ساخت آن را به دوران حکمرانی مادها، هخامنشیان و ساسانیان نسبت میدهند. این اسکله۱۳۰ متر طول دارد و از سنگهای لبه دار ساخته شده است.
زیارتگاه شیخ اندر آبی در جزیره ای کوچک و فاقد سکنه با همین نام، نزدیک به روستای لافت واقع شده و مورد احترام ماهیگیران و دریانوردان میباشد. از دیگر زیارتگاه های روستای لافت میتوان به زیارتگاه های شیخ موسی، شیخ شمس الدین و سید حسن منصور اشاره نمود.
جنگلهای حفاظت شده حرا یکی از مشهورترین جاذبه های خیلج فارس است که در سطح دنیا نیز شهرت خاص خود را دارند. درختان مانگرو در این جنگلها به وفور یافت میشود. این درختان فوق العاده زیبا، طی جزر و مد آب دریا به زیر آب میروند و بیرون می آیند. جنگل های حرا پناهگاه خوبی نیز برای حیواناتی نظیر: خرچنگ ها، صدف ها، مارهای دریایی، حواصیل ها، لک لک ها و گونه های مختلف قورباغه ها محسوب میشوند. این جنگل ها در نزدیکی بندر لافت واقع شده اند و میتوان در محدوده آنها همراه با قایق سواری لحظات خوبی را تجربه کرد.
از بام لافت که در میان دو بافت قدیمی و جدید روستا قرار دارد میتوان همزمان بخشهای مختلف بافت قدیم و جدید روستا را تماشا کرد.
اقامت
برای اقامت در هتل روستای لافت را ترک کرده و به شهر قشم یا بندرعباس بروید. با این وجود اقامتگاه های بومی نیز در این روستا به گردشگران خدمات نسبتا مناسبی را ارائه می دهند.
سوغات، صنایع دستی و غذاهای سنتی
حصیرهای تزیینی، سوزن دوزی، گلابتون دوزی و زری بافی صنایع دستی لافت را تشکیل میدهند. ماهی، میگو، خورش هواری، خوراک مخصوص لافتی با نام زیبن، گلمبا، بریانی، کاتغیا قاتق از جمله غذاهای خوشمزه روستای لافت هستند. رطب، خرما و نان های پنیری روستا نیز بی شک ارزش تست کردن را دارند.
امکانات و تسهیلات
به دلیل واقع شدن روستای لافت در میان مسیر شهرهای بندرعباس و قشم و رفت و آمد گردشگران، روستای لافت امکانات قابل قبولی برای مسافران دارد. سوپرمارکت ، نیمکت و آلاچیق و خودپرداز بانک نیز در روستا موجود است.
شرایط آب و هوایی و بهترین زمان سفر
روستای لافت در منطقه خیلی گرم با رطوبت بالا قرار گرفته است و تقریبا میتوان گفت که سرما در آن احساس نمیشود. به دلیل همین شرایط خاص آب و هوایی، مدت زمان کوتاهی از سال هوای منطقه برای افراد غیر بومی قابل تحمل میباشد. بهترین زمان بازدید از این روستای دلنواز از اوایل آذر تا اواخر اسفند است که گرما و رطوبت کمتری وجود دارد. مدت زمان بازدید از این روستا بنا به درخواست گردشگران از یک ساعت و نیم تا 24 ساعت متغیر است.
نحوه دسترسی
رسیدن به روستای لافت از دو مسیر امکان پذیر است:
مسیر اول از طریق قشم و با رانندگی نزدیک به یک ساعت در جاده شمالی جزیره به سمت غرب
مسیر دوم از سمت بندرعباس و بندر پهل با استفاده از لندینگ کرافت ها به طور شبانه روزی
